Acosta: De natura novi or...

 Legal

Quod torrida aquis pabuliſsque abundet quicquid Ariſstoteles contradicat. Cap. VI.

ABundat ergo torrida regio humore, idq́ue adeo vt largitate perennitate̈;perennitateque aquarum cę teras omnes facile vincat, excepto ſsi qua in parte fabulo areniſ̈;areniſque oneratur, aut ſsolo nimium deſserto vritur, quod in alijs quoque mundi plagis frequens eſst. Cœleſstium quidem aquarum copiam ſsatis oſstendimus, imbres, niues, pruinas, qui bus maxime hæc Peruana prouincia frequentatur. De terrenis quales ſsunt putei, fontes, fluuij, torrentes, lacus, paludes, nihil hactenus dixi. Verũ cum infernæ aquæ ſsupernis æqua ferè ratione reſspondeãt, facile eſst id quo̈;quoque intelligere. Eſst aũt ea aquarũaquarum ſscatẽtiũ multitudo, vt nuſsquam terrarũ neq́;neque plures, ne̈;neque latiores fluuij, nuſquãnuſquam tanta paluſstriũ locorũlocorum moleſstia. Plurima huius Ameri cæ eadẽ̈; latiſssima loca prę nimia aquarũaquarum copia habitari nequeũtnequeunt. NãNam & flumina æſstiuis imbribꝰimbribus in immenſsum excurrunt, at̈;atque omnia euertunt, & limoſsæ paludes infinitis ſspatijs firma veſstigia ex cludunt. Quamobrem immenfi illius, cuius |
p. 80
ſsupra meminimus, Paraguay accolæ, cum iam fluuij annua incremẽta præſsentiunt, longe lateq́ue vagantem ſscaphis anteuertunt, ibi larem ſsibi conſstituunt, & ſse ſua̈;ſuaque per trimeſstre ferè tempus lintribus natando conſseruant. Fluuio ad cõſsuetum alueum reuocato, & ipſsi loca priſstina ſsemiſsicca repetunt. Huius fluminis ea maieſstas eſst, vt Nilus, & Ganges, & Euphrates ſsimul coniun cti longè inferiores ſsint. Quid flumen illud Mag dalenæ, iure Magnum vocatum, inter S. Marthę & Carthaginis portum in mare prorumpens? cuius nos cum nauigaremus plus ſstadijs centum viginti alto euecti, fluuialium aquarum ab Oceano nondum victarum diſscrimen per ſstadia amplius quam ſsexaginta cum ſsumma admiratione notauimus. At cum de fluuijs mentio eſst, iure ſsuo cæteros omnes ſsilere, & cedere cogit ingens ille Amazonum, ab alijs Maranonius dictus, ab alijs Orellana ab Orellana & Marañon Hiſspanis hominibus inuentus, & nauigatus quem neſscio melius ne fluuium an mare nominem. Fuit quidem ille & ex Peruenſsium montium imbribus, fluminibuſsque ad ſse vndiq́ue confluentibus per effuſsiſssimos Paytiti, & Terræ aureæ atque Amazonum campos in Oceanum tandem è regione fere Margaritæ & Trinitatis illabitur: ſsed tam la te, præſsertim feſstinans ad exitum ſspatiatur, vt in medio plurimas maximaſsque inſsulas relinquat, & quod incredibile apparet, in medio alueo ocu li quocumq́ue coniecti nihil aliud niſsi flumen & cœlum vident. Etiam montes excelſsi ripæ impo|
p. 81
ſsiti latere dicuntur, cuius ob admirabilem longitudinem, at̈;atque amplitudinẽ, vt prorſsus fluuiorum omnium Dominus haberi poſssit, hoc accepimus ex quodam noſstræ Societatis fratre, qui olim grauibus illis naufragijs & tumultibus Petri Orſsuæ, & peruerſsi Didaci Agirrij interfuit puer, & diuina clementia ereptus eſst, nobiſsque ſseruatus. Tales igitur fluuios habet torrida atque arida Zona, quãquam inopem aquarum & pabulorum Ariſstoteles atque omnis putauit antiquitas. Et quoniam ad indicium aquarum Maranonij men tionem feci, iuuat de lacu Intiticaca, falſso vulgo Titicaca dicto, aliquid etiam promere, qui in ſsu perna prouincia Peruana Collao medius iacet. In hunc flumina plus decem eaque ſsatis ampla confluunt, exitum habet vnum, eumque non val de latum, ſsed vt opinio eſst, profundiſssimum, quẽ neque ponte iungere profunditas & latitudo ſsinunt, neque tuto ſscaphis traijci rapidi infernè vortices patiuntur. Traijcitur tamen, miro ingenio & Indorum proprio: ponte prorſsus iunceo ipſsi aquæ commiſsſso, nullis fulcris nixo, ſsed in modum ſsuberis ponte ſsupernatante, ac præ leuitate materiæ nunquam merſso, eſst vero traiectio facillima & tutiſssima. Occupat lacus ipſse circuitum bis mille quadringenta ſstadia: longus eſst fere nongenta, latus vbi maxime ducenta & viginti. Inſsulas habet olim habitatas & fertiles, nũc deſsertas, producit vberrime iunci genus, quod Indigenæ Totoram vocant, cuius plurimus ipſsis vſsus eſst. Nam & cibus eſst ſsuibus, iumentis, ipſsiſs|
p. 82
que hominibus periucundus, & domus, & focus & veſstis, & nauigium, & omnia penè vitæ huma næ ſsubſsidia vna Totora Vris pręſstat, hoc enim ac colarũ eſst nomen. Ij adeo ſse ab hominum cætero rum conſsortio & opinione alienarunt, vt interro gati aliquando, qui ſsint, ſserio reſsponderint, ſse nõ homines eſsſse, ſsed Vros, quod genus ab humano diuerſsum eſsſse ſsentirent. Vrorum reperti ſsunt po puli integri in medio lacu habitantium ſscaphis quibuſsdam iunceis, quibus inequitant, ſsimul con nexis, & ex vna aliqua rupe aut ſstipite religatis. Vnde interdum ſsoluentes totus populus ſsubito patriam mutat. Ita̈;Itaque aliquando conquiſsitus populus Vrorum heſsternis ſsedibus commutatis ac ne veſstigio quidem relicto, facile veſstigantium ſstudium curamque irriſsit. Ex hoc lacu poſst leucas quinquaginta alius longe minor efficitur. Pa ria dictus, ſsed ipſse quo̈;quoque tantus vt inſsulas plures reddat, huius vltra meatum nemo nouit. In mare Auſstrale influere per occultos terræ canales multi iactant, atque argumento proferunt, fluuium quendam magnum in mare pene ſsubito irrumpentem, cuius fons nullus appareat, ego magis lacus aquas ſsolis radijs exhalari puto. Verum huc eſsſse digreſsſsum ſsit ſsatis, cum abunde his documentis conſstare poſssit, falſso regionem hanc mediam de aquarum penuria damnatam, cum & è cœlo & è terra præ cæteris humectetur.
Loading...