INter omnes verò barbarorum morbos, quibus leuandis atque tollendis inuigilare debet | Chriſstiani rectoris prouidentia, nullus aut communior, aut pernicioſsior, aut etiam ad curandum difficilior ebrioſsitate. Qui res noui orbis optimè callent, negant poſsſse promoueri quicquam in religione, ac ne in qualicunque quidem inſstitutione politica, niſsi malum hoc latiſssimè ſsæuiens ab Indorum finibus exterminetur. Ac profecto mirabile eſst in tot tam vaſsti orbis nationibus repertis, cùm nullus vini vſsus, nulla penitus notitia extiterit, temulentiæ tamen vſsque adeo vitium omnibus eſsſse commune, vt pro raro miraculo ſsit, ſsi qui ſsobrietatem non odio, & ignominia proſsequantur, id quod de Tucumanis, & quibuſsdam alijs ſsanè paucis accepimus, neſscio an falſso. Quanqunm vnum illud ebrietatis malum incredibile eſst dictu, quot artibus, quam varijs, quam exquiſsitis procuretur. Ex oryza Æthiopas, & Sinas expreſsſso quodam ac de cocto humore ebrioſsas ſsibi temperare potiones vulgare eſst. Noſstri indigenæ plerique ex fruge ſsua præmanſsa fermentum aquæ immergunt atq;atque excoquunt, alij putrefacta potius vtuntur, vnde Sora ab ipſsis dicta efficitur, quouis falerno potentior. Quidam ex ramulis quibuſsdam arborum decerptis ſsua vina cõficiuntconficiunt. Alibi ex palmulis ex preſsſsus liquor ebrietatis mire efficax, quem & ve teribus in vſsu fuiſsſse ſscribit Chryſsoſstomus. Inſsulani nõnulli ſserui ſsaccareum ſsuccum quibuſsdam medicamentis ita inficiunt, vt vehementiſssima potio euadat, quam illi Guarapum nominant. Verum quid attinet innumerabiles temulentiæ | ſspecies referre, vt quod in vna vite natura latere voluit, id peruerſsa ars ad tãtam multa trãſstulerit? Sed neq; nouum hoc eſst, neq;neque noſstrorum barbarorũ propriũ. Scribit Plinius grauis autor fuiſsſse Occidentis populis ſuãſuam ebrietate fruge madida, Pluribuſsq́; modis, inquit, per Gallia, Hiſspaniaſsq; nominibꝰ alijs ſsed ratione eadẽ. Hiſspanię iãiam & vetu ſstatẽ ferre ea genera docuerunt (id eſst, inſstar vini diu in cellarijs aſsſseruari) Ægyptus quoq;quoque ſsibi po tus ſsimiles excogitauit. Nullaq́ue in parte mũdi ceſsſsat ebrietas. Hæc Plinius. Quo minus noſstris barbaris iraſcendũiraſcendum eſst, quod vitis inopiãinopiam fruge cõ penſsant, ſsuaq; inde vina cõficiuntconficiunt, cũcum & veterum iſsta fuerint, & hodie quoque non diſssimilia Cãtabri in Hiſspania ex pomis factitent, & Belgæ ex hordeo exprimant. Quæ omnia potionum genera Siceræ nomine apud Hebræos comprehendi Hieronymus docet. Cum verò cibis vtantur Indi ferè viliſssimis, & parciſssimis, atq;atque ingluuiem maxima ex parte ignorent, perpotãdiperpotandi tamẽ nullus eſst finis, nullus omnino modus. Ac mihi tãtam prodigioſsę bibacitatis cauſsam aliquãdoaliquando requirenti ea occurrit in primis, quãquam Plinius eodẽeodem loco inſsinuauit. Nãq; & hæc neceſssitas vitiũvitium comitatur, vt bibẽdibibendi cõſuetudoconſuetudo augeat auiditatẽ, ſscitũq; eſst, ScytharũScytharum legati Quãto plus biberint, tanto plus ſsitire Parthos. Perinde eſst enim vinolentiã bibendo velle ſsedare, atq;atque ignẽ materia appoſsita pergere extinguere. NãNam quod naturę appetitioni datur, moderatum eſst; at vitioſsa, & præter naturã libido nullo expletur, vt præclarè Ariſstoteles de | pecuniæ auiditate dixit. Id etiam Chryſsoſstomus bene admonuit ebrietati vacantes nunquam ſsatiari, ſsed quantum ingurgitant, tantum ſsiti flagrare, ita vt inflammatio quædãquædam eis ſsit vini vſsus. Æſstuãt enim vino ebrij, vt nos legimus in Eſsaia, ſsiue vinum comburit eos, vt alij ſsignificantius legunt. Mihi verò præterea non ſsolum delectatio ipſsa potãdipotandi ab ebrijs quæri videtur, ſsed illa quoque longè iucundiſssima eſsſse, quæ eſst ſsumma infelicitas, mentis emotio. Senſsus illam caliginem, & noctem offuſsam cerebro, dulcem ſsibi reuera eſsſse ipſsi barbari iactant, & rebus ipſsis copioſse probant, cum potionibus interdum vtantur per quam acerbis, interdum ne potionem quidem vllam adhibeant, ſsed ſsucco pigmentiſsue naribus reſsumptis, in quo nulla eſsſse poteſst ſsaporis voluptas, ebrietatem accerſsant. Nam in quadam inſsula cum nauigationis commoditatem expectarem, didici ex Tabaco contuſso (genus id herbæ eſst ad permouendum cerebrum mire efficax) ſseruos Æthyopicos naribus exorbere vim ſsolitos, grauem que ſsibi ac diuturnam inde temulentiam excitantes, pro magnis delicijs ducere, vt vix minis plagiſsq; ab ea conſsuetudine auelli poſsſsent. Verum præcipua cauſsa tam effuſsarum com potationũ, tamq́;tamque ardentis ſstudij, Diaboli prorſsus ars eſst, qui neſscio quibus præſstigijs inſsanos homines noctes dieſsq́ue bibendo conſsumere pro ſsumma felicitate, pro maxima religione perſsuaſsit. De his planè loquitur ſsapiens cum idololatrarum mores explicat, Tot & tam magna mala | pacem appellant. Aut enim filios ſsuos ſsacrificantes, aut obſscura ſsacrificia facientes, aut inſsaniæ plenas vigilias habentes, neq́;neque vitam, neq́ue nuptias mundas iam cõſtituuntconſtituunt, & cætera. Qui ſsympoſsia barbarorum, & bibendi canendiq;canendique viciſssitudines, turbulentaſsque illas pernoctationes cõſspexerit, non potuiſsſse melius ſsignificari dicet, quã per vigilias inſsaniæ plenas. Eam quoque antiquorum fuiſsſse ſsuperſstitionem, vt Deos ſsuos effuſsa perpotandi licentia celebrarent, nocturnaſsque cantiones, ac ſsaltationes libidinis furoriſsque plenas multo mero dedicarent, Philonis libri atteſstantur, Græcis pariter, atque Barbaris mira contentione certantibus, vtris potius ebrietatis palma concederet. Hinc Pœanes, hinc Orgia, cæteraque impudentia omnis Deorum cultibus attributa. Quo etiam exemplo Balthaſsaris conuiuæ temulenti ſsimul bibebãtbibebant vinum, ſsimul Deos ſsuos laudabant aureos, argenteos, arreos, ferreos, ligneos, atque lapideos, vt ſscriptura commemorat. Quare ebrietatis malum non ſsimplex quoddam hominis vitium, ſsed vniuerſsæ Reip. peſstem exiſstimare debemus, quæ & numero, & diuturnitate vires ſsibi maximas compararit.