QVoniam humanam ac ciuilem adminiſstrationem Indorum hoc libro explicandam | ſsuſscepimus, & quibus ex cauſsis & qualibus conditionibus tum Patroni tum Magiſstratus obſstringantur, vtcunque licuit, expoſsuimus, ſsupereſst, vt dicamus quæ maximè ad eum finem facere videbuntur. Neque nunc tamen expectandum eſst, vt de optima Republ. diſsſseramus, legumue ferendarum rationem, cæteraq́ue rectricis artis perſsequamur, quæ neque facultatis ſsunt noſstræ, neque ſsi maximè forent, ad præſsens inſstitutum pertinerent. Tantum quæ propoſsito negotio, id eſst, vt Euangelicam ſsalutem barbari conſsequantur, propius inſseruiunt, ea attingenda ſsunt. Quorum caput eſst omnium, quod quidam rerum Indicarum egregius æſstimator dixit, in barbaris prius eſsſse curandum, vt homines eſsſse diſscant, deinde vt Chriſstiani, quod tanti ponderis eſst, vt inde vel ſsalus certa, vel certa pernicies expectanda ſsit. Etenim feritatem inter nationes barbaras plurimum reperiri Ariſstoteles recte monuit, quam non minus recte definiuit, vitium eſsſse adeo exuberans, vt hominem feram potius efficiat. Tales vero habitus, etſsi ille regionum extremo vel æſstui vel frigori non falſso alicubi aſscripſsit, tamen & frequentius, & certius eſst conſsuetudine maximè fieri, quod & alias docuit, & ſsatis nos admonet huius Indici cœli mira temperies. Hos igitur ſsylueſstres, ferinoſsq́ue homines ad humanitatem traducere, vrbaniſsque inſstitutis accommodare prima debet eſsſse cura | moderatoris. Fruſstra diuina & cœleſstia docebis, quem ne humana quidẽquidem capere, aut curare perſspicias. Prodeſst in ea re plurimum noſstrorum hominum conſsuetudo, prodeſst cultus omnis externus, atque obſseruantia maiorum, proſsunt conuentus certis, & diebus, & locis, pœnæq́;pœnæque & contumeliæ irrogatæ negligentiæ; honor, & præmia rectè factis propoſsita: ex ipſsis, qui elegantiores ſsunt, cęterorum magiſstros, cenſoreſq́;cenſoreſque conſstituere. Ordo verò quidam tum oppidorum, tũ domiciliorum, vt non veluti cuniculi fortuitas ſsedes eligant, tum verò vt in conſspectu, eorum omnis actio ſsit, neque latebras petere ſsinantur. Ad hæc permixta illa ac ſsine vllo delectu ſspurca habitatio, vbi ſsimul & maritus, & vxor, & filius, & filia, & frater, & hoſspes, & canis ipſse atq; ſsus cubat, accuratè auertenda eſst, quantum licebit, quæ cauſsa eſst nullius pudoris, nullius paternæ reuerentiæ, generis quoque, imo & ſsexus cõtempti equinæ cuiuſdãcuiuſdam libidinis in obuia quæque ſsine vllo pudore graſsſsantis. Quæ tamẽtamen neq; breui omnia exigenda ſsunt, neque deſsperãda vel ſserò. Videmus certè non parum eſsſse perfectum, vbi nonnulla cura moderatoris effulſsit, quæ ſsi cõfirmata, vigilanſsque fuerit, non dubium, quin alium hominum ſstatum efficiat. Vnus M. Franciſscus Xabier, iſsque nulla ciuili poteſstate munitus, Inſsulam Mori fertur ex immaniſssima feritate ad miram manſsuetudinem traduxiſsſse, neq;neque adeo longo tempore. Quæ vero antiquorum inueterata conſsuetudine occalluiſsſse videntur, vt in | meliorem formãformam transferri nequeant, maioribus ſsua amantibus, peregrina penitus reſspuentibus, ea minorum, id eſst, puerilis, iuueniliſsque ætatis accurata inſstitutione emendanda ſsunt. Cui vni rei omni ſstudio incumbere oportet rectores, ſsi modo res Indorum aliqua ex parte curant. Iuuen tutis, quæ ieceris fundamenta, eam tu perpetuo ſstructuram reliquæ ętatis exiſstima. Quamobrem non eſst quorundam contemnenda ſsententia, qui ſscholas. Eccleſsiæ rudimenta, domicilia quoq;quoque & tempore procedẽteprocedente collegia mobilium maximè Indorũ Hiſspanos viros maxime integros, & probatos curare debere cenſsent, vbi à ſsuorum conſsuetudine, quoad liceat, remoti mores noſstros, ſsermonemque perdiſscant, qui poſssint mox ſsuis eſsſse idonei præceptores. Quæ ſsanè ſsententia quamquam difficultates non paucas habet, tamen, vt minus proſspere cedat, non poterit profecto non & plures, & maiores vtilitates afferre. Iam illud maximi faciendum eſst, vt ab Indorum populis deſsidia, atq;atque otium diligentius amputetur, cui & naturaliter dediti ſsunt, & vita ſsenſsuq; omni torpeſscunt, vitijs quoque impuris non parum capti. De qua re quoniãquoniam quę ſsatis eſsſse puto, ſsupra inſsinuata ſsunt, faciemus ad reliqua gradũgradum.