FVIT quoque altera cauſsa, cur veterum opi nione ad hunc alterum orbem mortalibus | non pateret acceſsſsus, quod præter Oceani vaſstitatem cœlum ipſsum obſstaret ſsolaris Zonæ implacabili æſstu, quo ab eo itinere, vel mari, vel terra conficiendo audaciſssimum quem̈;quemque compeſsceret. Namque ij, etiam, qui terram, vt eſst, fecere rotundam, & ad vtrumque Polum habitabi lem eſsſse cenſsuere, negarunt tamen incoli poſsſse ab hominibus mediam hanc eandemque maximam & longiſssimam Zonam duobus ſsolſstitialibus circulis comprehenſsam, propter æſstiuos per petuoſsque ardores ex Solis propinquitate eam omnem regionem adurentes, & pabuli aquarũque impotentem efficientes. Huius ſsententiæ au tor eſst Ariſstoteles, magnus ille quidem naturæ explorator, ſsed in hac re longè aberrans à vero. Quid autem philoſsophatus recte ſsit de ſsitu orbis, quid ſsecus, breuiter expediam. Is de Auſstro diſsputans an ab ipſso meridie exoriatur, an potius ab vltimo vertice Poli Antarctici, ad hunc modum ſscribit. Ratio docet terræ, quę habitatur latitudinem quidem determinatam eſsſse, eam tamen continenti orbe coniũgi non poſsſse propter temperationem. Non enim ardore nimio, & frigore premitur in longitudinem ſsuam, ſsed in latitudinem, ita vt ſsicubi maris vaſstitas minime prohiberet, tota quam longa eſst pedibus peragra ri poſsſset. Hue vſsque prorſsus bene. Non enim poteſst negari quin terra in longitudinem hoc eſst ab ortu ad occaſsum magis habitationi homi num accõmodata ſsit quam in latitudinem ideſst, à Septentrione in meridiẽ, non ſsolum ob rationẽ | ab Ariſstotele allatam de temperatione, quaæ per longitudinem eadem perpetuo eſst, cum æque abſsit à ſsolis æſstu, & ſseptentrionis rigore, verumetiam propter noctium dierumq́ue ſspatia alterna, cum verſsus latitudinem in perpetuas vmbras & ſsemeſstrem noctem incidere neceſsſse ſsit. Pergit autem aduerſsus Geographos ſsui temporis id monſstrare Ariſstoteles. Hoc ipſsum, inquit, in nauigationibus itineribuſsque pedibus conficiẽdis animaduerti licet. Lõgitudinis enim & latitu dinis magna eſst diſstinctio. NãNam quod à columnis Herculis vſ̈;vſque ad IndiãIndiam pertinet eo ꝙquod ab Æthiopia vſsque ad Mæotin, & ad extrema Scythiæ loca maius eſst, quam quinque ad tria ſsint, ſsi quis nauigationum at̈;atque itinerum rationem habeat, quantum earum rerum certa explorataq́ue cognitio hauriri poteſst. Atqui vſsque ad incultas terræ partes eam, quæ habitatur in latitudinem cognitam habemus. Hic Ariſstoteli venia danda eſst, qui ex ſsuæ ætatis hiſstoria nihil vltra citeriorem Æthiopiam, Africæ atque Arabiæ ſsubiectã exploratum habuerit, vltimãvltimam Æthiopiam ignorarit, cũcum necdum immenſsa illa pretioſsi Ioãnis re gio cognita haberetur, multoque minus quicquid Æquatorem, quicquid Tropicum Capricornij excedit vſsque ad bonæ ſspei promontoriũ Luſsitanica nauigatione notiſssimum. Quo ex loco ſsi vſsque ad vltimam Scythiam atque Tartariam latitudo capiatur, non dubium eſst quin æquatura ſsit totam à columnis Herculis vſsque ad Indiam longitudinem. Sed & Nili fontes, & | infinita propemodum interioris Æthiopiæ ſspatia ignorauit antiquitas. Ob hanc rem Lucanus Cæſsarem ab ea inquiſsitione coërcet. Quæ tibi, inquit, noſscendi Nilum Romane cupido? & Nilum ipſsum alias alloquens idem poeta. Et te terrarum neſscit cui debeat orbis: ſscripturæ autem noſstræ, ideſst, ſsacra autoritas eam quoque terram habitari facile obtinet. Neque enim in Sophonia legeremus. Vltra flumina Æthiopiæ filij diſsperſsorum meorum deferẽtdeferent munus mihi, cum de illarum gentium vocatione vaticinaretur, ſsed vt dixi, veniam oportet dare philoſsopho ſsuis hiſstoricis & topographis fidẽfidem habenti. Illud quod ſsequitur, expendamus. Altera, inquit, pars hoc eſst Septentrionalis, vltra inculta eſst, quod frigore rigeat, altera, ideſst, vltra ſsolſstitium, quod vratur calore. Quæ autem vltra Indiam, columnaſsque Herculis ſsitæ ſsunt, eæ propter mare coniun gi minime ita videntur, vt tota ſsit continens ter ra, quæ habitatur. Hoc verum eſst prorſsus & indubitatum. Adiũgit vero. Quoniam neceſsſse eſst aliquem locum eandem habere rationem ad alterum verticem, quam is, quem nos incolimus ad eum, qui ſsupra nos eſst, habet, non eſst id quidẽ dubium quin eadem ratione cætera alia, tum vẽ torum ſsitus reſspondeat. Et interpoſsitis quibuſsdam de Auſstro & Aquilone. Neceſsſse eſst profecto Auſstrum eſsſse ventum eum, qui flat à loco qui calore vritur. Is autem locus quod ſsolem proximum habet, aquis & pabulis caret. Hæc Ariſstoteles, nec potuit fortaſssis certius aliquid | aſsſsequi humana ſsuſspicio. Qua etiam ex re (vt hoc religioſse dicam) ſsoleo ſsæpe perpendere, quam in rebus diuinis infirma ſsit philoſsophia ſsapientium huius ſsæculi, quando in ipſsa terrena, & infima ma teria, vbi ſsibi videtur maximè ſsapere, vſsque adeo deſsipit. Habitationem terræ ad hunc alterum Po lum Auſstrinum, vt vocat Plinius, collocatæ ſsecundum longitudinem ab Occidente in Orientem eſsſse maximam, ſsecundum latitudinem vero à vertice Auſstrali vſsque ad æquinoctialem, aut nullam, aut perexiguam Ariſstoteles vult. Sed adeò falſsum eſst, vt totius noui orbis tota propemodum habitatio ſsit ſsecundum latitudinem, ideſst, à Polo in Polum: ab Oriente autem in Occa ſsum breuis admodum menſsura ſsit, tantumque latitudo noui orbis longitudinem ſsuperat, quan tum denarius ternarium, & eo amplius. Iam veto quod mediam regionem, quam torridam Zo nam vulgo appellamus, aſsſserit prorſsus inhabitabilem, quod calore exuratur propter ſsolis vicini tatem, quodque pabulis, & aqua careat, omnino eſst ſsecus. Nam & noui huius orbis longe maxima pars ac frequentiſssime habitata, intra vtrumq́ue Tropicum continetur, eadem, & pabulis, & aqua ſsupra omnes orbis terrarum regiones abun dat, atque plurima ex parte temperatiſssima eſst, vt hic etiam Deus ſstultam huius mundi ſsapientiam feciſsſse videatur. Eſst ergo habitabilis habita tur̈; copioſse quicquid reclamet antiquitas, Zo na torrida. Porro regio illa inter hanc torridam, & illam Polarem poſsita, quamuis ſsitu ipſso cõmo | diſssima ſsit habitationi humanæ, tamẽtamen raro admo dũ habitatur, quod hactenus ſsola regio Chylẽſsis occurrat, quæ non ſsit Oceano intercepta. Multi tamẽtamen quorũquorum me etiãetiam in numero eſsſse profiteor, ter rã huic Chylẽſsi oppoſitãoppoſitam vltra TropicũTropicum Capticor nij porrigi opinãturopinantur, ſsed eãdẽ nobis nondũnondum eſsſse exploratã. Ne̈;Neque dubiũdubium eſst, quin ea regio, vt opti mũ, & tẽperatiſssimũ ſitũſitum tenẽs, mediũmedium inter torri dã, & Polarẽ, ita etiãetiam omnibus rebꝰrebus præſstet, vt po te Europæ optimæ parti ęqua ratione reſspõdẽs. Et hoc ſsatis cõſsentaneè Ariſstoteles ſsuſspicatus eſst. Sed tamẽtamen, vt dixi, & illa quãtũquantum hactenus cõpertũ eſst, breuiſssima eſst, & ipſsa torrida longe maxima.