López/de Ca...: Las Siete Partidas.

 Legal

Titulus. XXII.

Titulus. XXII.

¶ Lex. I.

Lex. I.

Adalilis ſseu explorator ẽ ille qui per lo ca ignota & periculoſsa ducit exercitũ, hic debet habere ſscientiã locorum in quibus exercitus hoſspitari poſssit, ſsiue cũ publicè vadit, ſsiue cũ occulte: vt reperiri poſssint in eis ligna, aꝗ̈ & herba, itẽ & locorum q̃ apta ſsint ad colocandum, inſsidias eque ſstres vel pedeſstres, & qualiter tacere in eis, & exire in de debeãt. Itẽ & terrę per quã fit incurſsus, ſsciatq́; ſsemitas patrię ad prædas citius intuto colocã das, ſsciat etiã vbi ponendæ ſsunt auſscultæ, ſseu atalaie, & procuret capi aliquem vel aliquos ex hoſstibus, vt de eorum ſstatu ſsciatur & melius de modo præliandi cum eis poſssit prouideri, & inſsuper ſsciat q̃ victualia & quanta conuenit deferri pro euntibus in exercitu, huic debet exercitus in concernentibus ſsuum officium ſsiue ducatũ obtemperare. & non bene obtẽperantes, ar bitrio regis puniri debẽt, oportet etiã hunc eſsſse fortis animi, pro pter à ſsaltꝰ ſsubitos inimico rum, vel propter errorẽ lo ci vbi tẽdit ſsi forte exiret in aliũ magis pe riculoſsum, vt ſse & ſsecũ euntes cõfortet vt fortiter decer tare poſssint, habere debet & iſste intellectum bonum naturalẽ vt re cte vti poſssit ſscientia prędi ctorum, & for titudine & ſse dantes ſsocios componere ſsciat. & vt bñ deſseruire poſsſsit probis viris in exercitu cũtibus, & ſsuper omnia oportet ꝙ legalis & fidelis ſsit ne proditorie quos dirigere debet in ruinã mittat. h.d.
aAdalides. Iſstorum munus maximũ eſst, & præcepit dominus, moyſsi mittere ſsingulos ex ſsingulis tribu bus, ex princi pibus ad con ſsiderandã ter ram promiſsſsionis, vt habetur numeri. c. 13. & deuterono. c. 1. & Ioſsue miſsit alios duos ad vrbẽ herico, vt habetur Io ſsue. c. 2. & de iſstis habet̃ in l. non omnis. §. item eũ qui in pręſsidio. & ibi per glo. ff. de re mili.
bTomar algunos. Et cuius ſsint iſsti vid. in l. 3. titul. 12. li. 1. ordi. rega.
cToxadas. vt S̈. tit. 1. l. 17.
dEl buen esfuerço. vetus prouerbium buẽ coraçon. &c. quale eſst illud fortes fortuna iuuat, ꝙ vt vetus prouerbiũ citat Cicero. li. 2. Tuſscu. qõnũ. & Titꝰ Liuiꝰ. li. 4. bel li Macedonici, ait fortes fortunã adiuuare aiebant: eſst & aliud adagium, non abiicit animũ de eo qui ne afflictiſssimis ꝗdẽ rebus ſspẽ aut conſsiliũ abiicit.
eLa traycion. Nota hoc & adde. l. 3. tit. 19. ea. ꝑti. & q̃ di xi. ĩ.l. 1. eiuſsdẽ tituli.
¶ Lex. 2.

Lex. 2.

Imperator vel rex vel alius eiꝰ mandato creare poteſst adalilem & ſsi aliꝰ eũ fecerit vel aliꝗs ſsine tali creatione hoc vtatur officio pœna mortis punietur ꝙ ſsi reperiri nequeat ꝑdet bona, & creatio iſstius debet fieri teſstimonio. 12. adalilium & ſsi totidẽ non reperiant̃ loco deficientiũ homines alij belli peritiam habẽtes ſsubrogẽtur. h.d.
aDoze ad alides. Ad ſsimili tudinẽ. 12. exploratorum, qͦs miſsit moyſses, vt dixi. S̈. & facit vt in examĩe ſscholaris intereſsſse debeãt. 12. doctores ſsiue magiſstri.
bO Rey. & ſsic eſst de reſseruatis principi creare iſstos adalides.
¶ Lex. III.

Lex. III.

Ponitur hic forma creatio nis adalilis & ſsic creatus po teſst deferre arma ſsignum & equum, ſsedereq; ad prã dium cũ mili tibus: & eum iniurians patitur pœnam iniuriãtis militem & ptãtem habet ducendi & dirigendi exercitũ verbis circa homines honorabiles & milites. Itẽ & facto circa pedites eos ca ſstigando ſseu percutiendo ciuili modo vt damnũ inde non recipiant. h.d.
cPeſscoçada. Hæc nãq; datur militibus cum creantur milites. l. 14. S̈. titu. 1.
dSeña. vtitur adalilis vexillo, vt hic & vi detur cæteris hoc prohibitum.
eCon los caualleros. Quod alij non liceret vt in. l. 23. S̈. tit. 1.
fPor honrra del rey. Ex qͦ fuit à rege creatus, honorãdus eſst, vt hic & facit, vt doctor à rege creatus plus cæteris ſsit ho norandus, vt traditur in ad ditio. ad Bart. in. l. 1. ff. de albo ſscriben. ꝑ Iaſs. in. l. ſsi quis maior. pe. col. C. de trãſsact. vbi volunt ꝙ pręferatur an tiquiori doctori ab inferiori creato & intelligit Iaſs. ſsi ſsit creatus cũ rigore exa minis ab imperatore vel rege vi. paridem de puteo in tracta. ſsindicatus char. 43. colũ. 4. per Pau. de Caſst. in. l. quotiens. C. vbi ſsenato. vel clariſs. Abba. in. c. ꝑtuas de maio. & obed.
¶ Lex. IIII.

Lex. IIII.

Honorandi ſsunt adaliles, hi poteſstatẽ habent iudicandi circa ea quæ contingunt in hoſstium incurſsibus ſseu cabal catis, & ſsuper diuiſsione præ dę cum perdi torum reſstau ratione, iuſsſsa imponunt al mogaberibus equitibus & peditibus: po nũt etiam de die ſspeculas ſseu atalayas & noctu auſscul tatores vulgo dictos eſscuchas ordinãt ẽt algaras & ĩ ſsidias ſseu cela tas. hi creant etiam almo cadenos, qui ſsunt capitanei ſsuper pedites, vnde bo no debent in tellectu vigere, vt recte eligant ad hæc munera. alias tam ipſsi ex eorum culpa quã ab eis po ſsiti ex ſsua punientur. h.d.
gIuzgan not. de iuriſsdictio ne adalilis ſseu exploratoris.
aPara eſscoger quales omes. Et tenebitur de mala electione. l. videamꝰ. in prin. ff. locat. & in. l. iure prouiſsum. & ibi Ange. & Plat. C. de Fabri cen. li. 11. & iſsta etiam. l. & adde. l. 9. ti. 9. 5. partita. &. l. 9. ti. 29. 7. partita.
bPuſsieſsſsen. Intellige cum culpa non fuit in electione alias, vterq; punietur vt. j̃. eod. l. penulti.
¶ Lex. V.

Lex. V.

Almo cadenus qui peditum eſst director & dux, debet eſsſse ex pertus in rebus bellicis, audax & celer pedibus & inſsuper fidelis, hic creatur à rege vel à duce totiꝰ exercitus. in creatione iſstiꝰ ſseruatur forma hic & in. l. pro xima poſsita. h.d.
cAlmocaden. nomen iſstud & præcedens adalilis arabica vidẽtur & forte ex bello rum vſsu inter Chriſstianos Hiſspaniæ & ſsarracenos africę qui hiſspaniam occu pauerunt hęc nomina man ſserunt in vſsu etiam apud Chriſstianos cũ mauri ita vocarẽt officiales iſstos in bellis: nã hæc nomina non reperiũtur in legibus digeſstorum neq; aliis legibꝰ iuris cõmunis. ſsic & manſserũt inter chriſstianos multa alia nomina arabica.
dPoſsadero. Quale ſsit hoc vide. j̈. titu. 1. l. 14.
¶ Lex. VI.

Lex. VI.

Almocadenus creat̃ for ma hic expreſsſsa: aliter eum creans perdere debet locũ ſsuum ſseu offi cium & tenet̃ ex geſstis almocadeni ſsi fuerit inculpa: rite vero creatus tenetur ex ſsua culpa & eorum quos ducit ſsi eos prohibere potuit non alias. h.d.
eDe vn grado a otro. l. vt gradatim. ff. de mune. & hono. &. l. nulli. & ibi Ioan. de Plat. C. de numera & actuar. libr. 12.
fLa pena ſsuya deue ſser. Vide glo. in. c. quantę. de ſsenten. excommunicatio. vide Bar. in. l. culpa caret. ff. de regu. iur.
¶ Lex. VII.

Lex. VII.

Bethica prouincia à natura calet, quæ in ea gignuntur, craſsſsiora ſsunt & fortio ris complexionis quam quę gignit an tiqua caſstella, vnde opor tet quod pedites qui ſsunt in comitiua cum exploratoribus ſseu almocadenis, aëri & laboribus illius pro uincię ſsint aſsſsueti, vt viuere poſssĩt. ſsint etiam celeres, membris bene compoſsiti, bene arma ti lanceis dardis ſseu iaculis meiſsſsilibus gladiis pugillaribus: ſsint balleſstarij inter eos cum munitionibꝰ balliſstarum. h.d.
gDe eſspaña. Nota de Betica prouincia, & Hiſspania, ſsecũdum Yſsidorum. 14 libr. ethimolo. capitu. 4. habet prouincias ſsex. terra conẽſsem, carthaginenſsem, Luſsitaniam, Gallitiam, & Bethicam: & tranfreta in regione Africe Tingitaniam.
hCaliente. Ho mines ergo illius prouinciæ erunt audaciores, quã alij, qui naſscũ tur in terris frigidis, iuxta id ꝙ tradit Ariſsto. li. ꝓblematũ, ſsectione. 14. vbi tradit, ꝙ frigꝰ ad uerſsat̃ fortitu dini, atq; audacię: & ꝗ natura ſsunt frigidi formido loſsiores eſsſse, contra qui ca lidi, audaces, & vt tradit Vegetius. de re militari libr. 1. capitu. 2. omnes nationes, quæ vicinæ ſsunt ſsoli nimio calore ſsicatę ampliꝰ ſsapiũt, ſsed minus habere ſsanguinis dicunt, ac propterea conſstantiam ac fiduciam, quo minus non habent pugnandi: quia metuunt vulnera, qui ſse exiguum ſsanguinem habere nouerunt, contra ſseptentrionales populi remoti à ſsolis ardoribus in conſsultiores quidem: ſsed tamen largo ſsanguine redundantes, ſsunt ad bella promptiſssimi, eligẽdi ſsunt ergo tyrones de temperatiori bus plagis, quibus & copia ſsanguinis ſsuppetat ad vulnerũ mortisq́; contemptum: & non poſssit deeſsſse prudentia, q̃ & modeſstiã ſseruat in caſstris, & nõ pa rum prodeſst in dimicatione, cõſsiliis. alia etiã commoda q̃ proueniunt ex temperie regionis vide ꝑ Bea. Tho. lib. 2. de regimi. princi. c. 1. vbi tradit multum conferre ad ſsanitatẽ & longitudinem vitæ & ad politicam vitam.
aBiuir. Nota cõtra compel lentes indos frigidę regionis trãſsire ad calidas regiones ex quo multi moriũtur ſsunt enim puniẽdi quia eos necant.
bCon pocos peones e buenos. &c. Et melius eſst paucos idoneos habere miniſstros, qui poſs ſsint opus dei dignè exercere, quàm multos inutiles. c. tales. 23. diſst. adde. l. fi. ver. eo ſscilicet ob ſseruando. & ibi Ioan. de Plat. C. de re mili. lib. 12.
Loading...