López/de Ca...: Las Siete Partidas.

 Legal

Tit. II. Qualis debet eſsſse rex erga deum.

¶ Lex. I.

Lex. I.

Sẽſsus hominis à natura non poteſst ꝑfecte cognoſscere quid ſsit deus & maior cognitio quæ de deo haberi poteſst eſst per creata & cauſsata ab eo, ex quibus cognoſscitur ipſsum eſsſse principiũ medium & fi nem omniũre rum, in quo omnia continẽtur; omnia ſsuſstentantur, in ſstatu ab ipſso ordinato, o mnia eo indigent, ipſse nul lo, dat ipſse cũ cta moueri, ille ꝟo ĩmobilis, rex debet vltra iſstam co gnitionem ca tholica fide deum cognoſs cere, ſsi ſsic eũ nõ cognoſscat neq; ſse ipſsum cognoſscet, ne q; nomen, ne q; locum quẽ habet ad iuſstitiam faciẽ dam. h.d.
cComplidamente. dicebat Ariſstote. ꝙ prima cauſsa eſst ſsuperior narratione ideo deficiunt linguæ in eius enarratiõe: nã rem quamlibet oſstendimus per cauſsas: ſsed Deus non habet cãs quia eſst prima cauſsa cau ſsans, & non cauſsatus & ideo vere deus monſstrari non poteſst licet a liquando demõſstremus cum per creata, et cauſsata ab eo: ſsed hęc nõ eſst vera cognitio Abb. hæc in. ca. 1. col. ſsecunda de ſsumma trinitate & fide catho. & dicit. B. Grego. 27. libr. moralium. cap. 26. homo qui ineffabilem deum effari cupit ipſsa ſsuæ ignorantiæ anguſstia deglutitur, loquitur enim caro de ſspiritu: circunſscriptus ſspiritus de incircunſscripto, creatura de creatore, temporalis de æterno, mutabilis de immutabili, mortalis de viuificante.
dObras. Cœli enarrant gloriam Dei. Pſsalm. decimo octauo & inuiſsibilia dei à creatura mundi per ea quæ facta ſsunt intellecta conſspiciuntur, & ſsempiterna quoq; eius virtus, & diuinitas. Ad Romanos capitul. primo.
¶Ley. II.

Ley. II.

Debet rex diligere deum ſsuper omnia propter eius bonitatẽ quia in deo ſsunt largitas. & pietas perfecte. dat enim omnibus affluenter ſsolem ſsuum oriri facit ſsuper bonos & malos: omnia facit ordine, & ratione vt nihil ſsuperfluum nihil diminutum, omnia conſstituit ſsub certo numero põdere & mẽſsura, om̃ia cre auit ſsua boni tate, ſsubſstentat nepereant parcit peccan tibus ad eum cõuerſsis & pe nitẽtibus. rex debet etiam a mare deũ pro pter maxima beneficia quę ab eo recepit dato ab eo regno, ſsi igitur dilexerit rex deũ, & timue rit, erit verus Chriſstianus, & cõfidet ĩ eo & ei placita, ad implerenitetur. & dabit ei deus cogni tionẽ & timo rẽ ſsubditorũ vt eũ diligãt, & timeant, & in ſsuper vitam ęternam, rege autẽ aliter agẽ te omnia per contrariũ ſsuc cedent, & pro pter honoris prerogatiuã pœna eius maior erit quam alterius. h.d.
aSi no amaſse a dios. Habes hic ꝙ non eſst vera virtus ſsine charitate d' quo vi. per. S. Tho. 2. 2. q. 24 arti. 7. vbi cõcludit ſsic eſsſse verum vbi vir tus accipitur ſsimpliciter ꝓ ut & illa quæ ordinat ad principale bo num hominis vel ſsi accipiatur in quantum ordinatur ad aliquem particularem finẽ qui non eſst verum bonum: ſsed apparẽs, ſsi vero illud particulare ſsit verum bonum: vt cõſseruatio ciuitatis: vel aliꝗd huiuſsmodi: erit tunc vera virtus ſsed imperfecta: niſsi feratur ad finem: & perfectum bonum.
bCumplida frãqueza. Et ſsicut nõ eſst momentũ, quoquis bonitate & miſsericordia dei nõ fruatur, ita nullum debet eſsſse momentum quo eum præſsentẽ non habeat in memoria ſsecundũ. B. Ambr. in lib. de dignita. huma. naturę.
cEl ſsol. vi. Matthæi. c. 5.
dPeſso e menſsura. vid. ſsapien. cap. 11.
¶ Moyſsen. Exo. 3.
ePiadoſso. vid. ſsapien. c. 11.
fMando quel conozcan los ſsuyos. Not. hęc verba prudenter in hoc & ſse quẽtibus poſsita ad finẽ regis ad bene regẽdũ: nõ enim mũdanus ho nor & hominũ gloria eſstregiæ ſsolicitudinis ſsufficiẽs præmium, vt latè comprobat. B. Thom. libr. 1. de regimi. princi. cap. 7. ſsed præmiũ debet expectare rex àdeo. remunerat etiam deus reges interdum tẽporalibus bonis pro ſsuo miniſsterio, ſsed talia præmia ſsunt bonis ma liſsq; communia: non ergo propter terrenam ſsed propter æternam mercedem ſseruire debẽt reges deo qui eis æternam mercedẽ promit tir, dicente beato petro paſstoribus populi dei paſscite qui in vobis eſst gregem domini, vt cum venerit princeps paſstorum percipiatis immarceſssibi lẽ gę coronã
gSu pena mayor. iudiciũ du riſssimũ his ꝗ præſsunt fiet Sapien. ca. 6. ſsi .n. vt tradit. B. Tho. lib. 1. de regimi. princ. ca. 11. qui vnũ hominẽ ſspoliat vel in ſseruitutem redigit vel occidit maximã penam meretur quantum qui dem ad iudiciũ hominis mortem: ad iu diciũ verò dei damnationẽ eternam, quã tomagis putã dum eſst regẽ tyrannum de teriora mereri ſsupplicia, ꝗ vndiq, ab omnibus rapit cõtra omniũ libertatẽ labo rat prolibito volũtatis ſsuæ quo vſsq; inter ficit? tales in ſsuper raro pe nitent vento inflati ſsuperbię merito pec catorũ, adeo deſserti. & adulationibus hominum de libuti rarius dignè ſsatiſsfacere poſsſsunt: quando enim reſstituent om nia quæ præter iuſstitiæ de bitũ abſstulerũt: ad quę tñ reſstituẽda nullus dubitat eos teneri. hæc. B. Tho. vbi. S̈. vbi & ſsubdit: adiicitur autem ad eorum impenitentiam ꝙ omnia ſsibi licita exiſstimant quæ impune ſsine reſsiſstẽtia facere potuerunt vnde non ſsolum emendare nõ ſsatagũt, quæ malè fecerunt: ſsed ſsua cõſsuetudine pro auctoritate vtentes, peccandi audaciam tranſsmittũt ad poſsteros.
¶ Lex. III.

Lex. III.

Naturale eſst vt eius nõ ſsit perfecta dilectio cuius non timetur ami ſssio, rex igit̃ diligat deũ & timeat eũ ꝗa redditurus eſst ei rationẽ. h.d.
hSi la non teme. Pulchrè dictum eſst. quia timor perdendi inducit cõ ſseruationem rei amatę: hinc dicit Bernard. ſsuper cantica ſsermo. 54. co. pe. in veritate didici, nihil æque efficax eſsſse ad gratiam promerẽ dã, retinendã, recuperandã, quã ſsi omni tẽpore corã deo: inueniaris nõ altũ ſsapere ſsed timere, beatꝰ homo ꝗ ſsemper eſst pauidus, prouer. 29. & timor domini, fons vitæ prouerbio. 14. & dicit Philoſso. tertio Ethicorum capit. 9. ꝙ omnis timor ex amore procedit, nullus enim timet niſsi contrarium eius quod amat, & dicit Auguſst. in lib. 83. quæſstionum ꝙ illud timet homo amittere quod amat.
atemporales. Hic eſst timor mũdanus & ꝗ̃do procedit ab amore mũda no cum quis innititur mundo tanquam fini ſsemper eſst malus, ſsecun dum. S. Tho. 2. 2. quæſstio. 19. articul. 3. procedit namq; à mala radice.
bEl ſsu amor. Hic eſst timor fili alis, & hic eſst qui ponitur Eſsaię. 11. inter dona ſspiritus ſsancti, vt tradit S. Tho. 2. 2. quæſst. 19. articul. nono.
cVengança. Hic eſst timor ſseruilis vid. S. th. de his timo ribꝰ. 2. 2. quæſs. 19. ſsignanter arti. 5. 6. 7. &. 8
dPſsalterio. pſsal. 110.
elugar. pſsal. 33
fPara hazer iuſsticia e piedad. Rex debet co lere iuſstitiam pietatem, & veritatem. habetur in hac. l. de. 1. vid. prouerbio. ca. 20. rex qui ſsedet inſsolio iudicii diſssipat omne malum intui tu ſsuo & rex iuſstꝰ erigit ter rã prouer. 29. d'. 2. ſsi ꝓ clemẽ tia accipis vi. ꝓuer. 20. ſsi ꝓ cultu Dei vt dicit Bern. ad Eugen. debet vacare cultui dei, & multis conſsiderãdis de quibus. vi. Berna. li. 1. de conſsidera. ad Euge. co. 4. & 5. roborat̃ clemẽtia thronꝰ regis. de. 3. vid. ꝓuerb. 29. rex ꝗ iudicat ĩ veritate pauperes thronꝰ eiꝰ in æternũ firmabit̃ & vid. 2. ad Timottheum. c. 2. ibi corripientem eos, qui reſsiſstunt veritati.
gDeue hobre temer. vide Mathei. c. 10. & lu cæ. c. 12. &. ca. nolite. 11. q. 3.
hCoraçones de los Reyes. Vi. prouer. ca. 21. & in epiſstola inter claras. C. de ſsumma trini. & fide catho. & ſsicut diuiſsiones aquarũ ita cor regis in manu dñi.
Lex. IIII.

Lex. IIII.

Debet rex ſseruiredeo fidẽ & p̃cepta ſseruãdo, & fidei inimicos cõpri mendo, & eccleſsias earumque miniſstros honorando, & protegendo: populos iuſste gubernãdo, deũ verbo & corde laudãdo: qui enim dona maiora à deo recepit, magis eum laudare & ſseruiretenetur. h.d.
iMantener la fe. Videas quod habetur in epiſstola inter claras. C. de ſsumma trinita. & fidecatho. & ſsi rex fiat hæreticus conceditur eius regnum catholico occupanti, vt tradit notabiliter Bald. in repetitio. ſsi lex colum. 5. C. de emancipa. libe. & ſsi fiat rebellis vel ſsciſsmaticus an papa poſssit exercere iura regia videas per Abb. in. c. cũ inter vniuerſsas de elec. vltim. notabi.
kGuardando las egleſsias. Vi de cap. princi pes ſseculi. 23. quæſstio. quin ta & capit. re gum & dicebat Abb. in ca pit. venerabilem d'electio. merito princeps poſsſset de poni: ſsiſsine cã legitima dene get impẽdere auxilium eccleſsiæ oppreſs ſsæ, & Adde ca pitul. maximilianus &. c. ab imperatoribus. 23. q. 3. cap. adminiſstratores. 23. quæſstio. 5. & reges Chriſstia ni velle debẽt matrem eccle ſsiam habere paccatam. ca. quando. 23. q. 4. & dict. cap. principes ſseculi ꝗ eſst tex. valde notabi.
lPor el gran bien. Sicut nõ eſst momentum, quoquis bonitate Dei non fruatur: ita nullum de bet eſsſse momentum quo eum præſsentem non habeat in memoria. Ambroſsi. in libro de di gnitate huma næ natu. & re gi magis, quã aliis incumbit diuinus cultus, & reuerẽtia: quia vi delicet eſst homo, & dominus & rex, vt hic habes: & latiꝰ explicat Beatus Thomas. 2. libro de regi. prin. cap. fi. vbi po teris videre.
mMas le ſson tenudos. Vi. quæ habẽtur Lucæ. 7. ibi duo debitores. &c. c. cũ in officiis de teſsta. vt ait. B. Ber. in ſsermo. fol. 46. col. 1. nihil ita di ſsplicet deo præſsertim in filiis gratię: in hominibꝰ cõuerſsionis: quẽ admodũ ingratitudo: vias enim obſstruit gratię, & vbi fuerit illa, iam gratia acceſsſsum non inuenit, locum non habet.
aE demas. Omnes enim reges qui ad diuinam reuerentiam fuerunt ſsoliciti, ſsiue veteris ſsiue noui teſstamenti, feliciter ſsuum curſsum conſsummauerunt, qui verò contra: infelicem conſsequuti ſsunt exitũ, & vt refert. S. Tho. lib. 2. de regi. princi. c. fi. hiſstoriæ tradunt ꝙ in qualibet monarchia à principio ſseculi tria ſse inuicẽ per ordinem, cõmunicata ſsunt, di uinus cultꝰ, ſsapientia ſscholaſstica, & ſsecularis potẽtia, quæ quidem tria per ordinem ſse inuicẽ conſsequunt̃, & in rege Salomone hæc ſsuis meritis cõſseruata ſsũt: quia per diui nam reuerentiam, cum deſscendit in Ebron locũ orationis aſsſsumptꝰ in regem cõſsequutꝰ eſst ſsapientiam, & ex vtroq; vlterius in regali virtute ſsuper reges ſsui temporis excellẽtiam, cum verò à dei cultu receſssit infelicem exitũ habuit vt habet̃ in. 3. li. regum. & ad id quod dixi de ſsapien tia. vide Chriſsoſsto. ſsuꝑ mathe. dicentem ꝙ virtus vniꝰ cuiusq; prouinciæ ſsapiẽtes ſsunt ipſsius
Loading...