AC fructum Euangelicæ prædicationis nos quidem animarum multitudine metimur ſsicut ſscriptum eſst, In vnum colligam reliquias Iſs raël, pariter ponam illum quaſsi gregem in ouili, | quaſsi pecus in medio cauſarũcauſarum, tumultuabuntur à multitudine hominum. Ipſse tamen Dominus dicit multos eſsſse vocatos, paucos verò electos, multos ad Euangelium, & nuptias inuitatos, paucos dignosſse conuiuio præbuiſsſse. Quod ſsapiẽter reputans Paulus ſsibi quoq;quoque ipſsi timet, & non cõ tentus tam raræ vocationis ſsuæ gratia, corpus ad huc caſstigat, & domat, ne prædicans alijs reprobus ipſse efficiatur, neq́;neque nos hoc conſsilij vllo modo ignorare patitur. Vt cùm antiquos patres tot actantis beneficijs cumulatos videamus, & baptiſsmo figuratiuo lotos, & menſsa Dominiſspiritua li communicatos, & tamen ex tot millibus hominum vix vnum, aut alterum bene placuiſsſse corã Domino, quibus iratus iurauit, ſsi introibũtintroibunt in requiẽ meam: nos quoq;quoque timeamus, neq́;neque nobis ipſsis de accepta iam gratia placeamus, & dũdum ad cor rectionẽ noſstram ſscripta illa omnia intelligimus, qui nobis videmur ſstare in gratia iſsta Euangelij, omnibus modis caueamus, ne inde excidamus. Nam & ſsemẽ recipi, & exoriri parũparum prodeſst, quãdovel ſsolis iniuria, vel ſpinarũſpinarum improbitate corrũ pitur. Pauci ſsunt re vera, qui ſsaluantur: neq́;neque ſsemper multiplicata gente, magnificatur ſstatim lætitia. Sed & ſsi fuerit multitudo filiorum Iſsraël, vt arena maris, reliquiæ ſsaluæ fient. Tota enim electorum ciuitas magna quidem ipſsa per ſse, ſsed cũ numeroſsitate filiorum ſsæculi huius comparata, exigua eſst: vt veriſssimè à ſsanctis Prophetis, reliquiæ ſsaluæ eſsſse dicantur, veluti ex magno aliquo aceruo, aut copioſso conuiuio. Hæc eò per|tinent omnia, vt inanis quorundam opinio refellatur, qui iuſstitiam Dei ignorantes, & ſsuam volentes ſstatuere, iuſstitiæ Dei non ſsunt ſsubiecti. Hi tum demum meſsſsem vberem, & fructum copioſsum ſsibi cogitant, cùm ad votum ſsuccedunt omnia, atq;atque hominum myriades lucro ſsuo vix ſsuffice re putant: quorum, vt eſst laudanda voluntas, ita corrigenda ſsententia: ne ſsi gloriam Apoſstolicam æmulentur, & primitias Euangelij, quicquid inferius eſst, aut minus amplum, ſsterilitatem, & inopiã arbitrentur. Contentus certê eſsſse debet ope rarius, ſsi in vineæ labore & fructu, Domini atque hæredis voluntati ſatisfactũſatisfactum ſsit. Sed vt lucra Euãgelica ipſsa multitudine metiamur, equidẽequidem non in telligo, cur labore, & opera miniſstrorum non lõge maior apparent fructus ſsalutis IndorũIndorum. NãNam vt ea afferãafferam, quæ omnes norunt, quæq; ipſsi cauſsæ In dorũ infeſstiſssimi confitentur, profecto, & renaſscentiũ, & in Chriſsto morientiũmorientium turba non poteſst non eſsſse plurima. Quot enim infantiũinfantium millia quo tidie de interitu æterno eripiuntur ſsalutari lauacro? qui empti ſstatim de terra teneri Chriſsti ſsanguinis fœtus Deo immaculati offeruntur. Etſsi enim frequens eſst vbiq;vbique infantulos recentes ab vtero extingui, ob quam cauſsam Ariſstoteles ſscribit gentiũgentium fuiſsſse conſsuetudinẽ, nõnon ante nomẽnomen im ponere quãquam octauus dies veluti iãiam victurũvicturum puerũ renuntiaret, quòd primo dierum ſseptenario vix vitæ nomine dignus haberi poſssit, propter naturæ inconſstantiam: tamen, vt quorundam opinio fert, neſscio quo cœli, aëris ve | occulto tactu in tota prope regione duobus circulis Tropicis comprehenſsa, multo frequentiſsſsimum eſst, recens ortos pueros ante paucos dies interire, vt vix auſsim dicere, vtra portio ſsit maior abeuntium, an permanentium. Quos omnes cum ſsibi Chriſstus amator paruulorum ſsacro ſsui ſsanguinis fonte purgatos lucrifaciat, quis non vel integrum hoc vniuerſsi laboris Indici operę pretium ducat? Ipſsos grandiores intueamur. Illud firmum eſst diuinæ legis oraculum, in vltimo agone vitæ, de tota cauſsa pronuntiari: vt quem mors iuſstificatum inueniat, huic non admodum obſsit vi tæ ſsuperioris iniquitas. Atque de Indorum gente hæc plurimorum ſsententia eſst, eorumq́ue maximè, qui diutius cum ijs verſsantur, vrgente metu mortis, pleroſsque ſsacerdotem protinus ſsibi vocare, Patrem adeſsſse obnixe petere, peccata ſsua dolenter, & ſseriò confiteri, magna Fidei, & pœnitẽtiæ indicia præbere, idque cum liceret illis, vel ſsine teſste res ſsuas agere, & pro arbitratu componere. Quem eorum animum cum à nonnullis audiſsſsem, & aliqua ex parte ipſse quoq;quoque expertus eſsſsem, quæſsiui tamen diligentius ex alijs, quos experientiores iudicabam, & minus cauſsę Indorum affectos: & quamuis non pauci eſsſsent præcipue inter Satrapas, & Curacas ac vetuſstiores Indorum, qui etiam tunc infidelitatis ſsuæ ſsigna proferrent, tamen pleroſsque, vt dixi, ita ſse comparare omnium teſstimonio comprobaui. Quæ vna res magnam profecto ſsalutis Indorum ſspem facit: propterea quod certum eſsſse videtur internæ | fidei & religionis indicium, eo tempore pœnitentiam Eccleſsiaſsticam exoptare, quo maximè veritatis & ſsenſsus intimi ratio haberi ſsolet, vtpote nulla iam fictionis aut metus cauſsa reſstante. Quo circa narrabat Epiſscopus Popaianẽſsis, cùm ipſse iam olim in partibus Mexicanis ſsimul cum alijs ſsui ordinis viris verſsaretur (erat enim Auguſstinianæ familiæ) vehemẽter admirari ſse ſsolitum illorum Indorum fidem, qui iam extremo morbo laborantes & morti propinqui à ſsuis ſse portari præciperent ita vt erant decumbentes lectulis aut quas Hamacas vocant, longo itinere ſsex aut ſseptem interdum etiãetiam pluribus milliarijs con fectis vſsque ad ſsacerdotem aut monachum, vt fieret ſsibi copia conſsitendi peccata, adeo vt in ipſsa via iacentes horum non pauci patris præſsentiam præſstolantes occurrerent, interdum in ipſso itinere extinguerentur. Ac reuera credẽdum eſst horum non mediocrem turbam pro ſsua pietate ac fide, ſsalutari pœnitentia remiſssionem conſsequi apud benignum Deum, atque ad vitam migrare perpetuam. Primùm quòd quibus minus naturalis talenti donatum eſst, ab ijs iuxta ſsaluatoris ſsententiam, minus requirendum ſsit, exiguo quippe cõcediturconceditur miſsericordia. Deinde iſstorum crimina vt plurimum, non eius generis ſsunt, vt inexorabilem ſsibi reddant Deum, atque in ipſso interitu vetera vlciſscentem, cuiuſsmodi ſscripturæ prædicant maximè peccata in ſspiritum ſsanctum, ex certa malitia perpetrata. Peccant enim plerique vel ignorantia vel carnis infirmitate incitati, | quibus ſsi ebrietates, & ſscortationum flagitia adimas, vix quicquam reliquum ſsit. Poſstremò, neq́; reſstitutionibus rei alienæ, neq́;neque iniurijs, aut inimicitijs impediuntur, neq́;neque obſstinatione quadam ſscelera perpetrandi, cum vix auaritiæ, aut violentiæ apud eos ſsenſsus ſsit. Quibus omnibus rebus meritò adducimur, vt de iſstorum extrema ſsalute non parum ſsperemus, eiuſs præſsertim intuentes clementiam, qui pauperis, atq;atque inopis oblationẽ licet exiguam non contemnit. Mihi verò perſsuadeo, vt de iſstorum miſserorum confeſssione, & pœnitentia melius ſsentiam, quam de multorum ſsæculi huius potentium ac ſsapientium in extremo vitæ ſspiritu ingenti apparatu, & pompa, etiam ſsi ſsacerdotum longo ordine cingantur, & de male partis diuitijs magna legata Eccleſsijs relinquant. Solus ille, qui nouit omnes, ſscit vnde plures ſsalui fiant. Sępe quod altum eſst hominibus, abominatio eſst ante Deum. Nemo igitur iudicet alienum ſseruum, neq́ue ſstulta, & ignobilia mundi contemnat. Itaq;Itaque vbi operariorum non cernimus vſsque adeo magnos ſsudores pro Chriſsto, non poſsſsumus terræ ſsterilitatem accuſsare, ſsiquidem in tanta deſsidia miniſstrorum hos certè fructus videmus, vi ſsuri ſsine vlla dubitatione longe cumulatiores, ſsi modo dignitati Euangelij reſsponderit dignitas miniſstrorum. Neq́ue verò pro paruo ducendum eſst, quòd expulſso Diabolo Chriſstus regnat, ac pro nefarijs, & impuris idolorum cultibus Eccleſsiaſstica ſsacramenta celebrantur; quòd veneficiorum, flagitiorum, parricidiorũparricidiorum quotidie decreſscat | furor, neq́;neque audeat ſscelus impune graſsſsari. Tremit Satanas ſse pulſsum, & quantis poteſst viribus, agit, vt liceat redire ad priſstinam domum iuxta Euangelium. Iccircò vacuam Chriſsti miniſstris optat, & dolens ſse ſspoliari antiquiſssima hæreditate, in omne ſse latus vertit, cui nomina mille, mille nocendi artes, vt ſseruis Chriſsti perſsuadeat vanos, & inutiles ſsuos eſsſse labores, vt torpore ac deſsperatione ſsuperati relinquant diſssipatas Chriſsti oues, ab immaniſssimo lupo protinus trucidandas. Sed ſstat Dominus pro populo ſsuo, & clamat, Qui nõ colligit mecum, diſspergit, & qui non eſst mecum, contrà me eſst. Adhuc monet, adhuc hortatur leuare oculos, & videre regiones albas ad meſsſsem: vt qui ſseminat, ſsimul gaudeat, & qui metit.