Solórzano Pereira: De Indiarum Iure - The School of Salamanca

preceding text ...

back | | continue

D. IOANNIS DE SOLORZANO PEREIRA

p. 941
D. IOANNIS DE SOLORZANO PEREIRA

DE INDIARVM OCCIDENTALIVM Ivre, sive Gvbernatione

LIBER QVARTVS.

In quo de Gubernatione ſseculari, & Magiſstratibus, Cancellarijs, Proregibus, & ſsupremo Conſsilio Indiarum, eidem gubernationi Præpoſsitis.

CAPVT PRIMVM. De Capitulis, & Iudicibus ordinarijs (vulgo Alcaldes dictis) urbium, & oppidorum Indiarum, eorumque electione, & iurisdictione.

CAPVT PRIMVM. De Capitulis, & Iudicibus ordinarijs (vulgò Alcaldes dictis) urbium, & oppidorum Indiarum, eorumq́ue electione, & iuriſsdictione.

SVMMARIVM CAPITIS primi.

1 AVCTOR reddit rationem cur Librun quartum & quiuntun huius tractionis in epitomen, ſsive cõpendium reduxerit?
2 Civitatum Indiarum iudices ordinarij, quos Alcaldes dicimus, & Decuriones, & capitula, cur, quando & qualiter creari cœperint?
3 Alcaldes ordinarij in Hiſspania, quando, & qualis eorum iuriſsdictio?
4 capitula civitaum, & de officialibus, & electione eorum, remiſssivè.
5 Alcaldes ordibnarij ſsunt, & debent eſsſse annales, & ſsuccedunt in iuriſsdictione Gubernatoris mortui, abſsentis, vel impediti.
6 Electioni officialium, quæ fit per capitu, lacivitaitum indiarum, forma quæ ſsit & quòd eius libertatem Regiæ Audientiæ, & Proreges, atque Guberatores impedire non debent.
7 Confirnatio electionum officialum à Capitulis civitum factarum Proregibus, & alijs Gubernatoribus competit.
8 Ordibnationes factæ per capitula civitatrum Indiarum à Proregibus, vel ſsupremo carum Senaau conſsirmantur.
9 Alcaldes ordinarij eſsſse poſsſsunt naturales, & vicini oppidorum, in quibus eliguntur, & quid in eorum electione obſservari oportere cenſseat Ioan Matienz.
10 Marcatores an poſsſsint eligi in iudices ordinarios, & quando mercatura cenſseatur officum vile?
11 Decuriones non poſsſsunt eligi à proprijs capitulis in iudices, ſsive Alcaldes ordinarios.
12 Officia in Indijs non parriuntur inter nobiles & plebeios, neque datur borum, ſsia tuum diſstinctio. 13. Iudices ordinarij in Indijs, etiãetiam Illitterati eligi, poſsſsunt, & qualiter hi iudicare debeant?
14 Electio officialium Reip, ſsine ſseditione & ſscandalo frieri debet.
15 Sortibus eligi iudices ordinarijs, & alij officiales Reip. aliquando inſssi ſsunt, & de iudicio ſsortis, remiſsſsivè.
16 Debitores fiſsci Indijs in electione offi ciorum Reip votum activum, vel paſssivũ habere nequent, & ſsched, de hoc agent. Et quid de iure communi?
17 Eligi nemo poteſst in iudicem ordinarium, |
p. 942
vel aliud officium Reip. intra trienniam, ex quo idem Officium geßit, & quando, & quomodo reelectio admittatur?
18 Alcaldes ordinarij quam iuriſsdictionem habeant in civilibus, & criminalibus, & an, & quando contra ſociũſocium procedere poſsſsint, vel cauſsæ coram eis cœptæ avocari?
19 Alcaldis ordinarijs Indiarum competit rei annonariæ viſsitatio, & proviſsio, privativè ad Quæſstores criminum Regalium Cancellariarum.
20 Fideles executores qui ſsint, & unde dicãturdicantur, & quatenus ædilibus cerealibus Romanorum aßimilentur?
21 Alcaldes de la Hermandad, & eorũeorum officium, & electio in Indijs, & de nova creatione Provincialium eiuſsdem fraternitatis.
22 Alcaldes ordinarij Indiarum multũmultum honorari iubentur, & ſsuccedunt in locũlocum Gubernatoris defuncti, & Mexici & Limæ non poſsſsunt carcerari per Regias Audientias ſsine conſsultatione Proregum.
23 Caſsus Curiæ an, & quando detur contra Iudices ordinarios, & Decuriones, & Tabelliones civitatum?
24 Appellationes à Iudicibus, ſsive Alcaldis ordinarijs Indiarum, ad quos deferantur, & an ad capitula Civitatum?
25 Alcaldes ordinarios eligi in locis ubi adſsunt Correctores, ſsive Prætores utrũutrum expediat, vel non? & ſschedula de hoc agentes.
26 Decurionum & aliorum officialium civitatum miniſsteria referunter, & qui de eis agant?
27 Algacellorum maiorum officium, & quãdo minores nominare, & ab eis aliquid pro nominatione recipere, vel paciſsci poſssint?

TRactationem rerũrerum, & Magiſstratuum Eccleſsiaſsticorum, de qua in ſsuperioribusegimus, commodè ſsecularium expoſsitio ſsequetur, cùm ex utriſsque ſstatus Reipub. conficiatur, & in utroque æquè Regum noſstrorum cura ſsplenduerit. Sed parcet Lector,

^† ſsi hæc quæ, Nobis dicenda ſsuperſsunt, compendioſsiùs tractemus, ac veluti in epitomen redigamus, quoniãquoniam huius voluminis magnitudo magis quàm inito putaram excrevit, & alterum ſseorſsim excudere, nec vacat, nec libet; maximè cùm ſsentiam, & doleam laborem hunc noſstrum tanti quanti ſspe rabam habitum non fuiſsſse; & alia prætereà mihi, eius editionem propetãtipropetanti, contigerint, quæ vel ſspontè currentem iuſstè remorari potuiſsſsent, & illud Horatianum Epod. 14. in memorian revocare:

Deus Deus nam me vetat
Inceptos, olim promiſsſsum, carmen iambos,
Ad umbilicum ducere.

Sed pergam nihilominus, & vel eo, quo dixi, modo iniunctum mihi penſsum abſsolvam, Indicanæ Reip. pro viribus conſsulens, & illud Antigenidæ repetens: Mihi cano, & muſsis. Præſsertim cùm ſsi quæ fortè in hiſsce Commentarijs deſsiderari potuerint, ea ex promtuario patere liceat, quod circa novam col.. lectionem legum Caſstellæ, Deo dante, in lucẽ edere paro, quo opere neſscio an aliud utilius iuris, & praxis for enſsis ſstudioſsis offerri valeat.

Rem igitur ordiens, animadverto,

^† adinſstar urbium, & oppidorum Hiſspaniæ in Indijs cautum, & curatum fuiſsſse, ut in illis, quæ noviter fundabantur, & competenti civium numbero replebantur, gubernatio politica prudentur, ac competenter inſstitueretur, & Capitula, Decuriones, alijq́ue officiales neceſsſsarij crearentur, qui & ipſsi ſsingulis annis ex eiſsdem popularibus iudices eligerent, ac præficerent, qui Regiâ & publicâ auctoritate iuriſsdictionem ordinariam intra ſsuum territorium exercerent, non ſsecus ac ſsi ab ipſso Rege nominati eſsſsent, qui Prædictis Capitulis talem electionem commiſsit, arg. taxt. in l. pater ex provincia. D de manum. vind. & eorum,

^† quæ uſsitabantur, antequi in Hiſspania quoque uſsitabantur, antequàm Correctorum uſsus fuiſsſset introductus, & dicebantur, Alcaldes ordinarios, tracit l. 1. verſs. Otro ſsi juezes, tit. 4. l. 1. tit. 16. par. 5. l. 6. & 7. tit. 18. l. 4. tit. 24. par. 3. l. 3. tit. 5. lib. 3. l. 1. tit. 13. lib. 8. l. 5. tit. 2. lib. 7. Re cop. cum alijs, quæ adducit Covarr. in pract. cap. 4. n. 4. & 5. Avend. in cap. 4. Præt. n. 46. verſs. Sed quãro, IoãIoan. Gutier. lib. 4. Præct. cap. 55. Bobad. omninò videndus, in Polit. lit. 1. cap. 2. n. 11. & ſseqq. & lib. 2. cap. 20. n. 7. & lib. 3. cap. 8. exn. 140. & latiſsſsimè de

^† electione ominium offcialiũoffcialium Reip. & varijs quæſstionibus ad eam ſspecantibus, agens, Auguſst. Caputus in tract. de regim. Reip. c. 4. & 5. Et in terminis de Capitulis Indiarum, & eorum electione nominatim loquè Ioan. de Hevia |

p. 943

in Curia Philipp. 1. par. §. 2. num. 2. & Ioan. Matienz. in l. tit. 10. gloſsſs. 21. num. 15. & ſseqq. ubi, quod amplius eſst, reſsolvit,

^† in his provincijs Indiarum propter longam à Rego diſstantiam, & periculum in mora, poſsſse incolas naturali iure, Gubernatore mortuo, vel impedito, vel allia quavis ex cauſsa deſsiciente, ſsibi Magiſstratus ordinartios conſstituere, hoc eſst Alcaldis ordinarios, quod quotidie, fit, & ſsingulis annis, ut dixi, mutari debent, quia licèt in alijs Magiſstratibus foleat maius tempus, vel etiam perpetuitas deſsiderari, ut alio loco dicemus, in his tamen iuſstè hanc annalem præfinitionem, & mutationem omues ferè nationes admittiũt. ut conſstat ex l. neminem, C. de ſsuſscep. lib. 10. Authent. de deſsenſs. civit. §. fin. l. 17. tit. 3. lib. 7. Recop. cum traditis ab Ariſstot. lib. 2. Polit. cap. 7. Afflict. ad conſstit. Neapol. lib. 1. rub. 92. num. 9. Capic. deciſs. 121. num. 5. Mar. Muta ad conſst. Sicil. tom. 3. cap. 44. latè Bobad. lib. 1. cap. 17. totum, & D. Valençuela conſs. 61.

Extan q́ue plures antiquæ ſschedulæ Regię ad eandem electionem, & iuriſsdictionem ſspectantes in 3. tom. impreſsſs. ex. pag. 28. quæ eius

^† formam & uſsum diſstinctè præſcribũtpræſcribunt, & adeò liberuam eſsſse volunt Capitularium electionem, ut graviter inhibeant, ne Auditores, vel Regales Audientiæ eis ullo modo ſse immiſsceant. Et per alias noviores dat. Lermæ 17. Iunij ann. 1607. & Matrit. 13. Februar. ann. 1620. licèt Peruano Proregi permittatur in urbe Limenſsi, ubi reſsider, his electionibus intereſsſse, id tamen illis cancellis circumſscribitur, ut libertati ſsuffragantium nulla violentia inferatur, & ſsuffragia publicè numerentur, & à tabellione ſscribantur, & refertantur, ut ſsemper liq ueat, quis pro ſse plura obtinerit. Quæ ſsehedul. ſsumta videtur exl. 5. tit. 2. lib. 7. Recop. & l. 1. tit. 13. lib. 8. Recop. iunctis alljs, quæ adducit Curia Philip. ubi ſsup. num. 11. Quod tamen parum aliqui Proreges, & obſservant, ominia ſsuo arbitrio metientes, & maximâ, quâ pollent, auctoriatate, novantes.

Quamvis certum ſsit,

^† eis competere cõfirmationemconfirmationem ominium ſsimilium officiorum quæ in ſsuo diſstrictru fiunt. Quam etiam aliæ ſschedulæ Correctoribus tribuebant, & aliæ Regalibus Audientijs intra quidecim leucas, ut patet ex ſschedula ann. 1559. 1571. 1573. dict. 1. tom. pag. 3. 6. Quemadmodum & ab eiſsdem peti ſsolet

^† confirmatio ſstan torum, ſsive ordinationum, quæ per prædicta Capitula civitatum ſsiunt, ad ſsui regimen, & meliorem gubernationem. Quæ etiam frequentiùs in ſsupremo Indiarum Senatu conſsirmantur, ex traditis à Ioan. Gutierr. 4. pract. quaſst. 53. fol. 249. & in terminis ordinationum Indiarum Anton. de Leon de conſsirm. Reg. par. 2. cap. 23. fol. 173. ubi ad hoc citat ſsched. 22. Septembr. ann. 1530. & 1. Septenbr. ann. 1548.

Planè dicta electio

^† inter cives, & incolas eiudem civitatis fieri poreſst. Quia licèt quis aliàs alios Magiſstratus in propia patria gerere prohibeatur, ut infrà cap. ſseq. trademus; hoc tamen in his muneribus non obfervatur, quæ potiùs eò tendunt, urt indigenæ illis cohoneſstentur, atque fruantur, ut expreſssè diſsponunt ſschedulæ ſsuprà relatæ, præcipuè quædam ann. 1536. quæ horum qualitates declarat, & alia ann, 1565. quæ iubet: Que para Alcaldes ordinarios ſsean perferidos los primeros Conquistadores, i Pobladores, i ſsus hijos. Et ita obſservat Curia Philipp. ubi ſsut. dict. §. 2. num. 32. pag. 40. & de ſsimibus officijs annalibus loquens Marius Muta, omninò videndus, ad conſsuetud. Sicil. tom. 3. cap. 7. ex num. 55. & in eiſsdem noſstris terminis Matienzus de moder. Reg. Perù, 2. par. cap. 12. ubi inquit, conveniens eſsſse, ut omnes vinci ſsint, & nomen eorum, quos in provincijs Peruanis Soldados vocant, aboleatur, utq́ue unus ex his Alcaldis ordinarijs ex Commendatarijs, ſsive Patronis Indorum eligatur; alter ex alijs civibus, vel oppidanis, qui ibidem domicilium, & facultates habutates, dummodò officium vile; aut

^† marcaturam in tabernis perſsonaliter, & actualiter non exerceat. Nam hi à publicis officis arceri ſsolent, l. ne quis, C. de dign. lib. 12. ſsi cohortalis, C. de cohortal. eod. lib. latè Tiraq. de nobil. cap. 33. & cap. 27. num. 7. & ſseq. Ideò autem dixi, Actualiter, & perſsonaliter nõ exerceant. Nam qui quondam mercatores, & inſstitores fuertunt, vel per alios mercimonia exercurunt, nullam infamiæ notam, vel excluſsionis cauſsam in eiſsdem provincijs incurrunt, ut per eund Tiraq. d. cap. 33. n. 19. & cap. 10. per tot. Butr in Rubr. ne cler. vel mon. Ceopl. de nobil. opin 180. caputum de regim. Reip. cap. 4. ex. num. 32.

Eandem Matienz. ſsententiam tenet Curia Philip. dict. §. 2. ubi tamen notandus eſst, dum num. 31. ſscribit. poſsſse

^† Decuriones ex ſse ipſsis, Alcaldes ordinarios eligere. Etenim hoc expreſssè repugnat ſschedulis ſsuprà ralatis. Et noviſssimè cùm limnæ civitatis Capitulum id enixè deſsideraſsſset, denegatum fuit in epiſstol. dat. Matrit. 28. Martij ann. 1620. ad Dom. Proreg. Princip. Squillacenſs. directa. Eademq́ue prohibitio viget in Regijs officialibus, ut diſsponitur in quadã |

p. 944

proviſsione ann. 1537. d. 3. to. pag. 28. Nullibi tamen diſspoſsitum, nec cautum invenio, ut in his provincijs, ſsicuti in Hiſspania ſsolet, eiuſsmodi offici

^† inter nobiles, & plebeios dividantur, nam hæc ſstatuum diſstinctio in illis non eſst introducta, nec convenit, ut introducatur. Et ita licèt melius ſsit, ut graves, prudentes, &. ſsi ſsieri poteſst, litterati viri ad hæc munera ſseligantur, ut diſsponit ſschedul. ann. 1536.

^† ubi tamen eorum copia non datur, etiam minus graves, & illitterati nominari poſsſsunt, qui pro ſsui & legum ſscientia, quàm per ſse, vel per aſsſseſsſsores peritos habere poſssint, litigantium altercationibus finem imponant, ut aliàs dicitur in l. certi iuris, C. de iudicijs, iunctâ gloſsſs. ibi, verb. Et legis, & in §. ſsimiliter, Inſstit. de excuſs. tut. ubi habetur, quòd etiam imperiti litterarum poſsſsunt ad adminiſstraionem negotiorum ſsufficere, iunctis alijs, quæ latiùs tradit Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 6. num. 16. & cap. 12. num. 5. & Azeved. in Curia Piſsan. lib. 4. cap. 6. ex num. 108. & in l. 4. tit. 2. lib. Recop. ubi dicemus.

Debet autem

^† in his electionibus abſsque altercatione, & ſsimulate eligentium, & eligendorum procedi, & boni tantùm publici conſsideratione præ oculis habitâ, ut diſsponunt etiam ſschedul. ſsup. citatæ, & notabiliter quoddam caput epiſstolæ 30. Auguſst. ann. 1603. ſscriptæ Proregi Perunao Dom. D. Ludov. à Velaſsco, quod loquens de quadam electione in villa Potoſsienſsi cum mango ſscandalo facta, iubet, ut officia inquietis Decurionibus adimantur, &

^† Proregis factum probat, quatenus ſstatuit, ut ibi deinceps Alcaldes ordinarij per ſsortes eligerentur. De qua etiam ſsortitione, eiuſsq́ue forma agit alia epiſstola Regia ad Quitenſsem Audientiam miſsſsa dict. tom. 3. pag. 33. & eſst videndus Caputus dict. cap. 4. num. 14. & ſseqq. & plura eruditè de uſsu & iudicio ſsortis noviſsſsimè congerens D. Frãc. Torreblanca de iure ſspirituali lib. 7. cap. 7. per totum.

Per aliam quoque ſsched. dat. Matrit. 15. Iul. ann. 1620. providè, & enixè cautum invenio:

^† Que los que fueren deudores à la hazienda Real en las Indias, no puedan ſser elegidos por Alcaldes ordinarios en ellas, ni tener voto en ſsus elecciones; quæ quidem expedita videtur ad fraudes, & dilationes obviandas, quæ alioqui circa exactionem rei dominicæ contingebant; & licèt primâ facie dura viſsa fuerit, & à Potoſsienſsibus Decurionibus ab ea ſsupplicatum, iuris tamen auctoritatibus, & exemplis adſstruitur, quibus docemur, debitores, imò & creditores, Reſspub. & quicunque cum ea activè, & palſsivè litem habere poſsſsunt, ad eius munia tanquam ſsuſspectos admitti non poſsſse, l. reſscripto, §. debitores, D. de muner. & honor. l. 1. C. de debit. civit. lib. 11. Authent. minoris debitor, C. qui dar. tut. l. ſsin. tit. 5. lib. 9. Recop. cum alijs, quæ latè adducit Loſsſsæus de iure univerſs. 3. part. cap. 6. num. 18. Rovitus ad pragm. 5. §. 17. num. 32. in fine, ubi refert ita fuiſsſse deciſsum in Collater. Conſsilio, ut per Franch. deciſs. 404. numer. 3. Amẽdol. in addit. ad eund. deciſs. 210. num. 16. Avend. in cap. Prætor. l. par. cap. 19. num. 25. Maſstrill. de Magiſstr. lib. 2. cap. 12. num. 49. Caputus d. tract. de regim. Reipub. cap. 3. n. 95. cũcum multis ſseqq. ubi aliquas ampliationes, & limitationes adducit. Id quod ab Athenienſsibus mutuatum eſsſse videtur, qui ut eſst Auctor Themiſstius in orat. 1. lege ſsanxerunt: Vt ærarij debitores donec rationes redderent, & reliqua exſsolverent, à Reipub. adminiſstratione arcerentur, ubi alia adducit Georg. Remus in obſserv. ad eand. orat. fol. 125. & Henric. Salmut. ad Pancirol. rer. de perd. in proœm. pag. 3. addẽs, quòd cùm pars adminiſstrationis ſsit legatione fungi, vetantur Reip. debitores legati eſsſse, auctore Martian. in l. ſciendũſciendum 4. in princ. D. de legation.

Illi quoque eligi regulariter prohibentur, qui

^† intra proximum triennium ad idem munus vocati fuerint, ut diſsponitur per ſschedul. ann. 1572. dict. 3. tom. pag. 38. de qua, & quando, & quomodo officialium reelectio admittatur, & ſsyndicatum præſstare debeant, agit, poſst plures alios, quos refert, Bobad. in Polit. lib. 3. cap. 8. num. 60. & lib. 5. cap. 3. num. 145. Curia Philip. dict. §. 2. num. 36. & 37. & Caputus ubi ſsup. cap. 12. num. 5. & ſseqq. quibus addo proviſsionem Regiam ann. 1559. renovatam per epiſst. an. 1619. quæ in Alcaldis Limanis ſsuſspenſsionem ſsyndicatus, etiam reelectionis nomine ſsieri non permittit, pręcipiens: Que de alli adelante no ſse reelija ninguno de los dichos Alcaldes al miſsmo oficio, ni ſsea proveido en otro, ſsin aver dado primero reſsidencia, &c.

Habent autem, & exercent

^† ita electi in prima inſstantia iuriſsdictionem ordinariam in civilibus, & criminalibus, ut diſsponitur in ſsched. ſsup. relatis, & præcipuè proviſs. ann. 1537. ſsched. ann. 2535. 1541. 1560. & 1562. d. 3. to. pag. 30. & ſseqq. prout & in Hiſspania obſservatur, ex traditis à Bobad. lib. 2. cap. 20. n. 7. ubi plures alios Auctores adducit lit. H. & in noſstris terminis Matienz. dict. tract. de moder. Reg. PerũPerum, 2. part. cap. 12. ubi inquit, ſsibi convenientiùs videri, ut criminalis ab eis auferretur, vel à civitatũcivitatum Re|

p. 945

ctoribus, aut Regalibus Cancellarijs pro libito avocari poſsſset, quia rarò eam plenè & liberè adminiſstrant. Quod tamẽtamen dictis ſschedulis contradicit, quæ adeò hanc poteſtatẽpotestatem illis concedunt, ut propter diſstantiam viarum, & difficilem recurſsum ad Superiorem, etiãetiam cõtracontra ſsocium, vel coniudicem, procedere permittant. Quod valdè notabile eſst, quia aliàs par in parem procedere nequit, niſsi quãdoquando in mora periculum eſst, ut per Bald. in cap. unic. in ſsine, quãdoquando deb. vaſsſsall. dom. iur. fidel. Gregor. Lopez in l. 16. gloſsſs. fin. tit. 28. part. 3. & Bobad. lib. 2. cap. 21. num. 71. Et expreſssè inhibent eædem ſsched. ne Correctores in cauſsis ab Alcaldis inceptis ſse immiſsceant: quod ad Regales etiam Cancellarias extenditur in alia ſschedul. ann. 1570. quæ extat 2. tom. impreſsſs. fol. 16. & conſsonat cum ijs, quæ de iure communi, & Hiſspano tradit Bobad. in Polit. lib. 4. cap. 5. num. 51. &. 52. & Azeved. per text. ibi l. 3. tit. 11. lib. 3. Recop. ubi probant, quòd nec litem adverſsus reum abſsentem cœptam, vulgò en rebeldia, avocare poſsſsint, & idem tradit Villadiego. in politic. cap. 3. num. 58. fol. 50. Rebuff. in tract. de evocat. art. 1. Avendañ. in cap. 1. Præt. num. 12. & Ioan. Garcia de expenſs. cap. 12. num. 57. cum ſseqq. ubi tractat, quid dicendum ſsit, ſsi Iudicis ordinarij negligentia probetur.

Quinimò ad eoſsdem item ſspectat

^† rei annonariæ proviſsio, viſsitatio, & taxatio, ut diſsponit ſsched. ann. 1573. d. to. 3. pag. 32. iubens, ut neque in his ſse immiſsceant Quæſstores criminum Regiarum Cancellariarum, qui id ſsibi adrogare intendebant ad exemplum Quæſstorum, ſsive Alcaldes de Corte, Curiæ Matritenſsis, de quibus agit l. 9. tit. 6. lib. 2. Recop. & Bobad. lib. 3. cap. 4. num. 107. Et ad hoc plures aliæ ſschedul. ad poſstulationem civitatis Limenſsis varijs temporibus expeditæ ſsunt. Quamvis id limitetur, ubi vendita ſsunt officia, quæ vocantur de fieles exeutores,

^† quorum muneri eiuſsmodi proviſsiones, taxationes, viſsitationes victualium, ut plurimùm reſservantur, ut conſstat ex ſsched. ann. 1573. l. fin. tit. 3. lib. 7. Recop. cum alijs, quæ de hoc officio, & qualiter ædilibus cerealibus, ſsive alimentarijs populi Romani reſspõdeat, & an eorum iuriſsdictio ſsit privativa, vel accumulativa, tradit Bobad. lib. 3. cap. 8. num. 135. Sebaſst. Covar. in theſsaur. ling. Caſstell. verb. Fiel executor. Turneb. lib. 11. adverſs. cap. 10. Grammat. deciſs. 30. Meſssia in pragm. taxæ panis, concl. 1. num. 52. Avendañ. in. cap. 5. Præt. num. 5. Gutier. 3. pract. q. 924. num. 16. Azeved. in l. 10. tit. 13. lib. 8. Recop. num. 11. & ſseqq. Surd. conſs. 56. lib. 1 & Gratian. diſscept. 154. vol. 1.

Et ſsimiliter iuxta antiquas ſschedulas, & præcipuè illãillam ann. 1559. d. 3. to. pag. 43. cognoſscebant de cauſsis, & caſsibus, quos vocant, de Hermandad, licèt poſsteà hoc munus diſstingui cœperit, & peculiaribus miniſstris concedi,

^† qui dicuntur, Alealdes de la Hermandad. Quorum electio, tam in Indiarum provincijs, quàm in Hiſspania Capitulis civitatum competit, & annalis eſsſse ſsolet, prout & ipſsorum iudicum ordinariorum, l. 1. tit. 13. lib. 8. Recop. Avend. in cap. 1. Prætor. num. 31. verſs. Quintus caſsus, Bobad. lib. 1. cap. 2. num. 30. Curia Philip. 3. par. §. 5. per totum. pag. 544. & ſseqq. Hodie autem iam in multis Indiarum provincijs per noviores ſschedulas eiuſsmodi officia vendi, & perpetuari cœperunt, cum titulo, & honoribus de Provinciales de la Hermandad, ad imitationem eius, qui in civiate Hiſspalenſsi hoc munus exercet, ſsuper quo plures lites exortæ ſsunt, civitatum Capitulis ægrè ferẽtibus antiqua ſsibi iura, & privilegia non obſservari, & ob hoc à dictis venditionibus, & ſschedulis ſsupplicantibus. Prout & ab illis ann. 1631. quæ quaſsdam in qualibet urbe popinas, ganeas, & tabernas eſscariorum, & victualium Regij fiſsci viribus applicari iuſsſserunt, & in eis viſsitationem ordinariorum, & fidelium excutorum immutarunt.

Et ratione dictæ iuriſsdictionis ordinariæ, quam pro tempore hi iudices exercent, multum

^† honorari iubentur, & reliquis hominibus ſsui loci, etiam Regijs Officialibus, præferri, & in viſsitationibus carcerum prope Auditores Regios ſsedere, per ſsched. quas reperies 2. tom. pag. 63. & 3. pag. 28. & ſseqq. Et ſsuccedunt in locum Prætoris, vel Gubernatoris provinciæ, ſsi eum mori contingat, donec alter ſsuſsſsiciatur, ex ſschedul. ann. 1560. d. 3. tom. pag. 29. quæ conſsonat ijs, quæ de iure communi, & Hiſspano in ſsimilibus caſsibus ſstabilita ſsunt, ut obſservat Matienz. in l. 1. gloſsſs. 21. num. 15. tit. 10. lib. 5. Recop. Bobad. lib. 1. cap. 2. num. 26. & 27. lib. 3. cap. 8. num. 140. & ſseqq. & poſst Curiam Piſsanam lib. 1. cap. 2. in fine, eius Additionat. Azeved. ibîd. & Curia Philipp. 1. par. §. 4. num. 29. & 30. Et in urbe Mexicana & Limẽſsi per ſsched. Matrit. 13. Septemb. ann. 1621. non poſsſsunt carcerari per Regales Audientias, & Quæſstores criminum abſsque eo, quòd præcedat conſsultatio, & aſsſsenſsus Proregis. Et datur contra eos, tanquam homines potentes, & in digniate conſstitutos

^† caſsus Curiæ, ut noviſsſsimè tradit D. Carraſsc. de caſsib. Curiæ, num. 114. & ſseqq. qui cautè legendus eſst, dũ |

p. 946

idem indiſstinctè in omnibus Decurionibus, & Tabellionibus publicis admit tit. NãNam multum in his locorum, & perſsonarum qualitas conſsiderari debet, ut idem Auctor obſservat num. 97. & egregia ſschedul. dat. Talaveræ 11. Ianuar. ann. 1541. dict. 3. tom. pag. 31. quæ in inſsula Hiſspaniola loquens, iubet, Que en primera instancia no ſsean traidos à la Real Audiencia de ella los Alcaldes, Regidores, Alguaciles, ò Eſscriuanos, que buviere en los pueblos de la dicha Isla, ſsino fuere en cauſsas criminales, ò en otras de mucha calidad.

Poſstquàm verò Correctores, ſseu Prætores in pluribus locis Indiarum creati ſsunt, ut in cap. ſseq. dicemus, hi

^† de appellationibus horum iudicum ordinariorum cognoſscunt, & ideò faciunt ſse vocari Iusticia mayor, & in prima inſstantia ad præventionem, ut in aliquibus ſschedulis inſsinuatur, & rarò vidi appellationes ad Capitula civitatum interponi, etiam in cauſsis minoris quantitais, licèt de eis agant nonnullæ ſschedul. d. 3. tom. pag. 44. & ſseqq. & Curia Philippica 4. par. cap. ult. Vnde ſsæpè in quæſstionem deductum eſst,

^† an conveniens ſsit, ut ubi Correctores adſsunt, hi Alcaldes ordinarij ceſsſsarent, quẽadmodum & in Hiſspania pro maiori parte ceſsſsarunt, Cerrectoribus Catholicorum Regum tempore conſstitutis, ut colligitur ex l. 21. & 24. tit. 5. l. 8. tit. 6. lib. 3. Recop. & traditis ab Avendañ. cap. 4. Prætor. num. 46. & meliùs Bobad. lib. 1. cap. 2. num. 13. Et invenio caput epiſst. ann. 1575. d. tom. 3. pag. 39. quæ ad conſsultionem Proregis Peruani Dom. D. Franciſsc. â Toleto reſspondit: I proveereis, que donde buviere Corregidores ſsalariados, no aya Alcaldes ordinarios. Et aliam ſsched. 10. April. ann. 1609. quæ ſsuper eâdem extinctione conſsilium petijt à Dom. Prorege March. de Monteſsclaros. Quam iuſstè aliqui Proreges in aliquibus locis fecerunt, ut ipſsorum quieti provideretur, & tot iuſstitiæ miniſstri ceſsſsarent, quorum multiplicatio gravis ſsemper, & damnoſsa Reip. fuit, ut eleganter oſstendit, & pluribus probat Bobad. lib. 1. Polit. cap. 13. ex num. 1. In alijs verò eos tolerandos duxerunt, & adhuc tolerant, ne provinciales contriſstentur, ſsi antiquæ ſsibi conſsuetudines adimantur, l. obſservare, §. ingreſsſsus, & l. ſsi in aliquam, D. de off. Proconſs. & ut ſsit aliquid, in quo indigenæ occupari, honorari, & ſsui ingenij, ac prudentiæ ſspecimen præbere poſssint.

Et hæc habui, quæ notatu digniora circa hos Iudices ordinarios mihi ſsunt viſsa. Qui verò de eiſsdem,

^† & Algacellis maioribus & minoribus, Decurionibus, Tabellionibus, œconomis, ſsyndicis, & alijs officialibus, ac miniſstris earundẽearundem civitatum, alia ſscire dcſsideraverit, adeat Bobad. lib. 1. c. 13. cũcum alijs, Borrell. in toto ferè tract. de Magiſstr. edict. Lancel. Conrad. in tract. de offic. Prætor. & de Decurionib. Auguſst. Caputum in tract. de regim. civit. & Maſstrill. de Magiſstrat. lib. 1. cap. 28. num. 63. & 64. ubi inter alia notanter tractat, an

^† Algacelli maiores, qui minores nominare poſsſsunt, poſssint licitè ab eis aliquod pretium recipere, & negativè concludit, poſst Bobad. d. lib. 1. cap. 14. per totũ. Id quod etiam expreſssis Regni Hiſspani legibus, & Indiarum ordinationibus cavetur, quæ habentur d. 3. tom. pag. 49. & ſseqq. & ſsuper hoc, iusiurandum ab illis in præſsentatione cuiuslibet Algacelli minoris exigi iubẽtiubent, De que no le ha llevado nada, ni hecho concierto con èl. Quod tamen non impedit, quin decimas executionum ſsibi reſservent, hoc enim ubi q́ue practicatur, & re verâ cùm hæc officia magno ſsemper preto comparentur, ſsuccenſsendum valdè non eſst, ſsi compendium aliquod ex illis affectent, ut obſservat Bobad. d. cap. 14. num. 31.

CAPVT II. De Praetoribus, sive Correctoribus, aut Gubernatoribus, qui Hispanorum, & Indorum populis praeficiuntur. Et quae sit, aut esse debeat eorum cura, potestas, & iurisdictio?

CAPVT II. De Prætoribus, ſsive Correctoribus, aut Gubernatoribus, qui Hiſspanorum, & Indorum populis præficiuntur. Et quæ ſsit, aut eſsſse debeat eorum cura, poteſstas, & iuriſsdictio?

SVMMARIVM CAPITIS Secvndi.

1 PRætores, ſsive correctores, tamin oppidis Hiſspanorum, quàm Indorum, cur & quando conſstitur cœperint? & n. 3.
2 Correctorum, ſsive Prætorum, ac Gubernatorum Indiarum nomenclatura, remiſsſsivè.
4 Prætores ſsunt veluti Angeli cuſstodes provinciarum ſsibi commiſſarũcommiſſarum, & ob id quales eſsſse, & eligi debeant? & Auctores, & ſsched. de hoc agentes.
5 Præturæ, Gubernationes, & ſsimilia officia Indiarum, ea illicitè ambientibus, & nundinantibus, danda non ſsunt, ſsed viris lectiſsſsimis, & probatiſsſsimis. Officijs melius eſst non peccaturos præficere, quàm damnare cũcum peccaverint, ex Tacito, ibidem.
6 Prætores, vel Correctores, & Gubernatores Indiarum, & IndorũIndorum, quia minus rectè procedũtprocedunt, an melius eſsſset eos nõnon mittere, dubitatum eſst? ex Acoſsta, & alijs.
7 Prætores ſolẽtſolent eſsſse peiores in ſsuis provincijs, quàm pyratæ, aut latrones eas infeſstantes, ex Cicero, & Policrat.
8 Vulnera inde naſsci, unde medicamẽta ſsperabantur, duriſsſsimum, & iniuſstiſsſsimum est.
p. 947
9 Correctores Indiarum ut ſse in officio contineant, varijs ſsemper ſschedulis, & pœnalibus proviſsionibus curatum eſst, & eas iurant.
10 Iuramentum, quod faciunt Correctores in ingreſsſsu officij de eo benè gerendo in ipſsis eorum titulis ſscribi iuſsſsit Dom. Prorex Comes de Monte-rei, & quare?
11 Iudices Eccleſsiaſstici, an, & quando procedere poßint contra Correctores Indorum ob tranſsgreſssionem iuramenti, quod præſstant in ingreſsſsu officij?
12 Iuramenti non obſservati punitio ſsolet eſsſse mixti fori.
13 Princeps cùm iuramentum recipit à Correctoribus videtur prævenire cauſsam trãſsgreſssionis ipſsius.
14 Iuramenti ratione, ne Eccleſsiaſstici contra Correctores procedere ſsinantur, Regia quædam ſschedul. iubet, quæ ponderatur.
15 Salaria competentia Correctoribus Indiarum conſstituta ſsunt, ut ab illicitis abſstineant, & ſsched. de hoc agentes.
16 Salaria Prætorum Indiarum, à quo tempore, & uſsque ad quod tempus durent.
17 Correctorum titulis ſsolebat inſseri clauſsula, Para que fueſsſsen aprovechados, & quando, & quare adimi iuſsſsa fuerit?
18 Gubernatoribus aliquibus permitti ſsolet metallis, & margaritis extrahendis operam dare, & quare?
19 Correctores non poſsſsunt ab Indis eſsculẽta, & poculenta, & alia, quæ Camaricum vocant, exigere, nec recipere.
20 Magiſstratibus apud Romanos annonæ ſsub moderato pretio præberi ſsolebant.
21 Correctores IndiarũIndiarum coguntur ſstare ſsyndic atui, & fideiuſsſsores præſstare de officio benè gerendo, & an impleant ſse obligantes, vel cautionem iuratoriam præſstantes?
22 Fideiuſsſsor Correctoris an poſssit ex eiſsdẽ actis conveniri, & ob talem fideiußionem quamvis nobilis ſsit in carcerem detrudi? Et an principalis, ſsi fideiußor ceſssis actionibus à fiſsco, vel privato, contra eum experiatur pro quantitate, quam pro ipſso perſsolvit?
23 Ceßionario competere actiones, quæ cedenti competunt, quatenus verum ſsit?
24 Correctores exemplis, & ſsupplicijs anteceſsſsorum moneri debent ad officium benè gerendum, & elegans locus Iuvenalis, de hoc agens.
25 Pauperes graviùs lacerantur à pravis iudicibus, quàm à cruentiſsſsimis hoſstibus, ex D. Iſsidoro.

AVctis adhuc magis in Indiarũ Occidentalium provincijs Hiſspanorum urbibus & colonijs, Indiſsq́ue in mætecias, & municipia, ac politicam vivendi normam redactis, aucta quoque fuit Regum noſstrorum cura, & non contenta ſsolâ electione, atque adminiſstratione Iudicum ordinariorũordinariorum, de quibus in præcedenti Capite diximus, tã in

^† Nova-Hiſspania, quàm in Peruanis Regionibus, alijſsq́ue, quæ id exigere viſsæ ſsunt, Prætores, ſsive Correctores, aut Gubernatores in ſsingulis urbibus, oppidiſsvè præfecit, quæ caput provinciæ eſsſsent, aut alijs de cauſsis propter Hiſspanorum, aut Indorum meliorẽ gubernationẽ, & tuitionem id exigere viderentur; quemadmodũquemadmodum & in Hiſspania Catholicorum Regum tempore factum, narrat Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 2. n. 13. Extantq́ue in 3. tom. ſsched. impreſsſs. pag. 1. cum ſseqq. plurimæ ſschedulæ, quæ horum Prætorum creationem, miniſsterium, & iuriſsdictionem concernunt, qui in Nova-Hiſspania vocantur Alcaldes mayores, in Peruvio Corregidores, & interdum Gubernatores, prout Carthaginẽſsis, Popaianenſsis, Chicuitenſsis, Argẽteifluminis, ſsive de Buenos-aires, Sanctæ-Crucis de la Sierra, Paraguaienſsis, & alij. Et qui

^† voluerit horum offic iorum notitiam, ſsive nomenclaturam habere, & quæ ex illis à Rege cum conſsultatione ſsupremi Senatus, quæ à Proregibus in partibus provideantur, eãeam reperiet in 1. tom. ſsched. pag. 24. & 25. & apud Fr. Ioan. à Torquem. in Monarch. Indi. lib. 5. per tot. & Ant. de Herrer. in deſscript. Ind. pag. 1.

Creationis

^† autem cauſsas graphicè exprimunt ſsched. ann. 1533. 1536. 1571. 1575. & aliæ paſssim. quæ habẽturhabentur d. 3. tom. pag. 18. & 27. NimirũNimirum ut populi in iuſstitia, & in pace cõſservarẽtur, Indi tanquãtanquam miſserabiles perſsonæ, & aliorum iniurijs expoſsiti, defenderentur, eorumq́ue vitia, & idololatriæ compeſscerẽ tur. Ibidemq́ue refertur, qualiter Licent. Lupus Garcia de Caſstro hos Prætores in oppidis IndorũIndorum in provincijs Peruanis conſstituerit, & Dom. Proex D. Franc. à Toleto totũ hoc ad meliorem formãformam reduxerit, eiſsq́ue aptas, & convenientes ordinationes tradiderit.

p. 948

Et de utili, ac provida eorundem inſstitutione (dummodò ſse in officio contineant) graviter agit P. Ioſseph. Acoſsta, omninò legendus, lib. 3. de procur. Ind. ſsalut. cap. 23. & Ioann. Matienz. in tract. M.S. de moderat. Reg. Perù, 1. par. cap. 20. & ſseqq. ubi eorundem neceſssitatem, & utilitatem agnoſscit, & documenta quædam proponit, quibus meliùs & ſsancuiùs iniunctum ſsibi munus exequi poſsſsint.

Quod ſsanè,

^† cùm ad tuendas provincias ſsibi commiſsſsas, tanquam Angeli ipſsarum cuſstodes dirigatur, & ad Indos defendendos, alioſsq́ue in iure, officio, & iuſstitia (ut diximus) continendos, ſsatis apparet, quanta cum circumſspectione illi procedere debeant, qui eos ad eiuſsmodi officia proponunt, & eligũteligunt, & ſsimul, quantâ vitæ puritate, vigilantiâ, & zelo iuſstitiæ ipſsos electos decorari oporteat, ut in ſsimili optimè monet Lancell. Conrad. in epiſst. ſsui tract. de offic. Prætor. inquiens: Prætorem decernere maximi Imperij; Prætorem verò agere exquiſsitæ virtutis eſsse; & de Prætoribus noſstræ Hiſspaniæ agens Bobad. d. Polit. lib. 1. cap. 3. & ſseqq. ubi n. 73. probat, maiorem curam adhibendam eſsſse in electione Prætoris, quàm Auditoris, vel Senatoris, & in terminis Prætorum noſstrarum Indiarum ſsched. ann. 555. d. 3. tom. pag. 27. ibi: Que en todos los pueblos de Eſspañles q buviere en las dichas Provincias del Perù, ſse pongan Corregidores, hombres aprobados en Christiandad, i bondad, i cuerdos. Et meliùs Acoſsta d. cap. 23. inquiens, eſsſse debere eâ animi moderatone, ut meritò Religionem omni officio adiuturi videantur. Et latiùs eod. lib. cap. 4. per totum, ubi diſstinctè, & eleganter examinat, quales adminiſstratores res Indicæ poſstulent, & rationes adducit, cur nullibi maiori curâ & circumſspectione in illis eligendis, & in officio continendis procedi debeat.

Quapropter valdè oporteret

^† hæc munia, ipſsa ambientibus, & longè minus pecuniâ ementibus, nequaquam concedere, qui ſsæpè ſsolent in tyrannos evadere, l. ſscire, §. fin. D. de tutor. & curat. cum traditis à Laudenſs. de dignit. q. 11. Borrell. de Magiſstr. lib. 1. cap. 9. Caputo de regim. Reip. cap. 4. n. 42. & Iunio inquæſst. polit. quæt. 11. & 12. ſsed potisùs ad illa quæſst. polit. quæſst. 11. & 12. ſsed pellendi, & compellandi eſsſsent, qui ſse priùs prudentiâ, & integritate morum Principum oculis inſsinuaſsſsent, iuxta illud Exod. cap. 8. Perſsius ſsatyr. 5. ibi: Non Prætoris erat, &c. Et alia, quæ congerit Mag. Marq. in Gubern. Chiſst. lib. 1. cap. 9. §. 3. & cap. 1. pag. 2. cui addo Tacit. in Agricola, ibi: Melius eſst officijs, & administrationibus non peccaturos præficere, quàm damnare, cùm peccaverint.

Quod quia non obſservatur,

^† vel etiam ut obſservetur, plurimi tamen in has partes Indiarum delati, ſstatim de generant, & voluptatibus dediti, & præſser tim avaritiæ nexibus compediti, quæ omnium malorum eſst radix, divites in Hiſspaniam remeare volentes, ut ait Acoſsta d. lib. 5. cap. 5. à iuſstitiæ tramite diſscedunt; vix elucere Poteſst, utrum molius ſsit nullos Indis eſsſse Rectores, an tales eſsſse, quales permultos cernimus, de quibus, teſste eod. Acoſsta d. cap. 23. dictum videri queat illud Amòs 5. Qua cognovi multa ſscelera vestra, & fortia peccata veſstra, boſstes iusti, accipientes munus, & pauperes deprimenties in porta; & Michææ 7. Qui optimus eſst in eis quaſsi paliurus, & qui rectus quaſsi ſspina de ſsepe. Quam eandem querimoniam, & horum Prætorum exceſsſsus, refert etiãetiam & dolet Matienz. ubi ſsup. 2. par. cap. 22. & noviſssimè D. Fr. Berard. à Cardenas electus Epiſscopus Paraguaienſsis in ſsuo Memoriali, §. 19. Egoq́ue, cùm illos conſsidero, in memoriam revoco

^† illud Cicer. pro lege Manil. col. 4. ubi inquit: Quòd eiuſsmodi in provincias homines mittimus, ut etiam ſsi ab boſste defendant, tamen ipſsorum adventus in urbès ſsociorum, nõ multum ab boſstili expugnatione differant. Et Policratici de Curial. nugis lib. 6. cap. 1. ubi rectè tradit, tales Magiſstratus graviùs, atque inſsolentiùs peccare, quàm fures: Quia fur (inquit) vel timens furatur: hi autem delinquunt confidenter. Fur laqueos legis timet; hi quidquid fecerint, legem putant. Lex furẽ deterret ab illicitis: hi ad illicitum malitiæ ſsuæ compendium legem trabunt. Quod quàm ſsit durum & acerbum ſsatis apparet,

^† cùm inde non debeant iniuriæ, & vulnera naſsci, unde iuſstitia, auxilia, & medicamenta ſsperari debuerunt, l. meminerint, C. unde vi, Concil. Trident. ſseſsſs. 24. de reform. matrim. cap. 4. Caſsſsiod. lib. 4. epiſst. 27. & lib. 8. epiſst. 20. cum alijs, quæ adduxi ſsup. lib. 2. cap. 24. num. 68. & ſseqq.

Et his obviare cupientes Pijſsſsimi & Sanctiſsſsimi noſstri Reges, nullum non lapidem omni tempore moverunt,

^† ut dicti exceſsſsus reprimantur, & ultra ordinaria capita Prætorum Hiſspaniæ, & leges Regni, quæ initio officij obſservare, & iurare iubentur, iuxta formam latè traditam à Bobad. poſst plures alios, quos refert lib. 2. cap. 10. num. 50. & ſseqq. lib. 3. cap. 7. num. 19. & lib. 5. cap. 1. per tot. Cur. Philipp. 1. par. §. 3. Matienz. in l. 1. tit. 18. lib. 5. Recop gloſsſs. 11. & 12. & Maſstril. de Magiſst. lib. 2. cap. 2. multas prætereà alias cautiones, & inſstructiones addiderunt, ut |

p. 949

Prætores Indiarum in officio contineantur, ut conſstat ex ſsched. ſsup. relat. & ex toto tit. 4. lib. 4. ſsummarij Recop. leg. Ind.

Extatq́ue edictum

^† prudentiſsſsimi Proregis Peruani Dom. Comitis Montiſs-Regij, quo iuſsſsit, ut tenor præſstationis dicti iuramẽti in calce tituli cuiuslibet Correctoris ſscriberetur, ut nullo tempore eius, & iniuncti ſsibi muneris obligationum, igonorantiam allegare, ac prætendere poſsſsent.

Ob cuius iuramenti tranſsgreſsſsionem, vidi aliquãdo Indiuces

^† Eccleſsiaſsticos ſse immiſscere voluiſsſse, ad procedendum contra Correctores delinquentes, & eos pœnis Eccleſsiaſsticis, & alijs pecuniarijs feriendos, ex

^† traditis à Covarr. lib. 7. var. cap. 4. num. 2. Bobad. lib. 2. cap. 17. num. 52. Farin. tit. de inquiſs. q. 8. num. 141. & ſseqq. Marta de iuriſsd. 2. par. cap. 9. num. 17. & Seraph. de privileg. iuram. privil. 835. Sed id tamen non niſsi rarò, & datâ maximâ ſsuperioris ſsecularis in eiſsdem delictis puniendis ſsocordiâ, vel negligentiâ admittendum eſst. Quoniam aliàs nullus eſsſset caſsus, quem Eccleſsiaſstici ad ſsuũ forum non traherent, & veluti omnium Correctorum ſsyndicatores eſsſse vellent, contra omnia iura, quę hoc Principi, qui eos nominavit, privativè refervant, de quibus per Bobad. lib. 5. cap. 1. n. 1. Quo ipſse

^† cùm hoc iuramentũiuramentum receperit, eius tranſsgreſsſsionis vindictam, eo ipſso præveniſsſse, ſsibi reſservaſsſse videtur, arg. l. nullum, C. de teſstib. & eorum, quæ docet Alber. in l. 1. §. hoc autem, D. ſsi quis ius dicenti, Decian. lib. 3. crimin. cap. 20. num. 13. Bobadilla d. lib. 2. cap. 18. num. 173. & Cened. in collect. 1. ad Clement. Atque ita in terminis deciſsum fuit

^† in quodam capite epiſst. Regiæ, miſsſsæ ad Dom. March. de MõteſclarosMonteſclaros, Proregem Peruan. dat. Pardi 2. Decemb. ann. 1609. dum iubet, ne hunc exceſsſsum iudicum Eccleſsiaticorum ſserpere patiatur, ſsed per recurſsum violentiæ in Regalibus Audientijs reprimi faciat. Eoq́ue ſsæpè in eiuſsmodi caſsibus, dum Limæ eſstem, has controverſsias compeſscuimus, iubentes acta originaliter in Regali Cancellaria retiner, & pronuntiatâ inteloquutione, quæ vocatur; Auto de legos.

Similiter, ne avaritiæ dictorum Correctorum aditus pateat, ſsub prætextu inopię, & congruæ ſsuſstentationis,

^† pari curâ & ſstudio à Regibus noſstris cautum eſst, ut tam ex Regijs reditibus, quàm ex tributis Indorum, aut alijs iuſstis erogationibus, unuſsquiſsque, eorum, attentâ regionis, & officij qualitate, & dignitate, competenti ſsalario fruatur. De quo agunt plures ſsched. d. 3. tom. pag. 7. & 8. ſsimul adijcientes, ut dictis ſsalarijs, & alijs licitis officij proventibus contenti, ab omni ſsordido quæſsu, & ſsubditorum concuſsſsione, & expilatione manus abſstineant, quod ſsumtũ videtur ex illo Lucæ 3. Neminem concutiatis, neque calumniam faciatis, & contenti stote ſstipendijs veſstris, cum quo conſsonat l. milites, C. de locat. Auth. iusiurand. quod præſst. ab his, in princip. & eleganter loquens Caffiodor. lib. 6. epiſst. 22. & 23. Spartian. Lamprid. & alij, quorum verba adducunt Puteus de ſsynd. in princ. cap. de exceſsſs. mil. Menoch. de arbitr. caſs. 514. Maſstrill. de Magiſst. lib. 1. cap. 21. ex num. 1. Borrell. eod. tract. lib. 2. cap. 13. Iun. q. pol. 17. & Bobad. lib. 1. cap. 11. Vbi etiam tradunt

^† à quo tempore, & uſsque ad quod tempus eiuſsmodi ſsalaria Correctoribus debeantur, & quòd etiam ſsi nullâ ſsalarij mentione factâ, eligantur, vel aliquod dubium in eo exoriatur, debet intelligi, quôd ſsalarium conſsuetum habere debeant, & conſsuetum illud dici, quod eorum anteceſsſsor percepit, ut pręter relatos ab ipſsis tradit Everard. omniò vidẽdusvidendus, loco 63. à ſsolitis, vel conſsuetis, verſs. Hinc est quòd officialis.

Et eſst adeô verum & cautum, quòd Correctores Indiarum ſsuis ſsalarijs debeant eſsſse contenti,

^† ut per epiſst. Regiam7. Octob. ann. 1618. ad Limanam Audientiam ſcriptãſcriptam, iuſsſsum fuerit ab eorum titulis adimi clauſsulã anteà inſseri ſsolitam, nimirum: Que ſse les hazia merced dl oficio en remuneracion de ſsus ſservicios, i para que en ellos fueſsſsen aprovechados. Eò quòd aliqui his verbis innixi, quælibet compendia ſsibi permiſsſsa eſsſse ſsuſspicabãtur. Cùm tamen, ut eadem epiſstola optimè ſsubdit, hoc ſsolùm de licitis, & honeſstis intelligi deberet. Quale illud erit,

^† quod aliquando aliquibus Gubernatoribus permitti ſsolet, nempè ut in mineralibus, & piſscationibus margaritarum partem habere poffint, ut ſsic hac in re diligentiores exiſstant, iuxta cõſiliumconſilium Plin. Iunior. lib. 4. epiſst. 13. ibi: Nam qui fortaſssè de alieno negligentes, certè de ſsuo diligentes erunt, dabuntq́ue operam, ne eam à me pecuniam non niſsi dignus accipiat. Abſsit tamen, ut probem conſsuetudinem, ſsive potius corruptelam multorum Correctorum, qui

^† ab Indis ſsuarum provinciarum eſsculẽta & poculenta, aliq́ue ſsuis domibus neceſsſsaria, nullo, vel parvo pretio ſsoluto, ſsibi præſstari faciunt, quod vulgò in Peruanis provincijs vocant Camarico. Nam etſsi non ignorẽ fuiſsſse

^† hoc in more olim apud Romanos, ut Provinciales Magiſstratibus annonas ſsub moderato pretio præberent, ut cõſtatconſtat ex l. 1. C. de annon. & capitat. ubi Gothofred. Cuiac. Vveſsemb. & alij. Ad hoc tamẽtamen delegations, |

p. 950

ſsive delegatorias à Principibus impetrabãt. Quas excedentes, graviter puniebantur, l. 1. & 2. C. de indict. lib. 10. l. ult. C. ne rei milit. l. ult. C. de mod. mulct. Quæ diplomata tantum abeſst, ut noſstris Correctoribus conceſsſsa ſsint, ut potiùs innumeris ſschedulis, & ordinationbus contrarium caveatur, & præſsertim illa ann. 1552. quæ habetur 3. tom. pag. 11. & connumeratis damnis, quæ Indi ob hãchanc corruptelam ſsuorum Prętorum patiebantur, eã in poſsterum aboleri graviter iubet.

Denique, alijs omiſsſsis, ut attentiùs dicti Prætores procedant, multis alijs ſschedulis eis imponitur

^† neceſsſsitas ſstandi ſsyndicatui, ſsive reddendi rationem ſsuæ adminiſstrationis officio finito, & ut in ipſsius ingreſsſsu præcisè de hoc fideiuſsſsores dare teneantur, & de ijs omnibus ſsatisfacidendo, in quibus contra leges delinquiſsſse probatum fuerit, ut conſstat ex illis, quæ habentur d. 3. tom. pag. 103. quæ renovant antiquiorem diſspoſsitionem text. in l. unica, C. ut omnes iud. l. 6. tit. 4. par. 3. ubi Gregor. Lop. l. 13. tit. 5. & l. 23. tit. 7. lib. 3. Recop. circa quarum praxim plura tradunt Azeved. Avend. Aviles, Matienz. Paz, & alij, quos refert Bobad. in Polit. lib. 3. cap. 7. n. 23. & lib. 1. cap. 5. num. 84. & lib. 3. cap. 15. num. 49. ubi reſsolvit, non impleri harum legum præceptum dando cautionem iuratoriãiuratoriam, vel faciendo obligationem generalem bonorum, aut allegando, quòd quis invitus officiũ ſsuſscipere coactus ſsit.

Et quòd hæc fideiuſsſsio adeò potens eſst, ut

* ex eiſsdem actis contra principalem, poſssit procedi contra fideiuſsſsorem, & in carcerem detrudi, quamvis nobilis ſsit, quemadmodum & ipſse principalis detruderetur, quoniam talia debita ex delicto deſscendunt. Quamvis in hoc ultimo contrarium, & meo iudicio rectè, defendat Ignat. del Villar in ſsilva reſsponſs. lib. 1. reſsp. 6. num. 3. quividendus erit, ubi caſsus occurrerit, quiniãquiniam obligatio reſspectu fideiuſsſsoris, non tam ex delicto, quàm ex contractu deſscendit. Quâ conſsideratione, & alijs, Ego cũcum Limæ eſsſsem in difficiliori planè quæſstione iudicavi, ne ipſsumquidem fideiuſsſsorem ſsolventem pro principali ceſssis ſsibi contra eum à fiſsco, vel privatis actionibus, illum pro tali debito, ſsi nobilis fuerit, in carcerem detrudere poſsſse. Quia quoad ipſsos negotium ex contractu, & non ex delicto originem ducit, & id quod dicimus

^† actiones, quæ competunt cedenti, competere ceſsſsionario, l. in omnibus, D. de reg. iur. & l. in tempus, ubi latè Iaſs. D. de re iud. cum alijs adductis per Surd. conſs. 444. lib. 4. per totum, quem refert & ſsequitur Gratian. tom. 1. diſscept. cap. 154. num. 23. Verum quidem eſst quoad exactionem, & antelationem, non autẽautem ut in ceſsſsionarium tranſseat privilegium, quod perſsonæ cedentis ſspecialiter competebat, vel ratione cauſsæ, quæ in ceſssionario non reperitur, niſsi fortè nomine cedentis, & ad ipſsus utilitatẽ agatur, l. ex pluribus, D. de adminiſstr. tut. d. l. in omnibus, ubi gloſsſs. Bart. & DD. in l. poſst dotem, D. ſsolut. matr. ubi latè, & magiſstraliter Petr. Barboſs. omninò videndus, ex num. 55. uſsque ad 65. Quibus conſsilium Surdi nõ refragatur, nam licèt in eo dicat, ius capturæ ceſsſsionario competere, non tamen ſsupponit reum nobilem eſsſse, & ſsic privilegium ne pro debitis civilibus incarceretur habere. Etenim ſsi hoc ſsupponeret, contrariũcontrarium utique reſsponderet, prout ſsuprà cum Villar adverſsus Bobad. conſsideravi; apud quem, & alios ſsuprà relatos, plura alia de Prætoribus, & eorum officio reperies. Nobis hæc peculiaria Indicanos tangentia, tetigiſsſse ſsufficiat, & eos iterũ,

^† atque iterum admonere, ut vel exemplis, & humanis, ac divinis ſsupplicijs ſsuorum anteceſsſsorum commonefacti, diſscant iuſstitiã moniti, & non temnere divos, & carmina elegãtiſsſsima, quæ in ſsimili caſsu ſscripſsit Iuvenal. ſsatyr. 6. præ oculis habeant:

Expectata diu tandem provincia cùm te
Rectorem accipiet, pone iræ fræna modũq́ue
Pone & avaritiæ, miſserere inopum ſsociorũ.
Oſsſsa vides Regum vacuis exhauſsta medullis,
Reſspice quid moneant leges, quid curia mandet,
Præmia quanta bonos maneant, quàm fulmine iuſsto,
Et Capito, & tutor ruerint damnãte Senatu
Pyratæ Cilicum. —

Vbi meritò eos Pyratas appellat, quaſsi reſspiciens ad locum Cicer. quem retuli ſsup. n. 7. & quia teſste D. Iſsidor. lib. 3. de ſsum. bono, Graviùs

^† lacerantur pauperes à pravis iudicibus, quàm à cruentiſsſsimis hoſstibus: nullus enim prædo tam cupidus in alienis, quàm iudex iniquus in ſsuis.

CAPVT III. De Regijs Indiarum Auditorijs, sive Cancellarijs, & quae peculiaria habeant prae alijs Hispaniae?

CAPVT III. De Regijs Indiarum Auditorijs, ſsive Cancellarijs, & quæ peculiaria habeant præ alijs Hiſspaniæ?

SVMMARIVM CAPITIS tertij.

1 ITibus obviare in Indijs curatum fuit.
2 Advocatos, & Procuratores cauſsarum in provincijs Indiarum antiquæ earum leges interdixerunt, quæ citantur, & laudantur, & quando permißi, num. 3.
4 Audientiæ, ſsive Cancellariæ Regales Indiarum, quando, & cur inſstituta?
5 Cancellariæ Regiæ quam iuriſsdictionem, |
p. 951
& auctoritatem habeant, & alia plura de eis in communi, & quot ſsint in Hiſspania, remiſssivè.
6 Cancellariarum Hiſspaniæ originem, & Auditorum faſstum qualiter deſscribat D. Did à Mendoça.
7 Cancellariæ Regales Indiarum, & eorũ fundationes, & districtus, & Ministri quibus conſstant, recenſsentur.
8 Audientias novas in urbe Cuzquẽſsi, Carthagineſsi, & Fluminis Argẽtei erigi expedire, aliqui putant, qui referuntur.
9 Audientiarum Indicarum pro erectione ſsummæ gratiæ Regibus nostris debentur, propter bonos earum effectus.
10 Veritas, & iuſstitia cauſsarum per plures oculos manifeſstior fit, & meliùs adminiſstratur.
11 Princeps ubi intereſsſse perſsonaliter non poteſst, debet Miniſstros integros, ſsapientes, & prudentes ſsuo loco conſstituere.
12 Iuſstitia deficiente, vel labeſscente, Reſsp. deficiet, & labetur, ut corpus demta anima.
13 Regis curæ omnes in ſtudiũſtudium iuſstitiæ præcipuè dirigi debent, ex D. Gregor. & alijs.
14 Regum Hiſspaniæ zelum iustitiæ in fundandis Audientijs Indiarum graviter exprimit prima ipſsarum ordinatio, quæ refertur.
15 Cancellariæ Indiarum regulantur legibus, & ordinationibus Hiſspanicarum, ubi alias ſspeciales non habent.
16 Audientiæ Indiarum in plurimis habent maiorem poteſstatem quàm Audientiæ Hiſspaniæ, & vices ſsupremi Senatus ſsupplent, & quare?
17 Syndicatuum, ſsive reſsidentiarum cauſsæ, propriè ſspectant ad ſsupremum Senatum, ſsed in Indijs, propter diſstantiam, Regalibus Audientijs commiſsſsæ ſsunt, & quando ſsecus, & ſsched. de hoc agentes.
18 Reſsidentias omnium Correctoram Indiarum magis oporteret in Audientijs eorum finiri, quàm ad Indiarum SenatũSenatum remitti.
19 Iudices, quos vocant Peſsquiſsitores, delegare poſsſsunt Audientiæ Indiarum, licèt in Hiſspania hoc reſservetur ſsupremo Conſsilio: & qualiter Audientiæ in hoc procedere debeant, & cum inhibitione ProregũProregum?
20 Iudices Peſsquifitores qui petunt, quid probare, & facere debeant?
21 Repreſsſsalias, aut executores concedere eſst de reſservatis ſsupremo Conſsilio, ſsed in Indijs conceditur Regijs Audientijs propter distantiam viarum.
22 Distantia longa viarum, & periculum in mora multa ſspecialia operantur, remiſsſsivè.
23 Abſsens apud Indos non eſst citandus per ſsonaliter, ſsed ſsufficit ei creari curatorem.
24 Sententia læta contra aliquem in abſsentia in prima inſstantia, an & quando ei in perſsona notificanda ſsit, & quid ſsi eſst apud Indos?
25 Indorum cura, converſsio, & tutela competit ſsupremo Indiarum Senatui, & etiam Regalibus Audientijs earum, & ſschedulæ, quæ eam ipſsis valdè commendant.
26 Decimarum novarum cauſsæ in Hiſspania ſsunt de reſservatis ſsupremo Conſsilio, & in Indijs cognoſscunt de illis Regales Audientiæ.
27 Patronatus Regij, & aliorum Regaliorũ cauſsæ pertinent in Hiſspania ad ſsupremum Senatum. ſsed in Indijs ad Regales AudiẽtiasAudientias quæ & dubia ſsuper eis orta declarãtdeclarant, ex ſsched. quæ referuntur.
28 Audientiæ Regales Indiarum ubi ad Eccleſsias Cathedrales accedunt, qualiter, & quot Præbendarij eas excipere teneã tur.
29 Iuriſsdictionis Regiæ uſsurpatio in Hiſspania defenditur, & cognoſscitur per Regiũ senatum, & in Indijs per Regales Audientias.
30 Rex habet fundatum intentionem in toto ſsuo Regno pro iuriſsdictione temporali.
31 Taxa iurium, & ſsportularum Tribunalium Eccleſsiaſsticorum pertinent in Hiſspania ad Regium Senatum, & in Indijs ad Regales Audientias, & qualis ibi ſsit hæc taxa?
32 Audientiæ Indiarum poſsſsunt moderare, & taxare Eccleſsiaſsticis iura funeralium, matrimoniorum, & ſsimilium, & procurationes, & collectas Viſsitatorem.
33 Reges prohibere poſsſsunt, ne Eccleſsiaſstici à ſsuis ſsubditis impoſsitiones, vel contributiones illicitas exigant, & ut ad Regium Senatum mittant taxas, ſsive Aranceles ſsuorum Tribunalium.
34 Spolia Epiſscoporum decedentium colligi curat in Hiſspania ſsupremus Senatus, ſsed in Indijs Regales Audientiæ.
35 Audientiæ Indiarum cognoſscunt adinſstar ſsupremi Senatus de violertijs iudicum Eccleſsiaſsticorum, & retentione Bullarum, & Patentium, & actionum Religioſsorum Viſsitatorum, & Conſservatorum.
36 Violentiarum factarum per iudices Eccleſsiasticos cognitio, quo iure & ratione pertineat ad Regium Senatum, vel Cancellariam, & referuntur plures Auctores de hac materia tractantes.
37 Regibus nihil magis competit, quàm ſsubditorum protectio, ex Seneca.
p. 952
38 Audientias IndiarũIndiarum debent conſsulere Proreges, vel Præſsides in cauſsis gubernationẽ tangentibus, & qualiter?
39 Audientiæ Indiarum cognoſcũtcognoſcunt de appellationibus interpoſsitis à decretis, vel ſsententijs Proregum, ubi datur pars, quæ ſse gravatam ſsentit.
40 Appellationes à decretis Proregum, vel Præſsidum qualiter ad Audientias Indiarum deferantur, & per illas terminentur, & quid faciendum ſsi Prorex in ſsua ſentẽtiaſententia perſsistat?
41 Prorex non debet eſsſse præſsens, ubi ab Audientia deciditur cauſsa, quæ ab eo appellata fuit, neque tales appellationes impedire, neque ſse in negotijs meram iustitiam concernentibus immiſscere, neque Audientiam nihibere, vel cum ea loquens verbis imperativis uti, & ſsched, de hoc agentes.
42 Proreges debent Auditorem antiquiorem qui apud eos fuerit in actibus publicis ad latus ſsuum ſsiniſstrum vocare, & deferre, non autem Quætores criminum, vel Fiſscales.
43 Iustitiam facere, vel fieri, ſsi aliqua ſschedula ad Proregem dircta dicat, non ob id intelligitur alterata forma ordinaria cognitionis, & iuriſsdictionis Regalium Audientiarum, & ſsched hoc decidentes.
44 Cauſsæ Regium patrimonium tangentes agitari ſsolent privativè in Regio Conſsilio rei dominicæ.
45 Proregibus competit in Indijs præcipua cura, & administratio Regalis patrimonij, & quando, & quomodo teneantur pro ſsumtibus ex eo faciendis Regales Audientias conſsulere?
46 Audientiæ Indiarum qualiter rei dominicæ Calculatoribus adſsideant pro dubijs & litibus, quæ ſsuper ea contingunt?
47 Audientiæ IndiarũIndiarum quæ, & qualiter ſsuccedant in locum, & gubernationem Proregis, vel Præſsulis mortui, vel abſsentis?
48 Audientia Argentina, & Quitenſsis ſsuorum diſstrictuum in vacante Proregis, & qualiter reprehenſsæ, & mulctatæ fuerunt?
49 Omnis argumentatio ceſsſsat iuriſsdictionis in materia, quando constat de cõtraria voluntate Principis, qui eſst eius fons & auctor.
50 Appellationes à decretis Proregum ad ſsolam Audientiam Mexicanam, vel Limanã interponendæ & deferendæ ſsunt, non ad alias illarum provinciarum, etiam ſsi in diſstrictu earum reſsideant litigantes.
51 Prorege ad breve tempus abſsente, an tota Audiẽtia, vel Auditor antiquior ſsolus eius vices ſsuppleat, & quid eo mortuo? contra Matienzum.
52 Auditor antiquior ſsupplet vices, & officium Præſsiàis eo mortuo, vel abſsente, & quis locus, quævè cæremoniæ ei tunc præſstentur?
53 Audientiarum Indicarum Miniſstri in ſsellis ſsedent in Eccleſsijs, & in alijs actibus publicis.
54 Sellas ad Eccleſsias deferre, & in illis ſsedere an privatis permittatur, vel permitti debeat in provincijs Indiarum?
55 Auditores Indiarum de plurimus rebus cognoſscunt, & curant præ alijs Hiſspaniæ, quæ referuntur.
56 Auditores, & alij Ministri ſsalariati, an, & quando habere poſssint, & ſsibi applicare tertiam partem rerum, quas pro commißis, vel alijs cauſsis condemnant?
58 Iudex delegatus cum ſsalario ſsignato, poteſst ex multorum opinione recipere ſsportulas, & partes condemnationum, quas ordinarius.
59 D. Thomas Carlevalius Senator Regius Neapol. laudatur, & quid ſsentiat in quæſstione de partibus condemnationem applicandis iudici ſsalariato.
60 Audientiæ Indiarum de cauſsis nobilitatis principaliter cognoſscere nequeunt, & debent eas remittere ad Cãcellarias Hiſspaniæ.
61 Milites illi egregij, qui ſsub duce D. Frãc. Pizzarro in inſsula Gorgona manſerũtmanſerunt, nobiles effecti ſsunt, quorum nomina referuntur, & ſsched. de hoc agens.
62 Conquiſsitores primi Novæ Hiſspaniæ qui fuerint, declarat quædam Regia ſsched. quæ refertur.
63 Nobilitatis cauſsæ incidenter benè poſsſsunt tractari, & decidi in Cancellarijs Indiarum, ad effectum relaxationis à carcere, vel exemtionis à tormento, & quid talis declaratio operetur ex nova pragm.
64 Nobilitatis cauſsæ, ubi incidenter tractãturtractantur, minorem probatinem deſsiderant.
65 Sedes quãdoquando & quibus dari debeat in ſstratis Regalis Audientiæ, ijs qui ſse nobiles eſsſse dicunt?
66 Audientiarum aulæ Mexici à Prorege diſsponuntur, & dividuntur, Limæ ſsunt fixæ & ſseparatæ.
67 Prorex Limẽſsis an poſssit duas aulas Audientiæ ad libitum congregari iubere, ad alicuius cauſsæ expeditionem?
68 Aulæ Cancellariarum Hiſspaniæ mutari, nec coadunari facilè poſsſsunt, nec cauſsæ ad unam pertinentes ad aliam evocari, & leges Regni de hoc agentes.
p. 953
69 Poteſstas ProregũProregum non extenditur ad cõcedendũ ea, quæ ſsoli Principi reſservantur.
70 Iuriſsdictio ubi à Principe diviſsa eſst per aulas, portas, vel quartela civitatis, unaquæque ſseparatim de ſsuis negotijs cognoſscere debet.
71 Proreges quas rationes ſsoleant allegare ad uniendas duas aulas Auditorum ad aliqua negotia.
72 Aulæ ubi dividũturdividuntur ob commodius exer citium iuriſsdictionis, non videtur ipſsa dividi, aut ſseparari.
73 Proreges Neapolitani aulas Senatorum, ubi ſsibi videtur, coadunare ſsolent, ex Vinc. de Franch. & alijs.
74 Aularum coadunatione facta ad negotiũ principale, an ad eius quoque incidentia, & interlocutoria facta cenſseatur, & pro omnibus inſstantijs.
75 Audientia una in diſstrictu alterius quomodo procedere, & quas litteras proviſsionales expedire poſsſsit?

INitio quidẽquidem detectionis Indiarum

^† ſsatiùs, ſsanctiuſsq́ue viſsum fuit incolarum iurgijs, & litibus obviãobviam ire, quãm eos multis iudicibus, ac iudicijs opprimere. Ac proinde videmus ab eiſsdem incolis ſsæpè petitum, & à noſstris Regibus cautum,

^† ne Advocati, & Procuratores cauſsarum in eas provincias tranſsfretarent, ut conſstat ex inſstructione data Nunio Guzmano Matr. 5. April. ann. 1528. inter ordin. Mexican. fol. 25. & ex ijs, quæ tradit Ant. de Herrera in Hiſst. gener. Ind. decad. 2. lib. 2. cap. 4. pag. 43. Gomar. in ead. hiſst. 2. p. & Trajan. Boccalino, omninò legẽdo, in ſsuis Reggulaijs, ſsive nuntijs Parnaſsi. cent. 1. cap. 79. pag. 387. ubi hanc legem refert, & valdè ab Apolline laudatam, & commendatãcommendatam tradit. Cui ſsimiles alias adducit Claud. Cotæræus in tract. de iure & offic. milit. cap. 9. & noſster inſsignis I.C. Alfonſs. Carrança in diſsp. de partu human. cap. 2. n. 243. pag. 122.

Cæterùm cùm poſsteà pluribus Colonijs Hiſspanorum in his provincijs inſstitutis, & civium, ac facultatum incrementis adauctis, plures quoque lites, & cõtroverſiæcontroverſiæ naſsci cœpiſsſsent,

^† oportere viſsum ſsuit, nõnon ſsolùm Advocatos, & procurators permittere, qui eas, iuridicè, & ſsolemni modo, ac more formarẽtformarent, atque inſstituerent, ut inquit d. inſstruct. Nunij Guzmanij, verùm in earundem provinciarũ Emporijs, ſseu Metrocomijs,

^† Regalia Prætoria, ſsive Auditoria cum competenti Miniſstorum numero formare, ac cõſtruereconſtruere, quas vulgus Audiencias vocat, vel Cancellarias, ut ad eas in gradu appellationis, vel alijs modis, ac medijs, facilè recurrere poſsſsent, qui ſse ab ordinarijs, inferioribuſsq́ue iudicibus, vel provinciarum Prætoribus (de quibus egimus) gravatos eſsſse cenſserent; cognitâ nimirum utilitate, quam experiential ex ſsimilibus Tribunalibus in Hiſspania, & in alijs Regnis oſstendit.

De quibus

^† in communi, & quam iuriſsdictionem, & auctoritatem habeant, qualiterq́ue ipſsam Regis perſsonam referant & repræſsentent, latè, ultra alios antiquiores, agũt Boer. de auct. mag. Conſs. n. 159. Chaſsſsan. in Catal. 7. par. conſsid. 11. Greg. Lop. per text. ibi in l. 19. tit. 9. par. 2. & in l. 4. tit. 24. par. 3. Covarr. in pract. cap. 4. Rebuff. in concord. in proœm. verb. Cancellaria, Azeved. in Curia Piſsan. lib. 2. cap. 23. & lib. 4. cap. 6. Tiraq. de nobil. cap. 2. num. 20. Theſsaut. in Pręfat. ad deciſs. Pedem. pet tot. Ant. Gama deciſs. 1. Matienz. in l. 3. tit. 10. gloſsſs. 10. num. 4. lib. 5. Recop. & in dial. Relat. 1. par. cap. 4. num. 5. Didac. Perez in l. 1. tit. 1. lib. 4. Ord. verb. Oidores, Parlad. differ. 10. & 11. per tot. Calliſst. Remirez de lege Regia, §. 10. Ioan. Garcia de nobil. gloſsſs. 1. §. 2. num. 14. Melch. Iunius quæſst. polit. 85. ubi adducit rationes, & utilitates eiuſsmodi Tribunalium, D. Frãc. Alfarus in tract. de offic. Fiſsc. gloſsſs. 24. Doct. Carraſscus de caſsib. Curiæ, num. 96. Ægidius Bened. in l. ex hoc iure, 1. par. cap. 3. ex n. 52. Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 9. ex num. 14. Navarrete diſscurſs. polit. 25. in fin. ubi ſsigillatim enumerat omnes Cancellarias Hiſspaniæ, & earum Miniſstros, & plures alios referēs Carol. Tapia in pecul. tract. de excell. Cancell. Neapol. & Dom. Valençuela conſs. 82. n. 46. & conſs. 92. num. 51. & 52. & meliùs conſs. 94. ex num. 1. Et eſst videndus omninõ D. Did. de Mendoza in hiſst. belli Granat. lib. 1. fol. 6. num. 4.

^† ubi horum ConventuũConventuum à Regibus Catholicis primùm in Hiſspania inſstitutorum motiva, & effectus graviter depingit, & Præſsidum, ac Auditorum faſstum non ſsine aliqua irriſsione ſsubſsanat.

In noſstris autem

^† Indiarum provincijs, ut res poſstulavit, diverſsis temporibus formatæ ſsunt, & in hunc uſsque diem conſservantur Regales Audientiæ inſsulæ Hiſspaniolæ, ſsive San|

p. 954

cti-Dominici, quæ Præſsidem, quatuor Auditores, & unum Fiſscalem habet. Mexicana, cui Prorex præſsidet, & octo Auditoribus, conſstat, & quatuor criminum Qnæſstoribus, & duobus Fiſscalibus. Limana, ſsive Civitatis de los Royes, quæ eodem modo ac Mexicana gubernatur, & diſstribuitur. Guathemalenſsis, Sanctæ-Fidei Novi-Regni Granatenſsis, Guadalajarenſsis, ſsive Novæ Gallæciæ, Quitenſsis, Argentina, ſsive de los Charcas, Panamenſsis, Chilenſsis, & Philippinenſsis, ſsive de Manila, quæ totidem Miniſstris conſstat, atque Dominicana, & in omnibus, exceptâ Limanâ, & Mexucanâ, Auditores virgas portant, & ſsimul cum cauſsis civilibus criminum quæſsturam exercent, eiſsdemq́ue ferè ordinationibus gubernãturgubernantur, quas reperies in 2. tom. impreſsſs. ex pag. 1. ubi etiam pag. 25. & ſseqq. uniuſscuiuſsque Audientiæ erectio, & diſstrictus apponitur, quod & diſstinctiùs fecit Ant. de Herrer. in Hiſst. gener. Ind. decad. 4. pag. 41. 69. & 95. & in deſscriptione Indiarum, quam poſst quartæ decadis calcẽ adtexuit, pag. 86. & ſseqq. & anteà ex pag. 7. Ego 1. tom. de Indiar. iur. lib. 1. cap. 6. per tot. Remeſsal. in Hiſstor. Guatem. lib. 4. cap. 11. noviſssimè P. Hugo Semoilius è Societate Ieſsu, inſsignis Mathematicus, lib. 8. de Mathem. diſscipl. cap. 5. per totum, meliùs omnibus ſsummarium Recop. leg. Indic. lib. 2. tit. 14. ex l. 1. ad 12. & ante eos Ioan. Matienz. de mod. Reg. Perù, 2. par. cap. 4. ubi plura de his Indiarum Cãcellarijs ſscribit, putatq́ue Peruano Regno valdè expedire,

^† ut in urbe Cuzquenſsi alia Cancellaria erigeretur, quæ aliarum velut caput eſsſset, & Rotæ Romanæ imitationem, & iuriſsdictionem haberet. Sicuit & aliam in urbe Carthagineſsi, & aliam in urbe Fluminis Argentei, vulgò de Buenos aires, erigi debere, dectis in hanc rem libellis ſscriptis, & Regio Senatui dicatis, plures ad id rationes, & utilitates expendentes, contendũtcontendunt D. Andreas de Leon Garabito Senator Panamenſsis, & D. Franc. de Betancur, de quibus nunc iudicium meum interponere nolo.

Id tantùm adijciens, ſsummas Regibus no

*ſstris gratias deberi pro ingenti beneficio, quod in harum Audientiarum erectione ſsuis vaſsſsallis Indicis præſstiterunt. Nam re verâ ſsunt earundem provinciarumrobuſstiſssima, & fidiſssima propugnacula, quibus iuſstitia colitur, imbecilliores à potentiornm iniuijs defenduntur, & ſsuum cuique, veritate inſspectâ, tribuitur,

^† quæ per plures, & præſsertim doctos, ac prudẽtes viros, perfectiùs revelatur, integro iudicio exiſstente, quod eorundem ſsententijs fulcitur, cap. prudentiam 21. de off. deleg. cap. licet cauſsam, de probat. cap. extra conſscientiam, 54. diſstinct. l. fin. C. de fideicommiſsſs. cap. de quibus, 20. diſstinct. l. hac conſsultiſssimâ, in fin. C. qui teſstam. facer. poſsſs. cum alijs adductis per Matienz. in l. 5. tit. 10. gloſsſs. 2. num. 3. lib. 5. Recop. Et ubi

^† Princeps intereſsſse non poteſst, vel per ſse Remp. regere, nihil tutiùs, ac gratiũs eidẽ Reip. præſstare poteſst, quàm ſsi plures, & integros Miniſstres ſsuo loco conſstituat, qui eam regant, & protegant, & iuſstitiam iuſstè, ac ſsanctè diſstribuant, quâ deficiẽtedeficiente,

^† omnes Reſspublicæ labeſscent, nec ulla Regna conſsiſstere poterunt, non magis quàm corpora humana, quæ ſsi ſspiritu careant, nullas vitales, animales, & naturales operationes poſsſsunt exercere, ut graviter docet M. Tul. lib. 1. de ſsom. Scip. Iuſst. Lipſs. in Polit. lib. 1. cap. 9. M. Prætorius elegantiſssimis, & omninò legendis carminibus, lib. 1. de Principatu ſsalubriter adminiſstrando, Petr. Greg. lib. 4. de Repub. cap. 6. Petr. Andr. Canonher. in aphor. polit. 1. tom. pag. 198. & Hieron. Oſsſsor. lib. 4. de Reg. inſst. ubi hac de cauſsa concludit: In ſstudium

^† iuſstitiæ omnes Regis curas, & cogitationes, omnes labores, atque vigilias, omnia denique studia conſsumenda eſsſse, ta namq́ue à principio Reges creavit. Quod priùs etiã docuit D. Greg. lib. 2. epiſst. 20. inquiens: Summum in Regibus bonum est iuſstitiam colere, & ſsua cuique iura ſservare, & in ipſsis noſstris terminis ſsatis

^† exprimitur in exerdio ordinationum antiquarum Audientiæ Mexicanæ, quæ habentur d. 2. tom. impreſsſs. pag. 1. cuius verba ſsine piaculo omitti non poſsſsunt, & ſsic habent: Nos deſseando el bien, i pro comun de las nueſstras Indias, porque nueſstros ſsubditos, i naturales que pidieren juſsticia la alcancen, i zelando el ſservicio de Dios nueſstro Señor, bien, provecho, i al vio de nueſstros ſsubditos, i naturales, i à la paz, i ſsoſssiego de los pueblos de la Nueva-Eſspaña, i provincias de yuſso declaradas, ſsegun ſsomus obligados à Dios, i à ellos, para cumplir cõ el oficio que de Dios tenemos en la tierra, avemos acordado de mandar poner una nueſstra Audiencia, i Chancilleria Real, &c.

Svnt porrò dictæ

^† Indiarum Audiẽtiæ, ſsive Cancellariæ, earumq́ue Auditores, & Miniſstri eiuſsdem poteſstatis, ac dignitatis cum alijs Hiſspaniæ, ac proptereà in omnibus earum legibus, & ordinationibus gubernari debent, niſsi fortè aliquid ſsibi peculiariter in ſsuis iniunctum ſsit, ut in ipſsis expreſssè cavetur, & rectè advertit Paz in praxi 1. tom. 7. par. cap. unic. num. 50. fol. 212. & D. Alfarus d. tract. de offic. Filcal. g. oſsſs. 24. num. 2. Quinimò

^† propter Regis, & Regij Conſsilij Indiarum diſtantiãdiſtantiam & periculum, quod ex mora |

p. 955

reſsultare poſsſset, dictas Audientias Hiſspaniæ in multis excedunt, & ſsupremi Senatus vicem ferè in omnibus ſsortituntur, ac de cauſsis ipſsi aliàs reſservatis cognoſscere poſsſsunt, ut in optimò caſsu decidiur in quadam epiſst. ad Mexicanam Audientiam ſscripta ann. 1552. quæ habetur 1. tom. pag. 241: I aunque aquellas diſspongan en el Conſsejo Real de Iuſsticia tan ſsolamente, i no con las Audiencias i Chancillerias Por la gran diſstancia de eſsſsas partes, i por relevar à las partes de fatigas, i coſstas, tenemos por bien, que en eſsſsa Audiẽcia ſse pueda conocer de ello. Et expreſssè obſservat Matienz. in l. 10. gloſsſs. 11. tit. 17. lib. 5. & Dom. Alfarus ubi ſsup. ſsolâ tamen Matienzi allegatione contentus.

Et hinc primò naſscitur,

^† quòd licèt cognitio, & determinatio reſsidentiarum, ſsive ſsyndicatuum Correctorum, & aliorum Iudicum ordinariorum in Hiſspania ſsupremo dũtaxat Conſsilio reſservetur, ut tradit Bobad. in Polit. lib. 5. c. 1. n. 123. In partibus tamen Indiarum Regalibus Audientijs committatur, ut patet ex ſschedul. ann. 1542. 1575. & pluribus alijs, quæ extant 1. tom. impreſsſs. pag. 113. & ſseqq. quæ eam rationem, quam retulimus, his verbis aperiunt: I como quiera q̃ lo del ver las reſsidencias es coſsa propria, que lo debia hazer el Conſsejo. Pero por la gran distiancia que ai à eſstos Reinos, mandamos, que ſsolo ſse traigan al nueſstro Conſsejo de las Indias las reſsidencias, i viſsitas que fueren tomadas a los Oidores, i perſsonas de las Audiencias; i las q̃que ſse tomaren a los dichos nueſstros Governadores: i todas las demas permitimos, i mandamos, que ſse vean, i provean, ſsentencien, i determinen por las dichas Audiencias, cada una en ſsu diſstrito, i juriſdiciõjuriſdicion.

Et hoc multo tempore obſservatum fuit, etiã in ſsyndicatibus Correctorum, qui à Rege in Hiſspania nominabantur, ut decidit ſschedul. dat. apud D. Laurent. 15. Iul. ann. 1584. d. 3. tom. pag. 114. quæ addit, ut nunquam ei per alias cenſseatur derogatum, niſsi ſspecialis ipſsius mentio fiat. Quod plenè

^† rerum uſsus, & partium, præſsertim Indorum, celeries ſsatisfactio expoſstulare videbatur. Quamvis poſsteà per noviotes ſsched. ann. 1619. & 1621. dictæ reſsidentiæ ad Regium Conſsilium terminandæ remitti iubeantur; quod neſscio an expediens fuerit, nam multum per hunc circuit huiuſsmodi iudiciorum finis, & effectus protelatur.

Secvndò, facultas

^† dandorum, ſseu mittendorum iudicum, quos Peſsquiſsidores vocamus, licèt in Hiſspania ſsupremo tantùm Senatui reſservetur l. 20. & 37. tit. 4. lib. 2. & l. 11. tit. 5. lib. 3. Recop. cum notatis à Bobad. lib. 2. cap. 21. num. 9. Regalibus tamen Indiarum Audientijs permittitur per earũearum ordinat. ann. 1563. & plures ſsched. quæ extant 2. tom. pag. 115. & ſseqq. & in ſsummario Recop. lib. 4. tit. 9. licèt aliæ quotidie expediri ſsoleant, ut ad hoc rarò contra Correctores durante officij tempore, & non niſsi cũcum magna circumſspectione procedant, & idem generaliùs Mexicanæ olim Audientiæ ordinatum fuiſsſse, niſsi ubi grave damnum, vel ſscandalum immineret, tradit Ant. de Herrer. in hiſst. gener. Ind. decad. 4. lib. 4. cap. 11. pag. 95. Et eſst adeò verũverum, quòd hæc facultas Audientijs Indiarum competit, ut per ſschedul. 21. & 26. Maij ann. 1572. Proregibus inhibeatur dictos iudices propriâ ſsolâq́ue auctoritate ſsuâ mandare, niſsi priùs in pleno Auditorum conſseſsſsu id iuſsſsum fuerit, & tempus commiſssionis præfixum. Notabis

^† tamen, quòd qui hos iudices in Audientijs petunt, ut eos impetrare poſssint, debent priùs de delicto ſsaltim ſsummariè docere, & idoneè cavere, ut poſst alios plures, quos refert, obſservat D. Valençuela, omninò videndus, conſs. num.

Tertiò,

^† ius quoque concedendi executores, vel faciendi pignerationes, aut repreſsſsalias ob iuſstitiam ab ordinarijs iudicibus denegatam, ſsupremo Conſsilio tribuitur in l. 10. tit. 17. lib. 5. Recop. Sed hoc tamen rectè etiam ad Indiarum Audientias porrigitur, ut nominatim in eâd. l. obſservat Ioann. Matienz. gloſsſs. 11. conſsideratâ nimirum (ut diximus) longâ diſstantiâ viarum pro recurſsu ad ſsupremum Senatum, & periculi in mora, ad

^† quod probandum aliqua ibidem adducit de ſspecialibus, quæ hæc operari ſsolent, & plura in l. 1. gloſsſs. 21. num. 14. & ſseqq. & in l. 6. tit. 3. gloſsſs. 2. per text. ibi lib. 5. Recop. & Ego alia congeſssi ſsup. hoc to. pag. 298. 663. & 712. Et nunc addo Tiraq. poſst leg. connub. gloſs. 8. n. 9. Cevall. quæſst. 267. n. 5. Cened. in quæſst. Canonicis, Tuſsch. litt. P. concl. 282. Azeved. per text. ibi in l. 6. tit. 18. lib. 4. Recop. latè Gail. lib. 1. obſservat. 102. à n. 5. Marta de iuriſsd. 1. par. cap. 48. ex num. 25. Et ſsignanter in terminis Indiarum Gamam, & eius Additionat. deciſs. 15. hinc deducentem,

^† quòd licèt aliàs abſsens, qui in loco certo ſsit, debeat citari, nec poſssit ei dari curator, vel defenſsor, ubi tamen abſsentia eſst apud Indos, propter longam diſtantiādiſtantiam, & moræ damna, & pericula, ſsufficit ei creare curatorem, vel defenſsorem. Quod & tradit Cabedus, dicens generali arreſsto Luſsitaniæ declaratum fuiſsſse, deciſs. 197. num. 8. par. 1. & noviſssimè, & magis ex profeſsſso Phœbus deciſs. 42. Quorum auctoritate motus Ego in ſsimili |

p. 956

aliquando defendi, quòd licèt aliàs ex magis comumni ſsententia requiratur,

^† ut ſsententia perſsonaliter notificetur reo, cum quo in prima in ſstantia iudicum in contumacia fulminatum fuit, ex traditis per Iaſs. in l. ne quicquam, §. ubi decretum, D. de off. Proconſs. & Matienz. in dialog. relat. 3. par. cap. 44. Adhuc tamen ex ſsuperioribus exiſstit, prout iam de ſstylo alique Audientiæ Indiarum obſservant.

Qvartò, licèt

^† præcipua cura ſsupremi Confinij Indiarum in eo conſsiſstat, & conſsiſstere debeat, ut Indi in ſspiritualibus, & temporalibus provehantur, & provideantur, & omni ſstudio, & ſseveriſssimâ animadverſsione, à quibuslibet oppreſssionibus liberentur, ut pijs, & gravibus verbis oſsten lit ordinatio. 9. eiuſsdem ſsupremi Conſsilij. Hæc eadem cura, non ſsolùm partibus poſstulantibus, verùmetiam ex officio, enixè Indiarum Audientijs demandatur, plurimis, & repetitis ſschedulis, quæ propediem expediuntur, & præcipuè illa 2. Martij ann. 1596. quæ exceſsſsus Correctorum circa perſsonas, & fortunas Indorum ab audientijs compeſsci, & puniri iubet, & 27. Maij ann. 1582. quæ generaliùs præcipit, ut ſseverè procedant adverſsus quoslibet, qui Indos oneraverint, uxores, vel facultates eorum uſsurpaverint, quidpiamvè aliud in eorum damnum fecerint, ne aliàs ipſsis eiuſsmodi criminũcriminum culpa imputetur. Sed melùs adhuc, & enixiùs hoc deciditur in ordin. ann. 1563. cap. 70. quæ omninò, ubi res expoſstuAuditorum munus conſstituit, & nulla alia in re gratius obſsequium, & ſservitium eos Regi noſstro Pijſsſsimo facturos deciditur.

Qvintò, quamvis cauſsæ omens, quæ ſsu

*per novis decimis moventur, per l. Regiam 6. & 7. tit. 5. lib. 1. Recop. ad Conſsilium ſsupremum afferri, & avocari iubeantur, ut latè per Covart. in pract. cap. 35. num. 2. verſs. Quartò, & alios, quos refert Bobad. in politic. lib. 2. cap. 18. num. 148. Indiarum tamen Audientiæ adhuc de eiſsdem cognoſcũtcognoſcunt, prout quotidiana praxis oſstendit, & in Limana, & Argentina Cancellaria ſsæpè in litibus emergentibus factum vidi. QuarũQuarum ſsententias poſsteà ſsupremus Indiarum Senatus conſsirmavit. De quibus, & de ſschedulis hanc quæſstionem tangentibus, agit D. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 6. §. 2. num. 13. & conducũtconducunt quæ dixi ſsup. lib. 3. cap. 21. ex num. 18. Vt ſsic ceſsſsare poſssit ſscrupulus, quẽquem in hoc articulo, ſse, dum Fiſscalis Argentinus eſsſset, habuiſsſse perhibet D. Franciſsc. Alfar. dict. gloſsſs. 24. num. 2. & 3.

Sextò, licèt

^† cauſsæ cauſsæ Regium patronatũ concernentes, vel quæ alia Regalia tangunt, ſsoleant ut plurimum in Hiſspania per ſsupremum Senatum tractari & expediri, ex traditis à Bobad. d. cap. 18. num. 213. litt. 1. & Ego ſsup. lib. 3. cap. 3. Cancellariæ tamen Indiarum hoc idem ius ſsibi vendicare poſsſsunt, & debent, cùm illud eiſsdem non ſsolùm concedatur, verùm enixè commendetur per plures ſsched. & ordinat quæ habentur in i. tom. impreſsſs. l ag. 83. & ſseqq. & 2. tom. pag. 29. & ſseqq. & dixi latè ſsup. d. cap. 3. inter quas notanda eſst illa ann. 1574. quæ iuris patronatus Regij formam præſscribit, & in fine proœmij ita concludit: I los nueſstros Virreyes, Audiencias, i Iuſsticias Reales proeedan con todo rigor contra los que aſssi fueren, ò vinieren contra nuestro derecho, è patronazgo, procediendo de oficio, ò à pedimiento de nueſstros Fiſscales, ò de quà quiera parte que lo pida, i en la execucion de eſsto ſse tenga mucha diligencia. In quibus item ſsched. & in ordin. Audient. ann. 1563. dubia omnia orta fuper eodem iure patronatus Regij, vel crectionibus Eccleſsiarum, vel collatonibus præſsentatorum, ab eiſsdem Audientijs, vel eatu Præſsidibus declaranda eſsſse deciditur, & retentio Bullarum conceditur, quæ eidem partonatui præiudiciũpræiudicium aliquod genetare poſsſse videantur, ut latiùs dixi d. lib. cap. 3. num. Quinimò & ob hanc cauſsam, quòd Regales Audientiæ de Regio Patrouatu cognoſscant, & Regem ipſsum repræſsentent, iubet quædã fched. dat. Matrit. 29. Maij ann. 1594. d. 2. tom. pag. 29.

^† ut quoties illæ ad Eccleſsias Cathedrales accedunt, ut collegialiter. & in forma (quã dicunt) Audientiæ, divinis interſsint, ſsex, vel quatuor ad minus, ex præbendarijs ad eas excipiendas, & dimittendas uſsque ad Eccleſsiæ fores accedant, cùm & hoc ut inquit ipſsa ſsched. in Hiſspania fieri foleat cũ Cancellaria Pintiana, & Granatenſsi: I aya mayor obligacion de que lo hagan los Prebẽdados de las Indias con mis Virreyes, i, Audiencias, aſssi por repreſsentar mi perſsona, como por ſser Yo Patron de las Igleſsias de las Indias, i averos dado las preſsentaciones de mi mano.

Septimò,

^† quamvis de uſsurpatione, ſsive occupatione, aut impedimentis Regiæ iuriſsdictionis Rex ſsolus, vel ſsupremus eius Senatus cognoſscere ſsoleat, ut deciditur in l. 3. ut. 1. lib. 4. Recop. ibi: Del impedimento, i ocupacion de la nueſstra juriſsdicion, ſseñorio, ninguno puede conocer ſsino Nos. Adhuc tamen eadem hæc cognitio, & Regiæ iuriſsdictionis defenſsio Audientijs Indiarum committitur, imò & graviter commendatur in |

p. 957

ſsched. Pintiæ 13. Febr. ann. 1559. dict. 2. to. pag. 31. lbi: I no deis lugar à que contra ella ſse vaya, ni paſsſse en manera alguna. Nimirum,

^† quia in toto Regno Rex habet fundatam ſsuam iuriſsdictionem temporalem, ut in terminis docet Did. Perez in l. 2. tit. 1. lib. 3. Ordin. & Azeved. in d. l. 3. Recop. ad fin. ex Oldrad. conſs. 83. & Palac. Rub. in cap. per veſstras, fol. 83. num. 49.

Octavò, taxa iurium, & ſsportularum,

* quæ notarijs, & alijs miniſstris Tribunalium Eccleſsiaſsticorũ præſscribitur, & Hiſspanê vocatur Arancel. & curra, ut præcisè & fideliter obſservetur, iniuncta eſst in Hiſspaniæ ſsupremo Caſstellæ Senatui, ut patet ex l. 27. tit. 25. lib. 4. Recop. & tradit Bobad. d. lib. 2. cap. 18. num. 229. ibi: I ſsi los tales Notarios excedieſsſsen en llevar derechos contra los Aranceles Reales, ſse debe dar aviſso de ello al Conſsejo. ò ſsi fueſsſsen legos los Notarios caſstigarlos. Quod tamen in partibus Indiarum Regijs Audientijs committitur, per plures ſschedul. quæ reperiũturreperiuntur dict. 2. tom pag. 371. & ſseqq. quæ ſseriò eiſsdem iniungunt, ut dictarum ſsportularum taxa, triplum earum non excedat, quæ in Regnis Caſstellæ exigi ſsolent, & ſseverè adverſsus tranſsgreſsſsores animadvertant. Et in alia Pardi 30. Octob. ann. 1591. pag. 372. iubetut Peruano Proregi Dom. D. Garciæ de Mendoça, ut ſsuper hoc vigilet, & taxæ Archieſscopatus Tolerani triplum tantùm exigere patiatur. Neque in his tantùm ſsportulis moderandis ſse interponere poſsſsunt,

^† verùm & in funeralibus, matrimonialibus, & alijs ſsimilibus iuribus, ſsive oblationibus, quas IndiarũIndiarum Parochi per corruptelam inducunt, ut habetur in ſsched. ann. 1558. tom. 4. pag. 337. Et in alia Matrit. 20. Decemb. 1608. deciditur, quòd etiãetiam moderari faciant procurationes, & collectas, quas Viſsitatores Eccleſsiaſstici in ſsuis viſsitationibus exigunt. Nimirum, quia ut inquit Bobad. ubi ſsup. n. 229.

^† Reges prohibere poſsſsunt, ne Eccleſsiaſstici à ſsuis ſsubditis impoſsitiones, & cõtributionescontributiones illicitas exigant, & Epiſscopis iubere, ut ad ſse, ſsuaq́ue Prætoria Tribunalium Eccleſsiaſsticorum taxas, ſsive Arãceles remittant, l. 27. tit. 25. lib. 4. Recop. & cap. 41. in Curijs de Madrid ann. 1593. qua de re dixi etiam alia, quæ hîc repeti poſsſsunt, ſsup. lib. 3. cap. 8. num. 64. & ſseqq.

Nonò,

^† Epiſscopis decedentibus, licèt regulariter Regius Senatus in Hiſspania, per ſse, vel per proviſsiones, quas expedit, eorum ſspolia colligi faciat, & lites, quæ ſsuper eis moventur, & ſsolutionem famulorum, & creditorum in ſse recipiat, ut docet idem Bobad. dict. lib. 2. cap. 18. num. 180. In provincijs tamen Indiarum Regia Cancellariæ de hoc ſsemper cognoſscũt, idemq́ue eis plurimis alijs ſschedulis iniunctum eſst, de quibus etiam dixi latiùs d. lib. 3. cap. 11. num. 37. & ſseqq.

Decimò,

^† non ſsolùm cobnitio in cauſsis Eccleſsiaſsticis per viam, quam dicunt violentiæ, communis eſst Audientijs, & Cancellarijs Indiarum, cum alijs Hiſspaniæ, ut expreſssè decid it ipſsarum ordination ann. 1563. ibi: Item ordenamos, i mandamos. que los nueſstros Oidores de la dicha Audiencia en los eaſsos de fuerças hechos por los juezes Ecleſsiasticos, conozcan ſsegun, i de la manera que em eſstos Reinos conocen las Audiencias de Valladolid, i Granada, ſsin eſstenderlo mas de lo que en las dichas Audiencias ſse platica: & plures aliæ ſschedulæ, quæ extant d. 2. to. pag. 29. Verùm & retentio BullarũBullarum, quæ iuri Patronatius Regio officere poſssint, & attentæ eſsſse iubentur ſsuper actionibus, & viſsitationibus ReligioſorũReligioſorum, & eorum Commiſsſsariorum, Vicariorum generalium, Viſsitatorum, & CõſervatorumConſervatorum, & conſstito de iniuſstitia, vel notoria vexatione, quam faciunt, rectè ad oppreſsſsorum defenſsionem partes ſsuas interponere poſsſsunt, licèt hoc aliàs Audientijs Hiſspaniæ prohibitum ſsit, & ſsolùm Regio Conſsilio reſservatum, ut cõſtatconſtat ex l. 40. tit5. lib. 2. & l. 1. & 2. tit. 8. lib. 1. Recop. cum traditis à Cevallos, Salgado, & pluribus alijs, quos retuli d. lib. 3. cap. 26. num. 34. & 111. & ſseqq. Qui latiſssimè

^† de dicta, cognition per viãviam violentiæ pertractant, & de retentione Bullarum, & de alijs remedijs ad tollẽdas, vel excuſsandas in iutias iudicũiudicum Eccleſsiaſsticorum Regijs vaſsſsallis, ſsive clericis, ſsive laicis illatas. De quo etiã Nos, Deo dante, in Cõmentarijs ad NovãNovam Recop. latiùs agemus, & interim vide optimè loquentes Covar. c. 35. pract. Henric. in ſsum. lib. 14. c. 12. & lib. 19. c. 3. Sayr. de cẽſsur. lib. 2. c. 18. Cened. collect. 17. ad. Decretal. & collect. 15 ad Decretum, & meliùs q. canon. 45. per tot. Gabr. Pereira. in tract. de man. Regia, 1. par. per tot. Patian cõſs. 164. à n. 23. Morla in emp. 1. par. tit. 2. q. 14. per tot. Pet. Greg. lib. 13. de Rep. c. 1. Calliſst. Remit. qui plures alios adducit, de lege Reg. §. 20. n. 80. cum ſsequent. Et in terminis de noſstris Audiẽtijs Indiarum D. Franc. Aifarus de off. Fiſsc. gloſsſs. 2. num. 14. & ſseqq. D. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 6. §. 4. Dom. D. Felician. à Vega Archiep. Mexicanus in cap. quanto, num. 99. & ſseqq. & noviſssimè Diana reſsol. moral. 1. part. reſsol. 13. D. Franc. Torreblanca in epit. de Magia lib. 3. cap. 26. ex n. 2. & iterũ & pleniùs de iure ſspititual. lib. 15. cap. 10. & paſssim Martin. Magerus in ſsuo ubertimo |

p. 958

tract. de iure protect. ubi cap. 3. num. 78. & 79.

^† nihil magis Regibus, quàm ſsubditorũ protectionem, incumbere docet, allegans illud Senecæ:

— Hoc Reges habent
Magnificum, & ingens, nulla quod rapiet dies
Prodeſsſse miſseris, ſsupplices fido lare Protegere, &c.

Vndecimò,

^† licèt cauſsæ tangentes generalem Regni adminiſstrationem in Hiſspania ſsupremo Conſsilio Iuſstitiæ, vel Status cõmiſsſsæ ſsint, & in provincijs Indiarum privativè ad Proreges, vel Gubernatores ſspectent, ut diſsponitur in ſschedul. 11. Iunij ann. 1572. tom. 1. pag. 241. & pluribus alijs Ipſsis tamen Proregibus iniungitur, ut ubi res aliqua ardua ſse obtulerit, necnon etiam ad meliorem officialium providendorum electionem. Auditores, quos ſsecum habent, vocẽtvocent, & conſsulant, quamvis eorum ſsuffragia præcisè ſsequi non teneantur, ut conſstat ex capitibus inſstructionum eorundem Proregum quæ habentur 1. tom. pag. 242. 316. & 324.

Et, quod magis eſst, ab his,

^† quæ ipſsi Proreges, vel Gubernatores ſsub titulo gubernationis decernitur, vel ſstatuitur, ſsi aliqua pars ſse gravari ſsenſser it, quemadmodum in Hiſspania ad Regium Conſsilium à Conſsilio Cameræ provocatur, ita in Indijs ad Regales cã cellarias patet recurſsus, ubi partibus iudicialiter auditis, quæ Proreges, vel Gubernatores decreverunt, confirmantur, revocantur, aut moderantur. Illiſsq́ue ſseriò iuſsſsum eſst, ne ullo modo impediant, vel turbent. Quamvis

^† ſsi in ſsuis ſsententijs tenaciter hæreant, & Regias Audientias ius de illis cognoſscendi non habere contendant, quaſsi meræ, & abſsolutæ gubernationis ſsint, nihilq́ue contentioſsæ iuſstitiæ admixtum habeãthabeant, vel ex alijs cauſsis, ijs quæ ipſsi iuſsſserint, ſstandum ſsit, ut Occaſsiones ſscandali præſscindantur, & ad Regium Senatum cauſsa remitti debeat, cum Proteſstationibus modeſstè ab Auditoribus factis, & rationibus, ac motivis, quibus utrasque pars ſsuam iuruſsdictionem aſsſserit, & deſsendit; ut in eodem Senatu eicui competere viſsa fuerit, demandetur. De quibus omnibus,

^† & quòd Proreges præſsentes non ſsint. ubi Auditores agree volunt de appellationibus ab ipſsis interpoſsitis terminandis (quod tamen rarò Proreges obſservant) extant plures, & valdè notandæ ſschedulæ, quæ habentur in 1. tom. impreſsſs. pag. 240. & ſseqq. Vbi hoc fieri dicitur propter locorum diſstantiam. & ut pattium moleſstijs, & ſsumitibus conſsulatur. Sed ultra eas notabilior eſst alia dat. Buitrag. 19. Maij ann. 1603. ad Limanam Audientiam ditecta. In qua cùm relatio facta eſsſset cuiuſsdam competentiæ inter Proregem, & eandeni Audientiam, quæ ſscandalum generavit, eos reprehendit, iubet q́ue, ut deinceps omnes ſsuo ſse in officio contineant. Et addit: Que ſsi hechas læs Proteſstas, i requerimientos, todavia el Virrei perſseveràre en mandar execut ar ſsus decretos, ò proveimientos, no ſsiendo la materia de calidad en que notoriamente ſse buvieſsſse de ſseguir de ello movimiento, i de ſsaſsſsoßiego en la tierra, ſse cumpla, iguarde lo que èl buviere proveido, ſsin bazerle impedimento, ni otra demoſtraciõdemoſtracion, i den aviſso particular de lo que buviere poſsſsado, para que ſse mande proveer, i remediar como el caſso lo requiere.

Et cùm quædam ſsimilis competentia, me referente, formata fuiſsſset cum Dom. Prorege Principe de Eſsquilache, eò quòd ipſse prætenderet Regalem Audientiam Limanam cognoſscere non poſsſse per viam violentiæ de quodam ſspolio beneficij de Lambayeque, ſsupremus Senatus, auditâ utriuſsque partis relatione, reſspondit per epiſstol. 14. Auguſst. ann. 1621. Que el Virrei por ningun caſso, aunque diga que procede à titulo de govierno, ò de comiſssion eſspecial, quite el recurſso libre de la apelaciun d la Audiencia, i no ſse entienda eſstar inhibida, ſsi en las cedulas de la comiſsſsion eſspecialmente no ſse declarare lo contrario. Et per illam eandem ſsched. ann. 1603. expreſssè deciditur, ne Proreges, aut Gubernatores ullo modo ſse immiſsceant in negotijs iuſstitiæ adminiſstrationem concernentibus, quæ Audientijs commiſsſsa ſsunt; nevè ullum eis in hoc impedimẽtum apponant. Quod priùs etiam ipſsis Proregibus iniunctum ſsuerat in ſsua inſstructione, cuius caput refertur 2. tom. pag. 7. Et quoniam aliqui Proreges ſspernebant, & Pro libito Regias Audientias inhibebant, proviſsionibus ad id ſsub Regio nomine, & ſsi gillo expeditis, hoceis reprehenditur per epiſstolam miſsſsam ad Proreg. Peruan. 27. Februar. ann. 1575. ubi dicitur: Que auiendo de eſscribira a la Audiencia, lo aveis de hazer por carta, como a Oidores nuestros, i vueſstros Colegas, i no por patentes en nueſstro nõbre, por via de mandato, pues eſstais mas obligado que otros, por el lugar nueſsiro que teneis, à bõrar, i autorizar la Audiencia: i porque el mandar à la Audiencia eſst à reſserVado à Nos. Quo loquendi modo etiam aliæ ſschedulæ utuntur, & præcipuè noviſsſsima quædam ad Proregem Mexicanum miſsſsa 17. Aprilis ann. 1623. quæ diſsponit: Que tengais ſsiempre con los Oidores la buena |

p. 959

correſspondencia que ſse debe al lugar que ocupan, i à la autoridad de ſsus oficios, pues ſsiendo vos ſsu Preſsidente, os toca procurar la quietud i conformidad de todos, tratandolos con tanta ſsuavidad, i decencia, que os reſspeten, i obedezcan por amor, i no por demaſsiada ſseveridad. Et in alia 7. Februar. an. 1610. eâdem ratione attentâ, deciditur:

^† Que el Virrei en todos los actos publicos en que ſse hallare con la Audiencia, llame, illeve à ſsu lado al Oidor mas antiguo que alli ſse hallare de ella. Pero no à los Alcaldes del crimen, ni al Fiſscal. Quod rurſsus repetitur, & forma aſsſsociandi Proregem præſscribitur, in alia noviori 9. Novemb. ann. 1618. eâ additâ clauſsulâ: Demanera, que entre todos ſse cõſerveconſerve la buena correſspondenica, que es juſsto, &c.

Er eſst adeò verum Proregem non debere Audientias turbare, neque impedire, vel cũ eis ſse immiſscere in rebus tangetibus ad miniſstrationem iuſstitiæ. Vt

^† etiam ſsi ei aliqua ſschedula dirigatur, cum illa clauſsula: Que haga juſsticia en el caſso que en ella ſse refiere, debet intelligi per legitimos tramites, & excitando Auditores, vel Quæſstores criminum, quorum Præſses eſst, ut illam adminiſstrent, & ſsine innovatione ſstyle cuiuslibet Tribunalis, ut expreſssè reſscribitur in quadam epiſst. Regia ad Audient. Liman. 3. Iunij 1620. quæ cùm quereretur, quòd Proreges virtute dictæ clauſsulæ omnia turbabãtturbabant, & ſsibi adrogabant, reſsponſsum accepit: Que eſst cedulas ordinariamente ſson excitativas, i ſse dan ſsolo para que ſse haga juſsticia a las partes: i mi intento no es mudar el ſser del juzgado, ni el eſstado dela cauſsa, lo qual ſse incluye todo en la clauſsula que manda, ſse haga juſsticia, estareis advertidos para ir en todas ocaſsiones con eſste preſsupueſsto, con lo qual ſse eſscuſsaràn las dudas que referis, que ſschedul. ſsumta videtur ex l. bona fides, D. de poſsſs. cũ alijs, quæ adduxi ſsup. lib. 2. cap. 24. ex n. 131. Maranta conſs. 65. num. 10. & latè Giurba deciſs. Silcilæ 541. num. 6. Mandoſs. in reg. 1. Cancel. verb. Iuſstitam faciant, Marta de clauſsul. 1. par. clauſs. 64. Sarabia de adiunt. q. 33. num. 5. ubi, quòd excitare iuriſsdictionẽ idem eſst, quòd ordinariam concedere Dom. Valençuel. conſs. 95. num. 26. & conſs. 85. ferè per totum, Aloiſs. Riccius, omninò videndus, deciſs. 221. Archiep. Neap. par. 3.

Dvodecimò, quamvis

^† cayſsæ, quæ Regium patrimonium ac facultates expectant, privativè ad Regias Cancellarias agi, & terminari ſsolenat, in Conſsilio ad hoc ſspecialiter deſsignato, quod vocatur Rei Dominicæ, ſsive de Hazienda i Contaduria, ut patet ex l. 3. & per tot. tit. 1. lib. 9. Recop. Hocq́ue inſsum in provincijs Indiarum

^† Proregibus, & Gubernatoribus primo loco iniunctum ſsit, ut diſsponitur in eorum inſstruct. ann. 1595. cap. 68. & alibi paſssim. Nihilominus tamẽtamen in alijs ſschedulis cavetur, ut ad ſsumtus & expenſsas extraordinarias ex Regijs arcis faciendas, & alia dubia decidenda, quæ Regium patrimonium concernãtconcernant, Auditores, & Offciales Regios in Conſsilium vocent, quod appellatur, Acuerdo general de Hazienda, ibiq́ue tractetur, & dicidatur, quid fieri oporteat, & an occaſsio, quæ ad ſsumtus extraordinarios faciendos prætexitur, talis ſsit, ut cunctationem, & Regis conſsultationẽ non patiatur. De quo agunt ſsched. 19. Novemb. ann. 1566. & expreſssiùs dictam formãformam ad unguem conſstituens ordinatio Audientiarum IndiarũIndiarum ann. 1563. Et extat alia noviſssima Matr. 13. Decemb. ann. 1617. ad AudientiãAudientiam LimanãLimanam ſscripta, quæ refert aliãaliam Peruano Regi remiſsſsam, quâ exceſsſsivi ſsumtus ex Regia gaza ab eo facti notantur, & reprehenduntur, iubetq́ue, ut Auditores ei obviam eant, ſsi in poſsterum idẽ continuare voluerit. Et ſsimilitere

^† licèt Limæ, Mexici, & in Novo-Regno Granatenſsi erecta ſsint Tribunalia Calculatorum maiorum, ſsive Rationalium eiuſsdem Rei Dominicæ, ipſsis tamen adſseſsſsot ex Regijs Auditoribus nominatur, & ad lites, quæ iuſstitiam concernunt, audiendas, ipſsi ijdem Auditores ad Rationalium Tribunal vocantur, licèt ad votandas, & decidendas in conſseſsſsu ipſsorum Auditorum, vulgò Acuerdo, coadunari debeant, ut expreſssè diſsponitur per Ordinationes eiuſsdem Tribunalis, de quibus infrà lib. 5. cap. fin. tractabimus.

Decimotertiò,

^† in eiſsdem Regalibus Indiarum Audientijs, ſsi Proregem, vel Gubernatorem, qui eis ſsimul præſsidet, abeſsſse, vel mori cotigerit, non ſsolùm per an tiquiorem Auditorem perſsona Proregis repræſsentatur, quod commune eſst cum alis Audientijs Hiſspaniæ, verùm & apud ipſsas Audientias illa quoque omnia tranferuntur, quæ generalem provinciæ gubernationem concernunt, tam in ſspiritualibus, quàm in temporalibus, & tam in civilibus, quàm in criminalibus, vel militaribus cauſsis, ua apertè diſsponitur in ſschedul. ann. 1550. 1586. & alijs novioribus, quas reperies in d. ſsummar. Recop. lib. 2. tit. 14. l. 13. & 14. quod tamen intelligendum eſst de Audientijs, quarũ immediatus Præſses, ſsimul totius provinciæ, in quibus ipſsæ reſsident, gubernationẽ habebat. NãNam ſsi fortè ſsub eiuſsdem Proregis gubernatione generali plures Audientiæ cõſstitutæ |

p. 960

ſsint, licèt aliàs diſstinctos Præſsides habeant, ut contingit in Regno Peruano, ubi Proregi ſsubſsunt Audientia Limana, cuius & Præſses eſst, & Audientias Quitenſsis, & Argentina, ad quas etiam ſsuam gubernationem extendit, & in aliquibus ad Panamenſsem, & Chilenſsem. Hæc omnia, quæ Prorex in dictis Audientijs faciebat, exercebat, ac gubernabat, vel facere, exercere, aut gubernare poterat, apud Limanam dumtaxat Audientiam privativè ad alias remanebunt, ut expreſssè deciſsum eſst per ſsched. 19. Martij ann. 1550. iunctâ epiſstolà, quæ in eius declarationem ſscripta fuit ad Proregem Peruan. Dom. Comitẽ del Villar 19. Octob. ann. 1586. quæ reperiuntur in 1. tom. impreſsſs. pag. 25. & ſseqq.

Et quoniam his non obſstantibus,

^† vacante Peruani Regni gubernatione per obitum Proregis Dom. Comitis de Monte-Rei, Argentina, & Quitenſsis Cancellaria illam in ſse, unaquæque pro ſsuo diſstrictu, recepit, idq́ue aliquibus iuris allegationibus defendere niſsus fuit Lic. Petr. Ruiz Bejaranus Argentinus antiquior Senator, quòd par in parẽ imperium habere non poſsſset, & quòd cõſtitutisconſtitutis, & diſstinctis dictis Audientijs, quod tempore dictæ ſsched. ann. 1550. factum non erat, unaquæque in ſsuo territorio æqualem poteſstatẽ habere, & exercere debuit, arg. text. in cap. & tẽporistemporis 16. q. 1. cap. 1. ne ſsed. vacant. l. unica, C. de Metropol. Beryto lib. 11. cum traditis à DD. ibîd. & à Bart. in Auth. ut iud. ſsine quoque ſsuffrag. §. illud el 1. in fine, collat. 2. Adhuc prædictæ ſschedulæ exequi, atque obſservari iuſsſsæ fuerunt per aliam dat. Pardi 20. Novemb. ann. 1608. ad Argentinam & Quitenſsem Audientiam directæ: & quoniãquoniam nihilominus Argentina in ſsua ſsententia contumaciter perſsiſstebat, in duobus millibus argenteorum ducatorum mulctata fuit. Quoniam omnis

^† argumentatio ceſsſsat in materia iuriſsdictionis, ubi conſstat de contraria Principis voluntate, qui eisu auctor & fons eſsſse dicitur, ut latè per Maſstrill. de Magiſstr. lib. 3. cap. 2. ex n. 5. Pacian. de probat. lib. 2. c. 43. ex n. 8. & Cancer. 2. tom. var. cap. 2. n. 106. & 307. quæ voluntas magna cũcum ratione, & cauſsæ circumſspectione regulata videtur: quoniã Audientia Limana antiquitate, auctoritate, & Auditorum numero alias Peruanas excellit, & Proregem pro Præſside, ſseu Capite habet, quod in eandem ſsuas vires influit, dumvivit, & moriens, quaſsi hæreditario iure tranſsmittit. Maximè cùm per alias ſsched. cautum reperiatur, etiam poſst aliarum Audientiarũ erectionem, ut

^† de omnibus cauſsis gubernationis, in quibus à Proregibus appelletur, ſsola illa Audientia, in qua ipſsi reſsident, & præſsident, cognoſscat, & adeatur, non verò aliæ in quarum diſstrictures, vel perſsonæ litigantiũ exiſstunt, quæ ſsched. reperiũturreperiuntur in 1. to. impreſs. pag. 244. & ſseqq. & referũturreferuntur in alia Magr. 15. Febr. ann. 1566. cum eadem Audientia Argẽtina loquente. Vbi etiam alia ratio redditur, quòd gubernatio meliùs per unum, quàm per plures exercetur. Quia ex hoc multa inconvenientia naſscuntur. Ideòq́ue ibidem Argentina Audientia iubetur, ut ſsui diſstrictus gubernationem Licent. Caſstro, electo Præſsidi Limanæ, relinquat.

Planè ubi non per mortem,

^† ſsed per abſsentiam, de Gubernatoris defectu ſsupplendo tractatur, attendenda erit doctrina IoãIoan. Matienz. in l. 6. tit. 3. lib. 5. Recop. gloſsſs. 1. n. 2. qui in terminis Indiarum docet, ſsubrogationem Auditoris antiquioris in locũlocum Præſsidis, vel Proregis in brevi abſsentia practicandam non eſsſse, & cùm eius reditus citò ſsperatur, ex traditis à Tiraq. in l. ſsi unquam, verb. Suſsceperit liberos, C. de revocãd. donat. ex n. 145. Quod notandum erit pro his, quæ de Commendarum proviſsione in vacatione, vel abſsentia Proregis, aut Gubernatoris, qui commendandi ius habet, dixi ſsup. lib. 2. c. 4. n. 84. Sed licèt in hoc rectè ſsentiat Matienz. in eo tamen mihi hallucinari videtur, quod dicto loco tradit: Antiquiorem Senatorem Cãcellariæ Regu, officium Gubernatoris, in locũ Proregis abſsentis, exercere. Nam re verâ hoc per totam Audientiam adminiſstratur, ut diſsponitur in ſsched. ſsup. relatis. Et

^† antiquior Auditor ſsolùm, quæ ad officiũofficium Præſsidis pertinent, ſsolus exercet, & ob hunc reſpectũreſpectum dicitur in quadam ſsched. dat. Lermæ 11. Sept. ann. 1610. Que quãdoquando el Virrei eſstuviere fuera de la Ciudad, tenga ſsilla ſsin ſsitial el Oidor mas antiguo en el lugar que la tiene el Virrei: & nullas alias cæremonias ei permittit, ex illis, quæ cum Prorege obſservantur. Quinimò neque illa de ſseſsſsione in loco Proregis obſservatur. Nam Prorex ſsellam ponit in medio Capellæ maioris; antiquior autem Auditor à latere, & unam lineam ſsuo ordine cum reliquis Auditoribus conſstituit. Omneſsq́ue

^† ſsellas habent in Eccleſsijs, & alijs locis, ubi concurrunt in provincijs IndiarũIndiarum, non verò ſscamna, ut diſsponit dict. ſschedul. ann. 1610. & alia antiquior ann. 1570. quæ extat in 1. tom. impreſsſs. pag. 261. Nam licèt in ſscamnis ſsedeant in Regijs Conſsilijs, & Cancellarijs Hiſspaniæ, ut eædem ſschedul. referunt. In Indijs tamen ſsemper contrarium obſservatum eſst, eâ fortè ratione, quòd Decuriones civitatum è regione Audientiæ in ſscamnis ſsedent, & aliqua inter eos, & Auditores differentia conſstitui debuit. |

p. 961

Quod dictarum ſschedularum Conſsultores non animadverterunt, nec pariter, quantum oporteat Indiarum Auditores honorari, ut infrà trademus. Ob idq́ue illæ nunquam executionin mandatæ ſsunt, neque expedit ut mandẽtur, ſsicut neque aliæ noviſssimæ,

^† quæ omnibus, etiam privatis hominibus, ſsellas ad Eccleſsias diferre, in eiſsq́ue ſsedere permittunt. Quod antè iuſstiſssimè prohibitũprohibitum fuerat per antiquam quandam ſschedul. quæ hodie quoque obſservari debet, neque enim facilè mutandæ ſsunt antiquæ, cõſuetudinesconſuetudines provinciarum, cùm unaquæque in ſsuo ſsenſsu abũdet, & non loca legibus, ſsed leges locis accõmodari debeant, ut ſsæpè retulimus.

Decimoqvartò, in Audientijs Hiſspaniæ Auditores, ut plurimũplurimum, ſsolùm litibus audiendis, & iudicandis intendunt; in

^† Audiẽtijs verò Indiarum ultra hoc munus multis alijs occupationubus diſstinentur. Nam eorũ unus viciſssim ex ipſsarum AudientiarũAudientiarum ordinationibus viſsitationi provinciæ intendere debet. De qua viſsitatione, & eius forma, & effectibus agunt plurimæ ſschedulæ, quæ extãt tom. 2. ex pag. 125. Alius Cõmiſsſsario ſsubdelegato S. Cruciatæ adſsidet, & æquali ſsuffragio cauſsas ad illud Tribunal ſspectantes determinat. Alius, etiãetiam pro turno, de bonis defunctorum, maximè inteſstatorum, vel qui in Hiſspania hæredes, aut legatarios, vel pia opera facienda relinquunt, colligendis, & in Hiſspaniam remittendis, cau ſsiſsq́ue, quæ uper illis excitantur, in prima inſstantia audiendis, & terminandis cognoſscit, ut infrà cap. 7. latiùs exponam. Alius quotannis RegiãRegiam Claſsſsem expanameni portu ad Limanum redeũtem ex Regijs commiſsſsionibus viſsitat. Alius executorijs ſsupremi Indiarum Conſsilij implendis, & pœnis, ac condemnationibus exigendis, & ad Receptorem generalem eiuſsdẽ Conſsilij tranſsmittendis, operam navat. Alius de novis Regijs quæſstubus, ſsive reditibus curat, qui ex menſsata, & dimidia (quam vocant) annata colliguntur. Alius Auditor Proregis pro cauſsis militaribus, & interdum generalis eius adſseſsſsor exiſstit, licèt hoc ultimũultimum noviſssimè prohibeatur per ſsche dul. ann. 1618. ex rationibus, quæ in ea referuntur; & ne impeditus reperiatur, ubi de decretis Proregis ad Regalem Cancellariam appellatio defertur. Alius (ut ſsuprà tetigi) Tribunali calculatorum, ſsive rationalium adſsidet, & etiam Conſsulatui mercatorum, pro cognoſscendis appellationibus eiuſsdem Tribunalis, quas ibidem Alçadas appellant. Alius inquirit de commiſssis mercium, quæ ex Sina, Philippinis, & Nova-Hiſspania clanculũclanculum advehuntur, & vulgò vocantur de Contravando. De quibus omnibus, & alijs varijs, & extraordinarijs cognitionibus, quæ eiſsdem cõmitti ſsolent, agunt innumeræ propè ſschedulæ diverſsis temporibus expeditæ, quas longum eſsſset hîc recenſsere.

Et aliquæ illarum pro his occupationibus Auditoribus

^† moderatũmoderatum ſalariũſalarium conſstituunt, ultra illud, quod ſsui muneris ratione reportant: aliæ verò illo tantùm contentos eſsſse iubent, & neque tertiam partem ex condemnationibus commiſsſsorum, quas faciunt, ſsibi applicari permittũtpermittunt, præcipuè illæ de iudicibus mercium Sinarum loquentes, 26. Aprill. ann. 1608. & 22. Aug. ann. 1620. quæ vel oblitæ, vel revocatoriæ aliarum, quibus hæc tertia pars dictis iudicibus concedebatur, iubẽtiubent, ut deinceps eam nõnon ferant, eâ ratione redditâ: Porq̃ teniendo, como tienem, ſsalario mio por razon deſsus plaças, i oficios, no era juſsto ſseles permitieſsſse llevar las dichas tercias partes. Quæ ratio ſsumta videtur ex deciſs. text. in l. 15. tit. 6. lib. 2. & l. 11. tit. 21. lib. 4. Recop. & traditis à Bobad. lib. 2. Polit. c. 21. n. 35. & lib. 5. c. 1. n. 243. Rodrig. in tract. de execut. c. 7. n. 10. & Curia Philip. 2. par. §. 23. n. 8. & magis in terminis ex ordinat. earundem Audient. Indic. ann. 1563. c. 17. quæ ſsimiles applicationes Auditoribus, & Quæſstoribus criminum ſsub pœna quadrupli denegant. Quã

*vis Ego, ſsalvâ tanti Senatus reverẽtiâ, has leges, & auctoritates in ijs caſsibus, & cauſsis intelligendas, & obſservandas eſsſse cẽſserem; quæ ex obligatione ſsuſscepti muneris dictis Miniſstris incumbũtincumbunt, eiuſsq́ue propriè, & ut ita dicãdicam, naturales eſsſse videntur. Atverò ubi munus, vel onus, quod Auditori ſsuperadditur, officio non cohæret, ſsed ex peculiari cõmiſsſsione, aut delegatione procedit, ſsive ea perpetua ſsit, ſsive tẽporalistemporalis, nulla lex, aut ratio reperietur, quæ vetet partem pœnarum, aut alia emolumenta eiſsdem cõmiſsſsionibus annexa percipere. Nec ſsalarij perceptio id excludit, quod ob miniſsterium omninò ſseparatũconceditur, & aucto labore, ſsemper augeri ſsolet, & debet, ut optimè, & multum in noſstris terminis obſservat idẽidem Bobad. omninò vidẽdusvidendus, lib. 4. c. 5. n. 54. & noviſsſsimè, agens de pœna tripli, quæ Regijs rei dominicæ Senatoribus applicatur ex l. 18. tit. 5. lib. 9. Recop. diſsſsertiſss. & ſsuprà ætatem eruditus D. Ant. Cabrer. in tract. de tripl. ſseu eorũeorum pœna, prælud. 3. per tot. Maximè

^† ſsi aliorũaliorum ſententiãſententiam ſsequamur, qui etiãetiam in delegato, ob ipſsam delegationem, iſspecialiter ſsalariato, affimant, poſsſse præter ſsalariũ recipere eaſsdem ſsportulas, quas accipit ordinarius, ut per gloſsſs. verb. Pedaneis, in Auth. de iudicib. §. ne autem, & ibi Bart. num. 1. & 2. matienz. in dial. Relat. 3. par. cap. 24. n. 6. |

p. 962

Ioan. Garc. de expenſs. cap. 21. n. 10. in fin. cũ ſseqq. & de parte pœnarum expreſssè loquens Villadieg. in Polit. cap. 5. §. 32. Quos omnes noviſssimè

^† refert & ſsequitur D. Thom. Carleva. in ſsuis pręclaris diſsput. de iudicijs, diſsp. 4. per totam. Vbi hanc quæſstionem doctè, & diligenter pertractat, & leges Regias in cõtrariumcontrarium allegatas, veris, & germanis interpretationibus donat. Et, quod magis eſst, contrariam determinationem dictarum ſschedularum ſsub verborum involucro pungit. Erat enim Relator Conſsilij Indiarum eo tempore, quo latæ fuerunt, & cauſsam meam, quæ illis occaſsionem præſstitit, dilucidè iudicibus expoſsuit, quos tamen ait, Præſsidis qui tunc Senatum regebat ſsententiam ſsequutos, qui nimis præcipitanter, ſseu fe ſstinanter ſsuum iudicium aperuit.

At Qve hæc planè ſsunt, quę ſseſse mihi de ſspecialibus Audientiarum Indiarum dicenda obtulerunt, quibus facilè alij alia adijcere poterunt. Sed in eo tamen Cancellarijs Hiſspaniæ cedunt,

^† quòd de cauſsis nobilitatis, vulgò de Hidalguia, cognoſscere nequeũt. Sed ſservatis Executorijs, quas nobiles præſsentaverint, lites, ſsi quas aliqui ſsuper hoc iure movere velint, ad dictas Cancellarias remittere debent. Quod primò cautum fuit per epiſst. Reg. ad Mexicanam Audientiam ſcriptãſcriptam 28. Octob. ann. 1548. & poſsteà in earundem Audientiarum ordin. an. 1563. expreſssiùs deciditur, ut habetur 2. to. pag. 11. ubi ſsubnectitur notabilis illa ſsched. dat. Tolet. 26. Iulij ann. 1529.

^† quæ ſsocios inſsignis illius Ducis March. D. Franc. Pizarro, qui in detectione maris del Sur, & Regni Peruani, tot cum eo labores pertulerunt, & præcipuè eos, qui in Gorgona manſserunt, ſsi plebei eſsſsent, nobiles facit; & ſsi nobiles, in armatos Equites promovet. Quorum nomina, ut magis poſsteritati commendẽturcommendentur, ſsi fortè meus hic liber, qualiſscunque ſsit, genium diuturnitatis habuerit, hæc erãt: Bartolome Ruiz Piloto, Chriſstolval de Peralta, Pedro de Cãdia, Domingo de Soraluzo, Nicolas de Ribera, Frãciſsco de Cuellar, Alonſso de Molina, Pedro Alcõ, Garcia de Xare, Anton de Carriõ, Alonſso Briceño Martin de Paz, in Iuã. de la Torre. Et in alia ſsched. ann. 1543. eod. tom. pag. 12. declaratur,

^† qui fuerint, & cenſsendi ſsint primi provinciarum Novæ-Hiſspaniæ Conquiſsitores.

Eſst tamen advertendũadvertendum, quòd quamvis dictæ Audiẽtiæ Indiarum de cauſsis nobilitatis cognoſscere principaliter nequeant,

^† incidẽter tamen ad effectum relaxandi aliquem à carceribus, in quibus pro debitis civilibus detinetur, benè poſsſsunt de illius nobilitate probationes recipere, & illis attẽtis ſsuper relaxatione pronuntiare. Et idem erit dicendũ ubi quis ſse nobilem eſsſse allegat, ne quæſstioni tormenti pro aliquo delicto ſsubdatur, ut expreſssè diſsponitur in ſsched. dat. Tolet. 18. April. ann. 1539. d. 2. to. pag. 12. ubi inſseritur, & ad litterãlitteram in Indijs obſservari iubetur l. 4. & 5. tit. 2. lib. 6. Recop. Quæ tamen declarationes ſsolùm ad hunc effectum proficiẽtproficient, neq;neque cauſsæ principali nobilitatis aliquod præiudiciũpræiudicium generabunt, vel pro actibus poſsitivis nobilitatis allegari poterunt, ut noviſssimè diſsponitur in l. 33. §. 11. lib. 2. tit. 11. Recop. §. 11. ibi: Quando ſse deduxere la hidalguia por incidencia para ſsalir uno de la carcel, ò à otros fines ſsemejantes, declaramos, que la probança, i autos q̃que ſsobre ella hizierẽhizieren, no ſse puedan preſsentar, ni alegar, ni tener por acto poſsitivo para la hidalguia en lo principal.

Quapropter

^† ad has cauſsas minorẽminorem nobilitatis probationem, ſsive informationẽ ſsufficere mertiò docuit Azeved. in l. 19. tit. 21. lib. 4. Recop. n. 68. & 69. Molina de iuſst. & iur. to. 1. diſsp. 571. n. 10. Pralad. 2. quotid. cap. fin. 5. par. §. 6. n. 10. & alij, quos refert & ſsequitur Bobad. lib. 3. Polit. cap. 15. n. 2. Narbona in d. l. 33. gloſsſs. 12. num. 2.

Eandemq́ue cognitionem habebunt dictæ Regales Audientiæ Indiarum,

^† ubi aliquis tanquam nobilis, ſsibi in Auditorio iudicum, ſsedem nobilibus dari conſsuetam, aſssignari poſstulat, ad quod probationẽprobationem nobilitatis, hoc eſst, de Hidalguia, ſsufficere docet Otalora de nobilit. 5. par. princ. cap. ult. n. 15. qui ait, ita ſsæpè obtinuiſsſse. Quamvis Ego id nunquãnunquam admittere voluerim, niſsi ſsimul cum hac nobilitate, perſsonæ qualitas & honeſstas, officijq́;officijque, ac miniſsterij, in quo exercetur, dignitas ſsimul concurreret. Sunt enim multi, qui in his Indiarum partibus, etſsi nobiles ſsint, nobiliũ habitu non incedunt, & quæſstui dediti, minus honeſstis negotiationibus, ſsive occupationibus applicantur. Et quodãmodòquodammodo honos eiuſsmodi ſsedis vileſscet, & decolorabitur, ſsi multis paſssim, & ſsine delectu communicetur, ut aliàs dixit text. in cap. 1. de privil. & magis in terminis in l. 2. C. ſsi ſserus, aut libert. ad Decurion. aſspir. ubi Curiæ dignitas maculari dicitur, ſsi indignis conferatur, & de eadem hac ipſsa præeminentia ſsubſselliorum in ſsupremis Tribunalibus agens text. & DD. in l. ult. C. ubi Senat. l. 2. & fin. C. de off. diverſs. iud. Otalor. d. cap. ult. Tiraq. de nobil. c. 20. ex n. 51. & alij relati à Maſstrill. de Magiſstr. lib. 4. c. 3. num. 34. & ſseqq. Chaſsſsan. in Catal. glor. mũd. conſsid. 11. Schrad. conſs. 3. num. 197. & Ego ſsup. lib. 3. cap. ult. num. 16.

Deniqve pro huius Capitis cronide notabis,

^† quòd in Mexicana Cancellaria non |

p. 963

ſsunt diſstinctæ iudicũiudicum aulæ, ſsed Prorex tanquã Præſses eas diſsponit, & quotidie iudices ſselegit, qui ad lites, quas ipſse deſsignat, videndas, & expediendas dividãtur; prout fit in ſsupremo IndiarũIndiarum Senatur, & exprimit ordinatio ipſsius Audientiæ Mexicanæ, & ſsched. Matr. 7. Ian. ann. 1593. quæ habetur d. 2. to. pag. 15. & diſsponit: Que aũaun quãdoquando el Virrei ſse quedare en ſsu apoſsento, i no fuere à la ſsala, puedaſseñalar à los Oidores los pleitos q̃que hãhan de ver, i repartir las ſsalas, como eſsto lo haga antes q̃ la Audiencia ſse ſsiente en los eſstrados, porque deſspues de ſsentados, lo ha de proveer, porque nar el mas antiguo. Quod tamen in Limana Audientia ſsecus ſse habet. Nam poſstquam in ea octa Auditores ad inſtantiãinſtantiam D. Proregis Marchionis de Cañete ann. 1592. creati fuerũt, ipſse eos per aulas diviſsit, & unicuique earum proprium Præſsidẽ ex duobus antiquioribus deſsignavit, & proprium itẽitem SecretariũSecretarium, ad imitationem Pintianæ Cancellariæ, & de hoc Regem certiorem fecit, & eius approbationẽ habuit in epiſst. ann. 1593. Vnde me in eadẽ Audientia Limana ſsedente, valdè ſsemel & iterum dubitari contigit,

^† an Prorex poſsſset, ubi ſsibi oportere viſsum eſsſset, has duas iudicũiudicum aulas, ita iam diſstinctas, ad alicuius negotij deciſsionem coadunare. Et planè, pluribus omiſssis, quæ alibi latiùs adducãadducam, negativa ſsententia ſsatis defendi poteſst ex ponderatione legũlegum 3. 18. 23. 33. & 48. tit. 5. lib. 2. Recop. quæ

^† de Cancellarijs Hiſspaniæ loquẽtes, nullatenus patiuntur, ut aulę mutẽturmutentur, vel commiſsceantur, ſsed unaquęque negotia ad ſse pertinentia di judicet. Quod & magis ſstringit l. 6. & 8. tit. 4. lib. 4. eiuſsd. Recop. quæ prohibent, facilè Regias proviſsiones expediri, ut lites in eiſsdẽ Cancellarijs pendentes, avocẽturavocentur, vel evocentur, vel ut omnes earundẽearundem Auditores eisdeterminãdis interſsint, unde quod Rex ſsibi præſsumere noluit, non eſst temerè à Proregibus uſurpandũuſurpandum,

^† quorum poteſstas ad formam iuriſsdictionis mutandãmutandam, & reſservata ſsoli Principi, concedenda, nunquãnunquam extẽditur, l. formam, C. de off. Præf. Præt. Decius conſs. 403. n. 3. & 4. vol. 2. Oſsaſsc. deciſs. 101. ex n. 3. Peregrin. de iure fiſsci lib. 5. tit. 2. ex n. 4. Quibus accedit, quòd etſsi eadem ſsit, ſsive æqualis omniũomnium Auditorum poteſstas, & iuriſsdictio,

^† ubi tamẽtamen ex facto & volũtatevoluntate Principis actus, ſsive uſsus ipſsius iuriſsdictionis ob commodius eius exercitiũexercitium in duas, vel plures aulas diviſsum, ſseu diſstributum fuit, unaquæq; ex illis ſseparatam congnitionem habet, arg. l. quod in rerũrerum, §. fin. D. de leg. 1. l. ædes, D. de leg. 3. Et nullitatem inducet, ſsi alij iudices ſse in aliorum cauſsis immiſsceant, quia unaquæq; aula veluti diverſsum territorium ab alia cõſstituit, ut dici ſsolet in iuriſsdictione diviſsa per portas, vel quartela civitatis, l. ſsi ut proponis, C. quom. & quando iudex, cap. cùm cõtingatcontingat, de foro comp. l. 1. ubi Bald. n. 1. D. de off. Conſsul. cap. prudentiãprudentiam, §. 1. ubi latè Felin. n. 4. de off. deleg. idem Bald. in l. fin. D. de Senator. & in l. fin. ubi Bart. & DD. D. de iuriſsd. omn. iud. cũcum traditis à Bertach. de gabel. 1. p. §. 19. num. 48. & Parlad. differ. 9. §. 3. num. 6.

Quibus fundamentis, & alijs, mihi hæc opinio ſsatis probabilis viſsa fuit, quamvis cõtraria obtinuerit,

^† Proregibus auctoritatem imperij ſsui ingenio & poteſstate ſsuâ augentibus, & fruſstrà Regiæ Maieſstatis repræſsentationem ſsibi datãdatam eſsſse dicentibus, ſsi ubi oportere viſsum, fuiſsſset, hanc Auditorum unionem facere non poſsſsent. In qua ipſsis nihil derrahitur, & partibus conſsulitur, quarum iuſstitia in arduis negotijs per plures iudices meliùs, & perfectiùs adminiſstratur, ut ſsup. hoc cap. tetigi num. 10.

Et prætereà allegabant

^† aluarũaluarum diviſsionẽ, iuriſsdictionem Auditorum non mutaſsſse, ſsed commodioris exercitij gratiâ ſseparaſsſse, utrãque autem unum Sena tũtum, unumq́ue Auditorium inſsolidum repræſsentare, ut in fundo diviſso gratiâ cõmodioris cultluræ, inquit text. in l. Caius, §. Titius, D. de leg. 2. & in civita-0 te ſsimiliter per regiones diviſsa, l. 2. §. eodem tempore, D. de orig. iur. & in noſstris terminis de Conſsilio Italiæ, quod à Conſsilio Aragoniæ fuit ſseparatum propter meliorem negotiorũ expeditionem, & tamen eadem iura, & privilegia cõſervatconſervat, pluribus adductis Dom. Præſses valençuela, omninò videndus, conſs. 94. n. 24. & ſseqq. vol. 1. Et adhuc

^† magis in terminis Vinc. de Franc. deciſs. Neap. 252. n. 7. par. 2. ubi de Proregibus Neapolitanis loquens, hanc diverſsarum aularũaularum commixtionẽ, ſsive coadunatiorẽ eis permitti, & frequentẽ eſsſse oſstendit, licèt non ſsatis aperiat, utrum eo in Regno ita fixæ, & diverſsæ ſsint dictæ aulæ, ut in noſstro caſsu ſsupponimus, & ſsolûm addit tali

^† coadunatione factâ, etiãetiam incidentia tãquam acceſsſsoria ad cauſsam, per eaſsdem aulas ſsimul iunctas tractari debere, ex dictis per Bart. in l. ſsolent, n. 16. D. de alim. & cibar. leg. Frecciã de ſsubfeud. limit. 12. n. 30. fol. 113. Alciat. in l. ſsi quis in cõſcribendoconſcribendo, C. de pact. & eund. Franch. deciſs. 408: Vtrùm autẽautem hæc coadunatio ſsemel facta continuari debeat in alijs inſstantijs, prædictus Auctor non aperit. Sed mihi videatur, quòd ſsi aliud ex verbis, aut mente iubentis non conſstet, in dubio pro prima tantùm inſstantia intelligenda ſsit; ex traditis à Gramm. conſs. 10. n. 16. in civilib. perſson. conſs. 49. n. 3. & Alv. Valaſsc. omninò vidẽdo, cõſsul. 5. n. 2. & 21. par. 1. Quod meminiſsſse |

p. 964

iuvabit ad intelligentiam, & praxim legum totius tit. 19. & 20. lib. 4. Recop.

Inter Audientias

^† verò diſstinctas, & ſseparatas, nulla coadunatio fieri poteſst, nec una in alterius diſstrictu aliquid ſstatuere, vel litteris proviſsionalibus uti, aut per verba præceptiva, imperativa, vel inhibitiva. Qua de re vide gravẽ querelãquerelam Argentinæ Cancellariæ contra LimanãLimanam, de qua agit ſsched. 30. Mart. ann. 1609. quæ tamen nihil decidit, ſsed benè id præſstitit Rebuff. ad leg. Gallic. tit. de reſscript. in præfat. num. 25. inquiens, unamquamque ſsuâ provinciâ, & iuriſsdictione contentam eſsſse debere, & cùm ſsint pares, alterã alteri iubere non poſsſse, neque eius facta reſscindere. Quod etiam pluribus illuſstrat And. Knichen in tract. de iure territor. cap. 3. & 4. Nivi fortè in aliqua earum pro aliquo reſspectu alteri ſsuperior reperiatur, ut in Limana contingere dixi, tempore vacantis gubernationis, quia tunc diverſsificata ſsuperioritas in eodem loco, ſsitu, vel ſsubiecto, unaquæque pro re nata peculiariter exerceri poteſst, ut benè obſservat Knichen d. cap. 4. num. 10. & 11.

CAPVT QVARTVM. De Ministris earundem Cancellariarum, in communi; & de specialibus, quae in illis considerari possunt, & debent, prae alijs, qui in Hispania eisde inserviunt.

CAPVT QVARTVM. De Miniſstris earundem Cancellariarum, in communi; & de ſspecialibus, quæ in illis conſsiderari poſsſsunt, & debent, præ alijs, qui in Hiſspania eiſsdẽ inſserviunt.

SVMMARIVM CAPITIS Qvarti.

1 AVditores, & cæteri Ministri Audientiarum IndiarũIndiarum lectiſsſsimi eſsſse debent & quare? num. 3. Magiſstratus quot dotes habere debeant, remiſsſsivè.
4 Auditores Indiarum eligi debent nõnon probandi, ſsed probati.
5 Officia bonos faciliùs recipiunt, quàm faciunt, ex D. Bernard.
6 Magiſstratus plurimi, acribus initijs, in curioſso tamen fine ſse habent, ex Tacito.
7 Magistratus improbi, & petulãtes magnum malum Reip. inferunt, & quare?
8 Senatores ex cauſsarum Patronis, & in foro verſsatis, non ex tyrunculis, & inexpertis eligì debent, & quare? ex Ioann. Brantio.
9 Iudices eſsſse plurimos, & iustitiam paucã queritur Simancas, & quare?
10 Officium officialium iuſstitiæ, quod, aut quale hodie eſsſse dicat Petr. Bleſsenſs.
11 Collegialibus maioribus, & Cathedrarijs Vniverſsitatum fori minus expertis Magiſstratus decerni ſsolent, & plures ex illis brevi tempore in maximos Senatores evadunt.
12 Auditores omnes, & præcipuè Indiarum, virtute & meritis nõnon ambitione, aut officiorum nundinatione eligi debent.
13 Officiorum ambitio, & venalitas ſsemper Reip. lethalis fuit.
14 Officia qui emit, vendit, & à provincialibus pretium pro eis expenſsum cum fœnore extorquet.
15 Magistratũ licitis modis, ac medijs ambire, non est valdè improbandum.
16 Ingenia ſsumma ſsine fautore, aut commen datore in occulto latent, ex ſsetentia Plin. & alijs. Eximìa gloria ſsæpiùs fortunæ, quàm virtutis est beneficium, ibid.
17 Magiſstratibus omni iure omnis avaritia, rapacitas, & munerum, imò & mutui receptio est interdicta, & de ea fugienda iurant, & plures Auctores, qui de hoc latè agunt.
18 Munerum omnigena receptio in Auditoribus, alijſsq́ue iuſstitiæ Miniſstris nullæ leges magis ſstrictè prohibuerunt, quàm Hiſspanæ, & præſsertim Indicæ, quæ referuntur.
19 Iudices non accipere munera, ubi ſsunt, qui multa dare contendant, magnum præconium, ex Caſssiod.
20 Pecuniæ amori vilis eſst omnis affectio, & avaritia iuſstitiam penitus exulare facit, ex D. Leone.
21 Auditores Indiarum probè ſsuo miniſsterio fungentes, multm honorandi ſsunt, tum à Rege, tum à ſsubditis, & quare?
22 Auditores, & Fiſscales Audientiarum Indiarum togas talares induere iuſsſsi ſsunt, & quare?
23 Toga talaris qua Auditores, & Senatores induuntur, quid ſsignificet, & qualiter infulis, vel laticlavijs Romanorum reſspondeat?
24 Magiſstratus, qualiter poſsſsint procedere contra eos qui honorem, & reverentiam muneri ſsuo debitam non præſstant? & an cõtra clericos, & an iniuria ipſsis illata, ſsit crimen Maieſstatis?
25 Magiſstratibus abviantes de equis deſsilere, & eos comitari antiqiſsſsimum eſst, ex Apuleio, & alijs.
26 Magiſstratus ſsunt veluti Principes provinciarum, quas regunt, & etiam in abſsentia debent vocari Seniores.
27 Auditores Indiarum modesti eße debent, non elati, aut inflati, & quid præ oculis habere eos ſsemper oporteat, ex Cicer. & Caßiod.
28 Auditoribus Indiarum at continentiores in officio ſsint, de congruo ſsalario provisũ eſst.
29 Salaria Auditorum, & plures quæſstiones |
p. 965
de illis, proponuntur, & decidũturdeciduntur in ſschedul. Indiarum, quæ citantur.
30 Salariam olim concedi ſsolebat Auditoribus, & alijs Magiſstratibus Indiarum ex die, quo ex Hiſspania ſsolvebant, & qualiter poſsteà ſsolùm ſsex menſses pro toto itinere, & navigatione aßignati ſsint?
31 Salarium ſsex menſsium pro navigatione dari conſsuetum Miniſstris Indiarum, an, & quando ex inſsta cauſsa prorogari poſsſsit?
32 Navigare, aut iter facere ſsi quis iubeatur, debet intelligi de tempore opportuno, ſsecuro, & conſsueto.
33 Salarium integrum debet habere Minister infirmus pro tempore quo ægrotat.
34 Salarium, an, & quando integrè percipiat Minister, qui in anni initio decedit, & aliæ quæſstiones de ſsalarijs, remiſssivè.
35 Salarium pro decem illis diebus ſsublatis in Kalendario reformato à Greg. XIII. adimi iuſssit Miniſstris Indiarum quædam Regia ſsched. quæ refertur.
36 Auditores duo ſsi certent ſsuper antiquitate, quorum unus in data ſsuitituli, alter in adeptione poſsſseßionis prior est, quis cui præferri debeat?
37 Titulum originalem, ſseu officij, vel traſsumtum authenticum, qui non præſsentaverit, ad illud recipi non debet.
38 Gratia prælaturæ licèt perficiatur ex ſsolo verbo Fiat à Papa prolato, non tamen debet recipi Prælatus, litteris non expeditis, & præſsentatis.
39 Auditores, & Audientiæ Indiarum, & Cancellariæ Hiſspanæ non delegatam, ſsed ordinariam iuriſsdictionem habẽthabent, & exer. cent.
40 Iuriſsdictionis defectus est inſsanabilis, & ideò eius fundamentum ſsolidum valdè eſsſse debet.
41 Mandatum non poteſst probari teſstibus, ſsed requiritur instrumentalis eius exhibitio.
42 Clerici ad Senatus & Cancellarias Hiſspaniæ admitti ſsolent, in Indijs nunquam, vel rarò, & quare?
43 Enuntiativè quod in aliqua lege profertur, ius conſstitutum, & obſservari ſsolitum non ſsubvertit.
44 Clericos fungi officio SenatorũSenatorum, vel Auditorum, an licitum, vel expediens ſsit? & iura, & Auctores, qui de hoc agunt.
45 Fori, & litium frequentatio etiam in bonis hominibus malitiam, & alia damna producit.
46 Curia derivari dicitur à cruore, in quodam Concilio Romano.
47 Auditores & Senatores Eccleſsiastici, an pro commiſsſsis in officio, à ſseculari poteſstate puniri poſssint? anceps quæſstio est.
48 Auditores & Fiſscales Indiarum eligi nõ debent ad Audientiam eius urbis, vel provinciæ, ex qua orti, vel oriundi ſsunt, & quare? L. ult. C. de crim. ſsacrileg. l. 11. tit. 18. par. 1. & aliæ plures, quæ officia, in propria patria exerceri prohibent, expenduntur, & illustrantur, ibidem.
49 Magiſstratum licèt quis non debeat gerere in propria patria, vel provincia, benè tamen admittitur ad aliam eiuſsdem Regni.
50 Officia dari debent Regnicolis non exteris, & alienigenis, quorum gubernatio periculoſsa eſst, & quando ſsecus, & Auctores? qui de hoc diſsputant.
51 Recuſsari an poſssit Auditor Indiarum ex eo, quòd ſsit Compatriota alicuius ex litigantibus?
52 Auditores Indiarum an magis expediat ad tempus, quàm in perpetuum creari ſsæpè dubitatum eſst, & quid tandem decisũdecisum fuerit?
53 Officium concedi in perpetuum, vel ad voluntatem Peincipis idem importat.
54 Præſsides Audientiarum Indiarum qui togati non ſsunt, per octo tantum annos in officio durare debent.
55 Auditores Indiarum de quibus ſsiniſstra opinio fuerit, debent viſsitari, vel ad alias Audientias transferri.
56 Magiſstratus an expediat eſsſse temporales, vel perpetuos, qualiter, & à quibus diſsputetur, & reſsolvatur?
57 Magistratus, & eorum filij intra provinciam, quam regunt, matrimonia cõtrahere prohibentur. Et quare? & Auctores qui de hoc agunt. L. ſsi quis officium 38. D. de rit. nupt. l. unic. C. ſsi Rect. provinc. l. 2. tit. 14. par. 4. & aliæ, quæ vetant Magiſstratus intra provinciam nubere, expenduntur, & illuſstrãtur, ibid.
58 Leges civiles, quæ matrimonia Magiſstratuum intra provinciam ſsub pœnis interdicunt, an iuri Canonico adverſsentur?
59 Matrimonia ſsubditorum poſsſsunt Principes ſseculares ex iustis cauſsis impedire, ſsed non cogere.
60 Auditoribus, Præſsidibus, & alijs Miniſstris Audientiarum Indiarum magis ſstrictè, quàm alijs, non ſsolùm contractus, verùm & tractatus matrimonij intra provinciam prohibitus eſst, ex legibus IndiarũIndiarum, quarum plures referuntur, & expendũtur.
p. 966
61 Salarium & officium ipſso iure amittũt Auditores Indiarum, qui interdicta matrimonia pro ſse, vel liberis contrabũtcontrabunt, & ſsched, de hoc agentes.
62 Matrimonij Auditorum Indiarum intra provinciam prohibitio, an, & quando diſspenſsari poſssit, ex ſsententia Matienzi.
63 Magiſstratus perpetui in Gallia etiam intra provinciam ubi officia gerunt, uxores ducere permittuntur, & quare?
4 Matrimonij Auditorum Indiarum, & filiorum ipſsorum prohibitio ſstrictè, & in eaſsibus tantùm, de quibus ſschedulæ loquũturloquuntur, practicanda eſst, & de actuale domicilium ibidem habente.
65 Vxorem ducere intra provinciãprovinciam qui prohibitus eſst, poteſst ex ca ſsumere concubinam. L. ult. D. de concubin. expenditur, & illustratur, ididem.
66 Magiſstratus durante officio, quando, & quomodo pro civilibus, & criminalibus cauſsis conveniri poſssint?
67 Auditores, & alij Magiſstratus perpetui durante officio, civiliter, & criminaliter conveniri poſsſsunt, & quare, & qualiter?
68 L. 15. tit. 1. par. 7. l. 2. & 3. tit. 24. par. 4 l. 19. tit. 5. lib. 2. & l. 10. tit. 3. lib. 4. Recop. explicantur.
69 Auditorum cauſsæ activè, & poßivè quãdo habeant caſsum Curiæ.
70 Auditores Indiarum pro cauſsis criminalibus, quando & quomodo à Proregibus, vel Præſsidibus, ſsimul cum Alcaldis ordinarijs, iudicari, & puniri poſssint? pro cõmißis in officio, vel extra officium, & ſsched. de hoc agentes.
71 Proregi cognoſscenti de cauſsis Auditorum Limæ aſsſsociantur iudices, ſsive Alcaldes ordinarij. Mexici verò ſsolus procedit, & an hoc honeſstitus, & convenientius ſsit?
72 Iudex ſsubditus alterius de eius cauſsis, præ ſsertim criminalibus, ut cognoſscat, minus decens, & expediens videtur.
73 Proreges, vel Præſsides non debent facilè adverſsus Auditores procedere, nec eos ſsuſspendere, aut incarcerare, & ſschedul. de hoc agentes.
74 Auditorum cauſsæ criminales graves, olim ad Regium Senatum deferri iubebantur ſsimul cum ipſsis reis, ut ibi terminarentur.
75 Decurionum in cauſsis criminalibus quomodo ſse de iure Romano habere Præſsides provinciarum deberent?
76 Auditorum in cauſsis criminalibus procedendi nova forma data est in noviß. ſschedul. 5. Sept. ann. 1620. quæ refertur, & explicatur.
77 Proreges Siculi & Neopolitani, qualiter procedant contra Auditores & Senatores illorum Regnorum.
78 Auditorum in cauſsis criminalibus pro cõmiſssis in officio, vel extra officium, qualiter Auctor eſsſse procedendum cenſseat?
79 Princeps ſsolus removet officialem, quem ipſse poſsuit, & probavit.
80 Prorex data gravi, & ſscandaloſsa cauſsa, benè poteſst procedere ad ſuſpendendũſuſpendendum Auditorem, etiam inconſsulto Principe.
81 L. ſsi quis 3. C. de off. Præf. Orient. & aliæ ſsimiles, expenduntur, & illustrantur.
82 Officialis de deprædatione convictus ab ordinario puniri potest.
83 Iudex qui ſsubornationem admittit, dicitur ſsacrilegus, proditor, & reus Maieſstatis.
84 Leges ſsi quæ iubent, ne perſsonæ conſstitutæ in dignitate inconſsulto Principe puniantur, qualiter practicentur?
85 Proreges per ſsuas instructiones debent vigilare ſsuper integritate Auditorum, quibus præſsident, & ſsunt iudices eorum, qui interdicta matrimonia contrabunt, vel cõtraherecontrahere tentant.
86 Prorex, vel Præſses eſst merus executor pœnarum, quæ Auditoribus interdicta matrimonia contrahentibus, impoſstiæ ſsunt, ubi talis contractus est notorius, & quid facere debeat, ſsi de eo ſsufficientur non conſstet?
87 Sententia declaratoria an ſsit neceſsſsaria contra Auditorem interdictum matrimonium celebrantem, ad hoc ut pœnam legalẽ incurrat?
88 Appellatio à ſsententia Proregis lata contra Auditorem reum interdicti matrimonij, quem effectum habeat? & quòd ad Regium tantum Conſsilium non ad Cancellarias Indiarum deferri debet.
89 Auditores in cauſsis ſsociorum, ac collegarum ſsuorum iudices eſsſse non oportet, & quare?
90 Auditores Indiarum qualiter ſse habere debeant in litibus audiendis, & decidendis, & de ſsilentio, ſsecreto, brevitate, comitate, & alijs boni Auditoris requiſsitis, remißive.
91 Dom. Comes de la Roca apud ſsereniſsſs. Remp. Venet. Legatus ordinarius, citatur, & laudatur.

p. 967

CVM ergo tot ſsint, ac tanta, quæ Regales Audientiæ Indiarum expediũt,

^† conſsequẽs eſst, ſsummoperè curari oportere, ut Auditores, Quæſstores criminũcriminum, Fiſsci Patroni, & reliqui Miniſstri, qui ad eas deliguntur, & delegantur, non ſsolùm dotem ſsapientiæ, prudentiæ, & cæterarum virtutum habeant, quæ in alijs Magiſstratibus communiter requiruntur,

^† de quibus per Iuſstin. in Auth. ut iud. ſsine quoquo ſsuffrag. §. eos, & §. ideòq́ue, l. 3. tit. 4. par. 3. cũ traditis à Matiẽz. in dialog. Relat. 3. par. cap. 6. cum ſseq. Iunio quæſst. polit. 16. & ſseqq. & q. 83. Bobad. lib. 1. Polit. cap. 3. Maſstrill. de Magiſstr. lib. 2. cap. 1. & ſseqq. Borrell. eod. tract. lib. 1. cap. 5. & Ioan. Brant. de Senat. lib. 1. cap. 4. Verùm ut, quàm maximè fieri poſssit, in illis excellant, atque adeò ex melioribus, & probatioribus eligantur, & ad hæc munia ſsubeunda, ſsi opus ſsit, præmijs, & ſspe reditus in Hiſspaniam invitentur, & alliciantur, ut rectè monet Acoſsta lib. 3. de procur. Ind. ſsalut. cap. 4. eorum ſsententiam meritò damnans, qui qualesquales Miniſstros ad Indiarum provinciam capeſsſsendam ſsufficere putant.

Nam certè,

^† cùm ibi cautiùs agendum ſsit, ubi maius periculum vertitur, ſsatis apparet, lectiſssimos, ac probatiſssimos viros in Indias mitti oportere, ubi tot eos, & tam gravia negotia manent, & ſsi quid per malitiam, vel per ignorantiam erraverint, ſserum remedium expectat. Neque placet,

^† quod quidam dicunt, in ipſsis negotijs eorum ſsufficientiam detegi, & informari, quoniam eleganter inquit D. Bernard. lib. 4. de conſsid. ad Eugen. cap. 5. In Monaſsteria admitti poſsſse homines ſspe proficiendi;

^† officia verò bonos faciliùs recipere, quàm facere, & hac propter ad ea viros probatos oportere deligi, non probandos; quod etiam expreſssè monuit Iuſstin. in d. §. eos.

Maximè

^† cùm ſsint multi, qui vel valdè experti, & probati, acribus initijs, incurioſso tamen fine ſse in his muneribus, & præſsertim in Indiarum partibus habeant. ut aliàs inquit Tacit. lib. 4. annal. & poſst eum Brantius d. tract. de Senat. lib. 2. cap. 24. Quod ubi accidit, &

^† improbi, petulantes, aut ignorantes Magiſstratus Reip. præficiũturpræficiuntur, nullum maius malum ei cõtingerecontingere poteſst, ut inquit Iamblic. apud Stob. ſserm. 44. Cicer. orat. 4. in Verrem, qui rationem reddit, quòd omnes omnium facultates poſsitæ ſsunt in poteſstate iudicantium, nemoq́ue quicquam ſse obtinere dicere poterit, cùm ad iudicandum datur iudex nequam, & levis: & plura de dãnis improborum, vel ignorantium SenatorũSenatorum, tradens Pineda in Eccleſs. pag. 1015. Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 6. & 7. Matienz. d. dialog. Relat. 3. par. cap. 7. Curia Philip. 1. par. §. 2. Melch. Iunius quæſst. polit. 18. & 82. & plures ſsched. Regiæ, 2. tom. impreſsſs. pag. 9. & 10. quæ hùc reſspicientes ætatem, ſscientiam, gradum litterarios, & probitatem eligendorum omninò deſsiderant, & Ioan. Brant. ſsup. lib. 1. cap. 28. ubi concludit,

^† ex cauſsarum Patronis, & hominibus in foro verſsatis Senatores eligendos eſsſse, non ex tyrunculis, & inexpertis: quia ſsicut bonus miles non eſst, qui nunquam in acie ſstetit, nunquam caſstra vidit, nũquam tubarum ſonitũſonitum, niſsi in ſspectaculis audivit: ſsic neque Iuriſs-Conſs. neque cauſsarum Patronus dici poteſst, qui nunquam egit cauſsam, nunquam forum, nunquam ullum iudicium adſspexit, nunquam vel minimam ullius publici muneris partem attigit. Subactoq́ue ingenio opus eſsſse, ut agro non ſsemel arato; ſsed novato, & iterato, quò meliores fructus; & grandiores poſssit edere. Subactionem autem eſsſse uſsum, auditionem, lectionem, & litteras.

Quæ quidem, quia fortè minus attentè in electione noſstrorum Magiſstratuum, & præſsertim Indicorum conſsiderantur, meritò dolêre, & exclamare potuit Epiſscop. Septimacenſs. lib. 2. de Repub. cap. 12. num. 18. relatus à Bobad. lib. 2. cap. 1. num. 12.

^† tot iudices, tot tribunalia ubiq́ue à Pijſssimus noſstris Regibus erecta reperiri, & adhuc minorem curam iuſstitiæ, & Reip. eſsſse. Et Petr. Bleſsenſs. quem refert Luurent. Beyerlinch. in theatr. vitæ human. verb. Iudex,

^† Officium officialium eſsſse hodie iura confundare, lites ſsuſscitare, tranſsactiones reſscindere, dilationes innectere, ſsupprimere veritatem, fovere mendacium, quæſstum ſsequi, æquitatem vendere, inhiare actionibus, verſsutias concinnare, &c. Quod ſsine præiudicio bonorum Magiſstratuũ (quos plures eſsſse ſscio) accipi velim, & multorum nobilium, & litteratorum vitorũvitorum,

^† qui ex Collegijs, & Cathedris, etiam non valdè rerum forẽſsium experti, ad hæc munera promoventur, & brevi tempore magnum ingenij |

p. 968

ſsui ſspecimen præbent, & in eximios Senatores evadunt, ita ut illa eis veluti de iure debare praxis recipiat & graviter tradat Mag. Marq. in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 4. pag. 20.

Sed ut ad noſstros Indicos ſsermonem contrahamus, primo loco in illis, præ alijs Hiſspaniæ, ſsummè cavêre oportet,

^† ne pretio, donis, vel alijs illicitis medijs huiuſsmodi munera ambiant, & conſsequantur. Quoniam hoc ſsemper

^† Reip. cui præficiuntur, lethale fuit, ut inquit Lucan. lib. 1. Pharſs. ibi: Lethaliſsq́; ambitus urbi. Emi enim debet (ut Claud. ait) ſsola virtute poteſstas: & teſste Horatio, Virtus repulſsæ neſscia ſsordidæ, incontaminatis gaudet honoribus.

Raròq́ue,

^† aut nunquam accidit, ut quis officium non vendat, quod priùs emerit, & ut ad provinciam ſsibi commiſsſsam accedens, à provincialibus pretium, quod pro eo expendit, cum decumano fœnore non extorqueat, ut conſstat ex l. 1. & per tot. D. ad leg. Iul. de ambit. l. 1. in princ. C. de offic. Præfect. Præt. Africæ, §. hoc etiam 7. ibi: Qui ſsi ipſsi diſspendijs læſsi non fuerint, nullam habebunt neceſsſsitatem eiuſsdem nostræ Africæ tributarios prægravandi, Auth. ut iud. ſsine quoquo ſsuffrag. in princip. collat. 2. l. 1. & 2. tit. 5. lib. 3. l. 7. & 8. tit. 3. lib. 7. Recop. cum alijs, quæ alibi latiùs trademus. Et congerit noviſssimè Ioan. Fileſsacus lib. 1. ſselect. cap. 15. cui titulus, Dignitas vænalis, & Ioan. Brant. d. tract. de Senat. lib. 1. cap. 11. & 20. Vbi tamen benè ſsubiungit,

^† illos non uſsquequaque reprehendi debere, qui ſsuis litteris & virtutibus nixi, & conſsiſsſsi, ſse cognoſscendos præbent, & Reip. muneribus offerunt. Sæpè quippè aliàs ſsumma

^† ingenia in occulto laterent, ut dicebat Plaut. in Capt. & iuxta illud Senecæ in Thyeſste:

Nullis nota Quiritibus
Ætas per tacitum fluit.

Vnde licitum eſst, licitè vias tentare, quibus ſse quiſsq́ue poſsſsit tollere humo, & ſsuæ fortunæ faber eſsſse, à qua virtus derelicta, ac deſserta, ſsuum locum, atque dignitatem tueri vix poteſst. Quis enim neget, ut dicebat Q. Curt. lib. 8. Eximiam quoque gloriam ſsæpiùs fortunæ, quàm virtutis eſsſse beneficium, & iuxta illud Plin. Iun. lib. 6. epiſst. 23. Nulli cuiquã tam clarum ſstatim ingenium eſsſse, ut poſsſsit emergere, niſsi illi materia, occaſsio, fautor etiam commendatorq́ue contingat.

Quod igitur notamus, & reprehendimus, eſst turpe, ac vænale talium officialium exordium, quod eos ſsemper cogat, unde aurum colligant cogitare, contra præceptum Iuſstinian. in d. Auth. ut iud. ſsine quoq. ſsuffrag. Et communem,

^† atque enixam, & toties repetitam iuris divini, atque humani omnium gẽtium prohibitionem, quæ omne genus avaritiæ, rapacitatis, concuſssionis, nundinationis, negotiationis, & munerum receptionis, etiã de eſsculentis, & poculentis, & à non litigantibus, & ſspontè dantibus, & alterius cuiuslibet turpis quęſstus, iudicibus, ſsub graviſssimis pœnis, ſseveriſssimis legibus interdixit, de quibus obſservandis, ab ipſsis, in ingreſsſsu officij, iusiurandum recipitur, ut innumeris iuribus, & ſsacræ Paginæ, ac bonorum Auctorum teſstimonijs abundè probare poſsſsem, & plures quæſstiones, quæ circa hunc articulum diſsputari poſsſsunt, & ſsolent, adducere, niſsi eas (nũc brevitati conſsulens) ad promtuarium, quod paro, reſservarem, & in plurimum luculenter de eiſsdem egiſsſsent D. Thom. de regim. Princip. lib. 4. cap. 3. 4. & ſseqq. ubi enumerat dãna & incommoda, quæ Miniſstrorum avaritiam, & ſsordes conſsequuntur, Philo Iudæus in lib. de iudice, idem D. Thom. & Theologi omnes poſst eũeum, præcipuè Aragonius, Bañez, & Salon in 2. 2. quæſst. 32. & 71. Sotus de iuſst. & iure lib. 1. q. 6. art. 6. Ioan. Azor 3. par. inſst. moral. lib. 4. cap. 21. Simanc. de Repub. lib. 6. cap. 3. & 4. Azeved. per text. ibi in l. 5. tit. 9. num. 4. & in l. 1. tit. 6. num. 17. lib. 3. Recop. Matienz. in dialog. Relat. 3. par. cap. 27. & 28. & ſseqq. Covar. Aviles, Avendañ. & plurimi alij, quos refert Bobad, omninò legendus, in Polit. lib. 1. cap. 3. num. 31. & pleniùs lib. 2. cap. 11. & 12. per tot. & lib. 5. cap. 1. num. 232. Petr. Gregor. lib. 36. ſsyntagm. cap. 28. Ioan. Langlæus lib. 6. ſsemeſstr. cap. 1. Rebellus de oblig. iuſst. lib. 18. q. ult. Illuſstriſss. Vlyſsſsip. Acuña in cap. ſsi quis 7. diſst. 83. pag. 704. Illuſstriſsſs. electus Archiep. Mexic. D. Felician. à Vega in cap. ſsi diligenti, num. 75. de foro compet. Filiucius 2. tom. quæſst. moral. tract. 31. cap. 9. ex num. 213. Bonac. in tract. de legib. diſsp. 10. q. 2. punct. 8. num. 5. Ioann. Cochier in aphor. polit. lib. 3. cap. 19. Maſstrill. de Magiſstrat. lib. 2. cap. 2. Borrell. eod. tract. lib. 1. cap. 1. ex num. 75. & de præſstant. Reg. Cathol. cap. 21. Zipæus de Magiſstr. lib. 1. cap. 15. Matth. Tympus in ſspecul. boni Magiſst. 2. par. ſsig. 28. Nicol. Bellus de ſstat. polit. lib. 3. diſscurſs. 31. & lib. 5. diſscurſs. 11. verſs. 6. Adam Contzen lib. 9. polit. cap. 8. §. 3. Carol. Scriban. in Polit. Chriſst. lib. 2. c. 9. Marlian. in theatr. polit. cap. 9. pag. 103. eleganter P. Mag. Marquez in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 20. ad fin. & eruditè D. Anton. Cabrerus in tract. de metu ubi illam etiam quæſstionem inſserit, & diſsputat, an Miniſster, qui intimè Principi aſssiſstit, quem vulgò vocamus, el Valìdo, ò el Privado, hac etiam prohibitione comprehendatur, & no|

p. 969

noviſssimè non ſsolùm de munerum, verùm & de mutui receptione, optimè diſsputans D. Thom. Carleval. de iudic. diſsp. 3. num. 5. & 9. cum ſseqq.

Sed nullibi

^† hoc enixiùs, & ſstrictiùs cautum, & repetitum eſst, quàm in patrijs noſstis Hiſspaniæ legibus 3. & 6. tit. 4. part. 3. ubi Greg. Lop. verb. No recihan, l. 2. & 3. tit. 4. 1. 6. 7. & 8. tit. 15. lib. 2. Ordin. l. 2. & 56. tit. 5. l. 11. tit. 13. lib. 2. l. 1. & 8. tit. 6. lib. 3. Recop. quæ in ſspecie de omnibus Præſsidibus, Auditoribus, & alijs Audientiarum Miniſstris loquuntur. Et adhuc magis ſstrictè inordinationibus pro eiſsdem Audientijs in partibus Indiarum ann. 1563. cap. 29. ibi: Ni puedan recebir coſsa alguna, aunque ſsea de comer, de Vniverſsidad, ni de particular alguno, ni de otra perſsona que aya traido pleito el año antes, ò lo eſspere traer: i lo miſsmo ſsus mugeres, è hijos, ſsopena de perjuros, i de perdimiento de ſsu oficio, i quedar inhabil para tener otro, i bolver lo que aßillevàre con el doblo: cuius ordinationis obſservatio graviter iniungitur Peruano Proregi, & ad eſsculenta, & poculenta, & mutuas pecunias non recipiendas extenditur, in alijs ſschedul. & iuſstruct. de eâdẽ prohibitione agentibus, quæ reperiuntur 1. tom. impreſsſs. pag. 350. quæ in Indijs, quia plus circa hæc peccari poſsſse cenſsuerunt, maiorem cautionem adhibuiſsſse videntur; teſste enim Caſssiodor. lib. 6. epiſst. 4. Erit

^† nimirum magnum, & ſsingulare præconium, ſsi iudices non accipant, ubi ſsunt, qui multũmultum dare contendant. Et certè ita caveri ſsemper convenientiſssimum eſst, quia munera excæcant prudentes, & ſsubvertunt verba iuſtorũiuſtorum, & qui munera à litigantibus accipit, vænalem exponit iuſtitiãiuſtitiam, ut docemur Exod. 23. Deut. 16. Eccleſs. 20. & Proverb. 15. & graphicè oſstendit Alciat. in nobili illo, & vulgari Emblem. 144. Michaël Verinus in diſstichis, & elegantiſssimè D. Leo Papa ſserm. 9. de paſsſsione, cuius verbis hunc articulum claudã:

^† Amori pecuniæ vilis est omnis affectio, & anima lucri cupida, etiãetiam pro exiguo perire nõ metuit: nullumq́ue est in eo corde iustitiæ veſstigium, in quo ſsibi avaritia fecit habitaculum.

Secvndò, in eiſsdem

^† Auditoribus, & Miniſstris Audientiarum Indiarum, curandũ eſst, ut ſsemel electi, & ad eas miſssi, probèq́ue ſsuum miniſsterium implentes, non ſsolùm tantum, verùm & multo magis, quàm Auditores Hiſspaniæ à Rege ipſso honorentur, & à provincialibus, inter quos degunt, & iuſtitiãiuſtitiam ad miniſstrant, revereantur; hoc enim expoſscit longa ab eadem Regia Maieſstate diſstantia, cuius ſsuprema auctoritas in eiſsdem partibus per dictos Miniſstros ſsuppletur, & repræſsentatur. Quæ ſsi labi, aut negligi cœperit, omnia peſsſsum ire neceſsſse erit. Et ita hoc conſsuetudine receptum, & pluribus Regijs ſschedulis cautum invenio, quas reperies 2. tom. impreſsſs. pag. 3. & ſseqq. Vbi ob eādemeandem rationem togas

^† talares induere iubentur. Qui honos, poſsteà per aliam ſsched. ann. 1581. eod. tom. & pag. ad Fiſscales etiam extenſsus eſst, licèt anteà illo non fruerentur: quinimò neque in Tribunali iudicum conſsedebant, ſsed in ſscamno AdvocatorũAdvocatorum in primo loco, ut oſstendit ſsched. ann. 1570. eodem to. pag. 261. & 262. Hæc enim

^† talaris veſstis, quæ ſsucceſssit in locum infulæ, vel laticlavij, quem Romani Senatores, & alij Magiſstratus gerebant, propriè ornamentum honoris dicitur, & deſsignat, illam deferenti tribuendum eſsſse, ut pluribus oſstendit Chaſsſsan. in catal. par. 7. conſsid. 24. Petr. Fab. lib. 1. ſsemeſstr. cap. 2. pag. 10. & ſseqq. Franc. Zipæus de Magiſstr. lib. 1. cap. 41. num. 6. Maſstrill. eod. tract. lib. 5. cap. 2. ex num. 22. & Calliſstus Remirez de lege Regia, §. 7. num. 8. ubi plura congerit de honore, & reverentia, quæ Magiſstratibus debetur, &

^† qualiter per mulctam, & alijs pœnis poſssint procedere contra irreverentes, & eos non ſsalutantes, vel auctoritatem, aut iuriſsdictionem ipſsorum offendentes, aut impedientes, quantumvis exemtos, ac privilegiatos. De quo etiam plura, poſst plures alios, quos allegat, doctè cõgeſssit Chaſsſsaneus d. catal. 1. par. conſsid. 26. Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 18. num. 89. lib. 3. cap. 1. per tot. & lib. 5. cap. 1. num. 54. & 55. Gratian. lib. 2. diſscep. forenſs. cap. 284. & lib. 3. cap. 538. Annę. Robert. lib. 1. rer. iudic. cap. 4. Maucler. in Monarch. 3. par. lib. 2. cap. 4. & 4. par. lib. 9. cap. 1. Alex. ab Alex. & ibi eius Addition. Tiraq. lib. 5. Genial. cap. 2. Maſstrill. d. lib. 5. cap. 3. per totum, zipæus lib. 2. cap. 2. Giurba cõſs. 38. num. 13. & ſseqq. Seſsſse de inhibit. cap. 8. Petr. Canonher. omninò videndus, in aphor. polit. 1. tom. pag. 261. ubi optima loca Ioviani Pontani, & aliorum Auctotum adducit, Caravite de ritib. mag. Curiæ, ritu 5. num. 10. Petr. Greg. lib. 35. ſsyntagm. cap. 3. Dom. Felician. à Vega in d. cap. ſsi diligenti, de foro compet. num. 57. & ſseqq. ubi qualiter etiam à clericis debeant honorari, & innumeri alij, quos refert Farin. de crim. læſs. Maieſst. quæſst. 112. num. 75. 136. & 145. ubi ſsimul agunt, an debeant Magiſstratibus obviantes de ſsemita cedere, equitantes deſsilire, & eos comitari, & an eis iniurias inferentes, crimen læſsæ Maieſstatis incurrant. Et ad illam

^† cæremoniam de equis deſsiliendi, & comitandi, vide omninò inſsignem locum Apulei. lib. 1. |

p. 970

florid. verſs. Habet interdum, & neceſsſsaria festinatio honeſstas moras, &c. Sunt

^† enim Magiſstratus veluti Principes civitatum, & provinciarum, quibus præficiuntur, l. ſscire oportet, §. Princeps loci, iunctâ gloſsſs. ibi D. de excuſsat. tutor. latè, & optimè Alex. lib. 5. Genial. cap. 2. & ibi eius Addition. Tiraq. ubi quòd ob hanc cauſsam apud Romanos idem eis honos, qui Principibus tribuebatur, Pineda in Eccleſsiaſst. pag. 971. ubi inter alia inſsignem Spartarum obſservantiam erga ſsuos Magiſstratus commemorat, & noſster Greg. Lopez in l. 8. tit. 9. par. 1. ubi, quòd ab omnibus, etiam in abſsentia debent appellari Domini, & Seniores. Quæ omnia (ut dixi) valdè in provincijs Indiarum practicantur, & practicari oportet. Sed nõnon ideò debent

^† Auditores inflare, quin potiùs modeſstiores, & ſsanctarum ſsui muneris legum obſservãtiores efficereita ut parem cum poteſstate prudentiã ſsotendant, & in provinciarum longinquitate reluceant, ut graviter monuit Caſssiod. lib. 6. epiſst. 3. & meliùs Cicer. qui Chriſstiano ore loqui videtur, in orat. pro Cluentio, his verhis quæ ſsemper Auditoribus Indiarum memoriæ obſservati deberent: Sapientis iudicis eſst, meminiſsſse ſsehominem, cogitare ſsibi tantum permiſsſsum, quantum commiſsſsum ſsit. Et non ſsolùm ſsibi potestatem datam, ſsed fidem habitam, & ſsemper non quod ipſse velit, ſsed quid lex, & Religio cogat, cogitare. Habere in conſsilio legem, Religionem, æquitatem, fide,: libidinem autem, odium, invidiam, metum, cupiditateſsq́ue omnes amovere: maximèq́ue æſstimare conſcientiãconſcientiam mentis ſsuæ, quam à Deo immortali accepimus, quæ à nobis divelli non poteſst. Quæ ſsi optimorum conſsiliorum, atque factorum teſstis in omni vita nobis erit, ſsine ullo metu, & ſsumma cum bonestate vivemus.

Tertiò, tam ad dignitatem & honeſstatem dictorum munerum, & Miniſstorum cõſervandamconſervandam, quàm ad eoſsdem magis in officio continendos, & ab omni ſsorde, & vænalitate iuiſstitiæ, quam adminiſstrare debent, arcẽdos, oportet, ut

^† eiſsdem de congruo ſsalario provideatur, ſsicuit & ſsuprà de Correctoribus loquentes hoc eod. lib. cap. 2. num. 15. probatũ reliquimus, & in terminis Auditorum advertit Matienz. de moder. Reg. PerũPerum, 2. par. cap. 1. circa fin. & in dialog. Relat. 3. par. cap. 56. num. 6. & cap. 32. in fin. Borrell. de Magiſstr. lib. 1. cap. 13. cuius argumentum eſst, Magistætus divites eſsſse debent, vel opitmè, & cõmodè ſsalarijs honeſstari. Quò etiam ſspectant, quæ latè ſsctibit Maſstril. eod. tract. lib. 1. c. 21. Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 2. Ioan. Brant. de Senatore, lib. 1. cap. 34. Zipæus de iudic. & magiſstr. lib. 1. cap. 33. & Melch. Inn. in quæſst. polit. 17. pag. 80. & de iure noſstro Indiarum plurimæ, & notandæ ſsched. de his

^† Auditorũ ſsalarijs loquentes, & plures quæſstiones, quæ circa illorum acquiſsitionem, & ſsolutionem ſseſse offerre ſsolent, decidentes, quas reperies in 3. tom. impreſsſs. ex pag. 337. ubi extat illa ann. 1543. quæ ſsalarium abſsolutè eis concedebat

^† ex eo die, quo ex Hiſspania ſolverẽtſolverent, quæ tamen poſsteà ut fraudibus aliquorũaliquorum obviam iretur, qui longas in itinere, & affectatas moras trahebant, ad fex menſses pro toto itinere, & navigatione, ut plurimùm contracta eſst per noviorem ſsched.

Quamvis

^† ubi certis teſstimonijs conſstat fraudem ceſsſsaſsſse, nec proviſsum, ob itineris, vel navigationis impedimenta, celeriùs ad provinciam ſsibi cõmiſsſsam pervenire potuiſsſse, iuſstis decretis ei ſsubveniri ſsoleat, & dictorũ ſsex menſsium terminus prorogari, ne repentini, aut improviſsi caſsus iniquitas in peiniciẽ ſsubſstantiæ eorum convertatur, ut aliàs dicitur in l. 3. C. de inoff. teſstam. Et quia

^† ſsemper iter, & navigatio debet intelligi, de poſsſsibili, ſsecura, ac conſsueta, l. continus, §. cùm ita, D. de verb. ubi DD. & latè Iaſs. poſst Bart. & alios in l. 1. D. ſsi quis caut. num. 3. & 7. pulcrè Alex. poſst Archid. conſs. 22. num. 3. lib. 4. tex. & DD. præcipuè Rebuff. in l. 3. D. de verb. ſsignif. verſs. Secundò, intelligite, & verſs. Et ſsic ſscire debes, pag. 40. Thom. Gramm. vot. 30. per totum: idem Rebuff. in l. nepos Proculo, de verbor. ſsign. Signorol. conſs. 149. & Tiber. Decian. reſsp. 14. num. 36. & 37. vol. 3. Et eādem æquitatem, ſsive temperationem admitterem erga eum, qui probaret ob adverſsam valetudinem in itinere, aut navigatione contractam, intra præfixum tempus iter conficere non potuiſsſse. Maximè cùm certũcertum ſsit, quòd ſsi poſst adeptam iam officij poſsſseffionem ægrotaret,

^† integro ſsalario per totum tempus ægritudinis frui deberet, ut expreſssè diſspoſsitum eſst in quodam cap. epiſst. 1. Decemb. ann. 1573. ad Peruan. Proreg. ſscriptæ, quod habetur d. 3. tom. pag. 337. & videtur ſse conformare cum ſsententia gloſsſs. in l. arboribus, §. uſsus fructuarlus, verb. Ægrotante, D. de uſsufruct. ubi docet, quòd famulus ægrotus debet habere ſsalarium, etiam ratione temporism, quo fuit infirmus, cùm ſservire videatur.

De quo, &

^† de decedente in initio anni, vel tertij, an integrum ſalariũſalarium percipere debeat, & de alijs quæſstionibus ſsalariorum materiam concernentibus, latè agunt DD. quos nuper citavimus, & omnes in l. diem functo, D. de offic. affeſsſs. & plures alij, quos plenè adducit Greg. Lop. per text. ibi in l. 4. tit. 31. |

p. 971

part. 2. verb. Debe haber el ſsalario, Cevall. pract. commun. q. 288. Mend. de Caſstro de aunon. civil. notab. 4. num. 14. Flores de Mena lib. 1. pract. quæſst. 8. §. 2. Ioan. Gutier. 4. pract. q. 52. à num. 12. Coſsta de rata q. 112. & Ant. Fab. in Cod. lib. 4. tit. 17. definit. 19. Cabed. deciſs. 8. per tot. par. 1. Ant. Gom. 2. var. cap. 3. num. 3. in fine, ubi eius Additio, Molin. Theolog. de iuſst. & iure, 2. tom. diſsp. 493. & 505. in princip. & Azeved. in l. 2. tit. 6. lib. 2. Recop. Quamvis in noſstris Indijs hæc quæſstio de moriente in principio anni iã diſsceptari non poſssit, cùm deciſsum ſsit per ſsched. 26. Maij 1573. & per aliam 5. Iulij ann. 1578. quæ habentur d. 3. tom. pag. 13. & pag. 340. Que no ſse les pague mas de lo que montaren ſsus ſsalarios haſsta el dia de ſsu fallecimiento. Quod in Hiſspania etiam, & in Regno Neapol. & alibi paſssim obſservari, & practicari tradunt Bobad. Borrell. & alij ex ſsup. relauis, & ad Inquiſsiores etiam extenditur, qumvis hi initio anni, vel cuiuslibet tertij ſsalarium accipiant, ut dixi ſsup. lib. 3. cap. 23. num. 18. & ſseqq. Suntq́ue adeò ſstrictæ ſschedulæ de his ſsalarijs agentes, ut in d. tom. 3. pag. 341. reperiatur quadam ann. 1584. quæ

^† deçem illos dies, qui pro anni reformatione à Gegor. XIII. ſsublati ſsunt, ex ſsalarijs quoque Miniſstrorum omnium detrahi iubeat, vel repeti ab ijs, qui ſsine hac detractione integrum ſsalarium perceperint, quod quia valdè delicatũdelicatum mihi viſsum eſst, his commentarijs inſserere volui.

Qvartò, in omnibus Miniſstris, ſsed præcipuè in iſstis Indiarum, ſsolet controverti illa quæſstio

^† de competentia ſsuper antiquitate inter duos, quorum unus priùs titulum ſsuæ proviſsionis accepit. Alter verò in data poſsterior, dipolmate uſsus, aut feliciori navigatione, priùs officij poſsſseſssionẽ accepit. Et quidem niſsi Princeps contrarium declaraverit, prout ſsæpè fieri ſsolet, ut ait Felin. in cap. Capitulum, de reſscript. prior in apprehendenda poſsſseſssione pręferri ſsolet, quia primus in ordinem venit, & officij actualem poſsſseſsſsionem, ac miniſsterium adipiſscitur, quod alter ex ſsola nominatione tantùm in habitu habet, ut per text. in l. 1. D. de albo ſscrib. l.C. de ſsilentiar. l. unicuique, & l. comperimus, C. de prox. ſsacr. ſscrin. lib. 12. l. ex agentibus, C. de Princip. agen. in reb. l. nemo, C. de off. Mag. off. gloſsſs. 1. & 2. in cap. ſstatuimus, de maior. & obed. & plura alia iura, docuit nominatim de Gonſsiliarijs, & Officiarijs Regijs loquens Bald. in cap. cùm olim, notab. 2. de conſsuet. Ruin. conſs. 19. num. 9. vol. 1. Chaſsſsan. in catal. par. 4. conſsid. 17. verſs. Et non ſsolùm, Frãchis deciſs. 144. num. 1. Georg. allegat. 35. num. 18. & 20. Marin. Freccia, Rebuff. Beccius, Surgent. Boer. & alij, quos refert Dom. Præſses Valençuela conſs. 34. num. 36. lib. 1. & latè Maſstrill. de Magiſstr. lib. 4. cap. 14. ex num. 33. Qui de communi praxi teſstatur, nõ ſsolùm in officijs, qui habent annexam adminiſstrationem, & exercitium iuriſsdictionis, verùm & in Dignitatibus titularibus, & ſsine adminiſstratione, quamvis in his, plures, quos ipſse refert, in puncto iuris contrarium veriùs eſsſse contendant. De qua etiam praxi Ego teſstari poſsſsum, & vidiſsſse plures, qui ut hoc prælationis commodo fruerẽturfruerentur, magnis itineribus ad poſsſseſsſsionem officij præveniendãpræveniendam properarunt.

Quæ tamen (ut hoc obiter advertam, quia quotidianum eſst) illis dari non poteſst,

^† niſsi proviſsionis ſsuæ titulum originalem, vel eius tranſsumtum authenticum præſsentaverint. Nec ſsufficit, quòd teſstimonium expeditionis eius oſstendant, aut teſstibus, & famâ publicâ conſstent, imò & notorium ſsit talem promotionem habere, vel (quod plus eſst) aliæ ſschedulæ Regiæ exhibeantur, in quibus ipſse Rex enuntiativè ſse illum tali officio cohoneſstaſsſse commemoret. Tenor quippè tituli, ipſsius, vel tranſsumti ſsignati ſspecificam præſsentationem pro forma deſsiderat, quæ ad unguẽ ſservari debet, l. qui hæredi, & l. Mævius, cum vulgat. de cond. & demonſst. Et ita in terminis docet text. & gloſsſs. in l. fin. C. de Conſsulib. lib. 12. ibi: Præſsentatis titulis, cap. Lugduni 9. q. 2. gloſsſs. in cap. nobiliſssimus, 97. diſstinct. ſsignanter Abb. in cap. in noſstra, de reſscript. ubi inquit,

^† quòd licèt gratia Epiſscopatus, vel Beneficij ex ſsolo verbo Fiat Papæ perficiatur, male tamen faciet Capitulum illum recipiendo in Prælatum, niſsi oſstendat titulũtitulum, ſseu litteras ſsuæ dignitatis, licèt aliter ſsibi cõſtaretconſtaret de eius promotione. Et quòd ſsic ſsegerens pro Epiſscopo, & Canonici cum recipiẽtes, incurrunt graves pœnas, ut habetur in Extravag. Bonif. VIII. quæ incipit, Iniuncta, & dicit multum notandum, quia in hoc multi errant. Abbatem refert & ſsequitur Felin. in Rubr. de conſstit. num. 5. Rebuſsſs. de mandat. Apoſst. in concord. §. 1. verb. Litteras, & in prax. benef. tit. de reſscript. ad benef. vacant. num. 17. & ſseqq. Boer. deciſs. 89. num. 1. & deciſs. 149. num. 6. Gutierr. alleg. 3. num. 7. Et de Officialium reception loquens, & quòd eâ non niſsi exhibito titulo, fieri poſssit, etiam ſsi (ut diximus) per teſstes probetur, Bald. in l. 1. C. de teſstam. q. 7. Bertachin. in repert. verb. Officium, verſs. 9. Paris de Puteo de ſsyndic. §. an officialis, Aviles in cap. 1. Prætor. verb. Cartas, per totum, Dom. D. Franc. Alfarus de off. Fiſscal. gloſsſs. 27. per totam, & |

p. 972

gloſsſs. 26. Vbi in terminis Indiarum loquitur, ubi hic caſsus ſsæpè contingit, propter pericula, & varios caſsus itinerum, & navigationum; & nec exemplari credendum eſsſse tradit, niſsi id Princeps in ſsua proviſsione exprimeret, quem penes hæc diſspenſsario conſsiſstit, & alios referens Maſstrill. dict. cap. 14. num. 38. ubi, quòd ad officiũofficium capeſsſsendum non ſsufficit electio, ſsed requiritur privilegium, & poſsſseſsſsio.

Id quod, in no noſstris Auditoribus magis obſservari debebit. Nam cùm virtute huius ti tuli,

^† iuriſsdictionem, & quidem ordinariam accipiant, utpotè univerſsaliter, & in perpetuum eorum officijs, & Tribunalibus conceſsſsam, iuxta magis communem opinionem, quam reſsolvit Iaſs. in l. more maiorum, num. 52. D. de iuriſsd. omn. iud. Corſsetus de poteſst. Regia, 5. par. q. 96. Covar. 3. var. cap. 20. n. 6. Matienz. in ſstylo Cancellar. tit. 1. proœm. 25. ad quem ſse remittit in l. 3. gloſsſs. 10. num. 1. tit. 10. lib. 5. Recop. Sanch. de matrim. lib. 4. diſsp. 40. num. 14. Parlad. differ. 130. num. 2. & noviſssimè D. Ant. Cabrerus in tract. de triplis, prælud. 2. num. 21. Debet valdè ſsolidum eſsſse fundamentum eiuſsdem iuriſsdictionis,

^† in quo ubi peccatur, inſsanabiliter peccatur, ut pluribus oſstendit Vant. in tract. de nullit. tit. de nullit. ex defect. iuriſsd. Et hoc fundamentum conſsiſstit in titulo, quod eſst veluti mandatum eiuſsdẽ iuriſsdictionis,

^† quod nunquam admittitur, ut per teſstes probari poſssit, ut latiſsſsimè tradit Maſscard. de probat. concl. 1013. Portius lib. 4. comm. concl. 29. Cavalcan. deciſs. 45. num. 11. Greg. Lop. in l. 21. tit. 5. par. 3. & Meneſses in l. tranſsactionis plactium, num. 28. C. de tranſsact.

Qvintò, licèt ad Audientias, & Rega

*lia Conſsilia Hiſspaniæ, aliquando viri Eccleſsiaſstici, imò & iam Presbyteratus, & Epiſscopatus dignitate inſsgniti, eligi, & admitti frequenter ſsoleant, & ex hoc plura interdum bona ſsequantur, quæ, poſst alios, quos refert, conſsiderat Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 17. n. 32. Petr. Navarretus in diſscurſs. polit. 29. per totum, & Ego tetigi ſsup. lib. 3. cap. 7. n. 72. Adeò ut Menchaca de ſsucceſsſs. creat. lib. 3. §. 30. num. 312. audacter nimis ſscripſserit, inſsaniam eſsſse hoc in dubiũdubium vocare; cùm id apertè permittat l. 1. tit. 4. lib. 2. Recop. In Cancellarijs tamen Indiarum, & præſsertim in illis, in quibus Auditores ſsimul ſsunt Quæſstores crimunum, & virgas manibus portant, ut dixi ſsup. cap. prox. num. 7. Rarò, vel nun quam hoc admiſsſsum vidi, & ferè ſsemper multis, licèt enixè pententibus, denegatum, quia id earum ordinationes, & occupationes non patiuntur, licèt quædam ſsched. ann. 1381. tom. 2. pag. 3. iubens, ut omnes talares togas (quas Garnachas dicimus) induant, enũtiativè Clericos admittere videatur, cùm dicat, Los que fueredes ſseglares traigais las dichas ropas. Quod tamen,

^† ut temerè offutitum, nullam diſspoſsitionem inducit, nec ſsufficiens eſsſse debet, ad ſsubvertendas alias ſschedulas, id toties prohibentes, & denegantes, arg. l. ſsi quãdo, C. de inoff. teſstam. Maximè cùm etiam in Audientijs & Conſsilijs Hiſspaniæ, & in alijs totius Orbis Chriſstiani, multi doctiſssimi, & graviſssimi viri tenuerint

^† non eſsſse conveniens, nec tutum in conſscientia, & certè ad minus ſsub peccato veniali prohibitum, eiuſsmodi munera Clericis dare, vel accipere, propter tot, ac tantas Conciliorum Eccleſsiæ, & ſsanotorum Patrum deciſsiones, quæ id apertè repugnant, & eos ullis negotijs ſsecularibus, & præſsertim talibus, ſse immiſscere vetant. De quibus latè, ultra alios antiquiores, quos refert, benè agit Azeved. in l. 1. tit. 4. lib. 2. Recop. & in Addit. ad Curiam Piſsan. lib. 2. cap. 21. in fin. Menchacam reprehendens, & inſsaniæ notans, quod hoc dubitare inſsaniam appellaverit, & docens, ſsine ſspeciali Pontificis diſspenſsatione non permitti, Covarr. Carol. Graſsſsal. Molina, & alij apud Bobad. d. num. 32. litt. F. & num. 25. & ſseqq. Borrell. de præſstan. Reg. Cathol. cap. 73. num. 6. ubi probat, quòd nec iubente Epiſscopo ſseculares cauſsas audire poſsſsunt, idem Borrell. de Magiſstr. lib. 1. cap. 10. per totum, ubi rationes huius prohibitionis adducit, & variorum Regnorum cõſtitutionesconſtitutiones, quæ eam obſervãtobſervant, Maſstrill. eod. tract. lib. 2. cap. 6. Franc. Zipæus lib. 1. cap. 37. Ioan. Azorius lib. 5. inſst. moral. cap. 12. ubi hanc prohibitionem iuris divini eſsſse dicit, & à nullo ſseculari Principe diſspenſsabilem, Adam Contzen lib. 6. Polit. cap. 8. & 9. & Martin. Mager. de advocat. armat. cap. 7. num. 207. pag. 283. ubi probat opprobriũ eſsſse Clericis, rebus ſsecularibus ſse immiſscere, & noviſsſsimè Fr. Laurent. Landmeterus de vetere Clerico lib. 2. cap. 15. pag. 47. Fr. Ant. de Molina in inſstruct. Sacerd. tit. 2. cap. s. §. 2. ubi probat, hanc prohibitionem non ſsolùm antiquis CõcilijsConcilijs ſsancitam, verùm & in Trident. renovatam ſseff. 22. cap. 1. Et certè de iure noſstro, quidquid dicat l. 1. tit. 4. lib. 2. Recop. manifeſsſsè probatur in l. 28. tit. 6. par. 1. & in l. 10. tit. 3. lib. 1. Recop. ibi: Ningun Clerigo, que ſsea ordenado de orden ſsacro, ni bomber Religioſso, no ſsea Alcalde. Et idem in Advocatis tradit l. 15. tit. 16. lib. 2. Recop. quas leges, & alias Regni, idẽidem prohibentes male ſservari queritur Burg. de Paz in l. 2. Taur. num. 77. & de alijs ſsimilibus Galliæ, Guillerm. Bened. in cap. Rainutius, verb. Et uxorem, num. 447. Et de iure communi, |

p. 973

etiam in Sacerdotibus Ethnicis, idem ſsentit Paul. I.C. in non diſstinguemus, D. de arbit. & in Chriſstianis, Impp. in l. repetita, & in l. placet, C. de Epiſsc. & Cler. & in l. conſsulta divalia, C. de teſstam. Quorum deciſsio, & ratio poteſst confirmari ex pluribus, quæ

^† de damnis, & vitijs fori, & litium, iudicum, & litigantium, elegẽtiſsſsimè tradit Seneca lib. 2. de ira cap. 7. & ſseqq. & Plin. Iun. lib. 2. epiſst. 3. qui inde concludit: Nos qui in foro, & veris litibus terimur, multum malitiæ, quantumvis nolimus, addiſscimus. Quod lõgè certiùs erit, ſsi a mplectimur etymologiam cuiuſsdam CõcilijConcilij Romani, celebrati ſsub Silveſstr. I. act 1. cap. 16. quod refert, & inter alia ſsancta Eccleſsiæ CõciliaConcilia enumerat Franc. Iover. 1. par. fol. 10. col. 4. poſst princip. ubi inquit,

^† quòd Curia dicitur à cruore. Vt omittãomittam, quòd quãvis ſsuprà dicta deficerent, vel ex eo, ad eiuſsmodi proviſsiones clericorũclericorum, rarò devenire oporteret, quia non uſsquequaque compertum eſst, an

^† Eccleſsiaſstici ad ſsecularia hæc officia vocati, pro delictis in eiſsdem officijs cõmiſsſsis, ſsui fori privilegium amittant, ut infr. c. 8. dicemus, & interim patere poterit ex copioſsa remiſsſsione Aug. Barboſsa in collectan. cap. Sacerdotibus 2. n. 4. ne Cler. vel Monach. & Petro Surdo, omnino legendo, conſs. 396. ex num. 32. vol. 3. & Marta de iuriſsd. 4. par. cẽturcentur. 2. caſs. 127.

Sextò, in Auditoribus Hiſspaniæ, cũcum plures numero ſsint, & Regem, ac Regium Senatum in proximo habeant, non multũmultum curatur, an ex ea provincia, imò & urbe orti, vel oriũdi ſsint, ubi ad Magiſstratum vocantur, atque eliguntur. Atverò in Audientijs IndiarũIndiarum cũm Miniſstrorum poteſstas ad pauciores iudices, & inter pauciores ſsubditos cõtrahaturcontrahatur, & neceſsſsitudinis, atque amicitiæ vincula periculoſsiores effectus producere poſssint, quo liberiùs, ac ſsinceriùs iuſstitiam adminiſstrare, & diſstribuere poſssint, ſsummo ſsemper ſstudio cutatum eſst, & curari debet,

^† ne in propria patria, vel natali provincia Magiſstratum exerceant, prout & in Correctoribus ſsimiliter caveri dixi ſsup. hoc lib. cap. 1. n. 9. & de iure communi probatur in l. nulli, C. de off. Rect. prov. l. nullus apparitorum, C. de diverſs. official. lib. 12. ubi Bart. & DD. text. & gloſsſs. in l. bi. qui, D. ex quib. cauſs. maior. l. ult. C. de crim. ſsacril. ubi ſsacrilegij crimẽcrimen incurrere dicitur, qui ultra eam provinciam, in qua provicialis, & civis habetur, Magiſstratum gerit, niſsi hoc ei Imperator ultroneâ liberalitate indulſserit. Quẽ text. eius rationẽrationem adiungens, Hiſspanis verbis tranſstulit. l. 11. tit. 18. par. 1. l. 10. tit. 2. l. 4. tit. 6. lib. 3. Recop. & ad Fiſsci Advocatos extendit Iul. Paul. lib. 5. ſsentent. tit. 12. ſsic inquiens: In ea provincia, ubi quis originem ducit, officium Fiſscale adminiſstrare prohibetur, ne aut gratioſsus, aut calumnioſsus apud ſsuos eſsſse videatur. Et tradunt alia Simanc. Aviles, Azeved. & alij, quos refert Bobad. omninò legendus, in politic. lib. 1. cap. 12. ex num. 23. ubi ſsimiles leges in Francia, Italia, & alibi eſsſse, & obſservari dicit, Lud. Gomez. ad Reg. Cãcel. de idiom. reg. 1. pag. 2. ubi eas ſsanctiſsſsimas vocat. IoãIoan. Horoſs. in l. ſsi eadem. D. de offic. aſsſseſsſs. latè Maſstrill. de Magiſst. lib. 2. cap. 7. Borrel. eodem tract. lib. 1. cap. 5. Pined. in Eccleſs. pag. 971. Zipæus de iudic. lib. 1. cap. 36. Melch. Iunius in quæſst. polit. q. 15. pag. 69. Patric. de Repub. lib. 3. cap. 2. & Grimal. de optim. Senat. lib. 1.

Quod tamen (ut dixi) limitatim intelligendum eſst, de naturali eius urbis, vel provinciæ, in qua Magiſstratum geſsturus eſst. Nam de

^† alijs provincijs vicinis, vel de eodem Regno, quod ſsub ſse plures provincias habet, nihil prohibet, quòd quis ad talem Magiſstratum promoveatur, imò regulariter hi, qui ſsunt naturales Regni, in eiuſsmodi muneribus, & in alijs civilibus, & Eccleſsiaſsticis, & militaribus præferri debent; & ut aliqui tradunt, cum

^† omnimoda excluſsione exterorum, vel peregrinorum hominum, quorum gubernatio multis ſsuſspecta, & periculoſsa videtur, l. fin. C. de off. Præf. Prætor. l. verum, C. de incol. lib. 10. ubi DD. l. 3. tit. 5. lib. 3. Recop. l. 1. tit. 11. par. 2. Quamvis alij, eos, ubi meritis excellunt, admitti poſsſse, & apud Athenienſses, & alios admiſsſsos fuiſsſse, tradant, ut latè & doctè, plurima de his omnibus congerens, ultra Auctores proximè relatos, diſsputat Chaſsſsan. in Catal. glor. mund. par. 11. conſsid. 22. Petr. Greg. de Repub. lib. 4. c. 6. n. 9. & 10. Maſstrill. d. cap. 7. ex n. 27. Borrell. d. cap. 5. ex n. 23. Ælian. de var. hiſstor. lib. 14. pag. 138. Miſsyng. obſs. 30. n. 4. Thorus in cõpẽd. deciſs. verb. Regens, pag. 45. Riccius collect. 2020. par. 7. & alij plures apud Cened. collect. 56. ad Decretal. n. 7. & Dom. Acuñã in cap. nec emeritis, 61. diſst. n. 2. & omnium optimè, plura ex omni litteratura recolligẽs Dom. D. Laurent. Ramirez à Prado de Conſsil. & Cõſsiliar. lib. 3. c. 6. per tot. ubi eiuſsmodi obſservationẽ omni iuri conformẽ, & omniũ ferè gentium uſsu receptam, oſstendit, & noviſsſs. Ioan. Brant. de Senat. lib. 1. cap. 16. ubi Senatores ex civibus, hoc eſst Regnicolis eligẽdos eſsſse concludit, Ioan. Fileſsac. lib. 2. ſselect. in Euripo Seculi cap. 3. in fin. iunctis alijs, quæ de beneficijs Eccleſsiaſsticis omni iure indigenis conferendis, dixi ſsup. lib. 3. cap. 19. per totũ, & traditis à D. Carraſsc. ad leg. Recop. |

p. 974

cap. 9. num. 12. & ſseq. ubi tractat, an in noſstris Indijs

^† Auditores recuſsari poſssint ob id tantùm, quòd ſsint ex patria alicuius ex litigantibus? nimirum quia familiaritas, vel affectio, quæ ex hoc inducitur, eos quodammodò ſsuſspectos reddit. Quemadmodum & amicitiæ, ac neceſsſsitudines, quæ contrahi ſsolent ex longa alicuius Miniſstri habitatione, & iuſstitiæ adminiſstratione in aliqua provincia.

Qua de cauſsa ſsæpè actum eſst,

^† utrum expediat Auditores Indiarum non creari perpetuos, ſsive ad beneplacitum

^† Principis, quod idem valet, ex vulgari doctrina gloſsſs. in l. Iuriſsperitos, D. de excuſs. tut. quam latè exornant plures Auctores, quos retuli ſsup. lib. 2. cap. 2. n. 23. & in noſstris terminis Menoch. lib. 1. de arbitr. quæſst. 68. ex num. 22. ad 26. Borrell. d. cap. 12. num. 69. Cabed. deciſs. Luſsit. 20. per tot. 1. par. Calliſst. Remirez, qui alios plures adducit, de lege Regia, §. 7. num. 8. & Martin. Mager. de advocat. armat. cap. 16. n. 327. pag. 696. Sed tantùm temporales, vel taliter, quòd alternativè de alijs Audientijs in alias facilè mutari poſsſsent, ſsicuti conſstat ex epiſst. miſsſsa ad Peruan. Proregem Dom. D. Lud. à Velaſsco 3. Febr. ann. 1603. & noviſsſsimo decreto Regis, ac Dom. noſstri Philipp. IV. nunc feliciter regnantis, ann. 1629. qui visâ & attentâ prudentiſsſsimâ cõſutationeconſutatione ſsibi ſsuper hoc articulo factâ à ſsupremo Indiarum Senatu, tandem decrevit

^† Præſsides dictarum Audientiarum, qui togati non eſsſsent, ſsed ut dicunt, Cavalleros de capai eſspada, per octo tantùm annos creari, & conſservari in officijs debere; in alijs autem togatis earum Miniſstris, nihil nunc innovari, ſsed perpetuos, ut anteà creandos eſsſse, ita tamen

^† ut ubi ſsiniſstrunm aliquid de ipſsis audiri contingeret, viſsitatio adverſsus eos decerneretur, vel in alias AudiẽtiasAudientias mutarentur, ac mitterentur.

Quæ deciſsio ſsumta videtur ex reſsolutione qæſstionis,

^† utrum conveniat Magiſstratus annales, biennales, triennales, vel aliter temporales eſsſse, an verò perpetuos? Inqua frequentius receptum eſst, Prætorum, Correctorum, & aliorum ſsimilium Magiſstratuum officia, convenienter, ob varias, & graves cauſsas, temporalia eſsſse poſsſse, & debere. Senatorum autem, vel Auditorum, Quæſstorum criminum, ac Fiſscalium, qui ad Regia Conſsilia, vel Cancellarias, meritis, virtutibus, & ſstudijs præcedentibus, & ſsuffragantibus provehuntur, in perpetuum cõſervariconſervari oportere, niſsi ipſsi aliquod delictum privatione, vel ſsuſspenſsione dignum admiſserint; ut videre poteris apud Ariſstot. lib. 2. Polit. cap. 7. Afflict. ad conſstit. Neapol. lib. 1. rubr. 92. num. 9. Capic. deciſs. 121. num. 5. & ex ijs, quæ latè & doctè, poſst plures alios, quos refert, tradit Simancas lib. 8. de Repub. cap. 37. Bodin. de Repub. lib. 4. cap. 4. Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 17. per totum, Borrell. dict. tract. de Magiſstr. lib. 1. cap. 12. Maſstrill. eodem tract. lib. 1. cap. 23. Pined. in Eccleſs. pag. 503. Melch. Iunius quæſst. polit. 27. pag. 135. Beſsſsol. diſsſsert. 3. de Magiſstr. cap. 2. num. 5. Adam Contzen lib. 7. Polit. cap. 10. & Zipæus de iudicib. & Magiſstrat. lib. 1. cap. ultimo.

Septimò, licèt valdè aritiqua & generalis ſsit prohibitio,

^† ne provinciarum Rectores, vel Magiſstratus, duranue officij tempore, intra fines provinciæ ſsibi commiſsſsæ uxores ducant, vel filios, aut filias ſsuas ducere patiantur, tum propter metum, & impreſsſsionem, quæ in eiuſsmodi matrimonijs intervenire ſsolet, tùm maximè ob vitandas neceſssitudines, familiaritates, & amicitias, quæ, ipſsis mediantibus, generantur, & liberam iuſstitiæ adminiſstrationem (ut ſsuprà diximus) impediunt, pluribuſsq́ue recuſsationibus occaſsionem præbent, ut conſstat ex l. ſsi quis officium 38. l. qui in provincia 57. l. Præfectus 63. l. eos 65. D. de ritu nuptiar. l. cùm hic ſstatus, §. final. D. de donat. inter. iunctâ gloſsſs. ibi, verb. Moreretur, l. etſsi contra, C. de nupt. l. unic. C. ſsi quacunque prædit. poteſst. l. unic. C. ſsi Rect. provinc. & Novell. Leonis Imper. 22. Quibus de iure noſstro Regio conſsonat text. in l. 2. tit. 14. par. 4. l. 6. tit. 7. par. 3. l. 25. tit. 4. lib. 2. Recop. cum alijs, quæ ultra Scribentes in dictis iurib. præcipuè Bald. num. 2. & 10. in d. l. unic. C. ſsi Rect. provinc. tradit Iaſs. in l. Principalibus, n. 2. & Dec. num. 4. D. ſsi cert. petat. Tiraq. in l. 1. connub. 1. par. gloſsſs. 1. n. 45. Guiller. Forner. lib. 2. ſselect. cap. 3. & lib. 3. cap. 6. Puteus de ſsynd. verb. Syndicantur officiales, n. 76. Aviles in cap. 2. Prętor. verb. Mercaderias, num. 37. Matiẽz. in dialog. Relat. 3. par. cap. 31. ex n. 1. & plurimi alij relati à Bobad. in Polit. lib. 5. c. 1. n. 207. litt. B. & cap. 3. n. 96. litt. F. & n. 119. Maſstrill. de Magiſstr. lib. 5. cap. 6. n. 121. & ſseqq. Nicol. Bellus de ſstat. polit. lib. 1. diſscurſs. 34. Regn. Sixtin. de Regal. lib. 2. cap. 11. num. 44. & ſseqq. Briſsſson. de iure cõnub. pag. 50. & ſseqq. Anton. Gomez. in l. 49. Taur. ex num. 2. Covarr. de ſsponſsalib. 2. par. cap. 3. §. 8. Molin. de primogen. lib. 2. cap. 6. num. 6. & latè Carol. de Graſssis de effect. clericat. effectu 2. numero 81. ubi ſsimul varias quæſstiones hunc articulum concerentes diſsputant, & reſsolvunt: & has leges, licèt

^† à Principibus ſsecul aribus |

p. 975

conditæ ſsint, valere concludunt, quia non tollunt vim, & robur matrimonij contra earum diſspoſsitionem celebrati, quod ſsecularis poteſstas facere nequit, ſsed tantùm ex iuſstis rationibus, & boni publici conſsderatione, pœnas in eos ſstatuunt, qui interdicta ſsibi matrimonia contraxerint, quod rectè facere poſsſsunt, ſsecundùm magis veram, & communem ſsententiam Theologorum, & Canoniſstarum, de qua ultra ipſsos, plurimis alijs Auctoribus, & exẽplisexemplis adductis, agit Eman. Coſsta in l. cùm tale, §. ſsi arbitratu, ampllat. ult. num. 44. D. de condit. & demonſstr. Barboſsa in l. 1. 1. par. ex num. 36. verſs. Sed his non obſstantibus, D. ſsolut. matrim. Menchac. de ſsucceſsſs. creat. lib. 1. §. 10. num. 626. Baeza de nõnon meliorand. cap. 18. ex num. 2. Pichard. in Rubr. de inoffic. teſstam. n. 43. Cancer. 1. p. var. reſsol. cap. 24. Petr. Surd. conſs. 215. n. 20. Annæ. Robert. lib. 2. rer. iudic. cap. 9. Petr. Greg. lib. 9. ſsyntag. cap. 3. n. 24. Mandel. cõſs. 315. & conſs. 331. Ramon. conſs. 95. num. 30. & 31. Paſschal. de virib. pat. poteſst. 2. par. cap. 15. ex num11. Theſsaur. lib. 1. quæſst. forenſs. q. 74. ex num. 3. Molina de iuſst. & iure, tract. 2. diſsp. 576. verſs. Contrariam ſsententiam, Carol. Tapia ad conſsuet. Neapol. rubr. 12. num. 14. P. Rebellus de oblig. iuſst. lib. 2. de matrim. q. 14. num. 9. verſs. Vnde cautè, pag. 293. ubi conſstanter tenet, & docet

^† Principes poſsſse iuſstis de cauſsis impedire ſsubditorum matrimonia, ſsed nõnon cogere, & Thom. Sanch. de matrim. lib. 4. diſs. 22. in fine, & quæ. 23. & Baſsil. Pontius eod. tract. lib. 4. cap. 20. num. 16. 17. & 18. quos duos, & IoãIoan. Gutierrez, miror, in uberrimis illis tractatibus hanc quæſstionem de interdicto matrimonio Magiſstratuum, cùm ita frequens, & obvia ſsit, ſspecialiter non tetigiſsſse.

Nullibi tamen dicta prohibitio

^† magis ſstricta, & enixiùs concept, ac repetita invenitur, quà in Præſsidibus, Auditoribus, cæteriſsq́ue Miniſstris Andientiarum Indiarum, ut conſstat ex multis ſschedul. inſstructionibus, & ordinat. de hoc agentibus, & amiſsſsionem officij, aliaſsq́ue pœnas imponentibus ijs, qui talia matrimonia contraxerint, vel expreſssè, aut tacitè quovis colore quæſsito, liberis contrahentibus, aſsſsenſsum præbuerint. Quarum plures reperies in 1. tom. impreſsſs. pag. 351. ubi legitur quædam ann. 1575. quæ ad longum refert omnes cauſsas, & rationes huius prohibitionis, quæ tandem reducuntur ad eas, quas ſsuprà perpendimus, & pag. 333. extat caput inſstruct. Proregum, quod iubet, ut vigilantiſssimi ſsint in huius prohibitionis obſservatione, & pœnis tranſsgreſsſsoribus irrogandis. Et pag. 353. emicat illa alia ſschedula data Vianæ 15. Novembr. ann. 1592. quæ prohibitionem, & pœnas extendit etiam ad eos: Que trataren, ò concertaren de caſsarſse por palabras, ò promeſsſsa, ò eſscrito, ò con eſsperança de que ſse les ha de dar licencia para què ſse puedan caſsar en los distritos donde tuvieren ſsus oficios, ò embiaren por ella: quæ renovata reperitur per aliam 12. Maij ann. 1619. omninò his licentijs oſstium deinceps obſserandum conſstituens: I que eſsten advertidos los dichos Miniſstros, que no ſse ha de admitir memorial, ni peticion en el Conſsejo ſsobre ello, ſsino antes executar la pena, i caer en la culpa, que ſse les impondrà ſsi lo intentaren. De quibus ſschedulis, & alijs ſsimilibus plures leges deſsignatas reperies in ſsummario Recopilationis, quæ paratur ad leges IndiarũIndiarum lib. 2. tit. 13. ex l. 66. ad 71. ubi fit mẽtio alterius ſsched. datæ Lermæ 19. Iulij ann. 1603. quæ iubet:

^† Que à los Oidores que ſse caſsaren, i à los demas Miniſstros, à quien eſst à prohibido no ſse les acuda cõ el ſsalario, deſsde el dia que trataren de ello. Et addo notabilẽ epiſst. 28. Mart. ann. 1620. Peruano Proregi Dom. Principi Squillacenſsi direct, quæ narrat caſsum cuiuſdãcuiuſdam Auditoris, qui contra hãc prohibitionem in matrimonijs duorum filiorum deliquit, cùm anteà ab eodem Prorege ne id faceret admonitus fuiſsſset, & inquit: Que paſsſsando la libertad à no temer las penas legales, ſserà conveniente aumentarlas con mayor demostracion, ſsiendo, como es, el fin de la lei, eſscuſsar estos caſsamientos, por los daños que les preceden, i ſse les ſsiguen, i para remediarlos, los que no temen el mal deſsu hõra, i perdida de oficio, ſserà justo lo ſsientan en ſsus haziendas con mayors penas. Quarum ſschedularum mentionem ſsacientes, plura de dicta prohibitione, & eius iuſstificatione, & neceſssitate in provincijs Indiarum, tradunt Matienz. in tract. M.S. de moderat. Reg. Perù, 2. par. cap. 1. D. Carraſscus ad leg. Recop. cap. 9. num. 271. & ſseqq. & D. Thom. Carlevalius, omninò videndus, de iudicijs, diſsp. 2. quæſst. 1. n. 68. pag. 41. Quamvis Matienzus

^† eas practicari ſstricte debere arbitretur in Audientijs urbium paucorũ vicinorum: in Mexicana autem, & Limana, quæ incolis abundant, faciliùs diſspenſsari, & licentiam concedi poſsſse, quemadmodum & in Hiſspania paſssim concedi videmus, ita ut peti hoc magis quàm præſstari ſsoleat, ut aliàs inquit Iur. Conſsult. in l. 1. §. permitt. D. de aqua quotidiana. Quinimò, &

^† in Gallia nunquam iudicibus perpetuis reperiuntur prohibita matrimonia, quia cenſsent, id eſsſse, eos perpetuò ad cœlibatum dam|

p. 976

nate, cùm extra provinciam non facilè uxores invenire ſsoleant, vel eis incentivum peccandi, & amaſsias & concubinas habendi, præſstare, quarum illecebris, plus quàm uxoris affectu à rectæ iuſstitiæ adminiſstrationerevocari poterunt, ut tradit Robert. Gaguin. lib. 10. hiſst. Frãc. in vita Lud. XI. Guillerm. Bened. verb. Duas, num. 44. Aufrer. tit. de exceſsſs. official. cap. 9. §. prætereà, & Pet. Gregor. lib. 9. ſsyntagm. cap. 12. num. 14.

Et ſsanè his diebus aliquas diſspenſsationes factas vidi etiam in Audientijs IndiarũIndiarum, ſsed nihilominus dicta prohibitio in ſsuo robore perdurat. Quæ tamẽtamen

^† reſstringenda eſst ſsolùm ad caſsus & perſsonas, de quibus loquitur, quæq́ue actuale domicilium in ea provincia habent, non ſsi iam retrò in aliud tranſsmigraverint, dummodò illud fraudulenter non fecerint, ut de hac quæſstione, & alijs agentes, reſsolvunt Auctores ſsuprà relati, & plenè & doctè plura in cauſsa propria congerẽs Dom. D. Sebaſst. Zambrana de Villalobos, Eques Calatravenſsis, & in ſsupremo Regio Caſstellano Senatu meritiſsſs. Conſsiliarius, in Allegatione typis excuſsſsa ann. 2624. Nam cũcum ſsit pœnalis, & odioſsa, & matrimonij impeditiva, etiãetiam ex paritate, vel maioritate rationis extendi non debet, ex iurib. vulgat. & ſsignanter in noſstris terminis

^† ex l. ult. D. de concub. quam meritò notabilem appellat Roman. ſsing. 487. ubi prohibitio ducendæ uxoris intra provinciam non extenditur ad ducentem concubinam, licèt in eis par, aut maior ratio urgere videatur, ut advertit, & probat Additio ad Rom. ibîd. & Puteus in tract. de ſsynd. verb. Adulterium officialis, per totum. & maximè num. 8. & 11.

Octavò, quamvis is favor in iure Magi

*ſstratibus propter ipſorũipſorum dignitatem, ac Reip. utilitatem concedi ſsoleat, ut interim dũdum officium exercent, litibus vexari non poſssint, ne ab adminiſstratione iuſstitiæ avocẽturavocentur, vel impediantur, ut conſstat ex l. pars litterarum 48. D. de iudicijs, l. in civile 24. D. de legib. l. nec Magiſstratibus 32. D. de iniurijs, l. 2. D. de in ius vocand. l. ſsi reus 12. D. iud. ſsol. Authent. ut iud. ſsine quoq. ſsuffrag. §. ſsi quis autem propter, iunctâ gloſsſs. ibi verb. Habentis, l. 2. tit. 7. par. 3. cum alijs, quæ tradunt Bart. num. 2. & Iaſs. 7. in l. ſsi quis in iudicio, D. ſsi quis caut. ubi, quòd nec per procuratorem comparere tenentur, Socin. regul. 306. Boer. deciſs. 11. num. 2. par. 1. Aviles in cap. 9. Prætor. ex num. 3. Barboſsa in l. ſsi quis poſstquàm, à num. 148. D. de iudic. Quintanad. de iuriſsd. lib. 1. cap. 4. num. 10. & 14. & plurimi alij, quos refert Bobad. in Polit. lib. 5. cap. 1. numer. 46. & Maſstrill. de Magiſstrat. lib. 6. cap. 5. à num. 4. Hoc tamen, inter alias limitationes, quas ipſsi ijdem DD. adducunt, eam recipit,

^† ut nõnon procedat in Senatoribus Regijſsq́ue Auditoribus, atque alijs Magiſstratibus, qui perpetui eſsſse dicuntur. Quoniam tũc actiones civiles, vel criminales, ſsi quæ fortè contra eos movendæ eſsſsent, non tam ſsuſspendi (ut in iudicibus temporalibus fit) quâm prorſsus, adimi viderentur. Et hac propter iure communi ſstatutum fuit, ut in civilibus coram ordinarijs iudicibus, in criminalibus coram ipſso Principe, ſsupremavè eius Curia cõveniri poſsſsint, vel coram alijs quibus idem Princeps ſspecialiter hanc coguitionem cõmiſserit, ſsub modo, & forma, quæ reſsertur in l. 2. & 3. C. ubi Senat. vel clariſss. ubi DD. Bald. conſs. 52. in fin. vol. 5. Rebuff. de evocat. art. 2. Chaſsſsan. in Catal. 7. par. conſsid. 3. Ian. Langlæt is lib. 7. ſsemeſst. cap. 18. per tot. Menoch. Farin. & plures alij, quos refert Maſstril. d. cap. 5. ex. n. 134. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 62. n. 36. & 60. Gabr. Berart. in ſspecul. viſsit. cap. 2. & noviſsſs. D. Thom. Carleval. de iudic. diſsp. 2. q. 7. ſsect. 1. n. 791. cum multis ſseqq. ubi diſspitat, an hoc privilegiũprivilegium, quod in criminalibus habent Regij Officiales, & Magiſstratus, activè, & paſssivè accipiendum, & practicandum ſsit.

Et cum his deciſsionibus iuris communis convenire vidẽturvidentur de iure Regio

^† Hiſspaniæ l. 15. tit. 1. par. 7. l. 2. & 3. tit. 24. par. 4. l. 19. tit. 5. lib. 2. Recop. dum iubet: Que los pleitos de Oidores, i de ſsus hijos, i yernos no ſse ſsigan, ni pidan en da ſsala, ò ſsalas de los tæles Oidores, & l. 10. tit. 3. lib. 4. Recop. quæ diſspoint, quòd ijdem Auditores per caſsum Curiæ ad AudiẽtiasAudientias, in quibus reſsident, lites quæ eos, vel ſsuos tangunit, adducere nequeãtnequeant, iuxta l. qui iuriſsdictioni, D. de iuriſsd. omn. iud. Quodtamẽ

^† activè accipiendum eſsſse noviſsſsimè, & benè (iudicio meo) intelligit D. Carraſsc. in tract. de caſsibo. Curiæ, n. 102. NãNam paſsſsivè, hoc eſst, parte adversâ caſsum Curiæ contra, Auditorem petente, nullatenus impeditur, tum ex generalitate l. 5. tit. 3. par. 3. ibi: Contra algun poderoſso; tum præcipuè de iure municipali Indiarum ex ordin. 27. Audientiarum ann. 1563. quæ habetur 2. tom. impreſsſs. pag. 56. & ineliùs quàm dictæ leges Regiæ formam procedendi in civilibus cauſsis Auditorum præſscribit, his verbis: Item que el nueſstro Prefidente i Oidores no puedan traer en la dicha nueſstra Audiencia en primera inſstancia pleito alguno ſsuyo, ni de ſsu muger, è hijos. I de eſstos pleitos conozcan los Alcaldes ordinarios, i vengan en grado de apelacion al nuestro Conſsejo de las Indias, ſsiendo la cauſsa de mil peſsos, ò dende |

p. 977

arriba i fi el particular quiſsiere apelar para la nuestra Audiencia, i no para el Conſsejo. lo pueaa hazer: mas el Oidor, è ſsu muger, è hijos no tengantal eleccion. Et iterum dicitur in ordin. 32. Item mandamos, que quando alguna perſsona quiſsiere pedir, ò demandar algo à alguno de los nueſstros Oidores, lo puedan hazer ante la dicha nuestra Audiencia, ò ante los Alcaldes ordinarios, i pueda apelar de los dichos Alcal des Para la dicha nuestra Audiencia. Et cùm Prorex Mexicanus Dom. D. Ant. de Mendoça ſscripſsiſsſset, ſsibi honeſstiùs, & congruentiùs videri, ut de cauſsis civilibus Auditorum, & Miniſstrorum Audientiæ, privativè corãcoram ſsolis Proregibus ageretur, reſsponſsum ei fuit per epiſst. ann. 1552. dict. 2. tom. pag. 56. ut leges Regni circa eas ſservaret: Por manera que ſsean convenidos ellos, i ſsus criados ante los Alcaldes ordinarios, ſsi la parte quiſsiere, i ſsino que los pueda pedir en eſsſsa AudiẽciaAudiencia Real. Qui textus multò magis iuvat opinionẽopinionem D. Carraſsc. de qua ſsup. dum caſsum Curiæ privatis Contra Auditores litigantibus, ſsi ipſsi eo uti velint, indulgere videtur.

Atque hæc quidem in noſstris Auditoribus Indiarum in cauſsis civilibus, ſsive pecuniarijs diſspoſsita ſsunt. In criminalibus autem

^† ubi Regij Auditores extra officium delinquunt, per antiquiores ordinat. d. Audiẽt. an. 1530. & noviores d. ann. 1563. ordin. 35. diſspoſsitũ extat, quòd Proreges, vel Præſsides Audientiarum contra eos cognoſscant, & procedant, fimul cum ordinarijs iudicibus locorum, ubi tales Audientiæ reſsident, quos dicimus Alcaldes ordinarios, cũcum qua ordinat. conveniũt ſsched. an. 1550. & 1552. eo excepto,

^† quòd Mexici ad inſtantiãinſtantiam ProregũProregum ipſsis ſsolis hæc poteſstas mandata fuit per epiſst. an. 1550. d. 2. to pag. 56. ob rariones in ea relatas. Limæ autem, & alibi dictæ ordinationes ad unguem ſservantur, quãvis hoc multũmultum recuſsabat Dom. Prorex Marchio de Monteſsclaros, inquiens, talẽ aſsſsociationem cum Alcaldis ordinarijs tanti muneris dignitati non convenire. Cui tationi, & illa addi poteſst, quæ in ſsimili refertur à Iano Langlæo ubi ſsup. pag. mihi449. nimirum indignum, & quaſsi monſstroſsum videri,

^† municipalem, obnoxiumq́ue iudicẽ capitalem quæſstionem in eũeum exercere, cuius iuriſsdictioni ipſse ſsubſsit, quiq́ue quodãmodo vitæ neciſsq́ue imperium in eum habeat.

Sed nihilominus, interim dum contrarium non ſstatuitur, dictis ordinationibus ſstare debemus. Eâ tamẽtamen cautione,

^† ut Proreges, vel præſsides, non facilè, nec pro quovis delicto, adverſsus Auditores procedant, vel Audiẽtiæ ingreſsſsu interdicant, & multo minus incarceratos, etiam intra proprias domos, retineãt; hoc enim eis graviter prohibetur in ſschedul. quæ de ipſsis honorandis loquuntur, quarum memini ſsup. hoc cap. n. 21. & magis in terminis in illa Matt. 17. April. ann. 1623. cum Dom. Proreg. Mexic. March. de Gelves loquente, & eũeum reprehendente, quòd quendam eiuſsdem Cancellariæ Auditorẽ, quem ut collegam habere, & honorare debuiſsſset, officio interdixerit, & incarceraverit, iubetq́ue, ut ſstatim eum relaxet. Quinimò,

^† & per ordin. Imp. Carol. V. ann. 1530. etiãetiam in cauſsis criminalibus arduis, ubi corporalis pœna irroganda eſsſset, nullo modo permittebatur Proregibus, aut Præſsidibus eãeam executioni mãdare, ſsed potiùs ut reos cum ſsufficiẽti cuſstodia, & cauſsæ meritis ad PrincipẽPrincipem mitterent, prout & iure Romano

^† etiãetiam in cauſsis Decurionum fieri ſsolebat, niſsi fortè tumultus, vel cohorta ſseditio, maturari ſsupplicium expoſstularet, l. qui cædem 16. D. ad leg. Cornel. de ſsicar. l. Divi ſsratres, §. fin D. de pœn. l. 6. §. 9. D. de iniuſst. rup. d. l. fin C. ubi Senat. vel clariſss. l. curiales qui honorariãhonorariam, C. de Decurion. lib. 10. l. 2. C. de off. Præf. Præt. Auguſst. Authent. de mand. Princip. §. ult. Auth. ut. iud. ſsine quoq. ſsuffr. & Auth. ut. omn. iud. tam. civil. quãm provinc. cũcum pluribus alijs quæ adducit Thom. Gramm. deciſs. 60. n. 22. Ant. Gom, 3. var. c. 3. n. 2. Menoch. de arbitr. caſs. 518. Farin. tit. de carcer. q. 17. n. 5. Maſstrill deciſs. Sicil. 188. n. 28. Par. 2. & d. lib. 6. de magiſst at. cap. 5. n. 134. & ſseqq. Berart. & Langl. ubi ſsup. & Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 21. n. 124.

Sed hæc omnia pleniùs & expreſssiùs diſsponi videntur de codẽ noſstro iure IndiarũIndiarum, per quandã

^† noviorem ſsched. 5. Sept. an. 1620. directã ad Mexic. Proreg. Dom. March. de Guadalcazar, quæ duas quidẽcõtinet partes. In quarum prima propter diſtantiãdiſtantiam itinerũitinerum, & breviorẽ partis leſsæ ſsatisfactionẽ antiquiores ſschedulas renovat, quæ Proregi (ut diximus) Mexicano ſsoli, & privativè concedunt, ut poſssit cõtracontra Auditores, & alios Miniſstros pro delictis extra officiũofficium cõmiſsſsis procedere, de officio, vel ad petitionẽ PattiũPattium querelantiũquerelantium; & cauſsas, prout de iure inventerit, etiã in pœnis perſsonalibus, aut cor poralibus terminare. In ſsecũda verò de delictis in officio, ſsive occaſsione officij agere videtur, & cohærẽter ijs, quæ ſsuprà de iure cõmunicommuni, & Regio Indiarũ retulimus, ſsolùm facultatẽ carcerandi, & proceſsſsum fulminandi cõtracontra dictos Miniſstros concedit, ubi qualitas criminis adeò enormis fuerit, ut celerem, & publicam ſsatisfactionem requirat; ſsic enim verba concepta ſsunt: Por caſsos, exceſsſsos, i delitos tales, en q̃que ſse pueda temer, i recelar algũalgun daño |

p. 978

conſsiderable, ò ſsedicion, ò alboroto popular, ò otro delito tan enorme, i notorio, en que por la publica ſsatisfacion convinieſsſse hazer alguna demostracion: quæ ſschedula arbitrio Proregum remittere videtur, quæ delicta hac animadverſsione digna videantur. Et per alias ſsimiles, & propter eximiam Proregalis muneris auctoritatem, & Regiæ perſsonæ in eo repræſsentationem, inquit Maſstrill. dict. cap. 6. num. 142. & ſseqq. ſse multoties vidiſsſse

^† in Regno Siculo, & Neapolitano quòd proreges contra Senatores procedebant, & abſsque ſspeciali Regis commiſsſsione manum imponebant in exorbitantijs, quatenus neceſsſsaria erat ad conſservationem Regni, vel utilis, & quomodolibet opportuna ad beneficium Reipub. Quâ

^† tamen Ego non facilè (ut iam prædixi) eos uti vellem, & conſsulerem, in delictis extra officium commiſsſsis, & multò minùs in his quæ in officio, vel circa officium commiſsſsa eſsſse dicun tur, quia eis Porta panderetur, ut Senatores, ſsive Auditores nimis intimidarent, ſsi procedere, & officio ſsuſspendere poſsſsent, quod quidem eſst, & regulatiter eſsſse debet, de reſservatis Principi,

^† qui ſsolus removet officialem, quem ipſse probavit, l. 2. C. de agent. in reb. lib. 12. Luc. de Pena in l. contra publicãpublicam, C. de re milit. eod. lib. Boſssius in prax. tit. de Regal. num. 34. Menoch. omninò vidẽdus, qui alios adducit, lib. 1. de arbit. q. 55. per tot. & ita innuere videntur ſsched. ſsup. relatæ. Vbi tamen crimen Miniſstro obiectum, notoriam ſsordem, vel gravem, & ſscandaloſsam negotiationem, aut baratariam contineret, non

^† vererer Proregibus, de quibus Rex in tot, ac tantis rebus valdè gravibus fidit, hanc etiam facul tatem concedere; prout vidi his proximis diebus ſsupremum Senatum Indiarum ſsenſsiſsſse, & cenſsuiſsſse in ardua cauſsacuiuſsdam Fiſscalis Mexicani, & apertè permitti videtur

^† in l. ſsi quis 3. C. de off. Præf. Præt. Orient. ubi Impp. ita eãeam Præfecto concedunt, ut nolint ad ſse delicti relationem, ſsed punitionis remitti, ibi: Ad noſstræ manſsuetudinis ſsententiam nõnon crimina, ſsed vindicta referatur, l. 3. C. de lucr. advoc. d. Auth. ut iud. ſsine quoq. ſsuffr. §. volumus, ibi: Licentiã damus etiam examinare violentias, & reos inventos privare cingulo, & noſstrum ordinẽ in provincijs adimplere, cum alijs, quæ adducit Roman. conſs. 467. n. 1. & in fine, Boer. q. 149. n. 16. & 17. Menoch. ſsup. n. 13. & 14. & caſsu 341. n. 3. ubi docent, etiam inferiorẽ à Principe ex iuſstis cauſsis, poſsſse aliquem Magiſstratum à ſsuo officio, & munere, ſsuſspendere, aut removere, & iuſstas cauſsas eſsſse aiunt, nimiam negligentiam, aut inſsufficientiam, & præcipuè ſsi in ſsuo officio pręvaricatus fuit, vel aliter ip ſsum officium contemſsit. Idem etiam tradit Petr. Belluga in ſspecul. Princip. rupr. 26. de privat. off. num. 6. & magis in noftris terminis Scipio Rovitus in pragm. 3. tit. de official. facri Regij Conſsilij, num. 8. pag. 385. ubi tenet,

^† Officialem de deprædatione convictum, etaim inconſsulta Regia Maieſstate, ab ordianrio puniri poſsſse.

Quod adhuc magis fulcitur ex eo, quia ſsi in d. ſsched. ann. 1620. hoc per mittitur in crimine, quod ſseditionẽ movere poſsſset, multò magis in ſsubornatione concedi debet,

^† quæ & ſsacrilegio, & crimini læſsæ Maieſstatis comparatur, ut docet gloſsſs. & DD. in Auth. ſsed novo iure, C. de pœna iud. qui malè iudic. Puteus de ſsyndic. in evidential. n. 9. fol. mihi77. ubi, quòd is, qui iuſstitiam baratavit, dicitur proditor, Tiber. Decian. lib. crim. cap. n. & plures alij, quos refert Farin. 3. tom. crim. quæſst. 111. art. 1. per tot. Qnibus addo Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 21. num. 124. in fine, ubi doctè concludit.

^† Que todas las leyes q̃ prohiben proceder contra las per ſsonas constituidas en dignidad, ſsin conſsulta de ſsuperior, ſse entienden quãtoquanto a no poder caſstigarlos, pero no para no poder prenderlos, per iura & DD. quæ ibidem allegat.

Et prætereà conſsidero, per eaſsdem Indiarum ſsched. & inſstruct. Proregum, quæ habẽturhabentur d. 1. tom. pag. 349. & ſseqq. & pag. 317. eis ſsummoperè iniunctum,

^† ut attentè, & ſsolicitè caveant, ne Auditores in munerũmunerum receptione, & prohibitis negotiationibus, aut mercimonijs excedãtexcedant, ut dixi ſsup. hoc cap. n. 18. Eademq́ue poteſstas citra ullam dubitationẽ illis conceditur in cognoſscendo, & procedendo ad executionem pœnarum cõtracontra Miniſstros, qui interdicta matrimonia pro ſse, vel ſsuis liberis contraxerunt, iuxta ea, quæ notavi ſsup. num. 60. & ſsignanter per caput 33. inſstruct. Proreg. Novæ-Hiſspaniæ ann. 1596. dict. 1. tom. pag. 353. & noviſss. ſsched. Matr. 20. Novemb. ann. 1621. ubi fit ſspecialis relatio aliarum ſschedularum, & quantum eas ad unguẽ obſservari conveniat, & ſsubijcitur: Que los Virreyes, i los Preſsidentes las bagã guardar inviolablemente, executando la pena en los tranſsgreſsſsores, i dando luego aviſso para q̃ ſse provean ſsus placas, i que los Preſsidentes que estuvieren ſsubordinados à Virreyes, le remitan à èl los papeles, &c. Quod ita abſsque ulla hæſsitatione quotidie praxi ſservatur;

^† & ſsi de contractu, vel tractatu interdicti matrimonij notoriè conſstat, Proreges, vel Præſsides, qui Proregibus nõnon ſsubſsunt, meri, & puri executores dictarum ſschedula|

p. 979

rum eſsſse videatur, & ſsolùm procedunt ad declarandum contraventorem in pœnas in illis impoſsitas incidiſsſse, iuxta text. & ibi notata in l, à Divo Pio, §. ſsi ſsuper rebus, & §. ſsententiam, D. de re iud. Innocent. in cap. de cætero, num. 2. eod. Covarr. in pract. 16. num. 15. Si verò de matrimonio, aut contraventione notoriè, vel ſsufficienter non conſstat, tunc breviter, & de plano formato proceſsſsu, quod ſsibi iuxta eius merita videtur, declarat, abſsolvendo renum ab inſstantia, vel incurſsum pronuntiando, vel cauſsam ad ſsupremum Senatum remittendo. In qua

^† ad maiorem caurelam ſsolet pronuntiari ſsententia declaratoria incurſsionis pœnarum, licèt illæ ipſso iure irrogentur, ex magis communi opinione, de qua ſsimili dixi ſsup lib. 2. cap. 27. num. 87. & ſseqq. Quamvis eâ latâ retrotrahatur, & tentari poſssit ſsalaria contravenientis ceſsſsaſsſse, & in utroque foro ab eo reſstituenda eſsſse ex die contraventionis, ex traditis, poſst alios, à Nicol. Garcia de benef. 2. tom. par. 11. cap. 10. num. 19. 20. & ſseqq.

Et ſsententia

^† Proregis poteſst ſstatim executioni mandari, etiam ſsi ab a fuerit appellatum, quia ſsolùm habet locum talis appellatio quoad effectum devolutivum, & coram Regio Senatu, non coram Regia Cancellariade ea tractari debet, ut praxis obſservat, & colligitur ex ſsched. ſsup. relatis. Idq́ue Mexici & Limæ vidi in contradictorio iudicio obtentum, ſsuſspenſsis quibuſsdam Auditoribus, recurſsum ad Audientias habere contendentibus: & ſsanè iuſstiffimè,

^† nam ultra quàm quòd par in parem non habare imperium, nõnon ſsatis liberum iudicium inter ſsocios, & collegas reddi poſsſse videtur, cùm ſsocietas quædam fraternitas ſsit, ut notat Iaſs. in l. apertiſssimi, C. de iudicijs, Chaſsſsan. in conſsuet. Burg. rub. 4. §. 5. num. 24. & timeri poſssit, ne diſssimulatione quaſsi mutuâ, indulgentiores ſse præſstent, ut in ſsimili oſstendit Plin. lin. 4. epiſst. ad Quadrant. & Ianus Langlæus lib. 7. ſsemeſstr. cap. 7. in fine.

Atqve hæc quidem de ordinarijs congitionibus in cauſsis Auditorum tetigiſsſse ſsufficiat. Nam de extraordinarijs, nimirum ſsyndicationibus, & viſstationibus ſstatim ſseparato capite pertractabimus. Illud pro huius coronide animadvertiſsſse contenti,

^† Auditores dictarum CancellariarũCancellariarum in litibus pro Tribunali audiendis, breviter expediendis, diſsputationibus cum Advocatis ineundis, ſsilentio obſservando, ſsententiam in conclavi, quod Acuerdo dicunt, ferendo, eiuſsq́ue ſsecreto ſservando, in multiloquio ſsimultatibus, contraditionibus, ſsive oppioſsitionibus, cum alijs ſsocijs, valdè cautos eſsſse debere, quia aliàs plura inconvenientia, plureſsq́ue recuſsationes ſsequuntur, & plura damna, & ſsupplicia veteri poterunt, quæ reſseruntur in ſsched. de hoc agẽribus d. 1. tom. pag. 1. l. 18. 33. & 34. tit. 4. & l. 29. & 45. cum ſseqq. & l. 82. tit. 5. lib. 2. Recop. de quibus ubi opus fuerit, videri poſsſsunt plura apud Greg. Lop. per text. ibi in l. 1. & 13. verb. Por palabras, tit 4. par. 3. Rebuff. ad leg. Gallic. tit. de ſsuppicat. n. 80. fol. 308. Burg. de Paz in proœm. leg. Taur. n. 289. Segura Davalos in direct. iud. 2. par. cap. 4. n. 7. & 89. Bortell. de Magiſstr. lib. 3. cap. 1. & ſseqq. Bobad. in Polit. lib. 7. cap. 5. n. 50. & lib. 3. cap. 7. num. 7. 40. Carraſsc. ad. leg. Recop. cap. 9. n. 71. & ſseqq. Simanc. lib. 7. de Rep. cap. 12. Ioan. Brant. in Senat. lib. 2. cap. 17. Ian. Langlæus, ominò videndus, lib. 7. ſsemeſst. cap. 6. per tot. Plin. Jun. lib. 1. epiſst. 20. & lib. 5. epiſst. 6. ubi agit modo ferendi ſsuffragij in senatu, Narbona in l. 82. tit. 5. lib. 2. Recop. & noviſsſsimè D. Valenç. conſs. 162. ex n. ubi plura de ſsecreto ſservando. Et Dom. D. Ioan. Ant. de Vera

^† Illuſstriſsſs. Comes de la Roca, in docto illo libro, quem deofficio Legati prudẽter ſscripſsit, & nunc prudentiùs ad praxium reducit in ordinaria pro Rege noſstro apud Sereniſsſs. Venet. Rẽp. Le gatione, quâ præſstantiſsſsimè fungitur, diſscurſs. 1. pag. 7. & 8. ubi pluta de æmulatione, & oppoſsitione in ſsuffragijs, de quo etiam elegãter Marquez in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 5. pag. 26. & Melch. Iunius quæſst. polit. 25. & calliſst. Remir. de leg. Reg. §. 10. ex. n. 19.

CAPVT QVINTVM. De Quaestoribus criminum, vulgo Alcaldes del crimen, Audientiarum Indicarum, & quomodo, & in quibus procedere possint, & debeant, & de alijs eorum specialibus?

CAPVT QVINTVM. De Quæſstoribus criminum, vulgò Alcaldes del crimen, Audientiarum Indicarum, & quomodo, & in quibus procedere poſssint, & debeant, & de alijs eorum ſspecialibus?

SVMMARIVM CAPITIS Qvinti.

1 AVditores Indiarum expepta Cancellaria Mexicana & Limenſsi, ſsimul de civilibus, & criminalibus cauſsis cognoſscunt, & virgas portant.
2 Quæſstores criminum Audientiæ Limanæ, & Maxicane, etiam antiquiores, virgas portare iubentur.
3 Virga eſst, & fuit Magiſstratum (præſsertim criminalium) inſsigne, & quid denotet?
4 Quæſstores criminum in provincijs, & Audientijs Indiarum creari convenientiſsſsimum fuit.
5 Cauſsa quælibet criminalis, maior eſst quacunque civili.
6 Criminũ puniendorũpuniendorum rationes, quæ à Philoſsopbis tradantur, & quòd cæ maximè in provinjs Indiarum militant.
p. 980
7 Quæſstores Parrici apud Romanos, qui? remiſssive.
8 Crimina impunita relinquere ſscæva clementia eſst, ex Seneca.
9 L. 3. tit. 10. lib. 1. C. Theodoſs. ponderatur.
10 Alcaldes del crimen, ſsive Quæſstores in Audientijs Indiarum creari, & in officio vigilare plures ſsched. iubent, quæ referuntur.
11 Auditores in Audientijs minoribus Indiarum, & Quæſstores criminũcriminum in Limana & Maxicana, qualiter exerceant iudicatum, quod vocant de Provincia, & ab eorum ſsententijs ad Audientias appelletur?
12 Auditor qui ſsententiam tulit in iudicatu de provincia, apppellatione ad Audientiam interpoſsita, de ea cum ſsocijs cognoſscere nequit, & quare?
13 Iudex provinciæ ſsi in aliqua cauſsa tanquam talis aliqus ſsententias interloquutorias tulerit, non prohibetur in eadem quoad principale ad Audientiam appellata, cum cæateris Auditoribus iudicare.
14 Iudex provinciæ ſsi in poſsſseſssorio alicuius cauſsæ pronuntiavit, & posteà eadẽeadem cauſsa in petitorio per alium iudicem terminata, ad Audientiam in qua reſsidet, per appellationẽ deſseratur, an ab eius cognitione abſstinere debeat?
15 Poſsſseſsſsio licèt nihil commune habere dicatur cum proprietate, fallit ubi in venture poſsſseſsorij petitorium continetur.
16 Cauſsa an ſsit civilis, vel criminalis ſsi inter Auditores, & Quæſstores criminum diſsceptetur, qua forma & regulis hæc diſsceptatio terminari debeat?
17 Iuriſsdictonis competentia ſsi oriatur inter Quæſstores criminum, & iudices ordinarios, Limæ Audienti cognoſscit, mexico ſsolus Prorex, & ſsced. de hoc agentes.
18 Iuriſsdictionis ſsuper competentia diffcultate orta, ſsuperior, ut eam decidat, adeumndus eſst.
19 Competentiarum iuriſsdictioni cauſsæ in ter quæſstores criminum, & iudices ordinatios, an in publica aula Audientiæ, vel inſsecretiori conſseſsſsum, quem Acuerdo dicũtdicunt, & Prorege Præſsente videndæ, & deciaẽdæ ſsint?
20 Quæstores criminum in cauſsis criminalibus eandem ſsuperioritatem habent, quam Auditores in civilibus.
21 Styles antiquus Cancellariæ facilè mutandus non eſst.
22 Audientiæ quælibet aula, quod expedit, dicitur expediri, & dexidi per Præſsidem, & omnes Auditores, vulgò Por Nos el Præſsidente, i Oidores, & quare?
23 Quæſsiorum criminalium auctoritas non minutur ex co, quòd ſsola una aula Audiẽtiæ de competentijs, iuridictionis, quæ eos tangunt, cognoſscat.
24 Auditoribus aliqua maioritas ſsuper Quæſstores criminũcriminum datur à legibus Regijs, quæ referuntur.
25 Auditores poſsſsunt iubere Quæſstoribus criminum, & eos in ſsus mandatis, & executorijs vocare de vos.
26 Quæstores criminum Indiarum cognoſscunt de uxoratis per Indias vagantibus, & eis ad ſsuas uxores remittendis.
27 Vxoratos, qui relictis uxoribus, in Indijs morantur, pluribus antiquis, & novis ſschedulis ad uxores reduci debere, iubetur quæ referuntur.
28 Vxor an & quando teneatur fequt virum navigare volentem?
29 Vxorati, qui relictis uxoribus, in Indijs oberrant, ut detegantur, ſolẽtſolent banna fieri, & qualiter obligent?
30 Proreges & Auditores non debent facilè cum uxotratis diſs enſsare, nec eis moratorias concedere.
31 Quæſstores criminum Indiarum non debent ſsuſsurronibus fidere, nec crudelitatem in ſsupplicijs affectare.
32 Credelitatis recordatio, miſserum eſst inſstrumentum ſsenectutis.

QVemadmodvm Auditores Indicarum Cancellariarum de civilbuscauſsis ingradu appellationis & alijs modis cognoſscunt & iudicant, de quibus in ſsuperioribus egimus. Ita

^† ijdem ipſsi cauſsas criminales ad ſse per appellationem à Correctoribus, ſsive Iudicibus ordinarijs delates, expendiunt: necnon etiam in prima inſstantia in loco ubi Regia Cancellaria reſsider, vel intra quinque ab eo leucas, aut in caſsibus Curiæ. Eſstq́ue illis promiſscua, & ſsimultanca utraque iuridicto in dictis omnibus Cancellarijs, exceptâ Mexicanâ & Limenſsi, in quibus Audirtores ſsunt diſstincti à |

p. 981

Quæſstoribus criminum, quos vulgò vocamus, Alcades del crimen, & diverſsas aulas conſstituunt, ut dixi ſsup. cap. 3. n. 7. Ideòq́ue, exceptis dictis duabus Audientijs, aliarum Auditores virgas portare iubentur, & ſsimiliter Quæſstores Limanæ, & Mexicanæ Per plures ſsched. & ordin. ipſsarum Audient. quas reperies 2. tom. pag. 3. & 4. Adeò

^† ut etiam antiquior eorum, quamvis fortè Præſsidis officium ob mortem, vel abſsentiam eius exercear, à virga portanda excuſsari non poſssit. ut diſsponitut in ſsched. ann. 1559.

Eſst enim & fuit virga Magiſstratuum, præ

*ſsertim criminaliũcriminalium, inſsigne, quod veluti ſsceptrum Regium refert, & repræſsentat, à quo ipſsi iuriſsdictionem habent, ut docet D. Hieron. Pſsalm. 109. & pluribus oſstendit Chaſsſsan. in catal. 1. par. conſsid. 83. concl. 6. Guillerm. Rovilæus in Rubr. de iuſst. & iure, cap. 3. in princip. fol. 23. Petr. Greg. lib. 47. ſsyntagm. cap. 25. num. 5. & ſseqq. Bobad. lib. 3. Polit. cap. 2. Aviles in cap. 42. Prætor. verb. Varas, Avend. 2. par. cap. 21. n. 2. Cæl. Rhodig. lib. 21. lect. antiq. cap. 6. Borrell. de Magiſstr. lib. 1. cap. 1. num. 1. & 2. ubi inquit hac de cauſsa Moyſsi virgam à Deo traditam fuiſsſse Exod. 7. Maſstrill. eod. tract. lib. 5. cap. 8. num. 106. & ſseqq. Roſsin. & Dempſster. lib. 7. antiq. Roman. cap. 3. & lib. 9. cap. 18. ubi de Magiſstratibus Romanis, & eorum Lictoribus, qui præferebant virgarum faſsces ſsecuribus alligatas, & Pier, Valerian. in Hieroglyph. lib. 41. fol. 305. ubi plura locas Scripturæ ad idem adducit; & noviſssimè, ac ſsatis eruditè noſster D. Ant. Cabrerus in tract. de metu lib. 2. cap. 15. ex num. 4.

Et ſsanè

^† rectiſssimè & prudentiſssimè à noſstris Regibus horum Quæſstorum auctoritas, & poreſstas in his provincijs inducta fuit. Nam

^† cùm quælibet cauſsa criminalis, maior ſsit quacunque civili, vel pecumariâ, l. in ſservorum, D. de pœn. l. fin. C. de ord. cognit. cum alijs latè adductis à Menoch. de arbitr. caſs. 464. num. 3. Farin. 3. tom. crim. q. 100. num. 59. & Dom. Valenç. conſs. 43. num. 20. & 98. & iterum noviſssimè conſs. 176. n. 50. & conſs. 184. num. 85. vol. 2. non minus providè de eiſsdem cauſsis criminalibus iuſstè, & per iuſstos & ſselectos iudices terminandis, quàm de civilibus curari debuit, præſsertim

^† in his adeò remotis vaſstiſsq́ue provincijs, ad quas multi ex facinoroſsis allarum confugiunt. Et in quibus urgentiſsſsimè militãtmilitant tres illæ cauſsæ delictorum ſseverè, & acriter puniendorũpuniendorum, quas ex Philoſsoph. ſseotencijs graviter refert A. Gellius lib. 6. noct. Artic. cap. 14. Alex. lib. 3. Genial. cap. 5. in princip. & poſst alios Matienz. in. dial. Relat. 3. par. cap. 65. & 66. & ſspecialiùs in noſstris terminis loquens in tractat. M.S. de moder. Reg. Perù, 2. par. cap. 23. & Ego in tract. de crimin. parricid. lib. 1. cap. 1. & 2. Vbi de horum

^† Quæſstorum apud Romanos origine dixi, & cur Parrici appellarentur.

Et nunc addo plura noviſssimè, & doctiſssimè adducentem Ioan, Fileſsac. lib. 2. ſselect. tit. Regia Maiestas ſsacroſsancta, cap. 13. pag. 264. ubi cum Seneca,

^† Scævam clemẽtiam appellat, facinoroſsis hominibus connivêre, Ne (ut ait Imp. in l. ſsi apparitor, C. de cohortal.) indulgentijs crimina ſsublevemus. Cui ſsimilis eſst tex.

^† in l. 3. tit. 10. lib. 1. Cod. Theodeſs. ubi Impp. graviter exprimunt, quãtum oporteat in remotis provincijs probatiſssimos, atque diſstrictiſssimos Defenſsores, ſseu Quæſstores eſsſse, qui publicæ diſsciplinæ quotidianis actibus præſsint, & non ſsinant crimina impunitate coaleſscere; quem text. præ oculis habuiſsſse videntur noſstri Reges in creatione horum Quæſstorum criminalium (de quibus agimus.) Et

^† eadem cura, & ſsolicitudo eis demandata conſspicitur in multis ſsched. & ordin. Regijs eorum officium tãgentibus, quas reperies in 2. tom. pag. 73. & ſseqq. Quæ in omnibus ferè conveniunt cum legib. Regni Caſstellæ, quæ habentur in tit. 7. De los Alcaldes del crimen da las Chancillerias de Valladolid i Granada, lib. 2. Recop.

Et per alias ſsched. ann. 1568. & 1573. & ordin. ann. 1563. deſsinitur, qualiter

^† ijdem Quæſstores in urbibus, in quibus reſsident, etiã de civilibus cauſsis cognoſscere, & iudicare debent in Tribunali, quod vulgò dicimus, de Provincia: de quo etiam agitur in tit. 8. dict. lib. 2. Recop. Et in noſstris terminis tangit D. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 9. num. 195. ubi benè advertit, quòd ſsi de ſsententijs, quas pronuntiavit aliquis ex his Qua ſstoribus, tã quàm iudex provinciæ, appellatur ad Regiã Cancellariam, in qua ſsimul (ut diximus) Auditoris munus exercet,

^† non poterit in ea cum cæteris ſsocijs iudicare, quia appellatum eſst ab eo tanquam inferiore, & ſsic debet ſse abſstinere, quia aliàs de eodem ad eundem appellaretur, contral. eos 6. C. de appellat. iunctâ gloſsſs. ibi verb. Provocatum, verſs. Item quid ſsi cœperit, l. Prætor, D. de iuriſsd. omniũ iud. l. fin. D. de off. aſsſseſsſs. & alia, quæ poſst alios tradit Scaccia de appellat.

Sed, ut idem D. Carraſsc. ſsubiungit,

^† non præſstabit impedimentum ad hoc, ut cum cæteris Auditoribus de cauſsa principali cognoſscat, & iudicet, quòd fortè tanquam iudex provinciæ aliquos articulos interlocutorios in eadem cauſsa pronũtiaverit, ſsi alter poſsteà |

p. 982

diffinitivam ſsenteniam tulerit, de cuius appellatione tractatr. Et hoc iure, ſsive praxi quotidie utimur. Circa quam tamen in ardua cauſsa duorum fratrum filiorum Secretarij Alvari Ruiz Navamuel de los Rios, qui ſsuper quodam maioratu contendebant, dubitatum vidi. an idem dicendum eſsſset,

^† ubi quis tanquam index provinciæ in poſsſseſsſsorio alicuius cauſsæ pronuntiavit, & poſsteà de eâdem cauſsa in proprietare coram ipſso, tanquam iudice appellationum, terminanda, tractatur. Et quidem licèt Collegæ cẽſsuerint, has cauſsas diſstin ctas eſsſse, ex vulgari regula, quòd nihil

^† commune habeat proprietas cum poſsſseſsſsione, & l. 1. D. de quib. reb. ad. eund. iud. eatur, l. nulli, C. de iudic. cap. 1. de cauſs. poſsſs. cum alijs. Mihi tamen contrariũcontrarium voſsum fuit, ubi poſſeſſoriũpoſſeſſorium (ut in caſsu propoſsito) admixtam proprietatis cauſsam habebat. Quia virtualiter eadem cauſsa cenſsetur, & dubitari nõ poteſst, quòd licèt diverſsi fuerint iudices poſsſseſssionis, & proprieatis in prima inſstantia, ille tamen qui de poſsſseſssione pronuntiavit, votum, ac ſsententiam ſsuam iam propalaverit, & quid in proprietate iudicandum ſsenſserit, aperuerit; unde ſsecuriùs eſsſse cenſsui, ut à coſsnitione appelationis in peritorio abſstineret, in cuius ventre poſsſseſsſsorium contine tur, ut in ſsimili dixit, & iudicavit Rota apud Lancellot. in tract. de attentat. 2. par. cap. 4. limit. 2. num. 17. & 18. ubi plures alios Auctores adducit, & ultra eos Menoch. omninò videndus, de arbitr. caſs. 371. num. ultim. Petr. Frider. in tract. de cumul. cauſs. cap. 2. n. 4. Gaill. lib. 1. obſs. 32. Molina de primog. lib. 3. latiſssimè Cabed. deciſs. Luſsit. 9. par. 2. & Farin. de teſstib. q. 75. cap. 4. num. 108. & ſseqq. Cevall. 1. tom. commun. q. 334. & multum in noſstris terminis Capicius, omninò videndus, deciſs. 146. & 176. & Menoch. de arbitr. caſs. 121. iunctis alijs, quæ de peccato eius, qui litigat ſsuper poſsſseſsſsione, cognoſscens notorium defectum in proprietate dixi, poſst alios, ſsup. hoc tom. lib. 2. cap. 29. num. 8.

Sed ut filum noſstræ tractationis repeta

*mus, ubi inter Quæſstores criminum, & Auditores diſsceptatur, an aliqua cauſsa ſsit civilis, vel criminalis? diſspoſsitum eſst de iure Regio Caſstellæ per l. 20. tit. 5. in fin. lib. 2. Recop. Et IndiarũIndiarum, per ſsched. an. 1571. & 1582. quæ habentur in 2. tom. pag. 90. & 93. ut unus ex Auditoribus, & alter ex Quæſstoribus, qui an tiquiores ſsint, ſsimul cum Prorege iungãturiungantur, & re inter ipſsos diſscuſsſsâ, quod maior pars ipſsorum sciderit, exequatur. In qua cognitione plures regulæ aſsſserri, & expendi ſsolent, ad inquir eodum, quãdoquando cauſsa civilis, vel criminalis dicẽdadicenda ſsit. Sed omnes ferè in id tendunt, ut ſsi ob negotijqualitatem reo corporalis pœna poſssit infligi, abſsque dubio criminalis cauſsa cenſseatur, ut deciditur in l. 9. & 24. tit. 4. & l. 9. tit. 16. ead. part. Sin autem ſsolùm pecuniaria, tunc inſspici debeat, an ea Fiſsco applicanda veniat, an parti, ut primo caſsu dicatur criminalis, ſsecundo civilis, niſsi fortè hæc pœna, vel intereſsſse pecuniarium, quod parti applicatur, veniat in conſsequentiam alterius pœnæ corporalis, vel pecuniariæ, quæ Fiſsco applicetur. Nam tunc omninò criminalis reputatur, ut latiùs proſsequuntur Bart. & Dd. per text. & gloſsſs. in l. 3. D. de ſsepul. viol. & innumeri alij apud Iul. Clar. & eius Addition. inprax. crimin. q. 1. Tuſsch. litt. C. concl. 1083. Menoch. de arbitr. lib. 1. q. 82. & caſsu 265. Farin. 1. tom. crimin. q. 19. à num. 33. ubi aliquas notabiles concluſsiones adducit, & 3. tom. q. 100. & ſseqq. & conſs. 40. num. 26. & conſs. 69. & Tiber. Decian. qui regulas quaſsidam Magiſstrales, & omninò videndas ad hoc diſscernendum conſstituit reſsp. 32. à num. 68. lib. 3. Cevall. 4. tom. cõmun. q. 897. num. 718. Bobad. lib. 5. cap. 1. num. 120. & ſseqq. & Parlad. differ. 138. à num. 1. ubi. n. 2. agit, an ex pœna exilij, cauſsa criminalis dicatur. De quo etiam latiùs Bobad. ſsup. num. 128. Azeved. per text. ibi in l. 2. tit. 19. lib. 8. Recop. & Boſssius in prax. tit. de carcer. ſsid. com. ex num. 6.

Si verò

^† competentia iuriſsdictionis inter Quæſstores criminum, & iudices ordinarios in civilibus, ant etiam in criminalibus negotijs, ratione præventionis, aut ex alia cauſsa orta fuerit, tunc in Audientia Mexicana ſstatutum eſst, ut Prorex ſsolus has differentias pro ſsuo captu, vel arbitrio cõponat, per ſsched. Matr. 23. Iun. ann. 1571. d. 2. tom. pag. 93. cui fortè occaſsionem dederunt ſscandala, & inconvenientia, quæ ibîdem eveniſsſse narrantur, ut eadem ſsched. memorat. Cæterùm Limæ hæc ſsched. nõnon obſservatur, ſsed alia Matrit. 19. Decembr. ann. 1568. eod. tom. pag. 93. quæ Regali Audientiæ hanc declaratio nem, etiam Mexici, commiſserat. Quæ quidẽ iuris regulis arridere videtur, quibus docemur,

^† ortâ difficultate ſsuper competentia iuriſsdictionis inter iudices inferiores, ſsuperiorem adeundum eſsſse, ut eam componat, & decidat, ex traditis per DD. maximè Iaſson. num. 27. in l. 2. D. ſsi quis in ius vocat. Azev. in l. 4. tit. 1. lib. 4. Recop. num. 9. & plurimi alij, quos latè, & eruditè congerit D. Petr. à Silva, nunc pro meritis in Panamenſsem Fiſsci Patronum electus, in Prætorio competẽtiar. num. 3. & ſseqq. Superior autem in hoc caſsu eſst Regalis Cancellaria, quæ in omni|

p. 983

bus, quæ iuſstitiæ adminiſstrationem concernunt, Principem repræſsentat, ut dixi ſsup. hoc lib. cap. 3. ex num.

Et ſsanè in Audientia Limana hæc praxis inconcuſssè ſservatur, neque uſsquam vidi in dubium vocari, eo excepto,

^† quòd aliquando Quæſstores criminum tentarunt, has differentias non eſsſse videndas, & decidendas in ſsola Auditorum aula, quam vocant de Relaciones. Sed Proregem ſsimul, & omnes Auditores in ſsecretiori conſseſsſsu congregatos, quẽ vocamus Aeuerdo. Moti eo, quòd d. ſsched. ann. 1568. Præſsidi & Auditoribus ſsimul hanc cognitionem committit, quam extraordinariam eſsſse dicebant, quia aliàs Auditores nullam in cauſsis Quæſstores tangentibus iuriſsdictionem habere poſsſsunt,

^† cùm ſsint omnes in genere cauſsarum ſsibi commiſsſsarum æquè ſsupremi, ut diſsponitur in l. 20. tit. 5. lib. 2. Recop. Quo tamen non obſstante, contrariũcontrarium deciſsum fuit,

^† tum propter antiquum, & diu obſservatum eiuſsdem Cancellariæ ſstylum, à quo temerè diſscedendum nõnon eſst, ut latè probat Chriſst. de Paz i prœm. ad leges ſstyli Burg. de Paz in prœm. leg. Taur. num. 226. & ſseq. & alij plures, quos citavi 1. tom. de Ind. iur. lib. 3. cap. 1. & 2. Tùm prætereà, quia tẽpore quo expedita fuit d. ſsched. an. 1568. una tantùm aula Auditorum Limæ reperiebatur, & ei ſsoli dictam iuriſsdictionem indulſsit. Et ut eſsſsent Plures, ſscitum tamen, & vulgatum eſst,

^† id quod per quamlibet earum expeditur, ſsemper & indefinitè dici per Præſsidem, & Auditores determinari, nimirùm quia apud eam in habitn & potentia totius Audientiæ iuriſsdictio reſsidet, ut in actu expediat, & decidat quælibet nego tia, quæ ſsibi pro tempore obtigerint, ut inſsimili notant Bartol. Platea, & Lucas de Pena per text. ibi in l. unic. C. de Metrop. Beryto lib. 11. cum alijs, quæ adduxi ſsup. cap. 3. num. 48. Et denique, quia in hoc

^† nihil de auctoritate, & iuriſsdictione Quæſstorum detrahitur, neque dicta l. 20. Recop. tranſsgreditur, cùm Regalis Audientia de criminibus non cognoſscat, aut Quæſstorum ſsententias intervertat; ſsed tantùm de competentia iuriſsdictionis ſstatuat; quæ civilis, haud dubiè quæſstio eſst, & in qua ipſsi Quæſstores, quia ſsunt partes formales, nihil ſstatuere poſsſsunt, l. unic. C. ut. nemo in ſsua cauſsa, cum alijs.

Et non eſst novum,

^† ut aliqua maioritas, ſsive ſsuperioritas Auditoribus competat in eoſsdem Quæſstores, cùm videamus in multis illis ſsubordinari. Nam in l. 66. d. tit. 5. lib. 2. Recop. diſsponitur: Que los Oidores puedan mandar, i manden a los Alcaldes del crimẽcrimen, que ronden de noche por las calles, quando pareciere que conviene. Et in ordinationibus Pintianæ, & Granatenſsis Cancellariæ generaliùs deciditur,

^† Quel les manden que bagã juſsticia, & in l. 49. d. tit. 5. refertur, quòd olim in defectum Quæſstorum unus ex Anditoribus, quem ipſsa Audientia vellet, illis ſsufficiebatur; & quam vis in poſsterum hanc ſsuffectionem, ſsive ſsubſstitutionem non electivà, ſsed viciſssitudinariam eſsſse iubeat, tamen eum ex Auditoribus, & de manu Auditorum accipere debent, quibus præcipitur, ut hoc, & alia, quæ in eadẽeadem lege caventur, præcisè obſservari faciant. Adſsunt quoque eiuſsdem ſsuperioritatis veſstigia in d. l. 20. tit. 5. lib. 2. Recop. verſs. I mandamos, ubi ſsuſstinetur ſsententia etiam in cauſsis criminalibus inadvertenter, vel per incuriam, aut malitiam tabellionis ab Auditoribus lata. Et in l. 1. & 8. tit. 7. l. 2. verſs. Pero ſsi fuere, tit. 10. lib. 2. Recop. Vbi Quæſstores in caſũcaſum diſscordiæ, vel recuſsationis eorum, iudices ab ipſsis, & ex ipſsis Auditoribus petere iubentur: cùm tamen contrà ſsi Auditor, qui apud ipſsos Quæſstores turnum exercet, fuerit recuſsatus, non ab ipſsis Quæſstoribus, ſsed ab Auditoribus de hac recuſsatione cognoſsci poſssit, iuxta l. 8. tit. 7. lib. 2. Recop. Nec omittẽdæ ſsunt ſschedulæ, quarum meminimus ſsup. c. 3. n. 42. quæ cùm Proregibus iubeant, ut Auditorem antiquiorem ſsuo lateri ſsocient, expreſssè Quæſstoribus poſst magnam deliberationem, & eorum reclamationem, hunc honorem impertiri noluerunt. Et alia epiſst. 27. Fetuar. ann. 1611. ad Audientiam Limanam ſscripta, per quam conſstat, quòd cùm Quæſstores ægrè ferrent: Que los Oidores los llamaſsſsen de vos en los mandamientos, i executorias que les dirigiã en las cauſsas civiles, como à Iuezes de provincia. Adhuc hic ſstylus approbatus, & in poſsterum obſservari iuſsſsus fuit, eâ redditâ ratione: Que es por bablar de Tribunal ſsuperior à Iuez inferior, ſsin que ſse atienda a las perſsonas que uſsan los oficios, ſsino al oficio que ſse exerce, &c.

Cæterùm, ut ad alia tranſseamus, pluribus alijs quæſstionibus in hac materia inſsuperhabitis, quæ cum Audientijs Hiſspaniæ poſsſsunt communes eſsſse. In eo planè dictorum Quæſstorum criminalium Indiarum officium, per Regias ſschedulas, graviter, & privativè ad Auditores excitatur, nimirùm,

^† ut diligenter inquirant in eos, qui in Hiſspania, vel alibi uxores reliquerunt, & per Indiarum provincias vagantur, & immorantur, eoſsq́ue primo quoquo tempore ad vitam cum illis faciendam remittant. Dequo extãtextant plurimæ ſsched. 1. tom. ompreſsſs. ex pag. 415. ad 422. & alia ann. 1571. tom 2. pag. 79. quæ iubet, ſsupe|

p. 984

riores per Quæſstores criminum exequi, quàvis cum Præſside, & Auditoribus loquantur, & Fiſscalibus quoque eadem cura circa hoc petendum iniungitur per aliam ſschedul. ann. 1573. d. 2. tom. pag. 272. Hocq́ue præceptũ in

^† his provincijs antiquiffimum eſsſse cõſstat ex relatis ab Ant. de Herrer. in hiſst. gener. Ind. decad. 1. pag. 218. & de eo integrum caput fecit Ioan. Matiẽz. in tract. M. S de moder. Reg. PerũPerum, 2. par. cap. 3. ubi leges & ordinationes quaſsdam exſsuo capite comminiſscitur, quibus hoc commodiùs exequi pofſsit, illaq́ue ratione ſsubnititur, quod valdè oporteat coniuges ſsimul vitam tranſsigere, cùm matrimonium eius individuam conſsuetudinẽ contineat, & præſseferat, nec poſssit alter alterum ſsui communicatione privare, ut probat text. in. princip. Inſst. de nup. cap. unaquæque 13. q. 2. cum multis alijs, quæ tradunt Tiraq. in. l. 1. connub. gloſsſs. 1. par. 1. num. 39. Covarr. de ſsponſsal. 2. par. cap. 7. num. 5. Martin. Delr. in Adag. ſsacr. 1. tom. pag. 184. Thom. Sanch. de matrim. lib. 1. diſsp. 41. â n. 1.

Et in ipſsis terminis eorum, qui ad Indos transfretare volunt Fr. Ioan. Bapt. in advert. confeſsſs. 1. par. in tabula verb. Matrimonio, Ferd. Zurita in quæſst. Theol. Indiar. q. 38. nbi ex doctrina D. Thom. concludit,

^† male facere uxorem, quæ virum ex cauſsa honeſsta, & opportuno tempore, ac commodâ navigatione ad Indos properantem non ſsequitur. Verùm hoc magis de conſsilio, quàm præcepto procedere, dato enim quòd ſse maris pericula metuere, ac perhorreſscere dicat, ad ea ſsubeunda invitam cogi non poſsſse, ex his, quæ de navigationis periculis dixi 1. to. lib. 1. cap. 16. ex num. 17. Et P. Stephan. Davila in tract. de cenſsur. Eccleſs. 2. par. cap. 5. diſsp. 4. verſs. Vndecima concluſsio, pag. 76. ubi inquit,

^† in Indiarum provincijs banna, & proclamata generalia fieri ſsolere, pro detegendis his, qui in Hiſspania uxores reliquerint, & qui eos agnoverint, illos denuntiare tenêri, quia in commune bonum ſspectat. Et in hoc ipſsum reſspiciunt aliæ ſsched. 1. Iun. 1607. & 26. Auguſst. 1618. & 10. Auguſst. 1619. quibus Peruanis Prorogibus iniungitur,

^† ne in dictarum ſschedularum executione diſspenſsent, vel uxoratis ſsine gravi & legitima cauſsa aliquas moratorias concedant. Idemq́ue præcipitur Auditoribus Limanis, & ne faciles ſsint, dum carceres viſsitant, in ijs relaxandis, qui ſsub hac occaſsione à Quæſstoribus criminum capti ſsunt, per aliam ſsuhedul. dat. Vlyſssip. 7. Octob. ann. 1619.

Cavêre

^† tamen debent ubiq́ue criminum Quæſstores, & præcipuè in his Indiarum provincijs, ut ſsuſsurronibus, quorum in illis ingès eſst copia, faciles & credulas aures non præbeant, propter damna quæ ex contrario ſsequi ſsolent, de quibus plura invenies in Eccl. cap. 28. verſs. 15. & ſseqq. & apud gloſsſs. in l. 3. in princip. de crim. ſstellion. l. 2. tit. 13. par. 2. ubi Greg. verb. Ningum mal, Hippolyt. Rimin. conſsil. 303. num. 18. lib. 3. & Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 13. num. 61. & lib. 5. cap. 1. num. 75. Et ut iudicãdo iuſstitiam cum miſsericordia coniungant, ne tam reos, quàm vitia odio habere videantur. De quo etiam latè, & optimè agit idem Bobad. lib. 2. cap. 3. & 4. Ioſseph. Aldrete de Relig. diſscip. tuen. pag. 2. Marlian. in theatr. politic. cap. 5. per totum. Noſsſse enim debent, quòd ut Cæſsar dictator dicebat,

^† miſserum eſst inſstrumentum ſsenectutis, recordatio crudelitatis, & Seneca teſste lib. 1. de clem. cap. 9. propè eſsſse, ut libẽter damnet, qui citò, propè ut iniquè puniat, qui nimis. In quo ſsingularem clementiã legum Romanarum extollit Tertull. cap. 1. & 2. quem vide.

CAPVT SEXTVM. De Regijs Advocatis, sive Fiscalibus earundem Audientiarum, eorumque officio & dignitate, & peculiaribus quaestionibus, quae ad illud spectant.

CAPVT SEXTVM. De Regijs Advocatis, ſsive Fiſscalibus earundem Audientiarum, eorumq́ue officio & dignitate, & peculiaribus quæſstionibus, quæ ad illud ſspectant.

SVMMARIVM CAPITIS Sexti.

1 FIſscalium inſstitutio, & finis in Audientijs IndiarũIndiarum, & quòd duo ſsunt in Mexicana, & Limenſsi, & qualiter ſse iuvara debeant?
2 Fiſscalium officium, an, & in quibus aſssimiletur Procuratori Cæſsaris, & Advocatis Fiſsci Romanorum, & iura, & Auctores, qui de his agunt.
3 Fiſscales dicuntur malum neceſsſsarium, & Procuratores generales, & quare?
4 Fiſscalium inſstructio, ex Caſssiod, & alijs, & quod non de poteſstate, ſsed de iustitia vincere curent.
5 Fiſscalis ſsub colore officij iniuriosè agens, & depr ædationes exercens, vivus cremari debet. L. univerſsi 9. C. ubi cauſsæ Fiſseales, illuſstratur, ibidem.
6 Fiſscales toga talari utuntur, & eodem ſsalario, ac eiſsdem ferè honoribus gaudent, quibus Auditores Indiarum, & ſsunt veluti ſsocij, & fratres ipſsorum.
7 Fiſscales in Francia ſsunt ſsimul iudices in negotijs, quæ fiſscum non tangunt, & quando in Indijs eorum vicem ſsuppleant?
8 Fiſscales præcedũtpræcedunt Algacellos, Calculatores, & officiales Regios, & etiam Secretarios: & lis ſsuper hoc mota in ſsupremo Conſsilio Italiæ, & qualiter ſsedata?
9 Secretarius præcedit Fiſscalem in ſsupre|
p. 985
mo Conſsilio Inquiſsitionis, non in alijs.
10 Fiſscalis vicam qui ſsupplet, an in ſseſssione, & alijs præcedentijs, & honoribus eius iure fruatur, & utatur.
11 Fiſscalis propriè non eſst, niſsi qui à Rege eſst creatus, & nominatus.
12 Electi, & nominati à Rege præferuntur ſsuffectis, & alijs, quæ à minoribus Magistratibus titulum habent.
13 Fiſscales, non ſsolùm in Tribunali cum iudicibus ſsedent, verùm & in ſsecretiori conclavi, vulgò Acuerdo intereſsſse poſsſsunt, & debent, & ſsched. de hoc agentes.
14 Fiſsci privilegium eſst, ut poſssit ſsententijs in cauſsis fiſscalibus ferendis, ſseu votandis intereſsſse, & an ſsint nullæ, ſsi eo abſsente ferantur?
15 Licent. Barros de Santillan Præſses Quitenſsis non patiebatur Fiſscalem intereſsſse ſsententijs in cauſsis fiſscalibus ferendis, & quare?
16 L. proximè, D. de his quæ in teſstam. delentur, explicatur.
17 Sententiæ in cauſsis fiſscalibus abſsque expreſsſsione Regiæ perſsonæ ſsolùm cum ipſsius Fiſscali pro, & contra, loquuntur, & concipiuntur.
18 Ficales veniunt appellatione OfficialiũOfficialium, & Miniſstrorum, tam in favorabilibus, quàm in odioſsis, & exempla notanda buius aſsſsertionis.
19 Prohibitiones ſschedularum IndiarũIndiarum Auditoribus factæ, de non viſsitandis privatis ſsibi ſsubditis, & aliæ ſsimiles, ſsemper ad Fiſscales extenſsæ ſsunt.
20 Recuſsationis forma, quæ per leges Regni præſseribitur in recuſsandis Auditoribus, etiam ſservari debet in recuſsatione Fiſscalium.
21 Fiſscalis Regius an poſssit recuſsari? anceps quæſstio eſst, & quid Auctor in ea ſsentiat?
22 Accuſsator poteſst eſsſse inimicus. ſsi ſsuam, vel ſsuorum iniuriam proſsequitur.
23 Fiſscalibus Advocatis, ſseu procuratoribus, cur fi ſscus utatur.
24 Fiſscalis ſsemper cenſsetur invitus, & ex neceſssitate officij ad negotia, quæ privatis damnoſsa ſsunt, accedere, & quæ inde reſsultent?
25 Recuſsari potest omnis, qui poteſst occultè nocere.
26 Fiſscalis officium idẽidem debete eſsſse, quod Chori in tragœdijs.
27 Fiſscales non iurant de calumnia, nec in expenſsis damnantur, & quare? & de alijs eorum, & Fiſsci privilegijs, remiſsſsivè.
28 Fiſscales coram proprijs Fiſsci iudicibus cauſsas dumtaxat agere debent, & omnes Fiſscum tangentes, ad hoc forum trahere poſsſsunt.
29 Fiſscalis in cauſsa immunitatis Eccleſsiaſsticæ, an, & qualiter per ſse, vel per ſsuum agentem in foro Eccleſsiaſstieo comparere debeat? & ſschedula ſsuper hoc expedita.
30 Agentium Fiſscalium manus, & honos, & qui de eis agant.
31 Fiſscales de iure communi non prohibebãturprohibebantur pro alijs privatis advocare, de iure Regio, & Indiarum ſsecus, & ſsched. de hoc agentes.
32 Fiſscales Audientiarum Indiarum, Indorum defenſsionem, & advocationẽ in multis caſsibus excipere iubentur, & ſsunt veluti generales protectores eorum.
33 Cauſsæ Indorum, & miſserabilium perſsonarum videntur eſsſse propriæ ipſsius Regis, cùm ſsub eius tutela poſsiti ſsint. Et inſsignis locus Petri Greg. ad hoc.
34 Pauperes, & miſserabiles perſsonæ in omnibus Senatibus, & Audientijs proprium advocatum habent, qui eos gratis defendere debet.
35 Indi ab omnibus defendi debent.

ERectis, atque ordinatis eo modo, quo diximus, Audiẽtijs, ſsive Cancellarijs IndiarũIndiarum, neceſsſsarium quoque viſsum fuit, ad imitationem HiſpanienſiũHiſpanienſium, peculiares

^† in eis Patronos, ſsive Advocatos conſstituere, qui Regia iura, ac patrimonium defenderent, quos vulgò Fiſscales vocamus. Initio namq́ue nominati non fuerunt, ſsed unus ex Auditoribus hoc officium ſsupplebat, ut ex earundem erectionibus, & antiquis ſsched. pater. Et in Limenſsiac Mexicana Cancellaria, poſstquàm diſstinctæ aulæ pro Quæſstoribus criminum conſstitutæ fuerunt, inxta ea, quæ in ſsuperioribus diximus, diſstinctus quoque Fiſscalis pro eiſsdẽ aulis creatus fuit, qui vocatur Fiſscal del crimen, & hic cum altero, qui appellatur de lo civil, in arduis cauſsis intervenire debet, eiuſsq́ue locum optat, ſsi vacare contigerit, & alteruter alterius defectum, abſsentiamq́ue ſsupplet, ut latiùs hæc omnia, & pleraque alia, |

p. 986

quæ ad Fiſscalium munus ſspectant, diſsponuntur, & explicãturexplicantur in toto tit. 13. De los Procuradores Fiſscales del Conſsejo, i Audiencias, lib. 2. Recop. & de noſstro iure Indiarum, in ordinat. Audient. ann 1563. tit. de los Fiſscales, & in 2. tom. ſsched. impreſsſs. pag. 261. & ſseqq. & in ſsummario legum Indicar. lib. 2. tit. 19.

Fiſscalium autem officium, qua ex parte

* Regij patrimonij defenſsionem, & adminiſstrationis eius attentionem concernit, ut in dictis legibus & ſsched. dicitur, & in l. 7. tit. 1. lib. 9. Recop. poteſst videri ſsimile illi, quod apud Romanos gerebant Procuratores Cæſsaris, & Rationales, de quibus agitur in toto tit. D. de offic. Procur. Cæſs. & ſsimilibus. Quà verò exercet advocationem, & patrocinium cauſsarum, litiumq́ue Fiſscalium, activè, & paſsſsivè, in quo præcipuè ipſsorum munus conſsiſstit, ut ipſsæ eædem ſschedulæ, & leges oſstendunt, poſsſsunt quidem propriùs æquiparari Advocatis Fiſsci, qui primùm Romæ ab Adriano Imp. creati dicuntur, ut refert Spattian. in eius vita. Et de eis agit tit. C. de Advocat. Fiſsci, l. nemo, C. de advocat. diverſs. iud. l. 12. tit. 18. par. 4. in princip. ibi: Patronus Fiſscitanto quiere dezir en Romance, como ome que es puesto para razonar, è defender en juizio todas las coſsas, i los derechos que pertenecen à la Camara del Rei. Et ultra Doct. in eiſsdem iuribus, plura de eiuſsdem officij origine, imitatione, necefſsitate, & pręſstania congerens Oroſsc. in d. Rubr. de offic. Procur. Cæſs. Briſsſson. 3. ſselect. cap. 18. cum tribus ſseqq. Cuiac. lib. 19. obſs. cap. 13. Conrad. Lancel. in temp. omn. iud. lib. 1. cap. 18. Dionyſs. Gothofr. in pract. 1. par. tit. 19. Toletan. in lucerna Rubr. tit. C. de bon. vacant. lib. 10. num. 13. Gutherius de officijs dom. Auguſstæ, lib. 3. cap. 1. & cap. 23. & 25. Galganet. de iure publ. lib. 4. tit. 2. & 3. IoãIoan. Garcia de nobilit gloſsſs. 3. in princip. & §. 1. & de expenſs. cap. 20. num. 9. Chaſsſsan. in Catal. par. 7. conſsid. 33. verſs. Advocatus, & in conſsuet. Burgund. rubr. 2. de confiſscat. in princ. col. 340. & ſseqq. Rebuff. Boer. Peregr. & alij, quos refert doctiſsſs. noſster D. Franc. de Alfaro in egregio ſsuo tract. de offic. Fiſsc. gloff. 9. num. 30. & ſseqq. Petr. Greg. lib. 49. ſsyntag. cap. 47. Petr. Barboſsa, omninò legendus, in l. 1. D. ſsolut. matrim. 1. par. ex num. 4. Otalor. de nobilit. 3. par. cap. 1. num. 12. & 2. par. cap. 6. num. 7. & 9. Gutierr. 1. parct. cap. 19. num. 26. Seſsſse deciſs. 4. in fin. par. 1. Simanc. in Cathol. inſstit. tit. 41. 43. & 53. Maſstrill. deciſs. 214. Fabius de Anna conſs. 66. lib. 1. Pet. Caball. reſsol. crimin. cent. 1. cap. 114. & Petr. Bellin. qui plura de his Fiſscalibus notanda congeſssit, in tract. de re milit. 1. par. tit. 23. ubi num. 17. vocat eos,

^† Malum neceſsſsarium, nimirum quia Princeps, imò & tota ipſsa Reſsp. ſsine ipſsis eſsſse non poteſst, 1. apud Iulianum. 35. D. de iur. Fiſsc. l. 1. C. de. condict. exlege, Dom. Valenç. conſs. 100. num. 101. & ſseq. vol. 2. & meliùs Ant. Fab. in ſsuo Codice lib. 1. tit. 21. diffin. 49. num. 7. ubi inde deducit. talem Procuratorem Fiſscalem eſsſse, & iure optimo appellari poſsſse, Procuratorem generalem, quia licèt ſsit Procurator ſsolius Principis, omniũomnium tamen rerum, quæ ad Principis degnitatem, & Reip. utilitatem pertinent, curam gerit.

Et eſst omninò videndus, & notandus Caſsſsiod. lib. 6. var. epiſst. 8. & 9. ubi de Rationalibus, & lib. 1. epiſst. 19. & 22. ubi de

^† Advocatis Fiſsci formulas tradit & iniuncti officij obligationem eleganter exponit, & qualiter non debeant de poteſstate, ſsed de iure victorias quæere, & curare: Quando laudabilius à parte Fiſsci perditur, cùm iustitia non habetur, &c. quæ verba conſsonant cum alijs ſsimil. Plinij Iun. in Paneg. ad Trajan. & in epiſst. 112. eiuſsdem Trajani ad Plin. lib. 10 ibi: Non minus enim hominibus cuiuſsque loci conſsultum volo, quàm pecuniæ publicæ, l. Imp. ait: Salva Maieſstatis reverentia non dedignari ſsibi cum privatis iura eſsſse communia, l. 2. C. de Advoc. Fiſsc. eod. lib. ibi: Potior eſst apud nos cauſsa privatorũprivatorum, quàm Fiſsci tutel. Melior

^† text. in l. univerſsi 9. C. ubi cauſsæ Fiſscal. in qua probatur, quòd Fiſscalis, vel quicunque alius iudex, qui ſsub colore Fiſsci iniuriosè, & calumniosè ad deprædationẽ privatorum procedit, vivus concremari debet. Iunctis alijs, quæ Nos alio loco trademus, & benè conſsiderant Covar. lib. 1. var. cap. 16. Ivan. Garc. Alfarus & alij ex ſsup. relat. & noviſssimè Franc. Zipæus de Magiſstr. lib. 3. cap. 23. num. 40.

Sed calamum ad noſstros Fiſscales Indicos reſstringentes, ex dicta neceſssitate, & dignitate muneris, quod exercent, cautum eſst,

^† ut idem ſsalarium, idemq́ue ferè honos, qui Auditoribus, ipſsis tribuatur. Vnde & togâ talari, ſsive Senatoriâ indui iubentur, & ut in Tribunali cum Auditoribus ad latus modernioris adſsideant, non ut initio fieri conſsuevit in ſsubſsellijs Advocatorum, ut tetigi ſsup. cap. 4. num. 22. & in terminis obſservat Dom. Alfar. ſsup. gloſsſs. 31. num. 6. & de ſsimili Hiſspaniæ, Galliæ, & Italiæ conſsuetudine teſsiãtes Ioan. Garc. de nobil. gloſsſs. 35. n. 44. Rebuff. Chaſsan. Surgentus, Taſsſsonius, & plures alij, quos refert Maſstrill. de Magiſstr. lib. 5. cap. 9. num. 125. & lib. 6. cap. 4. num. 7. & ſseqq. & deciſs. |

p. 987

214. num. 6. & 15. par. 3. ubi plura alia de titulis, & præminentijs Fiſscalium adducit, & quòd gaudẽtgaudent titulo Clariſsſsimi, & Illuſscriſsſsimi, & debetur eis idem honos, qui Senatoribus, & ſsunt veluti ſsocij, & fratres ipſsorum. De quo plura etiam congerit D. Alfar. ſsup. gloſsſs. 9. num. 27. glſsſs. 10. num. 3. gloſsſs. 17. num. 3. gloſsſs. 34. §. 8. num. 225. Iul. Clar. §. fin. q. 3. num. 6. Craveta conſs. 168. num. fin. vol. 1. Peregr. de iur. Fiſsci lib. 7. tit. 2. num. 15. Barthol. Philip. in tract. de Conſsiliar. privil. 8. & Boſssius tit. de crim. læſs. Maieſst. num. 5. 9. & 14. Rebuff. Petr. Greg. & alij Auctores Galli in locis ſsuprà relatis, ubi dicunt,

^† quòd Fiſscales in Francia ſsunt ſsimul iudices in omnibus negotijs, quæ fiſscum non tangunt. Quod & tradit Eguin. Baro in d. tit. de offic. Procur. Cæſsar. in comment. de iure Gallic. ubi diſsputat, an Fiſscales, Iudices, vel litigantes dicendi ſsint. Et certè hæc iudicandi poteſstas in noſstris Indijs eiſsdem Fiſscalibus conceſsſsa reperitur, ubicunque cauſsa aliqua, quæ Fiſscũ non tangat, in diſscordia votorum remittitur, vel Auditores per mortem, vel abſsentiã deſsiciunt, qui plenam aulam ad negotiorum, quæ ſseſse offerunt, expeditionem efficere poſsſsint, ut diſsponitur in ſsched. Regia dat. Matr. 20. Novembr. ann. 1578. quæ habetur d. 2. tom. pag. 262.

Et ex his primò deſscendit illuſstratio, & ratio aliarum ſsched. quæ habentur d. 1. tom. pag. 263. & 267. & in ordinat. Tribunalium de Cuentas, quæ Fiſscalibus in loco & ſseſsſsione

^† eandem præcedentiam tribuunt, quam Auditoribus, & Quæſstoribus criminum reſspectu omnium hominum privatorũprivatorum ſsuæ provinciæ, atque etiam SecretariorũSecretariorum, Algacellorum maiorum, Officialium Regiorum, & Rationalium Computorum, ſsive Calculatorum, quos vocamus Contadores del Tribunal i Contaduria mayor de las cuentas Reales. Prout & in Regijs Conſsilijs, & Cancellarijs Hiſspaniæ praxi etiam receptum videtur, quatenus Fiſscales, omnes alios Miniſstros præcedunt,

^† excepto Conſsilio ſsupremæ Inquiſsitionis, ubi Secretarius Fiſscalem præcedit: quo exemplo cùm idem prætenderent Secretarij ſsupremi CõſilijConſilij Italiæ, contra Fiſscalem noviſsſsimè in eodem Conſsilio creatum, Dom. D. Ioan. Ruiz de Laguna, obtinere nõ potuerunt, ipſso itrenuè & docta iuris allegatione cau am ſsuam defendente, ubi plura eieganter de hoc officio, & eius præſstantia congeſssit. Quam uſsque adeò in hoc articulo extendit D. Alfar. d. gloſsſs. 31. num. 6. in fine, & latiùs gloſsſs. 28. num. 4. pag. 251. quòd in caſsu,

^† quo per mortem, vel abſsentiam Fiſscalis proprietarij, alius ab ipſsa AudiẽtiaAudientia, vel à proprietario, qui ſse abſsentat, ſsufficitur, ac ſsubſstituitur, ut eius vices ſsuppleat, hic quoque eiſsdemmet privilegijs, & præeminẽtijs, etiam quoad loci prærogativam, frui debebit. Et quòd de facto ita obſseratum fuit in Cancellaria Argentina, ex l. ſsuggerente, C. de offic. eius qui vicem iud. ger. & traditis ab Hippolyt. de Marſsil. ſsing. 649. Quod tamen his diebus ſsupremus Indiarum Senatus, licèt Ego ſsupuà dicta perpendetem, admittere noluit, quin potiùs officiales Regios urbis Guadalazaræ, in ſsubhaſstationibus Rei Dominicæ, & alijs actibus, in quibus concurrerent, præcedere debere Fiſscalem ſsuffectum declaravit, & ad hoc generalem ſscheduam expediri iuſsſsit. Mortus fortè ex doctrina Peregrini de iure Fiſsci lib. 7. tit. 2. num. 2. & eiuſsdem D. Alfari gloſsſs. q. num. 2. & gloſsſs. 31. num. 8. qui affirmant,

^† propriè fiſscalem nõ eſsſse, nec dici poſsſse, niſsi qui à Rege fuerit nominatus. Et quòd qui ab eodem Rege

^† electi, & nominati ſsunt, & officiorum proprietatem habent, regulariter ſsuffectis præferri ſsolent, vel alijs, qui ab inferioribus titulum habent, l. reſstituendæ, in fine, C. de advocat. diverſs. ind. l. fin. d. de albo ſscrib. l. ſspuri js, §. fin. D. de Decurion. Auth. ut iudic. ſsine quoquo ſsuffrag. cum alijs, quæ adduxi ſsup. lib. 2. cap. 9. num. 43. & cap. 29. num. 13.

Et eſst adeò verum, quòd Fiſscales cum Auditoribus adſsident, ut non ſsolùm

^† in Tribunali hoc procedat, interim dum lis diſsceptatur, & de cauſsa cognoſscitur: verùm plurimis quoque ſschedulis Regijs cautum ſsit, ut etiã in conclavi ſsecreto, quod Acuerdo dicitur, ubi cauſsæ iudicantur, & deciduntur, idem obſservetur, ut conſstat ex quadam dat. Eſscoriali 22. Auguſst. ann. 1568. Tolet. 2. Iun. 1560. Matr. 7. Iul. 1572. Mentridæ 21. Maij1577. d. 2. tom. pag. 264. & 265. quæ diſsponunt: Que pueda el Fiſscal entrar, i hallarſse en los acuerdos ſsiempre que quiſsiere, i ſse buviere de votar qualquier pleito q̃que tocare a la Real hazienda: i que ningunos ſse puedan hazer, ni hagan en dias extraordinarios, ſsin llamarle à ellos, i que ſse ſsiente en el aſssiento miſsmo que los Oidores tuvieren, al lado del mas moderno. Quod eſst unum

^† de magnis Fiſsci, & Fiſscalis privilegijs, & adeò verum, ut multi teneant, ſsententiam contra Fiſscum eo abſsente prolatam, nullam eſsſse, licèt in alijs Advocatis contrarium obſservetur, l. velamento, C. de poſstuland. ubi Bald. & Salicet. num. 1. l. ſsi fiſscus 7. D. de iure ſsifci, l. 3. §. multa, verſs. Divus, D. eod. ubi gloſsſs. ſsing. verb. Restituũtur, l. fin. C. de Advocat. fiſsci, quam ſsic ſsummat Bald. ibîd. l. 1. C. de fide inſstrum. & iure haſstæ Fiſscal. lib. 10. ubi gloſs. verb Omni ordini, |

p. 988

1. 7. tit. 1. lib. 9. Recop. cum alijs, quæ latè, & optimè adducit Batt. in l. unic. C. de ſsentent. advetſs. Fiſsc. lib. 10. ubi Valenç. Piſscator n. 18. & ſseqq. Boſssius in praxi tit. de Fiſsc. n. 23. & tit. de ſsent. n. 18. ubi addit, ſsolam citatione non ſsuſsticere, niſsi etiam actualiter interveniat, Ioan. Garc. dict. gloſsſs. 3. num. 13. & 14. Ioan. Gallus de privil. Fiſsc. privil. 31. Pereg. d. lib. 7. tit. 2. num. 2. & ſseqq. & lib. 6. tit. 4. num. 5. Simanc. d. tit. 53. num. 10. & Dom. Alfar. ubi ſsup. gloſsſs. 16. privil. 65. num. 210. 229.

Quamvis nõnon defuit in noſstris Indijs

^† quidam Præſses Quitenſsis Cancellariæ, nomine Barros de Santillan, qui hanc praxim admittere nolebat, & Fiſscalem exire faciebat tèpore, quo de cauſsa decidenda agebatur, ductus exemplo eius, quod fecit Imp. Antininus in 1. proximè, D. de his quæ in teſstam. delent. ibi: Remotis omnibus cùm deliberaſsſset, &c. quam formam ſsemper obſservari ſolitãſolitam, tradit Dionyſs. Gothofr. ibîd. Sed non animadvertens,

^† Calphurnium Longum, qui in eo text. Fiſsci partes egiſsſse dicitur, non fuiſsſse illis præeminentijs cohoneſtatũcohoneſtatum, quibus hodie, ut diximus, noſstri Fiſscales utuntur; Ac prætereà, ibi ſsententiam nõnon fuiſsſse latam à iudicibus Fiſsci, inter quos ſsedendi, & intereſsſsendi privilegium Fiſscali coceditur, ſsed Imperatorem ipſsum per ſse cauſsam illam decidere voluiſsſse. Vnde non erat neceſsſsaria intervetio Fuſscalis, qui in defectum Principis adeſsſse iubetur, & tanquam qui eum refert, ac repræſsentat: adeò, ut in

^† cauſsis fiſscalibus ſsententiæ non cum Rege, ſsed cum Fiſscali tãtùm loquantur, & proferantur, licèt in alijs de partibus, & eorum procuratoribus mentio fiat, ut probat l. 1. C. de ſsentent. & interloc. & ſsignanter Greg. Lopez per text. ibi in l. fin. tit. 5. par. 3.

Secvndò, ex prædict is emanat,

^† quòd appellatione Senatorum, Auditorum, Miniſstrorum, ſsive Officialium alicuius Senatus, vel Cancellariæ, Fiſscales quoque tam in favorabilibus, quàm in pœnalibus, & odioſsis ferè in omnibus comprehendi videntur, ut ad plura praxi urilia diſsputant poſst alios, quos referunt, Aponte conſs. 49. lib. 1. num. 32. & feqq Lanar. conſs. 43. num. 93. Vinc. de Franchis deciſs. 407. par. 2. Gratian. deciſs. 253. & difcept. forenſs. cap. 225. num. 51. Fab. de Anna conſs. 107. num. 21. Maftrill. in locis ſsuprà relatis, Caravita ad ritus Siciliæ, ritu 11. & latiùs cæteris Marcellin. Maurus, omninò videndus, alleg. 22. & 27. Quod notari expcdiet ad interpretationem l. pupillus, §. item quæritur, verſs Sanè, D. de auctor. tut. ibi: Sed ſsimpliciter, ut ſsolenst bonestiores, non pati nomina ſsua inſstrument is inſscribi, ut non minus de Fiſscalibus, quàm de Senatoribus intelligatur. Et ad calus relatos in l. 50. tit. 5. lib. 2. l. 2i. tit. i.l.i. §. 47. tit. 2. lib. 9. Recop. Et præſsertim

^† ad plures proviſsiones, & prohibitiones Indiarum, ubi quæcunque de Auditoribus dicuntur, æquâ lance in Fiſscalibus obſservantur, & obfervari iubentur, ut ex ipſsis apparet, & præcipuè ex illa Philip. III. ann. 1610. quæ ſstatuens: Que los Preſsidentes, i Oidores de las Audiencias de las Indias ſse abſstuvisſsſsen de hazer viſsitas en ſsus distrotos à perſson. us particulares de ellos, etiam Fiſscalium meminit, eâ ratione additâ, qnæ maximè ad noſstrum inſtitutũinſtitutum conducit: Por quanto voſsotros mis Preſsidentes, Oidores, i Fiſscales repreſsentais inmediatamẽteinmediatamente mi Real perſsona. Vnde

^† & leges tit. 10. lib. 2. Recopil. quæ de recuſsatione Præſsidum, & Auditorum agunt, earumq́ue forma & pœna, in Fiſscalibus etiam practicandas eſsſse concludit Dom. Alfar. d. trast. de off. Fiſscal. gloſsſs. I7. num. 4. pag. 98. ſsic per confequentiam ſsentiens, Fiſscalem abſsque dubio recuſsari poſsſse. nihil verò ad id probandum allegans; cùm

^† tamen hic articulus valdè difficilis ſsemper reputatus fuerit: & fint plures, qui recuſsari nò poſsſse, cùm votum non habet, affirment, & ſsic ſsæpè pronuntiatum eſsſse, ut conſstat ex traditis à Peguera decif. Cath. 232. fol. 174. Maſstrill. deciſs. Sicil. 214. per totam 3. par. ubi refert ſsched. Regiam hoc ita declarantem, & in noſstris terminis Fiſscalium Indiarum D. Carraſscus ad leges Recop. cap. 9. ex num. 43. ad47. fic ſsæpè in practica obſservatum inquiens, & aliquas diſstinctiones adducens. Contrarium tamentenet noviſsſsimè, cùm Dom. Alfaro fentiens, Ant. Mornac. in notis ad l. 1. D. de off. Procur. Cæſs. pag. mihi 50. referens ita in Parifienfi Senatu poſst magnam cauſsæ còſsul tationem, & antiquiorum Arreſstorum reviſsionem pronuntiatum fuiſsſse 27. Auguſst. ann. 1612. Iacob. Laurent. de iudice ſsuſspect. c. 6. n. 9. cum ſseqq. fol. 34. & Alvar. Valaſsc. omninò videndus, conſsult. 124. per tot. 2. par. ubi plures ad id fulciendum rationes adducunt, quæ apud ipſsos videri poterunt. Ego verò ſsic breviter diſstinguendum cenſserem. Quòd ſsi exparte Fiſsci recuſsatio inrendatur, nimirùm quia ex aliqua iaſsta cauſsa de ſsuo Fiſscali iuſstè ſsuſspectus, nulla ſsit dubitatio, quin ſstatim abſstinere debeat, & præcepto Regis, vel Proregis, aut Regalis Audientiæ, hoc Regio nomine iubentis, vel declarantis, obedire, abſsque eo, quòd tunc aliqua ſsolemnis, vel iuridica probatio, vel pœnæ depoſsitio neceſsſsaria ſsit, ex reg. l. iudicium ſsolvitur, D. de iudicijs, |

p. 989

l. poſst litem, l. mutari, l. item ſsi ſsuſspectus, D. de procur. l. 24. tit. 5. par. 3. cum alijs, quæ de mutatione procuratioris, vel advocati, quẽ ſsemel elegi, tradit Boer. deciſs. 258. num. 7. & Did. Perez ad leges Ordinamenti, col. 957. verſs. Quæro octavò, & agnoſscit Carraſsc. ubi ſsup. num. 44. referens caſsus, & cauſsas, in quibus Limæ ita per Proreges factum fuit, Peregr. d. lib. 7. de iur. Fiſsc. tit. 2. n. 11. loquens de Fiſscali Regio recuſsando, ob id quòd priùs fuerat Advocatus partis, contra quam nunc pro Fiſsco iudicium intenditur, & Maſstril. deciſs. 151. n. 49. & ſseqq. loquens de Fiſsci patrono, qui intervenerat in cauſsa criminali inquiſsiti, & quòd effectus iudex poſssit poſsteà ut ſsuſspectus recuſsari. Si verò Fiſscalem recuſsare velit reus, contra quem ad ipſsius inſstantiam proceditur in cauſsa civili, vel criminali, tunc palnè maturjùs procedendum, & deliberandum erit, ne ſsit in reorum manu, eos patronos, aut procuratores excludere, quos Princeps ex lectiſssim is elegit, & de quibus adeò confidit, ut ſsup. retulimus. Et ideò allegationem aſsperitatis, aut malæ tractationis, vel acrimoniæ in defenſsione, & proſsequutione litis, non facilè reciperem: quoniam hæc, ſsi in eis aliquid excedatur, alijs modis, aut pœnis temperari, aut emendari poſsſsunt, quas tradit Millius in prax. crimin. verb. inſst. & ſsupplic. formæ, fol. 38. Sin autem inimicitia obijciatur. in hac quoque qualis ſsit, & ex quibus rationibus orta valdè attendi debebit. NãNam poterit forſsan magis in cauſsam, quàm in perſsonã dirigi, &

^† cùm inimicitia non ſsoleat excludere ab agẽdo, vel accuſsando eum, qui ſuãſuam, vel ſsuorum iniuriãiniuriam in iudicio proſsequitur, ut per Clarum q. 14. & Tuſsch. litt. A. concl. 160. n. 5. ſsufficere non debebit ad excludendũexcludendum Fiſsci patronum, qui ipſsum, Fiſsum, & Regem (ut diximus) repræſsentat, qui

^† quoniãquoniam non poteſst per ſse agere, neque in Curiam accedere, talem procuratorem præponit, cum ampliſsſsima facultate, ad proſsequenda omnia negotia fiſscalia, & delicta, ut notanter inquit Matth. de Afflict. ad conſst. Neapol. lib. 2. rub. 39. de reſst. Reip. fol. 83. & Iul. Clar. §. fin. q. 3. n. 6. pag. 9. Quod efficit. ut

^† ad eiuſsmodi iudicia invitus, & ex neceſssitate accedere videatur, non verò voluntate, aut nocendi animo, arg. l. tutorem, 1. reſsp. D. de his quæ ut indig. l. ſsi ſservus communis, §. quod verò. D. de furtis, l. ſsi mulier, §. 1. D. rer. amot. & melioris text. in l. 2. D. de iure Fiſsci, ubi propter neceſssitatem officij, & favorem Fiſsci, excuſsatur quis à pœna, etiam ſsi non probaverit, iunctis alijs, quæ ad idem adducit Greg. Lop. inl. 5. verb. Tal malicia, & in l. 6. verb. Non pudieſsſse probar, tit. 1. par. 7. Cæterùm ſsi ultra modũ in reos excanduiſsſse probetur, vel graves minæ, aut tales inimicitiæ causãcausam præceſsſserint, quæ Fiſscalẽ ſuſpectũſuſpectum reddere poſssint, & animi eius motum ſsatis detegãtdetegant, quòd magis perſsonæ odio, quàm cauſsæ profectu, vel publicâ delicti vindictâ in ea movẽdamovenda, vel proſsequẽda procedit; tunc non dubitarem illum recuſsari poſsſse, & recuſatũrecuſatum declarare, ut evincunt Anctores, & rationes, quas pro affirmativa parte perpendi, & regula generalis, quæ docet,

^† quòd recuſsari poteſst omnis, qui poteſst occultè nocere, ut per Valaſsc. d. conſsult. 124. n. 4. Quo in numero Fiſscalem graviter parti infenſsum, computari poſsſse, negare non licet. Cuius

^† officiũofficium, teſste Mornac. ubi ſsup. unus interpretũinterpretum Horatij idẽidem eſsſse debere inquit in cauſsis publicis, & privatis, quòd Chori in tragœdijs, qui culpat, quod malè agitur, laudat, quod benè, & modum ac normam præſscribit negotij, rebuſsq́ue omnibus, quæ gerũturgeruntur. Sic verò Horat. in arte Poët.

Auctoris partes Chorus, officiumq́ue virile
Defendat, neu quid medios intercinat actus.
Quod non propoſsito cõducatconducat, & hæreat aptè.

Tertiò, ex eadem dignitate, & neceſsſsi

*tate officij Advocati Fiſscalis deſscendit, quòd ſsecundùm magis communem opinionem in cauſsis, quas movet, vel defendit, regulariter non debet iurare de calumnia, nec in expẽſsis damnari, & alijs pluribus privilegijs utitur, & gaudet, quæ brevitati ſstudens omitto, & quia plenè de eis agunt Rebuff. Ioan. Garc. Simanc. & alij ſsup. citai, Franc. Lucan. de privil. Fiſsc. n. 79. Miſsyng. cent. 1. obſs. 74. per tot. Petr. Surd. deciſs. 28. Iacob. Calicius in Margar. Fiſsci, Matt. de Afflict. in conſst. Neapol. lib. 2. rubr. 37. fol. 83. & pleniùs in rubr. de fratrib. de novo benef. inveſst. ex n. 9. Boſsſsius, omninò videndus, in prax. tit. de privil. Fiſsc. Greg. Lop. in l. 33. tit. 13. par. 5. gloſsſs. 1. & 2. Gail. lib. 1. obſs. 20. & 21. ubi eius Addit. Grœvæus, latè Pereg. d. lib. 7. cap. 2. pet tot. præcipuè ex num. 15. & D. Alfar. d. tract. de off. Fiſscal. gloſsſs. 16. 17. & 18. ubi de privilegijs Fiſsci, & Fiſscalis in agendo, accuſsando, & defendendo, & gloſsſs. 31. ubi de honoribus, & præminentijs Fiſscalium.

Sed inter alia illud eminet,

^† ut ſsive agat, ſsive conveniatur, non teneatur cõparere corã alijs iudicibus, quàm ijs, quibus ipſse adſsidet, quiq́ue privativè de cauſsis Fiſscalibus cognoſscendi, & iudicandi ius habent, atque adeò poſssit ad ipſsos cauias omnes alibi pendẽtes attrahere, inſstar antiqui Procuratoris Cæſsaris, & Rationalis. Ad quod plura iura, & Auctores adducũtadducunt Afflict. deciſs. 41. n. fin. Aliciat. cõſs. 12. n. 11. lib. 8. Pereg. d. lib. 7. tit. 1. ex n. 1 Maſstril. de Magiſst. lib. 3. c. 4. n. 14. D. Alfar. |

p. 990

gloſs. 11. n. 1. &. fin. & gloſsſs. 15. & 29. per tot. & noviſsſsimè D. Carleval. de iudic. diſsp. 2. num. 340. quod ſspecialiter notare volui, quia cũm Limæ eſsſsem, ſsæpè in terminis habui, & præcipuè in emergenti quæſstione cuiuſdãcuiuſdam Fiſscalis,

^† qui agebat cauſsam corãcoram Vicario Archiepiſscopali, contra quendãquendam reum, qui immunitatẽ EccleſiaſticãEccleſiaſticam allegabat, prout ſsibi iniũgitur per leges Regias, quæ de defendẽdadefendenda ſseculari iuriſsdictione agunt, de quibus Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 19. n. 32. & volebat Vicarius, ut in ipſsius Tribunali perſsonaliter cõpareret, vel ſsaltem libelios, quos præſsentabat, proprio nomine ſsigillaret. Fiſscalis autẽautem replicabat, contentũcontentum eſsſse debere, quòd cauſsam propter eius ſspiritulaitatẽ, ac prærogativam ad iudices Regios nõnon attraheret, & quõd ipſse per ſsuum agentem, ſsive ſsolicitatorẽ, quem vocãt, Fiſscalem libellos proprio, ſsigno, ſsive rubricâ munitos, præſsentaret. Cùmq́ue ſsuper hoc articulo variæ fuiſsſsent iudicantiũiudicantium ſsentẽtiæ, ſsupremus IndiarũIndiarum Senatus conſsultus reſspondit in epiſst. dat. Matrit. 3. Iun. ann. 1620. Lim anæ Audientiæ directa: Ha parecido que no tiene duda ſsino que el Fiſscal puede ſseguir eſstas cauſsas por ſsi, ò ſsu ſsolicitador Fiſscal, cõ q̃ èl firme las peticiones en los caſsos q̃que le tocaren, ò las rubrique. Et idem ſsibi in ſsimili conſsultatione reſsponſsum fuiſsſse narrat D. Alfar. d. gloſsſs. 11. n. 4. & gloſsſs. 10. n. 7. & ſseqq. & gloſsſs. 28. n. 5. Vbi

^† benè agit de dictis agentibus, ſsive ſsolicitatoribus Fiſscalibus. Cui addo hac in parte Pet. Greg. d. lib. 49. ſsyntagm. cap. 7. n. 8. & 15. ubi dictos agẽtes vocat ſsubcognitores, & recenſset, quæ in Gallia in mãdatis habeant, & Ant. Mornac. in not. ad l. 1. de off. Proc. Cæſs. ubi eos Vicarios appellat, & docet, in quibus caſsibus pro Fiſscali ſsupplire poſssint: & noviſsſs. D. IoãIoan. Bejaran. in docto libello, quem de huius muneris dignitate & poteſstate typis excuſsſsit, quod ipſse pluribus annis diligenter, & ſsolerter exercuit.

Qvartò, alijs multis omiſsſsis, pro huius capitis colophone ſsubnecto, quòd

^† licèt de iure communi non uſsquequaque reperiatur prohibitũ, ne advocatus Fiſsci aliarũaliarum cauſsarũ patrociniũ in ſse recipiat, ut benè oſstẽdit Caravit. adrit. Sicil. tit. 11. & Marcel. Maur. alleg. 22. & 77. In noſstris tamẽtamen Hiſspaniæ, & Indiarum Fiſscalibus contrà obſservatur. Eis enim æquè ac Auditoribus, privatorum advocatia interdicitur. Quinimò & CathedrarũCathedrarum functio in Academijs locorum ubi Regales Cãcellariæ reſsident, ut expreſssè diſsponitur in ipſsarũ ordinat. & in l. 2. tit. 13. l. 30. tit. 4. l. 50. tit. 5. lib. 2. Recop. & notat D. Alfar. gloſsſs. 9. n. 35. Quod tamen in noſstris Indijs notabilitr limitatur in

^† cauſsis Indorum, pro quibus non ſsolùm poſsſsunt Fiſscales advocare, & patrociniũpatrocinium ſsuſscipere, ubi cõtracontra Fiſsum nõnon agunt; ſsed potiùs enixè iubentur, ut illud ſsuſscipiant, & Protectorum generalium titulo inſsigniantur, ut deciditur in ordin. ann. 1563. & in multis ſschedul. quas reperies d. 2. tom. pag. 268. & 270. In quo ſsuperioribus legibus, & ordinationibus repugnari nõnon videtur,

^† quaſsi Pijſssimi noſstri Reges exiſstimaverint, cauſsas Indorum, tanquam adeò abiectorum, & miſserab ilium, proprias ipſsorum eſsſse, cùm & earũ cognitionem ijdem ipſsi in ſse, etiam omiſssis proprijs iudicibus, ſsuſsceperint, & avocaverint, l. 1. C. quando Imp. inter pup. & vid. & notat in terminis, de omnibus miſserabilibus perſsonis loquens, & Fiſscalem hac ratione ad eas ſsuſscipiendas ſsuadẽs, Pet. Greg. d. lib. 49. ſsyntagm. cap. 7. n. 13. ſsic inquiẽs: Si tamen de cauſsa pauperum, ſsocietatum, mendicantium, hoſspitalium, & miſserabilium perſonarũperſonarum aga. tur, pium opus facient, & Principis munus parteſsq́ue exequentur, ſsi pro illis lites agitent, & eorum cauſsas tueãturtueantur legitimas. Quia nec ipſse Princeps earum miſserabilium perſsonarum partociniũpartocinium aſspernari debet. Quod tamen nunquam vidi practicari, niſsi in Indis, & pro aliquorum piorum operum implemento. Nam

^† alij pauperes in ſsingulis Senatibus, & Cancellarijs proprios Advocatos, cum ſsalario congruo deputatos, habent, ad quos in eorum cauſsis recurritur, ut per l. 16. tit. 16. lib. 2. Recop. Covar. lib. 6. pract. num. 4. & plures alios, quos rrefert noſster D. Gabr. Alvarez Velaſscus de privil. pauper. 1. par. cap. 28. Pro Indis autem, licèt etiam ſsuos Advocatos habent, Fiſscales quoque intercedere Reges noſstri voluerunt, & iuſsſserunt, eò

^† quòd ipſsorum conditio talis ſsit, ut ab omnibus defendi debeat, ut latiùs dixi ſsuprà hoc tom. lib. 1. cap. ult. ex num. 15.

CAPVT SEPTIMVM. De peculiari iurid ictione, quam alternis vicibus Auditores Indiarum exercent circa colligenda, & remittenda defunctorum bona, qui haeredes in Hispania, vel alibi absentes habere dicuntur, vulgo De los juzgados de bienes de difuntos.

CAPVT SEPTIMVM. De peculiari iurid ictione, quam alternis vicibus Auditores Indiarum exercent circa colligenda, & remittenda defunctorum bona, qui hæredes in Hiſspania, vel alibi abſsentes habere dicuntur, vulgò De los juzgados de bienes de difuntos.

SVMMARIVM CAPITIS Septimi.

1 AVditores Indiarum viciſsſsim de eolligendis, & remittendis bonis defunctorum interdunt.
2 Teſstamentorum implementum ſsummo ſsiudio à Rwgibus, & Magistratibus curari debet, & maximè Indijs, & quare?
3 Defunctorum in Indijs bona ne uſsurpentur, ſsemper magna cura à noſstris Regibus curatum eſst, & ſsched. de hoc agentes.
4 Iuriſsdictio privativa iudicis generalis bonorum deſsunctorum in ſsingulis Audientijs Indiarum, qualiter, & quando induci cœperit?
p. 991
5 Bonorum defunctorum in Indijs collectio, & icuſstodia, qualiter diſspoſsita fuerit?
6 Iudex generalis bonorum defunctorũdefunctorum quo tempore duret, & qualiter eo finito rationem reddere debeat?
7 Tabellio, ſseu Scriba propris creari iuſsſsus fuit, pro iudicatu, ſsive Tribunali bonorum defunctorum.
8 Iudex generalis bonorum defunctorum, qualiter ſse habere debeat in commiſsſsarijs ſsubdelegandis, & expedicandis?
9 Licentia recedendi à provincijs Indiarũ nulli dari debet, qui priùs ſse nihil bonis defunctorum debere, non docuerit.
10 Bona defunctorum in Indijs, ubi ad Hiſspaniam deducta ſsunt, qualiter Hiſspali inter hæredes, vel legatarios eorum distribuantur.
11 Fiſscales Audientiarum Indiarum, ut ſsint generales Protectores bonorum defunctorum, aliquando tractatum eſst, & in Frãcia obſservatur.
12 Defunctorum bona colligi, & defendi, eorumq́ue ultimam voluntatem impleri, cuivis de populo peter, & curare permittitur.
13 Tribunalis, ſsive iudicaturæ bonorum defunctorum in Indijs, qui Auctores ſspecialiter agant?
14 Supplicatio ſsecunda, an, & qualiter locum habeat pro ſsectentia lata à iudice generali bonorum defunctorum.
15 Lis cœpta ante iudicem generalem bonorum defunctorum perinde habetur, ac ſsi in ipſsa Audientia cœpta eſsſset, & ſsched. de hoc agentes.
16 Iudicis Cantabriæ in Pintiana Cancellaria iuriſsdictio, eſst ſsimilis iuriſsdictioni iudicis bonorum defunctorum in Indijs. L. 68. tit. 5. lib. 2. Recop. expenditur, & explicatur, ibidem.
17 Caſsus quos nectit paritas rationis, non ſsunt ſseparandi in iuris diſspoſsitione.
18 Supplicationis verbum denotat ſsuperioritatem Tribunalis, à quo talis ſsupplicatio interponitur.
19 Verba duo contraria ubi in eadem diſspoſsitione reperiuntur, illud debet attẽdiattendi quod eſst potentius, & magis cohærens voluntati proferentis.
20 Supplicatio ſsecunda ſsi interponatur in cauſsa, quæ cœpta fuit coram iudice ſsubde legato à iudice generali bonorũbonorum defunctorum, quid de ea cenſsendum ſsit?
21 Lis quando dicatur cœpta coram ordinario, vel in Regali Audientia, ad effectũeffectum admittendæ ſsecundæ ſsupplicationis.
22 Iudex generalis bonorum defunctorum, an, & quando à ſse avocare poſssit cauſsas in alijs Tribunalibus pendentes, & num.
25 Ubi ſscheduleæ de hoc agentes.
23 Iuriſsdictio delgata, & privativè cõceſsſsa derogat ordinariæ.
24 Iudex delegatus ad faciendum quòd aliquis ſsolvat, quod debet, potest procedere etiam contra eius fideiuſsſsores.
26 Cauſsas fiſscales, vel in Audientijs Regijs iã introductas ad ſse attrahere, vel avocare non poterit iudex generalis bonorum defunctorum, & quare?
27 Superior Curia nunquam remittit cauſsas inferiori.
28 Cauſsa ſsemel coram Principe introducta, inferior iudex de ea amplius cogneſscere nequit.
29 Iudex generalis bonorum defunctorum iuriſsdictionem delegatam am habet, & cavere debet, neillam ambitiosè extendat.
30 Verba os damos poder i comiſsſsion, in eo qui aliàs nõnon habet iuriſsdictionem, eius delegationem important.
31 Iuriſsdictio delegat extendi non potest ultra res, cauſsas, vel perſsonas in ipſsa delegatione expreſsſsas, etiam ſsi partes conſsentiant.
32 Iudex generalis bonorum defunctorũdefunctorum, an etiam de bonis Clerisorum cognoſscere poſsſsit, & illorum inventariũinventarium facere? & ſschedul. de hoc agentes.
33 Clericorum decedentium bona, laicis hæredibus relictis, fori privilegium amittunt, ſsecus, ſsi Clericis, aut pijs operibus.
34 Concilij Limenſsis deciſsio expenditur, circa bona clericorum ab inteſstato in Indijs decedentium.
35 Iudices aliqui bonorum defunctorũdefunctorum ſsolẽt procedere in bonis ClericorũClericorum indiſstinctè, & cõtracontra executores testamentorũtestamentorum, vel debitores defuncti, etiãetiam ſsi ſsint Eccleſsiastici.
36 Executor Eccleſsiaſsticus teſstamenti alicuius laici, an coram ſseculari iudice conveniri poſsſsit?
37 Proviſsio hominis facit ceſsſsare proviſsioẽ legis, maximè quando in idem tendunt.
38 Procuratores in Indijs nõnon admitti ad petenda, & recipienda bona defunctorũdefunctorum, qui hæredes in Hiſspania reliquerunt, quædam ſsched. iuſsſsit, quæ poſsteà temperata fuit.
39 Procur atorum uſsus, & mandandi negotia noſstra alijs, de quibus fidimus, ex iure gentium est, & tolli non debet.
40 Iudex bonorum defunctorum poteſst de illis colligendis, & in HiſpaniãHiſpaniam remittẽdis curare, ſsi procuratores ad id à partibus miſsſsi, fraudul enter ſsegnitervè procedant.
41 Bona intestatorum tanquam vacantia |
p. 992
quando, & in quorũquorum hæredum defectu Fiſsco applieanda ſsint? L. vacantia, cum alijs, C. de bon. vacãt. lib. 10. l. 6. tit. 13. par. 6. & l. 12. & 13. tit. 8. lib. 1. Recop. explicantur, ibidem.
42 Fratres, vel ſsorores naturales admittuntur ad ſsucceſssionẽ fratris legitimi, excluſsis patruis, amitis, & alijs tranſsver ſsalibus, & fiſsco.
43 Iudex generalis bonorum defunctorum, an, & quantum expendere poſssit in funerali, & pijs operibus pro defuncto, cuius bona adminiſstrat?
44 Quintum bonorum pro pijs operibus erogandum eſsſse, vulgaris traditio eſst, & unde ortum babuerit?
45 Concilium Limenſse quot Miſsſsas dici permittat de bonis Clerici intestato decedentis, & pro eius anima?
46 Degentes in Indijs, tam in vita, quàm in morte curare debent, ut opera pia, quæ faciunt & relinquunt, ibi expendantur, ubi pecunias, acquiſsierunt, & nobilis ſsched. de hoc agens, cuius zelus laudatur.

INter alia ſspecialia, quæ ſsup. cap. 3. AudiẽtiasAudientias, & Auditor es Indiarum habere diximus, illud valdè notabile eſst, quod in hoc capite tractandũtractandum promiſsimus. Nimirùm

^† ut unus eorum de colligendis, & remittendis bonis defunctorum intendat, qui ab inteſstato, vel etiã cum teſstamento deceſsſserunt, hæredibus tamen, vel legatarijs abſsentibus, vel pijs operibus in Hiſspania, vel alibi fieri iuſsſsis. Etenim cùm

^† ſsemper, & ubi q́ue publicè intereſsſse iudicetur, ſsupremas morientiũmorientium voluntates exitum habere, & in id omni ſstudio Magiſstratus invigilare, l. vel negare, D. quemadm. teſsam. l. 1. C. de ſsacroſs. Eccleſs. Plin. Iun. lib. 2. epiſst. 16. & lib. 4. epiſst. 10. Tiraq. Mainard. & plures alij, quos noviſsſsimè refert D. Valenç. conſs. 124. n. 24. & ſseqq. vol. 2. & Ego ſsup. lib. 3. c. 3. ex n. 65. & cap. 6. n. 65. Quibus nunc addo Caſsſsiod. lib. 5. var. epiſst. 21. ibi: Vivat tibi perpetuis ſsæculis decedentiũdecedentium voluntas, tranſseant in posteros iudicia parentũ. In noſstris tamen provincijs IndiarũIndiarum hoc attentiùs curari, & provideri oportuit, propter earũearum diſstantiam, & fraudes, quæ in occultandis, & intercipiendis defunctorum bonis experiebantur. Et ita Reges noſstros

^† id iãiam ab antiquis temporibus ſsummâ attentione, & vigilantiâ præſstitiſsſse, benè conſstare poterit, ex traditis ab And. de Herrer. in hiſst. gener. Ind. decad. 3. pag. 168. & 368. & decad. 4. pag. 98. 267. Remeſsal. in hiſst. Guatem. lib. 1. c. 14. n. 4. & 5. & meliùs ex multis ſsched. proviſsion, & inſstruction. Regijs, ad idem varijs temporibus expeditis, prout rerũrerum uſsus exigerevidebatur: quæ reperiuntur in 1. to. impreſsſs. ex pag. 374. ad 396. & in ſsummar. Recop. leg. Indic. quæ prope diẽ lucem expectat, lib. 3. tit. 4. quarũ aliquas refert, & alias ſsuo iudicio formandas Matienz. in tract. M.S. de moder. Reg. Perù, 2. par. cap. 31.

Sed tandem omnes ferè redactæ ſsunt ad inſsiguem illãillam proviſsionẽ D. Imp. Caroli V. dat. Pintiæ 16. April. ann. 1550. quæ extat d. 1. tom. pag. 376. cum ſseqq. & inter plura alia, quæ prudenter cavit circa collectionẽ, adminiſstrationẽ, & remiſsſsionem dictorum bonorũbonorum, illud præcipuum fuit,

^† ut ſsingulis annis unus ex Auditoribus nominaretur, qui privativè de his cauſsis cognoſsceret, & primam inſstantiã faceret, ab eoq́ue ad Regales Audientias appellaretur, vel ſsupplicaretur, & latâ in eis alterâ ſsententiâ, ſsive cõfirmatoriâ, ſsive revocatoriâ, nullus alius ſsupplicationi gradus eſsſset. Vtq́ue Auditor hic, & alij Miniſstri, arcã triplici

^† clavi obſseratam haberent, in qua defunctorum pecuniæ colligerentur, & ſservarentur, ita ut nihil ad hæc pertinens, extra eã eſsſse poſsſset, quouſsque pecuniæ ſsolvendæ, vel remittendæ eſsſsent, ſsub modo, tempore, & forma, quam ibidem deſsignat.

Quæ quidẽquidem ſsacta & provida ordinatio cõfirmataconfirmata reperitur per alias plures ſschedul. & præſsertim illãillam Pintiæ 8. Auguſst. 1556. Matr. 26. April. 1579. & hodie ad unguẽ obſservatur, eo excepto, quòd in alijs ann. 1563. & 1578. eod. 1. to. pag. 382. & ſseqq. Forma præſscribitur

^† de reddenda ratione per hunc Auditorem alteri, qui ei in turno ſsucceſsſserit, & ut nullo modo defunctorum pecunias ad proprias negotiationes, vel alias quaslibet neceſssitates, quantumvis publicas, & urgentes invertere, vel mutuare poſssint. Et per alias dat. Matrit. 23. Decẽb. ann. 1595. & 19. Novemb. ann. 1618. turnus, qui erat annalis, ob meliorẽ cognitionẽcognitionem, & expeditionẽ horũhorum bonorum, & cauſsarum, biennalis effectus eſst. |

p. 993

Et per alias iuſsſsum,

^† ut tabellionatus huius iudicaturæ ſseorſsim à tabellionatibus Cameræ dictarum Audientiarum venderentur, & ſsic nominatis, una ex dictarum arcium clavibus traderetur. Et per alias an. 1570. 1578. eodem tom. pag. 386. quæ renovantur, & ſstrictè obſservari iubentur per aliam noviorem dat. apud D. Laurent. 22. Decembr. ann. 1606. Auditori pro tempore hoc munus exercenti iubetur,

^† ne mãdet, aut mittat plures indices cõmiſsſsarios ad loca ſsui diſstrictus, ſsub occaſsione colligendorum huiuſsmodi bonorum, niſsi in gravibus cauſsis, & cum totius Audientiæ communicatione, quin potiùs unicuique ex Prætoribus, ſsive Correctoribus eorundem locorum ſsuas vices in neceſsſsarijs ſsubdeleget. Quod etiam ita practicatur. Et communiter his prætoribus, ſsimul cum titulis ſsui officij, hæc cõmiſssio cum peculiaribus inſstructionibus traditur, & de ea benè gerenda coram Auditore ſsubdelegãte ſspeciale iuramentum, & ſspeciales fideiuſsſsores præſstare ſsolent.

Eoq́ue extenſsa fuit hæc cura, & deſsideriũ noſstrorum Regum in his bonis benè adminiſstrandis, & his, quibus pertinẽtpertinent, diſtribuẽdisdiſtribuendis, ut per ſsched. Matr. 7. Febr. ann. 1575. iuſsſserint,

^† nulli licentiãlicentiam dari poſsſse, ut ab Indijs recedat, niſsi priùs teſtimoniũteſtimonium præſsentaverit, quòd ex dictis bonis nihil ullatenus debet. Et poſstquàm ea

^† in HiſpaniãHiſpaniam deducta ſsunt, plurimis etiam, & valdè cautis, ac providis legibus, & ordinationibus Tribunalis Hiſspalenſsis, quod vocant de la Caſsa de la Contratacion, ſsanxerint, qualiter dicta bona ſservãda, adminiſstranda, ac diſstribuenda ſsint, & edicta ſsigenda, hæredeſsq́ue, aut legatarij, etiam in proprijs domicilijs quærendi, ac citandi, ut ad ea, quæ ſsibi pertinere poſssint, recipenda, accedant, aut legitimos procuratores cum titulis, & mandatis ſsufficientibus mittant. Quarum ordinationum ſseriem reperies inter alias dictæ domus Contractationis, & in d. ſsummar. leg. Indicar. lib. 3. tit. 4. ex l. 58. cum 30. ſseqq.

Quinimò, & aliquando tractatum eſst,

^† ut Fiſscales Regiarum Audientiarum generales protectores, & defenſsores dictorum bonorũ crearẽtur, ut cõſtatconſtat ex ſsched. Pard. 18. Febr. ann. 1609. ad Peruan. Proreg. Dom. March. Montiſsclar. directa. Quæ licè hoc non deciderit, in Francia tamen ſservari oſstendit Pet. Greg. lib. 49. ſsyntagm. cap. 7. n. 14. Et quod magis eſst, cùm publica ſsit hæ cauſsa,

^† publicè, & omnibus de populo eandem actionẽactionem, ſsive tuitionem competere, ſsatis oſstẽdit text. in l. Quintus Mucius, D. de ann. legat. iunctâ doctrinâ Bart. in l. 1. n. 10. D. de iuriſsd. omn. iud. cũcum alijs traditis à Coſstano, q. 10. Covar. in cap. ſsi hæredes, & in cap. cũm Ioannes, de teſstam. Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 18. n. 120. Et

^† de crectione, & iuriſsdictione huius Tribunalis bonorum defunctorũdefunctorum in Indijs, licèt per tranſsennam agentes, Monte-alegre in prax. civil lib. 1. cap. 9. n. 342. D. Carraſsc. ad leg. Recop. c. 7. n. 31. &c. 9. n. 195. & D. Felic. à Vega in c. ſsignificaſsti, n. 23. do for. cõp.

Quibus ita ſsuppoſsitis, ut ex pluribus quæſstionibus, quæ ſseſse mihi Limæ circa hoc munus obtulerunt, potiores, & ſsrequẽtiores percurram. Primò dubitatum vidi,

^† an lis cœpta, & in prima inſstantia terminata per dictũ Auditorem iudicem bonorum defun ctorum, & poſsteà aliâ ſsententiâ in Regali Audientiâ finita, perinde haberi debeat, quoad interpoſsitionem ſsecundæ ſsupplicationis, ac ſsi in ipſsa Audientia cœpiſsſset, quo caſsu ei abſsque dubio locum eſsſse diſsponit l. 8. tit. 4. lib. 2. ordin. l. 1. & 7. tit. 20. lib. 4. Recop. & de IndiarũIndiarum iure ſsched. ann. 1542. to. 2. pag. 5. Et ſsemper obtinuit

^† inſstantiam, & ſsententiam dicti iudicis in omnibus, & per omnia ſsimilẽ cenſsendam ei, quæ in Audientia exorditur, & terminatur, habereq́ue vim inſstantiæ, quam vocant, de vista, quoniam id clarè exprimunt verba Regiarum proviſsionum, quæ hanc iuriſsdictionem inſstituerunt, de quibus ſsupr. num. 3. ibi: Para hazer cerca dello todo lo que nueſsiras Audiencias Reales pudieran hazer, i ſsi dèl ſse apelàre, i ſsuplicare, que vayan à la nueſsira Audiencia, para que los nuestros Oidores lo determinen, i de lo q determinaren no aya mas grado, &c. ſscilicet ordinarium Reviſsionis, quoniãquoniam hæc ſsententia Audientiæ habetur pro de reviſsta. Quod adhuc expreſssiùs declaratur in ſsched. ann. 1563. d. lib. 1. pag. 382. ibi: Como ſsi toda la Audiencia conocieſsſse: per quæ verba ſsatis omnimoda identitas utriuſsque cavus inducitur, l. itam eorum, §. ſsi Decuriones, D. quod cuiuſsque univerſs. ibi: Nihil enim refert, ipſse ordo eligat, un is, cui ordo negotiũnegotium dedit, ſsicut, in fine, eod. tit. Cum ius omnium in unũ reciderit, extetq́ue nomen univer ſsitatis, cum adductis à Tiraq. de primog. q. 40. n. 30. Domin Geminian. qui loquitur in adæquatione Tribunalium, conſs. 23. n. 4. Sim. Barb. de diction. cap. 315. Horat. Mandoſs. de privil. adinſsiar, q. 4. ex num. 1. & à Nobis ſsuprà hoc tomo lib. 3. cap. 15. ex num. 7.

Quod fit evidentius ex ſsimili cognitione, quæ

^† Cancellaria Pintiana cõceſſaconceſſa eſst iudici, quem vocant Cãtabriæ, ſsive de V. zcaya, in l. 68. tit. 5. lib. 2. Recop. cuius ſsententia ſsimiliter habetur pro de vista, & ea, quæ ſsuper illam poſsteà profertur ab Audientia, |

p. 994

pro de revista, & ſstatim expeditur executoria, abſsque eo, quòd alius recurſsus partibus relinquatur: Salvo(nt in eâdem l. ſsubiũgitur) la ſsuplicacion de las mil i quinientas doblas en el caſso que lugar aya: quæ verba licèt non fuerint adiecta in noſstra ſschedula, virtualiter tamen intelligi debent ex natura diſspoſsitionis: & quia

^† caſsus, quos nectit paritas æquitatis, & identitas rationis, nõnon ſsunt quoad iuris diſspoſsitionẽ ſseparandi, l. illud, iuxta ſsummar. Oldrad. ibi, D. ad leg. Aquil. cũcum vulgat. Maximè cùm in dictis ſsched. ſsæpè repetatur, quòd ſsi à dicto iudice ſsupplicetur, ad Audiẽ tiam recurratur; quod verbum

^† ſsupplicetur denotat eius Tribunal pro ſsuperiori haberi, prout & tota ſsimul Regalis Cancellaria, ut in l. ſsi quis adverſsus, & in Auth. quæ ſsupplicatio, C. de precib. Imp. offer. & in l. 17. & 19. tit. 23. l. 6. tit. 24. par. 3. l. 1. & 2. tit. 19. lib. 4. Recop. iunctis alijs, quæ tradit Parlaed. diff. 10. n. 1. Abſsque eo, quòd his quicquãquicquam obſstet dicta ordinat. ann. 1550. ibi: I ſsi dèl ſse apelàre, i ſsuplicàre, quaſsi illud verbũverbum apelàre, denotet Tribunal inferius. NãNam quaſsi i impropriè & incautè effutitumpotiùs quàm expreſsſsum, corrigitur ſstatim, vel moderatur per illud ſsequens, i ſsuplicàre, quod aliàs ſsimul cum præcedenti tanquam contrarium, & repugnans ſstare non poſsſset. Et notum eſst in iure,

^† quòd quoties in eadem diſspoſsitione, vel oratione duo verba contraria, ponuntur, inſspicitur, & attendi debet illud, quod prodeſst, non quod nocet, quodq́ue potentius, & efficacius eſst ad conſsequendam intentionem proferentis, nõ intelligitur, §. ſsi quis palàm, D. de iure Fiſsci, cum latè adductis à Tiraq. de retract. lignag. §. 30. gloſsſs. 1. ex num. 27.

Pianè ſsi poneremus non fuiſsſse cœptam litẽ coram eiuſsmodi generali iudice bonorũbonorum defunctorum,

^† ſsed corãcoram aliquo ordinario virtute ſsuæ iudictionis, vel ſsubdelegationis, quam ab eo accipere ſsolet, ut dixi ſsupr. n. 8. Tunc etiam ſsi eadem cauſsa ad iudicem generalem per appellationem fortè, nullitatem reſstitutionem, vel remiſsſsionem transferatur, dictæ ſsecundæ ſsupplicationi locus eſsſse nõnon poterit. Non quidem ex defectu dignitatis, & auctoritatis ſsui Tribunalis, & iuriſsdictionis, ſsed quia tunc nec à ſsententijs de viſsta i reviſsta, Regalium Audientiarum talis ſsupplicatio permittitur ex legibus ſsuprè relatis. Qua de re, & an ad hoc ut dictus gradus excludatur,

^† & lis, vel cauſsa de novo in Regali Andientia cœpta dici nõnon poſsſsit, requiratur conteſstatio coram ordinario, vel ſsufficiat ſsola citatio, latè agunt Avend. de ſsucunda ſsupplic. num. 9. & 10. Paz in prax. tom. 1. par. 7. cap. unico, num. 22. & ſseqq. & alij, quos infrà cap. 10. pleniùs referemus.

Secvndò, ſsæpè etiam dubitari vidi,

^† an hic iudex bonorum d efunctorum ad ſuũſuum Tribunal avocare, vel attrahere poſsſset cauſsas in alijs pendentes, in quibus aliquis ex defunctis, de cuius bonis ad eum cognitio pertineret, actor, vel reus aliqua ſsumma conſsiderabili eſsſset. Et nõnon obſstante reg. l. ubi cœptum, D. de iud. & l. nulli, C. eodem, receptum eſst, ut cauſsas coram inferioribus cœptas ad ſse avocet, etiam dato concurſsu creditorum, ſsaltim tantiſsper dum de bonis deſsuncti colligendis iudicaret, ac provideret, ſsi iuſiãiuſiam cauſsam fovere intelligeret. Quæ praxis ertum habere viderur ex eo, quòd cùm ſsit

^† privativa huius Tribunalis, iuriſsdictio in hac ſspecie cauſsarum, derogat generali, & ordinariæ, ex doctrina l.C. in item quætitur, §. 1. D. de ædilit. edict. Cuius

^† argumento iudicem delegatum contra aliquem debitorem, ut facerer quòd ſsolverer, quod debebet, poſsſse etiam procedere contra huius debitoris fideiuſsſsores, tenuit Cynus in l. 1. D. ſsi qui in ius vocat. num. 16. quem refert, & ſsequitur Felin. & alij in cap. P. & G n. 5. de offic. deleg. Marian. Socin. in cap. ſsignificantibus, num. 25. de for. compet. optimus text. in l. fin. C. de iuriſsd. omn. iud. & in Auth. habita, C. ne filius pro patre. ubi DD. plura alia exempla commemorant, & Strach. de mercat. 2. part. tit quom. in cauſs. & de iudic. mercat. num. 10. & ſseqq. En in terminis huius Tribunalis bonorum defunctor deſsponi videtur

^† per eius ordinationes, & inſstructiones, & meliùs per ſsched. dat. apud D. Laurẽt. 20. Inn. an. 1609. ubi iubetur: Que pertenezcan, i ſse traigan al dicho juzgado los pleitos que tocaren à bienes de difuntos, aunque ſsean de acreedores, ò aya albaceas paſsſsado el año.

Sin autem

^† concurrere contingat cauſsa Fiſsci, cum cauſsa bonorum defunctirum, tunc talis evocatio per eorum iudicem fieri non poſsſset, quia quantumvis illius cognitio, & iuriſsdictio favorabilis ſsit, ex traditis ſsup. num. 2. magis tamen favorabilis eſst cauſsa Fiſscalia, quæ etiãetiam hoc privilegio munitur, ut proprios, & peculiares iudices habeat, & lites omnes coiam alijs pendentes, ad ipſsos adducantur, ut tetigi in cap. præced, ad ipſsos adita his proximis diebus declaravit ſsupremus Senatus IndiarũIndiarum, generalem ſchedulãſchedulam ad hãc dubitationẽ tollendãtollendam expediri iubens, ad inſtantiãinſtantiam Regiorum OfficialiũOfficialium de Potoſsi, cuius ordinatio mihi commiſsſsa fuit. Idemq́ue admittendum, & practicandum erit, ubi lis introducta, & inſstãtia cœpta eſsſse proponeretur coram Principe, aut Regali rius Senatu, vel Cãcellaria, quia tunc talis iudex bonorũbonorum de|

p. 995

functorum, eam ad ſse attrahere, & evocare non poſsſset, cùm eirum reſspectu inferior ſsit, &

^† ſsuperior Curia nunquam remittat inferiori, l. ad poſsſseſssionem, D. quib. ex cauſs. in poſsſs. eatur, l. cùm ad Principem, D. de appellat. Auth. de appellat. in princip. cum alijs, quæ tradit Covarr. in pract. cap. 11. num. 10. Avend. reſsp. 40. num. 7. Azeved. in l. 1. tit. 16. lib. 8. Recop. n. 44. & 50. Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 13. num. 69. in fine, & Farin. in prax. crim. tit. de inquiſs. q. 7. num. 25. & ſseqq. Causâq́ue

^† ſsemel coram Principe introductâ, inferior iudex de ea amplius cognoſscere non poſssit, ut reſsolvit Capella Tholoſsana deciſs. 481. per tot. maximè num. 4. & latè Covarr. cap. 9. parct. num. 5. & ſseqq.

Semperq́ue cavere debebit dictus iudex, ne

^† ſsub prætextu bonorum defunctorum ſsuã iuriſsdictionem extendat, quia illa eſst veluti delegata ad univerſsitatẽ illarum cauſsarum, ut conſstat ex verb. proviſs. & ſschedul. de quibus ſsup. num. 5. ibi: Al qual por ellos nombrado damos poder cumplido, &c. quæ verba

^† in co, qui aliàs non habet talem iuriſsdictionem, prout erat dictus Auditor, importãt delegationem, Abb. in cap. licèt in corrigendis, num. 3. de offic. ordin. communis apud Menoch. lib. 2. præſs. 16. & Rodolphin. in peculiari tract. quib. mod. ord. effic. deleg. num. 3. Atque adeò

^† extendi non poreſst niſsi ad res, cauſsas, vel perſsonas in ipſsacõmiſsſsione, & delegatione nominatim expreſsſsas, & ſspecificatas, cap. 1. de reſscript. cap. paſstoralis, de appellat. cap. ſsuper quæſstionum, §. ſsi verò, D. de offic. de leg. l. 3. tit. 23. par. 3. Covarr. in pract. cap. 23. n. 6. etiam ſsi ad id partium voluntas tacita, vel expreſsſsa intervaniat, ut per gloſsſs. Abb. & Felin. in. cap. 1. & in cap. P. & G. de off. deleg. Socin. Capic. MarantãMarantam, Vantium, & alios, quos, refert Montealegre in prax. cap. 9. n. 342. & 343. ubi nominatim exemplũexemplum adducit in noſstro iudice bonorum defunctorum, & eum referẽs Illuſstriſsſs. Dom. Archiep. Mexican. D. Felician. à Vega in cap. ſsignificaſsti, num. 23. de for. compet. pag. 634. ubi benè ſsubiũgit, de hoc eſsſse ſschedul. Regiam dat. Matrit. 10. Decembr. ann. 1618. quæ refertur in ſsummar. Recop. leg. Indic. lib. 3. tit. 4. l. 5. & decidit: Que el juez general de binnes de difuntos no exceda de lo que debe conocer; i ſsi excediere, el Fiſscal, ò las partes lleven el pleito à la Audiencia, que haga justicia.

Tertiò, grevis etiam, & frequens quæſstio eſsſse ſsolet,

^† an talis iudex cognoſscere, inventarium facere, & iudicare poſssit virture dictarum ſschedularum, non ſsolùm de cauſsis, & bonis ſsecularium, verùm & clericorum, qui in Indiarum partibus motiuntur. Et quidem ubi hi ab inteſstato decedunt, expedita res eſsſse videtur, quia per

^† mortem, eorum bona fori privilegium amittunt, & ſsi ad conſsanguineos laicos pertineant, vel ad Fiſscum in eorum defectum, iuxta ea, quæ ſstatim dicemus tanquam laica cenſsenda ſsunt, ex traditis per Guid. Pap. & eius Addit. pet Matth. deciſs. 261. Guillerm. Bened. in cap. Rainuntius, verb. Et uxorẽ, n. 424. de teſstam. Franc. Marc. deciſs. 105. par. 1. Rolãd. de invẽt. cap. 17. n. 10. Covar. in pract. cap. 31. n. 1. Gutier. 2. pract. q. 49. Laſsarte de gabell. cap. 19. num. 44. & 47. & plures alios, quos refert Bobad. lib. 2. cap. 18. n. 179. Marta de iuriſsd. 4. part. cent. 1. caſs. 22. & D. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 7. n. 20. Eòq́ue tendit Regia ſsched. dat. pardi. 30. Novẽb. ann. 1591. quæ extat. 1. to. pag. 396. & recopilatur in d. ſsummar. lib. 3. tit. 4. l. 26. quæ obviãobviam ire volens Prælatis, qui ſse immiſscebant bonis clericorum ab inteſstato decedentium, & iudices ſseculares excommunicabãt, ſsi ea iuxta præſscriptum ordinem ad arcas bonorum defuntorũdefuntorum reducere cellent, expreſssè cum Peruano Prorege loquẽs diſsponit, ut id deinceps fieri nõnon patiatur, per hęc verba: Os mando proveais i deis orden en que los bienes de los Clerigos que de aqui adelante murieren. ſse metan en la dicha caxa de biens de diſsuntos, de la miſsma manera q ſsi ſsueſsſsem de legos, ſsin hazer diferencia, muriendo ab intestato. Pero en caſso que mueran con teſst amento, bareis que ſse entrequen à ſsus albaceas, i berederos, ſsin que los dichos Prelados ſse entremetan en ello. Sin autem Cleribus alterum Clericum hæredem, ſsive ex teſstamanto, ſsive ab inteſstato reliquiſsſse probetur, aut in opera pia bona ſsua diſstribui mandaverit, etiam ſsi ea in Hiſsopania eroganda ſsint: tunc difficilior ſsanè quæſstio eſst, quia bona retinent fori Eccleſsiaſstici privilegium, Et ita multi ex Auctoribus ſsuprà citatis, præcipuè Marta dict. cent. 1. caſs. 22. renent, coram iudice ſseculari de eis cognoſsci non poſsſse, imò neque deſscribi, aut eorum inventarium fieri, vel colligi, aut ſsequetrari. Et ita Limæ de facto habuimus in cauſsa bo

*norum electi Epiſscopi Truxillenſsis D. Hier. de Carcamo, qui cùm ad ſsuam EccleſiãEccleſiam iter faceret, in mari deceſssit, bonis in Hiſspania in pia opera diſstribui inſssis. Pro quo facit deciſs. Conc. Limenſs. II. par. 1. cap. 107. pag. 29. quæ etiam in eis, qui ab inteſstato decedunt, ſsolùm laicos iudicies admittit, ubi hæredes ſsunt laici, his verbis: Si algum Clerigo murierer ab inteeſstato, ſsus bienes ſse dẽ à ſsus berederos por el juez Ecleſsiaſstico, ò por el lego ſsi no fueren Clerigos.

p. 996

Quamvis non defuerint

^† aliqui iudices, qui virtute ſsched. ſsup. citatæ, dictum inventarium, & ſsequeſstrum ſsecurè ficri poſsſse exiſstimavetint per iudicem bonorum defunctorum, ſsaltem ad effectũeffectum ut bona in tuto eſsſsent, & ad Hiſspaniam remittrẽturremittrentur, ubi ſsi quæ lis ſsuper illis oriretur, per iudicem Ecceleſsiaſsticum decidi poſsſset. Idem q́ue alij abſsque ulla hæſsitatione facere ſsolent, etiam ubi executores ab aliquo defuncto nominati ſsunt Eccleſsiaſstici. Compellentes nimirum eos, ut cotã ſse ad rationes bonorum defuncti, ſsive, laici, ſsive clerici reddendas accedant, & reliqua ſsolvenda, ut in Hiſspaniam remitti poſssint: & quod magis eſst, procedere volentes contra debitores dictorum defunctorum, quamvis fint Eccleſsiaſstici, moti ex verbis generalibus dictarum ſschedul. quæ eis concedunt facultatem procedendi cõtracontra quaslibet perſsonas, cuiuſscunque ſstatus, & conditionis exiſstant, qui defunctis aliquid præſstare debuerint, vel eorum bona adminiſstraverint. In quo tamen cautè procedendum eſst,

^† quia licèt executores Eccleſsiaſsticos ſsecularium defunctorum coram laicis iudicibus conveniri poſsſse, aliqui DD. inſsinuare videantur, quos refert Bobad. d. liub. 2. cap. 17. num. 93. & cap. 18. num. 138. & 184. Matra de iuriſsd. 4. par. cent. 2. caſs. 148. & pro hac parte ſstare videatur quœdam ſsched. Regia his proximis diebus expedita, ad conſsultationem D. Gabrielis Gomaz de senabria, viri diſsſsertiſsſsimi Regij Limani Senatus Auditoris, & iudicis bonorum deſsunctorum. Contraria tamen ſsententia ſsecurior videtur, nempè, ut tales executores, & multò magis debitores, ſsi clarici ſsint, ante ſsuum iudicem conveniri debeant, nec poſsſsint, etiam ſsi velint laici iuriſsdictionem prorogare, ut pluribus relatis concludit Matra, omininò videndus, ubi ſsup. num. 7. ſseqq. & caſsu 127. par. tot. quia leges & ſsched. Regiæ in contratium loquentes, non habent locum contra Eccleſsiaticos, ut per eund, caſs. 66.

Qvartò, cùm proviſsio

^† hominis faciat ceſsſsare proviſsionem legis, præcipuè ubi in idem tendit, circa quod legis diſspoſsitio verfatur l. fin. C. de pact. convent. cum alijs adductis à Velaſsco in axiom. iur. litt. D, num. 156. & litt. P. num. 234. & ſseqq. Meritò cùm Ego Limanæ Audientiæ Senator eſsſsem, in cuiuſsdam Regiæ ſsched. implemento hæſsimus, dat. 1. Iun. ann. 1619. quantenus per eam diſsponi videbatur, ut

^† quantũvis hæredes bonorum defunctorum in Hiſspania exiſstentes, ad Indiarum provincias legitimos Procuratores mitterent pro bonis ad ſse pertinentibus recuperandis, & ad ſse ipſsos, ſsuo periculo ni Hiſspaniam deferendis; adhuc iudex eiſsdem bonis colligendis præpoſsitus ſsuum officium exerceret, & auctiritate iudiciali, & publicâ, talia bona ſsimul cum alijs ad domũ Contractationis Hiſspalenſsis remitteret. Durum

^† quippè nobis viſsum fuit liberis hominibus auſserri liberam ſsuam rerum adminiſstrationem, l. in re mãdata, C. mand. l. 2. D. ſsi à paren. quis fuer. man. & tollere facultatem negotia ſsua per procuratorem gerendi, ubi ſsibi expedire intelligerent, cùm hæc facultas ex naturali omnium gentium iure originem habeat, quæ eiuſsmodi mandara introduxit, & approbavit l ex hoc iure, D. de iuſst & iur. l. 2. D. de oblig. & action. l. 1. D mand. Iul. Paul. 2. ſsent. tit. 15. elegãter Cicer. in orar. pro Roſsc. Amerino. Quas rationes, & alias cum Regio Indiarum Conſsilio per epiſtolãepiſtolam, quam Ego ſsetipſsi, ſsignificaviſsſsemus, Expedita fuit altera ſsched. dat. Pardi 9. Ianuar. ann. 1623. Quæ ſsuperiorem tantummodo in bonis aliennigenarum obſservari iuſssit, & in mãdatis, & inſstrumentis legitimationis perſsonarum, de quorum fide, & legalitate ſsufficiẽter non conſstitiſset.

Planè

^† ſsio tales mandatarij, vel procuratores intra biennium bona, quæ virtute dictorum mandatorum collegerint, in Hiſspaniam non remiſserint, tunc ad iudicem bonorum defunctorum ſspectat, ea ad fuam manum reducere, & primo quoquo tempore ad hæredes remittere, ex diſspoſsitione ſschedul. datæ apud D. Laurent. 20. Iun. ann. 1609. quæ habetur in dict. ſsummar lib. 3. tit. 4. l. 42 fol. 154.

Hæredes

^† autem uſsque ad decimũdecimum gradum conſsanguintatis quærendi, & ſsi apparuerint, admittendi ſsunt, antequàm bona tàquam vacantia Fiſsco applicentur, nullâ habitâ differenhtiâ, an defunctus ſsit laicus, vel clericus, exl. 1. l. vacantia, cum aijs, C. de bon. vacant. lib. 10. l. 6. tit. 13. par. 6. l. 12. & 13. tit. 8. lib. 1. Recop. ubi Matienz. & Azeved. & alijs relatis D. Alfarus de off. Fiſscal. gloſsſs. 20. §. 9. n. 122. & 140. & ſseqq. & gloſsſs. 34. §. 7. ex num. 115. & D. Carraſs. ad leg. Recop. cap7. num. 19. & 20. & num. 42. & ſseqq. ubi benè notat eorum ſsententiam, qui Filcum ultra quartum gradum admittunt, ex ſsummario malè deducto d. l. 12. Recop. in qua nihil tale reperitur: & iucta hæc accipienda eſst ſsched. dat. Guaedalax. 29. Auguſst. ann. 1563. quæ eſst. l. 80. d. ſsummer lib. 3. ti. 4. dum diſspoint: Que becas las diligencias en los biens de difuntos, ſsidentro de dos años no parecieren berederos, ſse tengan por dela caxa, ſscilicer intra decimum, ut diximus, gradum.

^† fratres, vel ſsorores naturales, ſsive ex |

p. 997

parte patris, ſsive ex parte matris, non ſsolùm excludent Fiſscum, verùm & alios quoslibet patrous, armitas, & conſsanguineos tranſsverſsales, ex diſspoſsitione l. fin. tit. 13. par. 6. iuncto Auth. quib. mod. nat. eſst. ſsni, §. filium, cum alijs, quæ de reciprocatione in ſsucceſsſsionibus tradit Matienz. in l. 6. tit. 8. lib. 5. Recoplil. gloſsſs. 4. num. 11. & Gaſsp. Anton. Theſsaur. lib. 1. quaſst. forenſs. q. 22. num. 3. & ſseqq. Quod hotare volui, quia ſsæpè vidi hunc articulum in diſsceptationem dedectum, ſsed tandẽtandem pro naturalibus terminatum, ex magis communi opinine, & ominium ſserè nationum conſsuet udine, de teſstantur Socin. Iun. conſs. 94. num. 14. vol. 1. Chaſstan. in conſsuet. Burg. rub. 8. §. 2. num. 1. Cacheran. deciſs. Pedem. 30. num. 18. Ant. Theſsaur. deciſs. 113. Gaſsp. Ant. Theſsaur ubi ſsup. num. 6. lib. 2. q. 8. ubi etiã facit mentinem noſstæ legis pattitæ, ubi etiam Greg. Lopez verb. Losbienes, Covarr. in 4. Decret. 2. par. cap. 8. §. 5.. col. fin. num. 9. verſs. Dictamen Regia lex, Matienz. ubi ſsub. num. 10. & 11. Ant. Gom. in. l. 9. Taur. num. 47. Ioan. Garc. de nobil. gloſsſs. 20. num. 19. quom folum refert, & ſsequitur Azeved. eundem articulum benè pertractans, conſsil. 24. num. 27. Flores de Mena in addit. ad Camam deciſs. 3. n. circamed. Molina Theol. de iuſst. & iure tract. 2. diſsp. 167. num. 21. Roxas in epit. ſsucceſsſs. cap. 30. num. 26. & 27. & noſster D. carraſsc. d. cap. 7. num. 40. ubi quẽdamquendam alium caſsu, Limæ iuxta hanc opinionẽ deciſsum commemorat. Et conducunt plura, quæ noviſssimè, & latiſsſsimè in favorem ſsucceſsſsionis fratrum, & filiotum naturalium, etiam in concurſsu conſsanguineorum legitimorum, tradit. D. Ioan. Bapt. de Larrea, ex Equeſstri Ordine D. Iacobi, nunc pro meritis ex Patrono Fiſscali Rei Dominicæ, ad idem munus in ſsupremum Iuſstitiæ Senatum adlectus, in ſsius eruditiſsſs. diſscept. Grantenſs. cap. 32. per totum.

Qvintò, & ultimò, pluribus alijs omiſsſsis, notandum eſst, ſsolere

^† hos iudices in funeribus defunctorum, de quorum bonis cognoſscere poſsſsunt, Miſsſsiſsq́ue, & alijs ſsacrificijs pro illis faciendis, quod ſsibi conveniens videtur, iuxta perſsone qualitatem, & bonorum quantitatem, pro arbitrio ſsuo diſstribuere. Quod ipſsis in ſsuis inſstructionbus permittitur, & de iure communi, & Regio probari videtur in l. ſsi quis ſsepulchrum 12. §. ſsumtus, d. de relig. & ſsumt fun. l. 12. tit. 13. par. 1. l. 5. Greg. Lop. & Azeved. ibîd. Ioan. Gntierr. 2. pract. q. 46. & in terminis noſstri iudicis bonorum defunctorum loquens, D. Carraſsc. d. cap. 7. num. 31. Quo in capite

^† diſsputat, unde ortum habuerit vulgaris traditio, quòd quintum bonorum defuncti ab inteſstato decedentis, pro eius anima præcisè expẽdiexpendi debeat. Et reſsolvit hoc nullo iure probari. Cui. addo

^† Concil. Limenſse XI. par. 1. cap. 107. pag. 29. quod contentum fuit ſsolùm quadraginta Miſssis, in hæc verba: I aora ſsea clerigo, ora lego el que muere ab intestato, ſseñalarſse ba à parecer del Ordinario un numero conveniente de Miſsſsas, que ſse digan por el difunto de ſsus bienes, ſsin los otros gaſstos funerales, con tal que no excedan de quarenta.

Addo etiam, & veluti ſsuperpendium huius capitis libenter adijcio, ſsemper ſsummopere à vivis, & morientibus caveri

^† debere, ut opera pia, quæ facere, aut relinquere volunt, in ea ut plurimùm provincia conſstituantur, aut diſstribuantur, in qua ipſsi vitam tranſsegerunt, & Dei, ac fortunæ beneficio, facultates, quas expendere volunt, acquiſsierunt. Quod ultra alia, quæ ad id fulciendum, & ſuadendũſuadendum tetigi ſsup. lib. 2. c. 5. ex n. 49. & lib. 3. c. 19. ex n. 22. graviſsſsimis, & pijſssimis verbis Confeſsſsarijs, & concionatoribus cæteriſsq́ue Prælatis Eccleſsiaſsticis Indiarum iniungitur, ut id hominibus carundem provinciarũprovinciarum ſsuadeãt, in ſsched. deat. Barchin. 1. Maijan. 1543. quæ habetur 1. tom. pag. 162. & digna profectò eſst, ut ſsemper memoriæ figatur, ſsatiſsq́; detegit Regum noſstrorum zelum, & pietatem. Nam ſsi quæſstui intenderent, magis eis utile eſsſset, ut vaſsſsalli illarum partium ad ſsuas pecunias in Hiſspaniam transferendas, vel relinquendas allicerentur.

CAPVT OCTAVVM. De syndicatu, & visitatione Auditorum, & Audientiarum Indiarum, & peculiaribus quaestionibus, quae in eis incidere solent.

CAPVT OCTAVVM. De ſsyndicatu, & viſsitatione Auditorum, & Audientiarum Indiarum, & peculiaribus quæſstionibus, quæ in eis incidere ſsolent.

SVMMARIVM CAPITIS Octavi.

1 AVditores, & alij Miniſstri Audientiarum Indiarum, quare, & qualiter ſsyndicatui ſsubtaceant?
2 Magistratus omnes pendere oportet ex metu ſsyndicationis, rationiſsq́ue officij reddendæ, & iura, & Auctores de hoc agentes.
3 Syndicatum Auditorum, & aliorum Miniſstrorum, cautè, & providè plures ſsched. Indiarum ſstatuerunt, quæ referuntur.
4 Auditores Cancellariarum Hiſspaniæ nõ ſsolent ſsyndicari, ubi ad aliud officium promoventur, in Indijs verò ſsyndicantur.
5 Syndicatum pro uno tantùm die de ſserens Miniſster, quidam, ad Indias ut illi denuò ſstaret, reductus fuit.
6 Auditor ad aliam Audientiam promotus, |
p. 998
an, & quando non expectata ſsyndicatione ad eam iter facere poſssit, & impleat relinquendo procuratorem?
7 Procurator qui relinquitur ad ſsyndicatũ pro alio reddendum, an poſsſsit petere, ut obiecta, quæ ex tali ſsyndicatu reſsultant, ipſsi ſsyndicato perſsonaliter notiſsicentur? vel eis, abſsque alio termino, aut rei conſsultatione, reſspondere debeat?
8 Syndicatui ſsi quis ab initio non ſste, aut ab eo iam cœpto aufugiat, qualiter contra eũ procedatur.
9 Senteniæ contra contumaces latæ, non niſst post lapſsum anni fatalis exequi ſolẽtſolent, & quòd hoc fallit in ſsyndicatu. L. 3. tit. 10. lib.:. Recop. explicatur, ibidem.
10 Viſsitationis iudicium quare, & qualiter contra Audientias, & Ministros Indiarum inductum ſsit?
11 Viſsitationis iudicium, gravius, & ſstrictius eſst, quàm ſsyndicatus, & quare? & quando, & cur introductum? & Auctores, qui de eo agunt.
12 Viſsitationum uſsum, ſstylum, & bonum effectum, in Hiſspania introductum, qualiter laudent Nicol. Bellius, & Adam Contz. & reprebenſsio Zipæi contrarium ſsentientis.
13 Viſsitationis formandæ, videndæ, & terminandæ modus, qualiter iure Regio, & ſschedulis Indiarum præſscribatur? quæ referuntur.
14 Viſsitationis iudicium primus in Hiſspaniam deduxit Ferd. V. Rex Catholicus, & quare? ex Ant. de Herrera.
15 Proreges IndiarũIndiarum viſsitationibus & ſsyndicationibus ſsubiacent, licèt in Nepolitanis contrà obſservetur.
16 Clerict pro Magistratu ſseculari quẽquem gerunt, an, & quatenus viſsitationi, & ſsyndicationi iudicum ſsecularium ſubijciãturſubijciantur?
17 Magiſstratus habent præſsumtionem pro ſse, quòd rectè officio ſsuo fungantur.
18 Querelæ, & epiſstolæ, quæ contra Magiſstratus Indiarum mitti ſolẽtſolent, facilè credi non debent, & quare?
19 Innocentia calumnijs ſsubijeitur, & ideò nimia barum credulitate feriri non debet. L. 1. C. de accuſsat. expenditur, & illustratur, ibidem.
20 Viſsitationes generales ne facilè, & paſsſsim contra Audientias Indiarum decernãturdecernantur, Rex noſster decrevit, & quare?
21 Auditores, & alij Miniſstri, qui incipiunt eſsſse dãnoſsi alicui provinciæ, melius eſst, ut mutentur, quàm ut temerè viſsitentur.
22 Viſsitatione generali alicuius Audientiæ Indiarum pendente, qualiter, & quare omnia turbentur? & de eius damnis.
23 Dom. March. de Monteſsclaros Proregis Peruani egregiũegregium apopbtegma, & ſsimile, de ſsiatu Reip. viſsitatione pendente.
24 Viſsitationis, & ſsyndicationis aleam plerumq́ue feliciùs ſsortiuntur improbi, ſsodidi & baratarji Miniſstri, quàm probi, & timorati, & quare?
25 Viſsitationibus generalibus, vel particularibus, terminus, & is quidẽquidem brevis, præfigi debet, & damna ſsiyli contrarij.
26 Viſsitationes ferè omnes AudientiarũAudientiarum Indiarum inutiles redditæ ſsant, ob nimiam earum protelationem, & exempla.
27 Viſsitationum generalium damna erunt minora, & eſsſsectus uberiores, & utiliores, ſsillis brevis terminus preſsigatur.
28 Remedium, quod maius damnum Reip. infert, quàm quodtolli curabatur, practicandum non eſst.
29 Crimina aliqua impunita relinguere ſsatius eſst, quàm omnium punitione, & emendationem differre.
30 Viſsitator, qui ad viſsitationem generalem alicuius Audientia Indiarum mittitur, ſse. lectiſssmus eſsſse debet, & de eius dotibus, & partibus.
31 Viſsitator non debet culpas in viſsitandis optare, quin potius benemerentes Magiſstratus laudare, & Regi commendare. L. iuſstiſssimos, C. de off. Rect. provinc. & aliæ ſsimiles illuſstrantur, ibid,
32 Magiſstratus, quirectè munere ſsuo functi ſsunt, qua forma commendari, & laudari per Viſsitorem, vel Syndicatorem Principi debeant? remiſsſsivè.
33 Magiſsiratuum aliàs probatirum, & integrorum levivres culpa condonandæ, vel disſssmul andæ funt à Viſsitatore, & Syndicatore.
34 Viſsitatores, vel Syndicatores, qui culpas in viſsitandis exoptant, vel affectant, & ſsufurronibus, & ſsycopbantis gratas, & faciles aures præbent, nimis notari debent.
35 Calumniatores, & ſsuſsurrones ſsemper in iure exoſsi ſsunt, & fugiendi, aut cavedi dicuntur, & ſsub quibus cautelis eorum delationes admittantur, & de pœnis ipſsorum, & eorum inſstigatorum, remiſsſsivè.
36 Calumniatores apud Græcos cur Sycophantæ dicti fuerint? remiſssivè.
37 Libelli ſsecreti, & ſsine auctore dati an recipi à viſsitatoribus debeant, vel monitoriæ adteſstes quærendos promulgari?
38 Monitoriæ licèt peti non poſsſsint ad quærendos & examinandos teſstes contra viſsitandos, vel ſsyndicandos, poſsſsunt tam EE pro |
p. 999
ipſsis ad depellendas calumnias ſsibi obiectas.
39 Magistratum gerentes pluribus calumnijs, & miſserijs, & quaſsi ſsignum ad ſsagittam expoſsiti ſsunt.
40 Notionibus aliquibus connatum est ſsuos Præſsides perſsequi, & calumniari.
41 Viſsitatorum aliquorum exitialem indolẽ in modo procedendi contra viſsitãdos graves Auctores notant, & reprehendunt, qui referuntur.
42 Viſsitationis ſsecretæ iudicium nimis durũdurum, & irregulare eſst, & ideò novis commentis ſstringi, aut gravari non debet.
43 Viſsitatinis in iudicio cùm teſstes ſsecretò examinentur, ſsæpè via fraudibus, & calumnijs aperitur.
44 Famam multi, conſscientiam pauci verentur, ex Seneca.
45 Ioannes I. Rex Castellæ conſsultus fuit, ne fidem dares teſstibus parte non citata examinatis.
46 Viſsitator generalis alicuius Audientiæ, vel Tribunalis ſsemel electus honorari, & facilè mutari non debet, & quare?
47 Dignus, imò & optimus eſst iudicandus, qui à Principe ad Magistratum, vel Viſsitationem eligitur, ex Iuſstin. & Caßiod.
48 Iudex Syndicator recuſsari poteſst.
49 Viſsitator generalis postquàm viſsitationem cœpit, an, & quatenus recuſsari poßit? ad utramque partem deſscut itur.
50 Recuſsationes Viſsitatorum generaliũgeneralium aliquando admiſsſsæ, aliquando non, & quare?
51 Recuſsari quilibet iudex, ſsive ordinarius, ſsive delegatus, & quovis modo procedens, poteſst, niſsi contrarium cautũcautum reperiatur.
52 Iudice coram ſsuſspecto aliquem litigare debere vir bonus non arbitrabitur.
53 Recuſsationis Viſsitatorum generalium in quæſstione, quid Auctor ſsentiat?
54 Viſsitatorem generalem Audientiæ quoad ſsecretam inquiſsitionem recuſsari non poſsſse, in reliquis poſsſse, quædam Regia ſsched. ordinat, quæ refertur.
55 Viſsitari, an, & quando Auditores poſsſsint probis, quæ malè iudicaſsſse dicuntur, en cuero de Audiencia?
56 Auditores, & alij ſsupremi Magistratus de imperitia, vel mala iudicatione facilè conveniendi non ſsunt.
57 Actio malè iudicati contra minores iudices, frequentißima eſst, & an detur contra eorum hæredes? remißivè.
58 Viſsitatores & Syndicatores cautè procedere debent in examinandis teſstibus, & inquiſsitionibus formandis contra iudices, quibus ſsubornationes, vel baratariæ obijciuntur, & s quare? L. 6. tit. 9. lib. 3. Recop. illuſstratur, ibidem.
59 Cobecho, & barataria, quid ſsint, unde dicantur, qualiter probentur, & puniantur? remißivè.
60 Iudiees ſsubornatinis, vel haratariæ accuſsati, & plenè non convicti, qualiter iuramento purgari debenat?
61 Auctor ſscripſsit integrum tractatum de ſsyndicatu iudicum defunctorum, & actionibus, & pœnis tranſsitorijs ad hæredes eorum.
62 Hæredes, vel fideiuſsſsores iudicum decedẽtium, ſsyndicatus, vel viſsitatione pendente, an, & quando pro eorum admißis in pecuniarijs teneantur? remiſssivè.
63 Actiones pœnales, quæ, & quando ſsint tranſsitoriæ ad hæredes, vel fideiuſsſsores iudicum, qui pendente ſsyndicatione, vel viſsitatione decedunt, & quomodo cũcum eis proceſsſsus formari debeant, quædam Regia ſschedul. novißimè declaravit, quæ refertur.
64 Syndicari, aut viſsitari quis non debet, pro eiſsdem exceſsſsibus, de quibus iam iterũ fuit ſsyndicatus, aut viſsitatus, & quando ſsecus? & num. ſseqq.
65 Puniri, aut accuſsari his pro eodem delicto non debet.
66 Viſsitari quis poteſst pro exceſssibus, de quibus ſspeciatim anteà in ſsyndicatu accuſsatus non fuit.
67 Syndicationi ſsi quis ſsteterit, an, & quando pro delictis post eam compertis, denuò accuſsari, & ſsyndicari poſssit?
68 L. 41. tit. 4. lib. 2. Recop. explicatur, & illuſstratur.
69 Syndicationem ſsemel iudicatam non repeti prætextu delictorum noviter obiectorum, Hiſspantæs leges, & praxis obſservat, licèt in alijs Regnis contrarum fieri ſsoleat.
70 Magiſstratus poſst ſsemel redditam ſsyndicationem etiam in patria, & via ordinaria, pro malè gestis in officio conveniri nõ poſsſsunt.
71 Viſsitatores, & Syndicatores poſsſsunt ſsententias, quas intra tempus ſsibi præfixum pronuntiarunt, etiam post illius lapſsum executioni mandare.
72 Magiſstratus, qui in ſsyndicatu, vel viſsitatione æmulos habuit, & vicit, an magis laudandus ſsit, quàm qui abſsque ullocontradictore victor evaſsit? & locus Caſsſsiodori ad hoc.

p. 1000

NON tantùm de exceſssibus, & delictis Miniſstrorum Audiẽtiarum Indicarum, eo modo inquiritur, & proceditur, quo up. cap. 4. ex num. 67. retulimus. Verùm

^† & ubi officium aliqua ex cauſsa deponunt, vel ad alias maiores Cancellarias gradum faciunt, ante geſsti muneris rationem reddere coguntur, & adinſstar temporalium iudicum ſsyndicantur. Ita enim creditum eſst in officio ſsibi commiſsſso continantiores futuros fore, & impotentiæ, longæq́ue à Rege diſstantiæ, quæ plures inſsolentiores in ijs provincijs facere ſsolet, modũmodum, ac frænum inijci poſsſse. Teſste enim Dionyſs. Halicarn. lib. 1. Omnibus

^† gravis eſst Magiſstratus, cui nullum certum tempus est definitum: & qui nullis actorum ſsuorum reddendi rationibus obnoxius eſst. Et ſsecundùm Ariſst. lib. 6. Polit. cap. 4. Commodum eſst, ut animi Magistratuum pendeant, nec eis quicquid velint, efficere liceat. NãNam licentia quicquid libet agendi, non poteſst malum, quod eſst in quoque homine, cavere. Vnde Plato in lib. de legibus, generaliter ſsanxit: Nullum omninò iudicem iudicare oportere, cauſsæ dicendæ non obnoxium. Id quod exemplo ſsuo firmavit Samuel 1. Reg. cap. 12. & Christvs Dom. docuit Lucæ 16. ibi: Redde rationem villicationis tuæ, & text. in l. 1. & per tot. D. de Magiſstr. convent. l. 1. & ſseqq. C. ubi Senat. vel Clariſss. l. unic. C. ut omens iud. &c. Auth. ut iud. ſsine quoq. ſsuffr. §. 4. & de iure noſstro Hiſsp. l. 6. tit. 4. par. 3. l. 12. & 23. tit. 5. eâd. par. toto tit. 7. lib. 3. Recop. cum multis alijs, quæ de ſsyndicatu in communi agentes, ultra Scribentes in his iuribus, congerunt Bald. Angel. Cataldinus, Amedeus, Dulcet. & omnium pleniſssimè Paris de Puteo in peculiaribus tractatibus, quos de hoc argum. ſscripſserunt, Aviles in alio eiuſsd. arg. tractatu, quem reperies poſst commẽt. ad. cap. Prætor, & plurimi alij, quos refert Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 1. cum tribus ſseqq. ubi mirâ dexteritate omnia ab alijs circa hanc materiam ſscripta, compilavit, & illuſstravit, & ultra relatos ab eo, Franc. Marcus, qui plura notanda congeſssit, deciſs. 653. & 654. par. 1. Budænus in annotat. ad leg. fin. D. de Senator. pag. 250. Velazquez de Avendaño in allegat. pro ſsuo ſsyndic. Seſsſse in alia ſsimili, quam reperies poſst tract. de inhibit. Foianus poſst tract. de ſsequeſstro, Paz in prax. 8. par. in proœm. ex num. 9. Monterroſs. in prax. tract. 9. Torneus lib. 2. tit. 1. Ioann. de Hævia in Curia Philipp. 4. par. ex pag. 713. per quinque §§. Simanc. qui loquitur de ſsyndicatu Inquifitorum, in Cathol. inſst. tit. 41. num. 27. Marius Muta in cap. Reg. Sicil. 3. tom. cap. 7. num. 101. cum multis ſseqq. pag. 36. Camil. Borrel. de Magiſstr. lib. 1. cap. 15. & 16. Maſstrill. eodem tract. lib. 6. cap. 1. per tot. Zipæus lib. 3. cap. 1. Cardin. Tuſsch. quiplures quæſstiones adducit, litt. S. concl. 273. cum multis ſseqq. Scaccia de appellat. q. 19. rem. 4. Raudenſs. latiſssimè conſs. 49. per totum, & Gabr. Berartus in ſspecul. Viſsit. cap. 1.

Et de

^† peculiari iure Indiarum, ſsunt plures ſschedulæ de eodem ſsyndicatu, tam in Auditoribus, quàm in Prætoribus, Proregibus, & alijs iudicibus ordinarijs Indiarum tractantes, quæ ſsparſsæ reperiuntur in quatuor tomis impreſsſs. ann. 1596. ſsed præcipuè in 3. ex pag. 80. Ex quibus formatæ ſsunt 38. leges in ſsummar. Recop. earund. ſsched. lib. 4. tit. 8. Quarũ prima deſsumitur ex ſsched. dat. Pard. 16. Octob. ann. 1575. & expreſssè in terminis noſstri capitis decidit: Que à los Oidores promovidos ſse tome reſsidẽcia antes que ſalgãſalgam de las plaças q̃ dexaren; & in d. 3. to. pag. 82. extat integra, ex qua hæc lex deſsumitur, & continet formulam ordinariãordinariam commiſssionis, quæ ad talem ſyndicatũſyndicatum expediri ſsolet.

Et in hoc primum eius ſspeciale conſstitui poteſst. Nam

^† in Audientijs, & Cancellarijs Indiarum Auditores, quamvis mutentur, vel promoveantur, non ſsyndicantur, ſsed tantùm generali viſsitationi eorundem Tribunalium, ubi ex iuſstis cauſsis decerni ſsolet, ſsubijciuntur, ut benè notavit Bobad. d. cap. 1. num. 43. ſsic inquiens: I tambien dan reſidẽciareſidencia los juezes ſsuperiores de las Chaneillerias, i Audiẽcias Reales, pues tienem ſsus viſsitas, por las quales tambien ſson depueſstos de los oficios, i punidos en otras penas: i es coſsa mui justa que ſsean cenſsurados, pues quanto en mayor dignidad ſson conſstituidos, tanto mas pueden ofender, i cauſsar daños à los ſsubditos. Et num. 117. refert idem Auctor notabilem caſsum ſseveritatis ſsupremi Conſsilij Indiarum in his legibus ſsyndicatus implendis, inquiens, quòd

^† ad Indos reduci iuſsſsit quendam Miniſstrum, qui in Hiſspaniam transfretaverat, ne opportunæ navigationis commoditate careret, ſsolo uno die deficiente ex termino ad ſstandum ſsyndicatui præfixo, nullatenus eius excuſsationem admittens.

p. 1001

Quod tamen Ego reſstringendum cenſseo ad Miniſstros temporales, vel etiam ad Auditores, ubi ante diſsceſsſsum ex provincia, in qua Magiſstratum geſsſserunt, Syndicatorem habent, & coram eo iudicium ſsyndicatus inceptum eſst. Etenim

^† ſsi quis ad aliam Audientiam proviſsus ſsit, & commoda itineris, vel navigationis occaſsio ſse offerat, nec per eum ſsteterit ſsyndicationis tempus expectare, & explere, nõnon dubito, qui iter facere poſsſsit, & impleat relinquendo procuratorem, qui pro eo, adveniente Syndicatore, reſspondeat; hæc etenim eſst una ex præcipuis limitationibus text. in d. l. unic. C. ut omn. iud. ut conſstat ex Fulgoſs. & Iaſs. ibîd. n. 2. Aloiſs. Leone num. 38. Greg. Lop. in l. 6. tit. 4. par. 3. verb. Ellos deſspues, Put. de ſsyndic. verb. Procurator officialis, Afflict. ad conſst. Neapol. rubr. 92. col. penult. in fin. Aviles de ſsyndic. cap. 3. num. 18. in fine, Paz in prax. tom. 1. 3. par. in proœm. num. 12. Bobad. d. cap. 1. num. 77. in fine, Maſstrill. d. lib. 6. cap. 5. ex num. 41. ad 45. & Curia Philipp. 4. par. §. 2. num. 1.

Et hic

^† procurator obiectis, vulgò Cargos, quæ ex ſsyndicatione reſsultaverint, reſspõdere, & ſsatisfacere debet, abſsque eo, quôd dicere poſssit, ſse non eſsſse ſsufficienter inſtructũinſtructum, & petere, ut perſsonaliter reo notificentur. Qui ſsibi imputare debet, ſsi eum inſtructũinſtructum non reliquit, ut nuper in ardua cauſsa, & poſst magnam diſsceptationem ſsupremus Indiarum Senatus declaravit, ex doctrina Gregor. Lopez in l. 6. tit. 4. par. 3. gloſsſs. 6. quamvis non diffitear, quòd ubi reus præſsens eſst, vel de facili haberi poteſst, aut in mãdatomandato aliquis defectus agnoſscitur, melius & tutius ſsit, ut etiãetiam ſsi procuratorem reliquerit, ipſsi in perſonãperſonam ad maioram cautelam obiecta gravia notificentur, ut conſsulit Angel. & alij apud Iul. Clar. q. 32. num. 11. ubi Baiard. n. 16. Scacc. de iudic. lib. 1. quæſst. 101. num. 44. Farin. quæſst. 99. n. 246. Gratian. deciſs. 154. Valaſsc. conſsult. 144. num. 10. part. 2. Pereira deciſs. 34. n. 11. Craveta conſs. 182. num. 11. lib. 2. & Rota deciſs. 770. in antiq. & deciſs. 277. in noviſsſsimis.

Aliàs autem, iudicibus ſsyndicatui non cõ

*parentibus, aut ab eo ſsine licentia fugientibus, ſstylus eſst, ut per præco nia, & litteras requiſsitorias citentur, & ſsi haberi poſsſsunt, ad locum, ubi adminiſstrarunt, capti mittantur, ut benè, poſst alios, advertit Bobad. d.n. 117. & non gaudent immunitate Eccleſsiaſsticâ, argum. d. l. unicâ, ibi: Vel intra ſsacroſsanctos terminos, & eorum, quæ magis expreſssè tradit Paris de Puteo d. tract. §. viſso, de modo proced. num. 6. & 7. Montalv. in l. 8. tit. 5. lib. 1. for. gloſsſs. 1. verb. La Igleſsia, Aviles in cap. 1. Prætor. verb. Dadivas, num. 25. Quòd ſsi haberi non poſsſsunt, contra eos in contumacia p oceditur, & pro confoſssis habentur, ut in d. l. unic. l. Conſsiliarios 3. C. de aſsſseſsſsor. l. 135. ſstyli, l. 13. tit. 7. lib. 3. Recop. & ſsententia lata ad Regium Senatum remittitur, ubi ex eiſsdem actis, & ſsine alia citatione concluditur, ſsententiaq́ue, quæ profertur, ſstatim executioni mandatur, l. 54. tit. 4. lib. 2. Recop. Bobad. d. cap. 1. ex n. 123. Licèt

^† aliàs non niſsi poſst lapſsum anni fatalis exequi ſsoleant ſsimiles ſsententiæ contra contumaces prolatæ, ex l. 3. tit. 10. lib. 4. Recop. Hoc enim nõ habet locum in ſsyndicatu, nec in commiſsſsis, quorum iudicia ſsunt ſsummaria, & irregularia, ut per eund. Bobad. lib. 4. cap. 5. num. 24. & 25. Quæ omnia ſsummè notare expediet, quia quotidie contingũtcontingunt, & ab alijs ita apertè, & complendiosè tractata non ſsunt.

Sed ut ulteriùs pergamus, non ſsolùm cõtentacontenta eſst Regum noſstrorum cura incompeſscendis Auditoribus, & alijs Miniſstris Indiarum hoc timore ſsyndicationis, ubi deponi, vel mutari in officijs contingit. Verùm & eis durantibus

^† ubi ſsiniſstra alicuius Audientiæ ſsuſspicio habetur, vel querelæ Provincialium Regias aures offendunt, ſsolet frequenter cõtracontra eos in communi, vel in particulari viſsitationis iudicium indici, ut eiſsdem provincialibus mos geratur, & malum, quod patiũturpatiuntur, diutiùs non ſserpat, & continuetur, iuxta illud Geneſs. 18. Deſscendam, & videbo, an clamorem, qui pervenit ad me, opere compleverint: quò alludit text. in d. Auth. ut iud. ſsine quoq. ſsuffr. §. 1. collat. 2. ubi: Princeps videre habet, ne ſsubditi à iudicibus, & officialibus aggraventur, vel malè tractentur; cap. Imperialem, de prohib. feud. alien. per Loth. ibi: Per multas interpellationes ad nos factas didicimus. Quod ſsanè

^† viſsitationis iudicium graviùs, & ſstrictiùs cenſsetur, quàm ſsyndicatus. Quoniam propter potentiam viſsitandorum, & quia adhuc in ſsuis officijs perdurant, & de querelantibus, vel deponentibus cõtra eos, vindictam ſsumere poſsſsent, omninò clauſsum, & ſsecretum eſst, & ex ſsola ſsummaria informatione, non didicitis teſstibus, nec teſstificatis, confieitur, & abſsque ſsententia Viſsitatoris ad ſsupremun Conſsilium terminandum remittitur, ubi unâ ſsolâ ſsent entiâ abſsque appellationis, vel ſsupplicationis remedio terminatur. Et de eo, eiuſsq́ue in Hiſspaniam per Regem Cathol. Ferdin. V. introductione, & quo pacto multa ſspecialia, & irregularia, quæ in illo interveniun, tdefendi, aut excuſsari poſssint, latè alio loco dicemus, & interim videri poterunt, quæ tradit Zurita |

p. 1002

lib. 7. annal. Aragon. cap. 65. lib. 10. cap. 33. lib. 14. cap. 35. & 52. lib. 15. c. 59. & lib. 17. cap. 30. Hieron. Blanc. in comment. Reg. Arag. cap. de Magiſstr. iuſst. Arag. poteſst. pag. 344. & 346. Lud. Babia in hiſst. Põtif. 4. par. in vita Clement. VIII. cap. 13. Seſsſse in reſsp. ſsynd. num. 35. D. Valenç. conſs. 155. num. 59. vol. 2. gabr. Berart. in d. ſspecul. viſsit. cap. 1. Redin. Avendañ. Boſssius, Craveta, Simanc. & plures alij, quos refert Bobad. d. cap. 1. num. 129. pag. 806. & ultra eos Raudenſs. conſs. 36. per tot. par. 1. Maſstrill. de Magiſstr. lib. 2. cap. 2. ex num. 34. & lib. 6. cap. 2. cum ſseqq. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 21. num. 40. Ioan. Maucler. in Monarch. Galliæ, par. 3. lib. 4. per tot. Nicol. Bellus de ſstat. polit. Vbi

^† ſsummè laudat hunc uſsum Hiſspanæ Monarchiæ, mitrendi Viſsitatores ad vindictã malorum, laudem verò bonorum, & ſsubdit, hac præcipuâ causâ, & ratione, ſsacratiſsſsimã hanc Coronam conſservari, & magis indies exaltari. cuius verba noviſsſsimè recẽſset Frãc. Zipæus in tract. de Magiſstr. lib. 3. cap. 1. n. 7. pag. 158. ubi invidè laudes, & exaltationem Hiſspaniæ ſsubſsanat. Quam tamen multis encomijs ob eandem rationem extollit Adam Contzen lib. 7. polit. cap. 9. cui titulum fecit, Viſsitandos eſsſse Magiſstratus, §. 4. pag. 545. & §. 5. per totum, qui omninò videri debet, quoniam nõnon vacat eius ſsingularia, & notanda verba tranſscribere.

Et de hoc iudicio,

^† & qualiter viſsitationes in Regio Conſsilio videndæ ſsint, & celeriter expediendæ, agit de iure Caſstellæ l. 36. tit. 4. lib. 2. Recop. Et multò pleniùs de iure Indiarum in plurimis ſschedul. quæ habentur d. 3. tom. ex pag. 68. ex quibus delineatus eſst tit. 10. lib. 4. ſsummar. Recop. earund. ſsched. & Ant. de Herrera in hiſst. gener. Ind. decad. 4. lib. 5. cap. 3. ubi notabilem commiſsſsionẽ, & inſstructionem, præ oculis quidem habendam, recenſset, quæ ann. 1528. data fuit iudicibus reſsidentiæ miſssis ad inſsulam D. Ioan. Portus-divitis, & decad. 5. lib. 5. cap. 5. in fine, pag. 143. ubi agit de viſsitatione miſsſsa ad Audient. Sancti Dominici, & ſsubit:

^† Cuyo remedio el Rei Catolico don Fernando V. truxo de Aragon, i dom Felipe II. usò mucho dèl, por avernos moſstrado la experiencia ſser mui neceſsſsario para reprimir el arrogancia que toman los Miniſstros. I eſsto quando los Viſsitadores hazen ſsus oficios como conviene. pero como la virtud no tiene igualdad en los hombres, aſsſsi no es maravilla que todos los juezes que han de corregir à los otros, no ſseã de una miſsma integridad. Et per eaſdẽeasdem ſsched. & alias oſstenditur, & declaratur

^† etiãetiam Proreges Indiarum his ſsyndicatibus, & viſsitationibus obnoxios eſsſse, non obſstante quòd in Prorege Neapolitano contrà obſservetur, de quo etiam meminit Bobad. d. cap. 1. num. 20. & 21. Miſstrill. d. lib. 6. cap. 4. num. 9. & 10. & cap. 5. num. 27. & ſseqq. ubi aliquos caſsus adducit, in quibus etiam Prorex Neapol. poteſst, & ſsolet ſsyndicari, & Viſsitari.

Et quod magis eſst,

^† clerici, etiãetiam in ſsacris, non obſstante fori privilegio, ubi Magiſstratum ſsecularem gerunt, & adminiſstrant, eidẽ ſseculari ſsyndicationi, aut viſsitationi, ſsimul cũ alijs Miniſstris ſsubijciuntur, & puniuntur pro exceſsſsibus in eod. officio commiſsſsis, ut docet Aufrer. de poteſst. ſsecul. reg. 1. fallen. 17. Guillerm. Bened. Foller. Choppin. Lãcel. Cõrad. Pet. Plaza, Redin. Ioan. Garcia, Covarr. & plures alij, quos refert Borrell. d. tractat. de præſst. Reg. Cathol. cap. 71. num. 35. Cened. in collect. 37. ad Decretum, num. 16. Salced. in addit. ad Bernard. Diaz in prax. cap. 66. litt. B. pag. 184. Bobad. lib. 2. cap. 18. num. 99. Farin. tom. 2. crimin. tit. de inquiſsit. q. 8. num. 98. & noviſssimè Berart. d. ſspecul. viſsit. cap. 3. num. 44. & ſseqq. Quamvis in hoc contrariũcontrarium enixè tueatur Marta de iuriſsd. 4. part. cent. 2. caſs. 127. & plures alij, quos refert Auguſst. Barboſsa in collect. ad cap. Sacerdotibus 2. num. 4. ne Cler. vel Monach. & ſsignanter Petr. Surd. conſs. 396. ex num. 32. uſsque ad 35. vol. 3. ubi contendit ſsolos Gallos Auctores aliam ſsententiam defendere, & ſsui Regni conſsuetudine niti, quam nihil proficere probat, & poſsteà concludit, Deum aliquãdo has ſsuæ Eccleſsiæ iniurias vindicaturum. Quæ addi poſsſsunt quæſstioni, quam ſsuprà tetigi hoc lib. cap. 4. num. 42. de Clericis ad eiuſsmodi officia promovendis, vel non promovendis: de cuius reſsolutione hi, qui clavũ Reip. tenent, maturiùs deliberabunt.

Sed licèt hæc, quæ de ſsyndicandis, & viſsitandis Magiſstraribus Indiarum diximus, ita quidem ſse habeant, nonnulla tamen animadvertenda duxi, quæ in illis, præ cęteris, attendi, & conſsiderari debent. Quorum primum illud ſsit,

^† quòd cùm pro Magiſstratibus, & præſsertim perpetuis, quòd rectè officio ſsuo utuntur præſsumtio extet, ut docet, poſst alios, Bobad. d. cap. 1. num. 158. & ſseq. & num. 199. latè Menoch. lib. 2. præſs. 81. Maſstrill. de Magiſstr. d. lib. 6. cap. 10. ex num. 1. Ego, cũcum alijs, ſsup. lib. 2. cap. 7. num. 30. & noviſssimè Mager. de advoc. arm. cap. 10. num. 559. & cap. 13. num. 327. Non

^† debent facilè credi, & admitti omnes querelæ, vel epiſstolæ, quæ cõtracontra eos mittuntur, præſsertim ex provincijs Indiarum adeò remotis, & facinoroſsis hominibus plenis, ne

^† nimis faciles, ac creduli ſsubiectam innocentiam feriamus, contra cõ|

p. 1003

ſsilium I.C. in l. 1. §. 1. D. de eo per quem fact. erit, & Imp. in l. 1. C. de accuſsat. ubi gloſs. verb. Feriamus, ex Boet. probat, ultimam eſsſse adverſsæ ſsortunæ ſsarcinam, ubi miſseri, quibus aliquod crimen imponitur, eo ipſso, quæ præferunt, meruiſsſse creduntur.

Quapropter

^† Rex, ac Dom. noſster Philippvs IV. quem pia Numina ſsoſspitent, prudenti decreto Senatum Indiarum admonuit, ut prius quàm ad decernendam viſsitationem contra aliquam Audientiam deveniretur, omnia alia remedia tentarentur. Senatuſsq́ue animadverteret, an ſsufficeret,

^† ut Magiſstratus, qui diu in aliqua provincia cõmorati erant, & cdio, vel tædio Provincialibus eſsſse, vel quo alio ex capite malè audire cœperant, ad aliam Audientiam transferre ſsufficeret. Nimirum

^† quia pendente viſsitatione, aut ſsyndicatione Magiſstratus intimidantur, & populares eos contemnunt, quos maximè revereri oportuiſsſset, atque adeò iuſstitia, eâ, quâ decet, libertate non adminiſstratur, ut rectè advertit, & probat Paris de Puteo d. tract. de ſsyndic. in Rubr. de poteſst. & off. ſsyndic. Simanc. de Repub. lib. 7. cap. 24. num. 5. Quod iuvat egregium

^† apophthegma, quod audivi à Dom. Peruano Prorege March. de Monteſsclaros, qui dicere ſsolebat, has viſsitationes inſstar turbinis in plateis vẽto excitati, ſsibi videri, Hiſspanè dicimus Remolino, cùm is pulverem, & paleas humi iacentes removeat, & ſsuper capita elevet: & viſsitationes ſsimiliter, humiles quoslibet, plebeios, & flagitioſsos, qui veluti pulvis, & ſstercus Reip. iacebant, iudicibus, qui ſsunt, & eſsſse debent, eiuſsdem Reipub. capita, ſsuperponat.

In quibus quidem viſsitationibus

^† plerũ. q́ue boni, & timorati Magiſstratus graviùs, quàm baratarij, & ſsordidi periclitantur; quoniam illi, nihil ſsibi conſscij, ſse popularibus, & calumniantibus non ſsubmittunt: hi autem, quia filij huius ſsæculi, prudẽtiores in ſsua generatione filijs lucis ſsunt, Lucæ 16. dum celant delictum, quærunt amicitias, Proverb. 17. ſsordeſsq́ue ſsordibus eluunt, vel operiunt, & in ipſsis repetundarum iudicijs, repetundarum crimen committunt, ut eleganter animadvertit Cæcilius inter epiſst. Cicer. epiſst. 14. Tiber. Decian. lib. 8. criminal. cap. 36. num. 26. in fine, & melius omnibus noſster Bobad. omninò videndus, d. cap. 1. num. 27. & 30.

Secvndò, ex eadem ratione, ſsecundam admonitionem deduco, nempè, ut caſsu, quo eiuſsmodi viſsitationes generales, vel particulares decernantur,

^† tempus omninò præfigatur, intra quod finem accipere debeant, illudq́ue non ultra triennium, vel quadriennium, etiam in Audientia Mexicana & Limana, alijſsq́ue Prætorialibus prorogetur. Nam hoc quidem ſspacium ſsufficiens mihi videtur, & quia hucuſsque præfinitam non fuit, paucas,

^† vel nullas viſsitationes dictarũdictarum Audientiarum vidi, quæ finem acceperint. Nam illa Limana Licent. Bonillæ, electi Archiep. Mexicani, de qua extant ſsched. d. 3. tom. impreſsſs. pag. 68. cum ſseqq. viginti annos exceſsſsit, & tandem ipſso Viſsitatore, & viſsitãdis defunctis, ſsucciſsſsa magis quàm deciſsa relicta fuit: idemq́ue nunc temporis cõtingitcontingit in alia eiuſsdem Audientiæ Limanæ, in qua Ego cõprehendor, & poſst decem & octo, aut plures annos, vix dum initium accepit, Viſsitatore etiam mortuo, & paucis ſsuperſstitibus ex ijs, quorum actiones per illam examinari, & emendari curabatur. In alia quoque viſsitatione Proregis March. de Villamanrique, quæ Epiſscopo Tlaxcalenſsi cõmiſsſsa fuit an. 1589. multum tempus effluxit, & ita in margine commifſsionis eius, quæ habetur d. 3. tom. pag. 68. prudenter notatur, hoc contigiſsſse, quia in ea terminus præfixus non fuit, oportereq́ue, ut in poſsterum præfigatur. Etenim damna,

^† quæ (ut diximus) ex viſsitatione cõtinguntcontingunt, minora erunt, ſsi ipſsa breviori termino concludatur. Neque perfectè Princeps Reip. ſsalutem hac medelâ curare videbitur, ſsi

^† ipſsa maiorem morbum eidem Reip. afferat, & languentes languidiores efficiat: teſste enim Ovid.

Temporibus medicina placet, data tempore proſsunt, Et data non apto tempore vina nocent.

Nihilq́ue ita arduum eſsſse poterit, quod intra dictum tempus ſsolers non aperiat indago; & ut aliquid inuſstum, vel inopertum relinquatur,

^† ſsatius eſst hoc omittere, quàm cuncta differre, vel ut Tacit. in ſsimili dixit lib. 34. Annal. Quàm ſsinere civitatem mori vehementioribus, quàm quæ pati poſsſset remedijs, in ipſsa vindicta libertatis perituram: quò & reſspexit Seneca lib. 1. de ira, cap. 12. in fine, dum ait: Abominandum remedij genus est, ſsanitatem debere morbo; & vulgatus Aphoriſsmus omnium Philoſsophorum, qui nunquam ea media congruentia iudicarunt, quæ ipſsis morbis, quorum reparatio deſsideratur, graviora ſsint, vel periculoſsiora, ut latiùs dixi ſsup. lib. 2. cap. 30. num. 110. & ſseqq.

Tertiò, valdè curandũcurandum moneo, de

^† perſsona, quæ ad officium ſsyndicatus, & multò magis generalis viſsitationis eligitur, nam in ea totius iudicij cardoverſsatur. Et ita in dignitate poſsitus eſsſse debet, & talis, ut de eius ſscientia, & experientia, ac morum ſsanctimo|

p. 1004

nia plurimum confidatur. Quod & prædictæ ſschedulæ ſseriò monent, ac iubent, & Ioann. Matienz. de noſstris Indijs agens in tract. M. S. de moder. Regni Perù, par. 2. cap. 27. talẽ requirit, ut ex ipſsius ſsupremi Indiarum Conſsilij Patribus eligatur (quod etiam ſsæpè factum inquit) & de ſseptennio in ſseptennium mittendum exiſstimat, illud Platon. adducens lib. 12. de legib. & Ariſst. lib. 6. Polit. cap. 8. qui ad eiuſsmodi munera virum penè divinum deſsiderant, moribus, & eruditione conſpicuũconſpicuum, ætateq́ue maturum. Qualem etiam ad Viſsitatorem InquiſitorũInquiſitorum requirit Simãc. in Cathol. inſstit. tit. 41. num. 20. & pluribus ornãtornant, & proſsequuntur DD. per text. ibi in l. 1. D. de offic. Præſs. Prætor. Gregor. Lopez in l. 4. tit. 17. par. 3. Bald. qui duos ſsales ſscientiæ & conſscientiæ in eiuſsmodi Miniſstris deſsiderat, in l. 2. C. de ſsentent. ex brevil. recit. & alios adducens Bobad. dict. lib. 5. capite 1. num. 159.

Et quicunque is fuerit, cui hoc Syndicatoris, vel Viſsitatoris munus obtigerit, eo animo eſsſse debet, ut

^† non ſstatim (ut aliqui faciunt) in ſsyndicandis, vel viſsitandis culpas exoptet; ſsed ſsciat æquè ſsuo muneri, & Regis intentioni ſsatisfieri poſsſse, ſsi de viſsitandorum etiam meritis, litteris, & virtutibus inquiſsierit, & quos rectè officio ſsuo functos cõpererit, eidem Regi honeſstandos, & remunerandos cum debita approbatione, & laudatione proponat: ita enim monet Conſstantin. Imp. in l. iuſstiſsſsimos 3. C. de off. Rect. provin. Iuſstin. in d. Auth. ut iud. ſsine quoq. ſsuffr. §. illud videlicet, verſs. Cùm liceat eis, l. 1. tit. 7. lib. 3. Recop. & ſschedulæ omnes ſsuprà relatæ, & latè illuſstrant Aviles, Paz, Redin. Mõterroſs. & alij, quos refert Bobad. d. cap. 1. n. 153. Lancel. Conrad. in tract. de off. Prætor. §. 1. num. 2. & Maſstrill. omniò videndus, d. lib. 6. cap. 11. num. 20. & ſseqq. Vbi

^† adijciunt formam huius approbationis ad Principem reſscribendæ, de qua etiam agit Azeved. in l. 7. num. 1. & 2. d. tit. 7. lib. 3. Recop. Quod adeò verum eſst, ut etiam

^† culpas, ſsi quas fortè non valdè ſsordidas & graves offenderit, extenuare, vel omittere debeat in Miniſstris, quos alioqui in cæteris circumſspectos, puros, utiles, & vigilantes invenerit, & anteactæ vitæ probitate laudabiles, argum. l. non omnis, §. fin. D. de re milit. iunctis plurimis alijs, quæ congerit Tiraq. in l. ſsi unquãunquam, verb. Donatione largitus, à num. 34. & de pœn. temp. cauſsa 49. & 50. Bobad. d. cap. 1. num. 59. 136. & 159. Bertazol. conſs. crimin. 71. num. 4. & 5. ibi I. Ioſseph Lud. deciſs. Lucenſs. 1. num. 49. & 50. par. 1. & Rauden. conſs. 49. num. 138. ad 144.

Vnde iuſstè

^† notandi ſsunt Viſsitatores, qui contrarium faciunt, & in dehoncſstandis, & culpis, undecunque quæſsitis, gravandis viſsitatis, gloriam ſsibi ac laurum paratam, ſsive collocatã eſsſse, per peram arbitrantur. Et multò magis, qui facinoroſsis, ac calumnioſsis hominibus, perditiſsq́ue ſsuſsurronibus, & ſsycophantis aures gratas, & patulas præbent; cùm hi ſsæpè, aut potius ſsemper eos decipiãtdecipiant, &

^† legibus ita ſsuſspecti, & exoſsi ſsint, ut fugiendi potius, quàm alliciendi, vel alendi (ut aliqui imprudentes Viſsit atores faciunt) videantur, & ut etiam capitula proponere volentes non aliter admittantur, quàm ſsi iuramentum, & fideiuffionem pro calumnia præſstiterint, & ſsi obiecta plenè non probaverint, quamvis aliqua probent, graviſsſsimis pœnis puniantur, in quas etiam eorum inſstigatores in currunt. De quibus omnibus latiſssimè itẽ agit Bobad. qui nihil in hac materia intactũ reliquiſsſse videtur, d. lib. 5. cap. 2. per tot. & ultra relatos ab eo, plura eruditè de calumniatoribus fugiendis, & puniendis adducens Eraſsm. in Adag. Sycophantu: ubi refert cauſsam, cur

^† calumniatores apud Græcos hoc nomine appellati fuerint, Pet. Faber lib. 1. ſsemeſstr. pag. 25. & 163. & lib. 3. pag. 285. & 302. Iuſst. Lipſs. in orat. de calumniat. Covarr. lib. 2. var. cap. 9. num. 1. Petr. Gregor. lib. 32. ſsyntagm. cap. 4. Lucas de Pena, Cuiac. & alij in Rubr. C. de delat. & plurimi, quos refert D. Alfar. de offic. Fiſscal. gloſsſs. 17. Guazin. de defenſs. reor. defenſs. 33. cap. 14. Menoch. de arbitr. caſs. 321. Giurb. conſs. 47. num. 25. Gratian. regul. 8. Berart. in d. ſspecul. Viſsit. cap. 4. & cap. 28. num. 20. Farin. tom. 1. crim. q. 16. Peregr. de iure Fiſsci lib. 1. tit. 1. & noviſsſsimè D. Valenç. conſs. 170. ex num. 1. & conſs. 171. num. 47. vol. 2. & Sebaſst. Nævius, loquens de inſstigatoribus, in l. ſservus, §. eum, D. de pœn. pag. 360.

Ex quibus fit, quid ſsentire debeamus de aliquibus Viſsitatoribus,

^† qui libellos ſsecretos, & ſsine auctore ſsibi datos recipiunt, imò & cypos, ubi mittantur, exponunt, & aliorum, qui monitorias cenſsuras promulgari faciũtfaciunt, ut teſstes ad declarandum, quæ contra Miniſstros ſscierint, ſsive intellexerint, coram ipſsis compareant. Hæc etenim omnia à iuris, & æquitatis regulis deviant, & pravam indolẽ, ſsive propenſsionem ſsyndicantis, vel viſsitantis oſstendunt, ut conſstat ex vulgari illa, ſsed celebri, epiſst. 98. Trajan. ad Plin. Iunior. lib. 10. cap. inquiſsitionis, §. tertiæ, cap. qualiter & quãdo, el 1. ibi: Exceptis occultis eriminibus, de accuſsat. cum alijs traditis à Bobad. d.c. 1. num. 74. Cevallos lib. 3. comm. q. 821. n. 20. & ſseqq. Maſstrill. d. lib. 6. cap. 2. num. 47. & |

p. 1005

ſscqq. Berart. dict. cap. 3. ex num. 63. Dom. Valenç. conſs. 110. num. 5. Lazario in tract. de monitor. ſsect. 2. q. 10. & 11. & D. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 4. num. 9. & meliùs eod. cap. §. 1. num. 7. fol. 49. ubi videtur loqui in terminis noſstræ quæſstionis, licèt nõnon ſsatis ſse explicet, & inquit, vice versâ rectè poſsſse monitorias concedi lite pendente ſsuper capitulis infamatorijs ad comprobandam innocentiãinnocentiam, & defenſsionem rei. Cui in dubio favere, & bonum exitum deſsiderare Syndicatores, & Viſsitatores debent; cùm ſsciant, vel ſscire debeant,

^† inter plures miſserias. & difficulrates, quas patitur iudicantium, & Rempub. adminiſstrantium munus, in quibus recenſsendis mulcus eſst Bobad. dict. polit. lib. 1. cap. 15. num. 24. & ſseqq. illam eſsſse præcipuam, quòd quaſsi ſsignum ad ſsagittas calumuiantiũ & malevolorum poſsiti ſsint, & quia non poſsſsunt omnibus complacere, frequenter odium multorum incurrant, & inſsidias patiantur, ut graviſsſsimis, licèt vulgatis, verbis ſscriptum reliquit Cicer. in orat. pro Flacco, & text. celebris in cap. qualiter & quando, el 2. de accuſsat, cap. ſsunt nonnulli 2. quæſst. 7. Concil. Trident. ſseſsſs. 13. de reformat. cap. 6. & alia referens Simancas lib. 2. de Repub. cap. 10. Bobad. d. lib. 5. cap. 1. num. 203. & cap. 2. n. 4. & ſseqq. Petr. Greg. omninò legendus, 3. par. ſsyntagm. lib. 1. cap. 15. num. 5. Scaccia de appellat. quæſst. 19. remed. pag. 593. Nevizan. conſs. 76. num. 7. Peregr. de iure Fiſsci, lib. 5. tit. 1. num. 194. omninò Schenard. conſs. 1. num. 46. Leoninus conſs. 57. num. 4. Raudenſs. d. conſs. 49. num. 140. & noviſsſsimè Hieron. Perotus de conſstantia in abdicat. Magiſstrat.. cap. 24. per totum, & D. Ioan. Bapt. de Larrea in peculiari libello, quem de hoc argumento pro defenſsione Magiſstratuum typis excuſssit. Et de

^† popularibus Siciliæ, & aliarum nationum loquentes, quibus ſsemper veluti connatum fuit, ipſsorum Præſsides calumniari, Caſsſsiod. lib. 1. epiſst. 3. Cicer. in orat. pro Cluent. & Ponte de poteſst. Proreg. tit. de elect. official. §. 7. num. 12. Et eſst. videnda celebris gloſs. in cap. Diaconi, verb. Accuſsantur, diſst. 93. l. 15. tit. 9. par. 3. 1. 2. tit. 28. & l. 11. tit. 2. par. 7. ibi: Los omes que oficio tienen, maguer fagan derecho, non puede ſser que nõ ganen mal querientes.

Quapropter de

^† exitiali aliquorum SyndicatorũSyndicatorum, & Viſsitatorum in contrariũcontrarium propẽſsione, meritò queritur, & dolet Lucas de Pena in l. Tribuni, C. de re milit. lib. 12. Ponte ubi ſsup. tit. 12. n. 19. Pet. Bimius conſs. 398. num. 30. Segura Davalos in direct. iud. Eccl. cap. 14. à n. 24. Quibus Ego addo

^† ita nimis acrem, irregularem, & rigoribus plenam eſsſse formam procedendi, & iudicãdiiudicandi in huiuſsmodi Viſsitationibus, ut novis alijs, & odioſsis commentis, vel fomentis cumulari non debeat, ut aliàs dicitur in l. unic. §. ſsi verò, verſs. Nec enim, C. De impon. lucrat. deſscrip. lib. 10. neque

^† inimicis ſsceleratiſsvè hominibus via aperiri, ut ſsecretis & occultis his telis, vel (ut melius dicam) falſsis teſstimonijs, Magiſstratus laceſsſsant, quod ſsemper de ſsimilibus inquiſsitionibus viri graviſsſsimi veriti ſsunt, ut conſsiderat Raudenſs. d. conſs. 49. num. 7. Seneca lib. 1. de ira, cap. 16. Plin Iun. lib. 3. epiſst. 20. ſsic inquiens: Eſst enim periculum, ne tacitis ſsuſsſsragijs impudentia irrepat. Nam quoto cuique eadem honeſstatis cura ſsecretò, quæ palàm Multi

^† famam, conſscientiam pauci verentur. Et notabilis Hiſstoria Hiſspana Regis

^† Ioan. I. ann. 12. cap. 7. & 8. ubi hac de cauſsa ceſsſsare iuſsſsa fuit inquiſsitio quædãquædam, quæ fiebat contra Regem Navarræ ſsuper veneno Eleonoræ Regis Ioannis ſsorori propinato. Nimirùm inquit Hiſstoriographus: Porque le fue dicho al Rei por los de ſsu Conſsejo, que ſsi ſsu merced mandava, eſstos testigos no eran eſscuderos de recebir, lo uno por quanto ſsegun derecho, no ſserecebian como debian, ni avia alli parte de esto que vieſsſse jurar los testigos, ni ſse tomaban en aquella forma q̃que debiã.

Qvartò, ſsimiliter multum curari debet, ut Viſsitator ſsemel electus, & tot expenſsis, & cum titulo adeò honorifico in provincias ita divtantes miſsſsus,

^† faci è, & ex ſsiniſstris relationibus, quæ ex eiſsdem remitti ſsolent, non revocetur. Nam hoc valdè huiuſsmodi cauſsarum exitum tardat, & turbat, & non ſsolùm Viſsitatoris, verùm & Principis, qui eum elegit, & delegavit, exiſstmationem quodammodò lædit. Teſste enim Iuſstin. In Authẽt. ut iud. ſsine quoq. ſsuſsſst. Qui

^† iudicio tanti culminis ad cingulum venit, teſstimonium habet, quòd ſsit optimus: cui convenient verba Caſsſsiod. lib. 1. var. epiſst. 3. & 12. ibi: Pompa meritorum eſst Regale iudicium, quia neſscimus iſsta niſsi dignis impendere, & lib. 10. epiſst. 43. De illo neſsas eſst ambigi, qui meruit eligi iudicio principali. Nam quibus fas eſst de cũctis optimos quærere, videntur ſsemper optimos elegiſsſse.

Vnde licèt in indicibus

^† Syndicatoribus dubitari nõnon ſsoleat, quin ex iuſstis cauſsis à partibus, contra quas procedunt, recuſsari poſsſsint, & ſsibi aliũalium coniudicem aſsſsociare debeãt: qui interdũinterdum ab ipſso Senatu nominari ſsolet, ex traditis à Bobad. d. lib. 5. c. 1. n. 236. & ſseqq. & Maſstril. d. lib. 6. c. 3. ex n. 20. In Viſsitatoribus tamẽtamen

^† generalibus AndientiarũAndientiarum, anceps quæſstio eſst, an recuſsationes admitti debeant? propter tationem ſsuprà relatãrelatam, & quia ipſsorũ |

p. 1006

induſstriâ & auctoritate ſspecialiter inſspecta, & electa videtur, ita ut non aliter proceſsſsuri, & iudicaturi præſsumantur, quàm ipſse Princeps iudicaret, l. 1. verſs. Credidit, D. de offic. Præfect. Prætor. iunctâ l. inter artifices, D. de ſsolut. cap. ſsi pro debilitate, de offic. deleg. & alijs, quæ latè adducit Menoch. lib. 1. de arbitrar. quæſst. 67. ex num. 15. Et quia cùm hoc iudicium ſsecretum (ut diximus) ſsit, & eſsſse debeat, hoc ſservari poſsſse non videtur, ſsi aſsſsociatus, de quo minus confidi poſssit, introducatur, & totius generalis iudicij, ac viſsitationis ordo, propter unius fortè, vel alterius privati intempeſstivam, vel affectatam recuſsationem turbetur, cõtracontra reg. l. ſsi Prætor, D. de iudic. & l. privatorum, C. de iuriſsd. omniũ iud. cum ſsimilibus.

Quibus tamen non obſstantibus, vidi ſsemel & iterũiterum eiuſsmodi recuſsationes admiſsſsas fuiſsſse in ſsupremo Indiarum Senatu, ad effectum ut Viſsitatores recuſsati ſsaltem in cauſsis, quæ recuſsantem tangere poſsſsent, ſsibi aſsſsociatum aſsſsumerent, & audivi etiam in Tribunalibus Hiſspaniæ,

^† aliquãdoaliquando admiſsſsas, aliquando ſspretas, fortè quia Auctores, qui hunc articulum tractant, cùm nullam ſspecialẽ exceptionem non admittendæ recuſsationis in Viſsitatore reperiant, hoc remedium reis viſsitatis denegare non audent, præſsertim cùm favorabile ſsit, & ratione naturali ſsubnixum, quæ non permittit aliquem coram ſsuſspecto iudice litigare, cap. cùm ſspeciali, cum ſsimilibus, de appellat. & præſsertim in iudicio viſsitationis, quod quia ſstrictius, & periculoſsius eſst, maiorem quoque cautionem expoſstulat, cap. ubi periculum, de elect. cum alijs, ut cõſtatconſtat ex gloſsſs. verb. Cum iudice, in d. cap. cum ſspeciali, quæ

^† in quolibet iudice recuſsationẽ admittit, ſsive procedat de officio, ſsive ad petitionem partis, & tam in ordinario iudicio, quàm in extraordinario, quãquam ſsequitur Bald. ibid. n. 7. & magis in terminis, de ipſsomet viſsitationis iudicio loquẽs, Maranta in prax. 4. par. diſst. 5. num. 50. Papon. arreſst. 36. lib. 9. Laurent. Beneventan. in tract. de iud. ſsuſspect. cap. 5. num. 24. Maſstrill. qui alios adducit, d. lib. 6. cap. 3. n. 20. & ſseqq. &c. 1. n. 38. & 39. Berart. d. ſspec. viſsit. c. 6. per tot. Phœbus deciſs. Luſsitan. 77. n. 1. & de Viſsitatoribus Religioſsorum loquens, gloſsſs. celebris in cap. in ſsingulis, verb. Et appellatione, de ſstat. Monach. Bertius poſst quæſst. regul. Eman. Roder. tom. ult. tit. 3. de viſsit. cap. 3. qui etiam eâ ratione movẽturmoventur, quòd licèt Magiſstratus ſse his viſsitationibus ab initio officij ſsubieciſsſse videantur, intelligitur tamen arbitrio boni viri, &

^† bonus vir non arbitrabitur, quẽquem ſstare iuri debere coram iudice ſsuſspecto, l. vir bonus, cum ibi notatis, D. iud. ſsolvi, Clem. Paſstoralis, de iudic. cum alijs.

Sed nihilominus

^† Ego parciſssimè eiuſsmodi recuſsationi deferrem, niſsi gravis aliqua, evidenſsq́ue, & urgens cauſsa fuerit, quæ illam admitti ſsuadeat, ſsaltem quoad formãdam ſsecretam inquiſsitionem, cuius ſstricta natura, & contumacia haud dubiè ſsubvertitur, ſsi contrarium recipiamus. Nam in capitulis, & cauſsis ſspecialibus, ſsi quæ fortè ſse paratim contra Auditorem viſsitatum motæ fuerint, quæ vulgò dicuntur, Demandas publicas, quia non ſsecretò, ut viſsitatio, ſsed publicè, id eſst, iudicio aperto, & ordinario peraguntur, abſsque dubio recuſsatio obtinere debebit, eodem modo, qui in ſsyndicatu contingit, quem Maſstrill. Berart. & alij ſsup. relati, perperam cum viſsitatione confundunt, cùm re verâ in pluribus differant. Et pro hac opinione extat ſsingularis ſschedula

^† ita in noſstris terminis, & in Indijs decidens, & diſstinguẽs, dat. apud D. Laurẽt. 19. Octob. ann. 1588. to. 3. pag. 72. quæ referens commiſssionẽ datãdatam Licent. Bonillæ Viſsitatori Aud ẽtiæ Limanæ ad recipiendas petitiones, ſsive Demãdas publicas, quæ cõtracontra Auditores proponerẽtur, poſst alia ſsic ait: I ſsi para lo tocãte à la dicha viſsita q̃que ſse os comete, i demãdas publicas q̃que ante vos ſse puſierẽpuſieren por alguna de las partes, fueredes recuſsado en tiẽpotiempo, i en forma, os acõpañareisacompañareis ſsolamente por lo tocãte à los pleitos de las dichas demãdas publicas. I en la viſsita procedereis vos ſsolo, cõformeconforme à vuestra comiſsſsion, ſsin os acompañar para ella.

Qvintò, dicti Viſsitatores, ita ut diximus electi, & generaliter delegati, animadvertere debent, ut

^† rarò ad ſsyndicandos, vel viſsitandos Auditores procedant pro ijs, quæ malè ſsimul cum alijs iudicaſsſse dicuntur, vulgò En cuer po de Audiencia, etiam ſsi de eo pars, quæ ſse gravatam dixerit, capitula propoſsuerit. Hoc enim apud Nos ita expreſssè de iure IndiarũIndiarum deciſsum invenio per ſsched. dat. Matrit. 11. Febr. ann. 1593. quę habetur 3. tom. pag. 75. quæ addit, ut ubi ad eiuſsmodi iudicia devenerint, nullatenus ea exequantur, ſsed ad Regium Senatum in gradu appellationis remittant. Quæ ſschedula rationi, & iuris communis diſspoſsitioni conformis eſsſse videtur. Nam tales libelli, ſsive petitiones admitti nõ debent, niſsi pars evidentem inimicitiam, vel ſsordem obijciat, ut decem rationibus adductis, & dilucidè exornatis, probat Bobad. dict. lib. 5. cap. 3. ex num. 55. & ultra eum Simanc. lib. 7. de Repub. cap. 24. n. 4. & 5. ubi prudentiſssimè hoc conſtitutũconſtitutum cõcluditconcludit, ne iudices finiẽdisfiniendis cauſsis pro meritis, & litteris electi, ſsubijciantur, & exponantur calumnijs, |

p. 1007

& acuſsationibus impudentiſsſsimis ſsubiectorum Quam etiam rationem elegantiùs adhuc expreſsſsit paul. Caſstr. in l. ſservo invito, §. cùm Prætor, D. ad. Trebell. inquiens, quòd ſsi aliter fieret, frangeretur nervus iuſstitiæ, deprimeretur auctoritas iudicũiudicum, augeretur maleficiorum audacia, & ſsucceſsſsores in officio, per territi exemplo prædeceſsſsorum, lento pede procederent. Quod dictum refert, & probat Thom. Gramm. conſs. 54. n. 3. & ita in ſsacro Conſsiſstorio iudicatum teſstatur Farinac. conſs. 64. n. 10. & 11. ad fin. Maſstrill. de Magiſstrat. d. lib. 6. cap. 10. n. 121. & ſseq. Et in Gallia, Commentator edicti iuriſsdict. iud. Præſsidialium, gloſsſs. 26. verb. Sans appellãs, n. 34. & 35. pag. 88. & 89. ubi eam rationem addit, Quòd quia Princeps hos cooptavit iudices, quos tanquam pronatos voluit libera diſscep. tatione adverſsus omnem appellationem iudicare, ideò ſsententiæ eorum pro iuſstis habendæ ſsunt. Quare non permittetur quocunque modo, aut quacunque action hos iudices poſst iudicandi functionem imperitiæ poſstulare. Cui rationi multum etiam defert Maſstril. d. num. 122. docens,

^† ſsupremos Magiſstratus de imperitia vocari non poſsſse, & dolens aliquando id malè, ac peſssimè obſservatum, contra ſsanctiſssimam Regis noſstri mentem. Licèt in alijs minoribus iudicibus

^† frequentiſsſsima ſsit hæc actio, ex toto titulo C. de pœn. iud. qui malè iudic. & latè, & doctè traditis à Petr. Barboſsa in l. ſsi ſsilius famil. D. de iudic. Bobad. d. cap. 3. ex num. 4. Gratian. reg. 249. Azeved. in l. 7. ex num. 103. ad. 112. tit. 18. lib. 4. Recopil. & noviſsſsimè Cardoſsus poſst tract. de iure accreſsc. reſsp. 5. ubi tractat, an detur hæc actio contra hæredes malè iudicantis?

Sextò, monendi ſsunt

^† Syndicatores, & Viſsitatores Indiarum, ut cautè procedãtprocedant in formandis proceſssibus, teſstibuſsq́ue examinandis in cauſsis ſsyndicandorum, vel viſsitandorum, quibus ſsordis, barateriæ, peculatus, vel repetundarum crimen obijcitur. NãNam cùm hæc ſsint, quæ eos magis gravare, & lædere poſsſsunt, oportet, ut non temerè illis notentur, ſses ubi talis fuerit probatio, quæ ſsaltem impleat formãformam iure noſstro aſssignatam per l. 6. tit. 9. lib. 3. Rec. De qua, &

^† dictorũdictorum delictorũdelictorum proprietate, ſsignificatione, & differentia, plura dicere ſsuperſsedeo, quia me hoc labore levavit Bobad. dict. lib. 5. cap. 1. num. 120. cum multis ſseqq. & anteced. & lib. 2. cap. 11. per tot. Maſstrill. dict. lib. 6. cap. 8. ex num. 11. & 35. Maſscard. de probat. concluſs. 164. cum duab. ſseqq. Menoch. de arbitr. caſs. 342. & 343. Cavalcan. de brach. Regio par. 5. num. 66. Tiber. Decian. lib. 8. crimin. cap. 33. & ſseqq. Farin. tom. 3. crim. q. 111. per tot. Caballus tom. 1. reſsol. crim caſsu 195. Seſsſse in reſsponſs. ſsynd. num. 7. & 8. & 43. Avendañ. in cap. 2. Prætor. ex num. 4. & 18. Azeved. in d. l. 6. Recop. Oſsaſsc. in proœn. deciſs. Pedem. num. 5. Carrocius de locat. 1. par. ſsup. tit. de ſsportul. iud. q. 7. de merced. iud. num. 1. fol. 19. noviſsſsimè Dom. Valençuela conſs. 162. n. 48. & D. Thom Carleval. in tract. de iudic. diſsp. 3. q. 1. n. 5. Et eſst videndus Pacian. de probat. lib. 1. cap. 71. n. 1. & 2. ſsol. 212. ubi poſst alios, probat, in

^† his criminibus, & alijs occultis, reos ſsemel delaros, & accuſsatos, etiã ſsi plenè contra eos probata non ſsint, nõnon aliter abſsolvi poſsſse, quàm ſsi priùs iuramento innocentiam ſsuam purgaverint, ex deciſs. Auth. ſsed novo iure, C. de pœn. iud quod tamen iã in deſsuetudinem abijt.

Ego

^† quoque, his & alijs relatis pleniùs, & diſstinctiùs cæteris alijs, quos viderim, plura de horum, & ſsimilium delictorum gravitate, & damnis in iudicibus dixi, in tractatu, quem edidi, de ſsyndicatu defunctorum, & quando,

^† & in quibus eorum pœnæ pecuniatiæ ſsint tranſsitoriæ ad hæredes, vel fideiuſsſsores illorum, & cum eis poſssit cauſsa agitari, & terminari. Quem tractatũtractatum quia à multis deſsideratur, putaveram his commentarijs inſserere, licèt nunc conſsilium mutare cogar, quia eorum moles nimis excrevit, lectorem ad illum reieciſsſse contentus, & addito nunc optimo conſs. Bald. 296. vol. 5. & traditis ab Illuſstr. Vlyſssip. Acuña in notis ad DecretũDecretum, pag. 775. & 815. Mexicano Vega in cap. intelleximus, de iudicijs, num. 28. & 29. Tuſsch. littera C. concluſs. 517. & 3. tom. littera D. concluſs. 258. num. 4. Vlrich. Hunnio lib. 4. var. reſsolut. par. 6. q. 2. & 3. & Marco Liclama in integro tractatu quatuor libris ſsub nomine Benedictorum comptehenſso, de actionibus pœnalibus, & an, & quatenus ſsint tranſsitoriæ ad hæredes? Et præcipuè

^† nobili ſschedula virtute dicti mei tractatus à Potentiſsſs. Rege noſstro Philippo IV. expedita Matrit. 17. April. ann. 1635. quâ, quoniam in Indijs propter locorum diſstrantiam, & varias iudicum, & iudiciorum comperendinationes, & impedimenta, pauci ſsyndicatus, vel viſsitationes ad ſsententiam diſsfinitivam, & rem iudicatam deducebantur, antequàm rei delati è vivis excederent, & magna ſsolebat eſsſse in Supremo Indiarum Senatu opinionum varietas ſsuper delictis, & pœnis, quæ ad hæredes tranſsibant, vel reorum morte ceſsſsabant, ad has difficultates tollendas, maturo, conſsilio habito, providè ſsanxit: Que porque las provincias de las Indias ſson tan distantes, i de ordina|

p. 1008

rio ſsucede, que quando ſse llegan à ver, i determinar las viſsitas, i reſsidencias que ſse traen de ellas, ſson muertos los viſsitados, ò reſsidenciados, i con eſsſso algunos juezes los dã por libres, ſsin hazer distincion alguna, por dezir que ai leyes, i opiniones que eſstas cauſsas no paſsſsan à los herederos i fiadores. Para q̃ esto ceſsſse, i los delitos ſseã caſstigados, i las leyes ſse ajuſtẽajuſten à las Provincias i Regiones para donde ſse hazen, i ceſsſsen los encuentros que ſse dize aver en algunas delas leyes del derecho comun, i partida, que de esto tratã, ſse declara, ordena, i manda, que de aqui adelante en todas las cauſsas, i caſsos en q̃que contra el viſsit ado, ò reſsidẽciado ſse ballàre prohado cohecho, barateria, fraude, i uſsurpacion de derechos, i hazienda Real, ò trados, i contraltos prohibidos, i reprohados, en que aſsſsimiſsmo pocas vezes dexan de concurrir los dichos delitos. Declara, i manda, que de aqui adelante todos los cargos de la dicha calidad ayan de paſsſsar, i paſsſsen contra los herederos, i fiadores de los viſsit ados, ò reſsidenciados de qualquier oficio, calidad i condicion q̃que ſsean, por lo tocante àla pena pecuniaria q̃que ſse les impuſsiere por ellos, por lo menos haſsta en la cantidad q̃que conſstàre q̃ tocò, i pertenecio deſsus bienes a los tales herederos; aunq̃aunque los viſsitados, i reſsidẽciados ſseã muertos al tiempo de la pronunciacion de la ſsentencia, q̃que enel Conſsejo, ò por otro juez cõpetente ſse diere contra ellos, como ayan eſstado vivos al tiempo q̃que ſse les dieron los cargos, que es quando parece que en ſsemejãtes juizios ſse haze contestacion de la cauſsa, i ſseles dà luz i lugar para que puedan ſsatisfazer, i dezir, alegar, i probar en ſsu defenſsa, ò deſscargo lo que les convenga, &c.

Septimò, & ultimo, innumeris alijs quæſstionibus, & admonitionibus omifſsis, quæ hanc materiãmateriam concernunt, & in promtuario, Deo dante, tractabo, ad peculiars Indiarum calamum contrahens, animadverto. Viſsitatores generales dictarũdictarum AudientiarũAudientiarum IndicarũIndicarum, non

^† debere inquirere de caſsibus, & exceſsſsibus, de quibus miniſstri in ſsua viſsitatione comprehenſsi, iam priùs viſsitati, & ſspecialiter ſsyndicati, & puniti fuerint, etiãetiam ſsi prætendãt maiorem tunc, & pleniorem taliũtalium exceſsſsuum lucem, & probationem fortè inveniri poſsſse. Quoniã

^† non debet quis pluries pro eodem admiſsſso inquiri, aut puniri, l. Senatus, ubi gloſsſs. & Bart. D. de accuſsat. l. licèt, D. naut. caupon. latè Tuſsch. litt. C. concl. 573. & litt. P. concl. 210. Et ad hoc declarandum, atque iubendum, frequenter ſschedulæ Regiæ ad petitionem eorũeorum, qui ſsimiles moleſstias timent, expediri ſsolent. Quæ tamen non impediunt, ut

^† ſsi erimina eiſsdem obijciãturobijciantur, quæ in ſsyndicatum deducta non fuerunt, licèt iam tunc commiſsſsa dicantur, de illis viſsitari poſssint, ut in ipſsis ſschedulis declaratur, & excipitur; quoniam hoc videtur viſsitationis generalis nomen & natura expoſstulare, & ſsub hac lege dictarum Audientiarum Miniſstri ſse officium ſsuſscipere intelligere debuerũt. Qui ſsanè hac in parte deterioris conditionis ſsunt, quàm cæteri Correctores, Præſsideſsvè, aut Gubernatores, qui ſsyndicatui ſsubijciuntur. Etenim hi, ſsi

^† per tempus àlege præfinitum reſsidentiam fecerint, & ſsyndicatui ſsteterint, ſsemel in eo abſsoluti, vel condemnati, ampliùs inquiri, aut puniri non poſsſsunt, pro quibuslibet geſstis in officio pro quo ſsyndicantur, etiam ſsi dicto tempore tranſsacto, de criminibus tunc omiſsſsis, vel penitus ignoratis accuſsentur, & probationes luce meridianâ clariores offerantur, quaſsi talia intendenti, exceptio rei iudicatæ obſstet, quæ ex præſscriptione, & tranſscurſsu termini legalis reſsultat, ut in ſsimili inquit elegans text. in l. adulter 5. C. de adulter. l. nemo, C. de temp. appell. cum alijs latè traditis à Craveta conſs. 144. num. 20. lib. 1. & de antiq. temp. in princip. n. 49. & in ipſsis terminis, de quibus agimus, l. 33. ſstyli, & l. 23. tit. 7. lib. 3. Recop. ubi ſolũſolum gravat, iudices ut per triginta dies ſsyndicatui ſstent, & addit, I no mas. Et melior text.

^† in l. 41. tit. 4. lib. 2. eiuſsd. Recop. quæ in ultimis verbis tunc demum permittit novam inquiſsitionem fieri, cùm de colluſsione, vel negligẽtianegligentia conſstat; idq́ue eo quidem tempore, quo proceſsſsus ſsyndicatus in ſsupremo Senatu videtur, & non poſst ſsententiam in eo prolatãprolatam, ut benè exponit Bobad. d. lib. 5. cap. 1. num. 162. qui plures Auctores, tam Regnicolas, quàm extraneos, antiquos, & modernos pro eadem opinione refert, & eius rationem reddit ibîd. n. 174. & eod. lib. 5. cap. 2. n. 24. & cap. 3. n. 133. ad fin. & n. 135. & 138. & ultra relatos ab eo Cavalcan. qui de communi teſstatur, de brach. Regio 5. par. n. 10. & 11. Cãcer. lib. 2. var. c. 2. n. 65. & lib. 3. c. 12. n. 42. & innumeri alij apud Maſstril. d. lib. 6. de Magiſstr. cap. 6. ex n. 3. ubi ita ſsæpiùs practicatũpracticatum, & iudicatum, etiam cõtracontra fiſscum, concludit, ut nec poſst lapſsum termini audiri poſssit, Curia Philip. 4. par. §. 3. Villadiego in polit. cap. 6. §. 3. num. 10. Lancell. Gallia. omninò vidẽdusvidendus, conſs. 28. per tot. præcipuè num. 9. & 19. ubi nec prætextu reſstitutionis, nec privilegij fiſsci contrarium admittit, Riminald. Iun. conſs. 696. à num. 6. cum ſseqq. inquiens, quòd præcluſsa via parti, præcluditur Fiſsco, Tuſschus litt. S. concl. 275. num. 8. & 9. Fab. Tortus in annot. ad ſstat. Papiæ, rubr. 66. n. 29. latè Giurba conſs. 53. per tot. Berart. in ſspecul. |

p. 1009

viſsit. cap. 4. n. 17. & Farin. de inquiſsit. quæſst. 10. num. 12. ubi iunumeros allegat ad probandum, quòd etiam in delictis occultis, & contra fiſscum præſscribitur per lapſsum termini legalis, & quòd currit terminus non à die ſscientiæ, ſsed commiſsſsi delicti.

Et iuxta hanc opinionem,

^† ſseu potiùs receptãreceptam praxim ſsæpiſssimè in ſsupremo Caſstellæ & IndiarũIndiarum Senatu iudicatũiudicatum fuit. Nam quãvis in Regno Siculo, & Neapolitano contrariũ aliquando factũfactum, & deciſsum referat Maſstrill. d. lib. 6. c. 6. n. 9. & lib. 3. c. 4. n. 377. & 378. Ponte deciſs. 26. n. 22. Mar. Muta, qui pleniùs cæteris hanc partem tuetur, & aliquos caſsus diſstinguit, deciſs. Sicil. 5. quos referet & ſsequitur Ioann. Bapt. Torus in comp. deciſs. verb. Syndicatus ab officiali, fol. mihi 512. pag. 2. Hoc tamen fortè defendi potuit, quia in ills Regnis non dãturdantur leges, nec ſstatuta, quæ cõtrariũ præcipiant, & ſsyndicatui terminũterminum præfigant, quin potiùs, ut idem Muta inquit, Adeſst pragmatica Regia, ubi mãdatur, quòd Officiales omnes, etiam poſst redditum ſsyndicatum, & obtentas litteras liberatoriales, poſsſsint à quocunque Tribunali inquiri, etiãetiam ex officio, de male gestis in officio, nõnon tamẽtamen cognitis in ſsyndicatu. Quod quidẽquidem, ut ſsup. dixi, apud nos ſsolùm obſservatur, ubi poſst ſyndicatũſyndicatum viſsitatio generalis indicitur, non autẽautem pro nova ſsyndicatione alterius, quæ iãiam in rem iudicatãiudicatam pertranſsijt. Adeò

^† ut neque in patria, etiã viâ ordinariâ, Magiſstratus poſsteà cõveniri poſssit, de his, quæ tanquãtanquam talis in provincia commiſsit, vel contraxit, ut contra gloff. Bart. & alios in l. 2. D. ad leg. Iul. repet. docet eleganter Bald. in l. obſservare, §. proficiſsci. n. 9. D. de off. Proconſs. quem fequuntur plures alij, quos refert Gutier. 1. pract. q. 49. Azev. in d. l. 23. n. 14. Maſstrill. d.c. 6. n. 32. Aviles de ſsynd. c. 3. n. 12. verſs. Secus dicit, Cancer. lib. 3. var. c. 12. n. 44. & pleniùs cæteris diſsputans Boba l.d. lib. 5. c. 3. ex n. 134. Licèt benè verum ſsit,

^† poſsſse Viſsitatores, vel Syndicatores, etiã poſst lapſsum termini ſsibi præfixi, exequi ſsententias, quas intra illũillum utiliter pronuntiarunt, & appellationis interpoſsitione ſsuſspenſsæ nõ ſsunt, ex doctrina gloſs. in. c. de cauſsis, de off, deleg. verb. Ex tranſsacto, Brixienſs. in quæſst. venereal. q. 7. quam nemine reclamãte recipi, & egregiè ad iudices Syndicatores, & Viſsitatores pertinere, tradit Parlad. differ. 129. num. 15. in fin. & latè Bobad. omninò videndus, d. lib. 5. cap. 1. num. 166. & ſseqq.

Qui etiãetiam cap. ſseq. ex n. 4. quæſstionẽ vocat,

^† an glorioſsius ſsit Magiſstratui in ſsyndicatu, vel viſsitatione nullos æmulos habuiſsſse, & laudabilẽ ſententiãſententiam reportaſsſse: vel habuiſsſse quidẽ, cæterum illorũillorum calumnijs, & contradictionibus nõnon obſstantibus, victorẽ evaſsiſsſse? Et rectè in hanc ultimãultimam partẽpartem inclinat, cui, ultra ea, quæ doctè ad illãillam probandãprobandam expendit, addo Caſsſsiod. lib. 4. epiſst. 44. ubi de eodẽeodem argumẽto tractãs, quẽdã iudicẽiudicem iniuſstis calumnijs impetitũ ita ſsolatur: Quapropter ſsanctitatis veſstræ animus nõnon gravetur, nec ſse fallacibus verbis doleat accuſsatũ. Multo maior eſst opinio purgata, quàm ſsi deſsinentibus querelis nõ fuerit impetita. Cui poſsſsunt addi plurima alia, quæ noviſssimè Hieron. Perottus Neapolitanus, Abbas Caſssinenſsis, congeſssit, in tract. de conſstantia in abdicatione Magiſstratus, dum quendam ſsolatur, qui iniuſstis calũnijs obrutus, ab officio depoſsitus fuerat.

CAPVT NONVM. De Proregibus, qui ad Novi-Orbis gubernationem mittuntur, eorumque dignitate, & praeeminentijs, & qualiter se in tato munere gerere debeat.

CAPVT NONVM. De Proregibus, qui ad Novi-Orbis gubernationem mittuntur, eorumq́ue dignitate, & præeminentijs, & qualiter ſse in tãto munere gerere debeãt.

SVMMARIVM CAPITIS Noni.

1 PRoreges quando, cur, & eum qua auctopritate, & poteſstate Mexici, & Limæ constitui cœperint?
2 Proreges qui primi in Indias mãdati ſsunt, & qui poste à, & cum quibus inſstructionibus, remißivè.
3 Gubernatio rectiùs per unum quàm plures expeditur.
4 Provinciæ Indiarum ProregũProregum creationẽ, & auctoritatem requirebant, & quare?
5 Provincias à ſse partas, cur, & qualiter Romani in Præſsidiales, & Proconſsulares partiti ſsint?
6 Præſsides & Proconſsules provinciarum unde dicti, & de quibus cognoſscerent? Titul. D. de. off. Procõſs & D. de off. præſsid. explicantur, & illuſstrantur, ibid.
7 Proreges noſstri tẽporistemporis an aptè cõparẽtur Præſsidibus, vel ProcõſulibusProconſulibus RomanorũRomanorum?
8 Proregia dignitas in Francia vix alijs, quàm Principis fratribus, vel filijs, concedi ſsolet.
9 Proreges aliqui ſsimiles faciunt Præfectis Prætorio, vel Auguſstalibus Romanrum, vel Satrapis Perſsarum.
10 Proreges nullis magis aſsimilãturaſsimilantur quàm Regibus, qui eos mittunt, quorum & vices gerunt, & perſsonam repræſsentant, & Alter Nos dici ſsolent.
11 Proreges in provincijs ſsibi cõmißis omnia regulariter poſsſsunt, & expediunt, quæ Princeps, qui eos mittit, & nõnon tãtam delegatãdelegatam, quàm ordinariãordinariam iuriſsàictionem babẽtbabent, relatis plurimis Auctoribus, qui de eis agũt.
12 Proregum munus, & Regiæ perſsonæ repræſsentationem, qualiter per emblemma ſsigilli, & ſsigillati exprimat noviſsſsimè Marcus Zuerius.
p. 1010
13 Proregibus qualiter omnimodam repræſsentationem, & obedientiam Regi debitam concedant ſsched. Indiarum, quæ referũtur.
14 Imago alterius in quo datur, ibi daturvera repræſsentatio eius, cuius imago geritur.
15 Proregum IndiarũIndiarum in bona electione ſsummè Princeps curare debet, & quare? ex Caſssiod. & Acosta.
16 Romani ſsemper viros lectiſsſsimos, & integerrimos ad provincias remotas, & noviter partas mittere curabant.
17 Proreges Indiarum, non ſsolùm propria prudentia præàitos requirit Matienzus, verùm ut ab alijs etiam prudentibus conſsilium capiant.
18 Proreges Indiarum an hodie convenientius ſsit è Togatis viris, quàm è Militaribus, ſsive Equeſstribus eligi?
19 Togati plures in Gubernatione, & Militia Indiana præclarè ſse geſſerũtgeſſerunt, remißivè.
20 Epiſscopi & Cardinales, an Proreges creari, & qualiter hoc munus explere poſsſsint?
21 Proreges Indiarum quid curare, & attẽdere debeant, ut ſse tãto munere dignos exhibeant?
22 Cura quo maior alicui committitur, tanto potiore ſstudio indiget, & cui plus creditur, plus ab eo exigitur, ex ſsententijs variorum Auct. quorum verba referuntur.
23 Ciceronis epiſstola ad Quintum Fratrem, refertur, & laudatur, & Proregbus ſsem per memoriæ tenenda commendatur.
24 Proreges, vel Præſsides provinciarũprovinciarum clarißimatus bonore gaudent, & vel ob hoc nihil non clarum, & ſsplendidum cogitare debent, ex Caßiod & alijs.
25 Proreges & Gubernatores urbium, & provinciarum, quas dotes & virtutes habere oporteat? ex Cicer. & alijs.
26 Proreges Indiarum præ cæteris ſsumma virtute, integritate, & prudentia pollere debere docet Acoſsta, & quare?
27 Proreges non in ſse tantùm, verùm in ſsuis quoque domesticis virtutẽ, continentiãcontinentiam, & morum probitatem ſsummè amare, & cu rare debent, & quare? ex Caſsſsiod. & alijs?
28 Domeſsticorum facta, imò & dicta à Proregibus, Gubernatoribus, & alijs Miniſstris præſstanda ſsunt.
29 Proreges plures magis periclitati ſsunt ob culpas ſuorũſuorum familiariũfamiliarium, quãquam ob proprias.
30 Avaritia ante omnia Proregibus, & Gubernatoribus fugienda est, & inſsignis locus Caſsſsiodori in eius deteſstationem.
31 Proreges debent eſsſse affabiles, benevoli, clementes, patientes, & faciles in audientijs præbendis, & qualiter ſse in illis habere debeant?
32 Iracundia quantum Proregibus, & alijs Gubernatoribus, & iudicibus noceat, ex Cicer. & alijs.
33 Elationem, & nimiam ſsui confidentiam Proreges fugere debent.
34 Proreges, & Gubernatores aliqui, vix provinciam ingreßi, omnia mutare, & innovare tentant, qui reprehenduntur, & quàm ægrè id ferant provinciales. L. 3. §. ingreſsſsus, verſs. Magni, & l. ſsi in aliquam, D. de off. Proconſs. expenduntur, & illuſstrantur, ibidem,
35 Proreges notantur, & periclitantur, ubi facilè diſcedũtdiſcedunt à veſstigijs ſsuorum anteceſsſsorum, vel ea contemnunt, & dicuntur everſsores, & talionem patiuntur. Cap. ſsi ea 25. q. 2. & cap. iuſstitiæ, ead. cauſsa. q. 1. expenditur, & illuſstratur, ibid.
36 Dagoberti Regis Francorum notabilis clauſsula teſstamenti adducitur contra alterantes facta ſsuorum prædeceſsſsorum.
37 Proreges etſsi privativè habeant ea. quæ gubernationẽ concernũtconcernunt, in eis adhuc Auditores conſsulere iubẽturiubentur, maximè ubi cauſsa gravis ſse offert, & ſsched de hoc agentes.
38 Conſsilij peritorum, prudentiumq́ue virorum petendi utilitas magna, & exempla Alex. Severi, & aliorum Impp. in conſsulendo Romano Senatu, remißivè. Reges meliores æſstimantur, ſsi ſsoli omnia nõ præſsumunt, ibid. ex Caſsſsiodor.
39 Proreges debẽtdebent in omnibus Auditores bonorare, & non deſspicere eorum conſsilium.
40 Auditorum munus eos cõstituitconstituit in magna dignitate, & quòd oporteat curare, ut à populo revereantur.
41 Auditores, & alios Reip. Magistratus in bonore, & reverentia haberi, valdè expedit Reip.
42 Proreges ubi aliquem Auditorem reprebendere convenit, illud ſsecretò, & intra privato parietes facere iubẽturiubentur, & quare?
43 Prorex ſsi Auditores contemnat, plura damna, & ſscandala generari poſsſsunt.
44 Auditores cõtemticontemti à Proregibus, quid vereri poſssit, quod faciant, vel eis reſspõdeãt, quamvis melius ſsit, ut diſſmulẽtdiſſmulent, & n. 47.
45 Cap. esto ſsubiectus 91. diſst. illustratur.
46 D gnitatẽ ſuãſuam qui alij nõnon ſservat, patièter ferre debet, ſsi pro pria ſsibi ab alterodenge tur, & loca Valer. Cicer. & Quint. ad hoc.
48 Magiſstratibus ſsuperioribus, etiam cùm iniustè procedunt, reſsiliendum non eſst.
49 Proreges qualiter ſse habere debeant in audiendis conſsilijs, ſsive ſsuffragijs Auditorum, & pertinaces, vel conntraria ſsuæ voluntati audire nolentes, notantur.
p. 1011
50 Iuſstitiæ administrandæ à ſse, & ab alijs zelus, multum in Proregibus ſsplendere debet, & plura de laudibus, & effectibus iuſstitiæ, remißivè.
51 Iuſstitia distributiva præcipuè ad Proreges ſspectut, & qualiter in ea ſse habere debeant?
52 Offica temporalia quomodo, & quibus Proreges diſstribuere debeant, iuxta ſsuam inſstructionem?
53 Benemeriti Indiarum dolent, dum vident, præmia ſsibi in eis debita, advenis diſstribui, & ſseditio Mexici ob hoc orta.
54 Proreges officia & beneficia ſsuis, vel Auditorum conſsanguineis, vel familiaribus ſsub gravibus pœnis dare prohibiti ſsunt, niſsi aliàs benemeriti ſsint, & ſschedul. de hoc agentes.
55 Electio officialium ex vi iustitiæ diſstributivæ idoniores requirit.
56 Annus bonus non tam de magnis fructibus, quàm de iustè gubernantibus æſstimãdus. est, & inde nomen olim, & auſspicium à Conſsulibus ſsumebat, ex Caſsſsiod. qui emẽdatur.
57 Proreges, ut rectè gubernent, inſstructiones ſsibi datas legere, & obſservare debent.
58 Inſstructiones, quæ & mandata dicebatur, dari euntibus ad gubernationem provinciarum antiquißimum est. Authent. de mandat. Princip. in princip. & Novella 24. illustratur, ibidem.
59 Quint. Musius Scævola Aſsiæ Proconſsulatum ita benè geſssit, ut cæteris imitãdus, & loco inſstructionis daretur.
60 Inſstructionum, quæ hodie Proregibus dãturdantur, uſsus, & obſservatio quàm præciſsa.
61 Proreges quàm ſsoliciti eſsſse debeãtdebeant de annona, & alijs publicis commoditatibus Reip. & provinciæ, quam gerunt.
62 Diligentia accurata in parvis, maiorum conſservatio est, ex Libanio.
63 Proreges non debent negotia retardare, & mole eorum obrui. Errare aliquid melius eſst, quàm omnia ſsuſspendere, vel neſscire quid agas, ex Cicer. ibid.
64 Proregibus multum proficiet conſsideratio, quòd provincia quam ſsuſsceperunt, propria rorum non eſst, ſsed citò relinquenda, vel deponenda.
65 Proreges quò longiùs à Rege abſsunt, eò attentius, & iuſstiùs procedere debẽtdebent propter tarditatem remedij, & inſsignis locus Caſsſsid. ad hoc.
66 Proregibus omnes ferè cæremoniæ, & præeminẽtiæ, Regibus præſstari ſsolitæ, exbibentur, & quid de receptione eorum ſsub pallio, ſsive umbella?
67 Sumtus omnes faciẽdifaciendi in receptione Proregum, qualiter taxati ſsint?
68 Proreges cum ſsolemnitate, & festivitate debita recipi, ubi provinciam ingrediuntur, iuſstum, & ſsemper uſsitatum fuit.
69 Proregibus ubi primum ad EccleſiãEccleſiam matricem ſsuæ provinciæ accedunt, Crux & Clerus ad eius valvas exire debent, tanquam Regi, & quibus alijs cæremonijs Regijs in Eccleſsia utantur, & extra eam. L. 7. tit. 1. lib. 1. Recop. declaratur, ibid.
70 Proreges domus pro Palatio Regio deputatas habitare poſsſsunt, & non alij, & an, & quatenus Excellentiæ titulo gaudeant.
71 Proreges poſsſsunt proviſsiones ſsub Regio nomine, & ſsigillo expedire & loqui de plurali per verbum Nos.
72 Pluralis locutio per verbum Nos, an ſsit propria Regum, & ImperatorũImperatorum, & quando cæperit.
73 Proreges multis honoribus, & muneribus, ſsalarijs, ſsubventionibus, & Regaliorum iurium immunitatibus, euntes, & redeuntes donari ſsolent.
74 Alexander Severus Imp. quæ donare ſsoleret Proconſsulibus in provincias euntibus, ex Lampridio.
75 Vxores in provincias ducere, an olim Præſsidibus permiſsſsum, & hodie Proregibus permittendum?

QVamvis ſsatis providè Indiarũ gubernationi conſsultum videri poſsſset per creationem, ac inſstitutionem MagiſtratuũMagiſtratuum, & Cancellariarum, de quibus in ſsuperioribus egimus. Adhuc tamen earum rebus, & provincijs maius incrementum quotidie recipientibus,

^† oportere viſsum fuit, ut in præcipuis illarũillarum, ſscilicet Mexicana, & Peruana, ſsinguli Proreges conſstituerentur, qui ſsimul Cancellarijs in eiſsdem inſstitutis præeſsſsent, & privativè gubernationem illorũillorum Regnorum exercerent, militaribuſsq́ue expeditionibus ſsub titulo Ducis generalis operam darent, omniaq́ue curarent, quæ Rex ipſse, ſsi præſsens eſsſset, curare deberet, |

p. 1012

& ad Indorum converſsionem, & tuitionem, Fidei Catholicæ dilatationem, politicam adminiſstrationem, provinciarum tranquillitatem, & augmentum conducere viderentur. Quod munus

^† primus in Nova- Hiſspania ſsub hoc Proregis nomine exercuit Dom. D. Ant. à mendoça ann. 1535. & in Regnis Peruanis Dom. Blaſscus Nuñez Vela ann. 1544. Eiſsq́ue peculiares inſstructiones traditæ ſsunt, quas in eo obſservare deberent, quæ poſsteà procedente tempore pleniùs extenſsæ ſsunt, & nihil omiſsiſsſse videntur, quod ad illud ſsanctè, cautè, & prudenter peragendum pertinere poſsſset, ut conſstabit ex primo tom. ſsched. impreſsſs. ex pag. 237. & ex 106. legibus, quæ ex dictis inſstructionibus, & alijs ſsched. formantur in ſsummar. Recop. legum Indicarum lib. 4. tit. 3. per totum, & ex traditis ab Ant. de Herrera in hiſst. gener. Ind. decad. 5. lib. 9. cap. 1. & in deſscript. Indiar. poſst finem, decad. 4. pag. 89. ubi pag. 95. & ſseq. recenſset omnes Proreges, qui ſsucceſssivè in his provincijs gubernarunt. Quod & de Mexicanis latiùs præſstat Fr. Ioann. à Torquemada in Monarch. Indiana lib. 5. per totum, & cap. 16. pag. 685. commemorat damna, quæ in Nova-Hiſspania contigerunt ob id, quòd ſsimul Proregi, & Audientiæ gubernatio commiſsſsa fuerit, Quoniam

^† hæc (inquit) rectiùs per unum, quàm per plures expeditur, ſsi is talis fuerit, qualis tanto muneri convenit. Quod & monet l. 3. §. apparte, D. de adminiſst. tru. l. 2. §. noviſssimè, ubi gloſsſs. & Scrib. D. de orig. iur. Dom. Greg. Lopez Madera de excellent. Monarch. Hiſspan. cap. 4. Mag. Marq. in Gubern. chriſst. lib. 2. cap. 21. §. 4. Maſstril. in terminis lib. 5. de Magiſstr. cap. 6. n. 178. & ſseq. & eleganter Caſssiod. lib. 7. epiſst. 27. ibi: Vtile est unum ſsemper eligere, cui reliqui debeant obedire; quia ſsi voluntas diver ſsorũ vaga relinquitur, confuſsio, culparum amica, generatur.

Et ſsanè

^† cùm Indiarum provinciæ adeò remotæ ſsint, in his magis quãm in alijs oportuit à noſstris Potentiſsſs. Regibus huiuſsmodi Proregum munus inſstitui, qui ipſsum in illis repræſsentarent, & novos, ac ſseditioſsos colonos pro dignitate, & auctoritate ſsua componere, & compeſscere poſsſsent, Sicuti

^† & Romani fecerunt, qui ubi primùm diverſsas, & longè poſsitas provincias, ſsibi ſsubiugarunt, ea, in duo genera partiti ſsunt, Conſsulares nempè poſsitas provincias, ſsibi ſsubiugarunt, 1. Et poſsteà Auguſstus alias Senatui Pop. q̃; R. gubernandas reliquit, alias, & quidem validiores, ſsuæ curæ reſservavit, & qui illis præficiebantr Proconſsules, qui his, Præſsides dicti ſsunt,

^† generali nomine à Præſsidẽdo ducto, quòd in provincia ſsibi mandata, maius imperium omnibus poſst Principem exercerent, & de omnibus cauſsis cognoſscerent, de quibus vel Præfectus Vrbi, aut Prætorio, vel conſsules, ac Præfectus, cæteriq́ue Magiſstratus Romæ cognoſscebant, ut conſstat ex integris tit. D. de officio Proconſsulis, & de officio Præſsidis, iunct is alijs, quæ ad eorum illuſstrationem, poſst T it. Livium, Sueton. Dionem, Feneſstel. D. Iſsid. & alios tradunt Cuiac. Corraſs. Horoſsc. Duaren. Eguinar. Per. Velleius à Guevara, & alij Scribentes ibîdem, Auctores de verb is iuris in eiſsd. verb. idem Cuiac. lib. 20. obſservat. cap. 37. Alex. 2. Genial cap. 27. ubi latè Tiraq. in notis, Roſsinus & Dempſster. lib. 7. antiq. Roman. cap. 41. Forcat. in Necyom. dialog. 60. Petr. Gregor. lib. 47. ſsyntagm. cap. 32. Petr. Fab. lib. 1. ſsemeſst. cap. 22. Lancel. Conrad. in temp. omn. iud. lib. 1. cap. 7. per tot. Pancirol. in notitia utriuſsq. Imp. lib. 1. & 2. & in theſsaur. var. antiq. lib. 1. cap. 10. & lib. 3. cap. 17. per totum, Quintan. de iuriſsd. tit. 1. n. 10. & tit. 9. num. 17. Vvolphan. Latzius de Rep. Rom. lib. 2. cap. 6. Iuſst. Lipſs. in. lib. de Magiſst. P.R. & in notis ad annal. Taciti lib. 1. pag. 68. in parvis, Tuſsch. litt. P. concl. 607. & noviſssimè Dom. Valen çuela conſs. 82. per tot.

Quorum aliqui benè advertũtadvertunt, dictis Præſsidibus, & Proconſsulibus

^† aptè Proreges, de quibus loqumur, compararin poſsſse, & ultra eos idem notat Budæus in l. ſsi in aliquam, §. & cùm pleniſssimam, D. de off. Proconſs. Alciat. lib. de Magiſstr. col. 8. Oroſsc. in l. 1. num. 10. eod. tit. & in l. 1. num. 9. de off. Præſsid. & in Rubr. D. de off. Præf. Auguſst. Chaſsſsan. in Catal. glor. mund. 7. par. conſsid. 10. Gregor. Lop. per text. ibi in l. 5. tit. 5par. 5. l. 22. tit. 9. par. 2. l. 2. tit. 14. & l. 9. tit. 18. verſs. fin. par. 4. Ioan. Garcia de nobilit. gloſsſs. 35. num. 44. Maſstrill. qui plures alios adducit, lib. 5. de Magiſstr. cap. 6. num. 23. & Salazar de Mendoça de dignit. Hiſspan. lib. 2. cap. 14. fol. 61. Quamvis Petr. Greg. d. lib. 47. cap. 33. n. 2. non ſsatis his convenire arbitretur, maioremq́ue faciat auctoritatem, & poteſstatem noſstrorum Proregum, quam eſsſset olim Præſsidum, aut Proconſsulum, vel Legatorum Adijciens,

^† quòd in Francia vix tanta dignitas alij ſsolet concedi, quàm Principis fiacri, vel ſsilio, vel ei qui deſsignatus eſst ſsucceſsſsor Imperij Et in eadem ſsententia eſsſse videtur Bobad. poſst alios, quos refert lib. 1. Polit. cap. 2. num. 5. ubi cum Alciato, Oroſscio, & alijs ſsup. eos magis ſsimiles facit

^† Præfectis Prærorio Orientis, Africæ, vel Auguſstalibus, de quib us in D. & C. tituli peculiares exiſstunt, & Adam Contzen lib. 7. Polit. cap. 14. §. 5. |

p. 1013

pag. 557. eos comparat cum Satrapis Perſsarum, ſseu Turcarum Baſsſsis, quoniam eximiam dignitatem, & poteſstatem plenè deſscribit, & Miſstrill. d. num. 23. & 31. & 32. cũ Præfectis Prætorio, & Legatis à latere referens, nomina, quæ apid varias nationes Proreges ſsortiti ſsunt.

Sed utcunque iſsta ſse habeãthabeant, illud ſsanè certiſsſsimum eſst, nullis

^† magis propriè noſstros Proreges aſssimilari, quàm ipſsis Regibus, ex quorum comitatu eligi ſsolent, magnâ ipſsi alioqui nobilitate, & dignitate ful lgentes, ut in Regna & Provincias remotas mittantur, & illas tam in bello, quàm in pace tueãturtueantur, & moderentur, ipſsorum Regum locum, & vicem (ut dixi) repræſsentantes, iuxta totũ tit. C. de eo qui vicem alter. gerit, & in Decretal. de off. Vicarij, fin. tit. 1. par. 2. Vnde & Proreges dicuntur, vel Vice-Reges, aut locum Regis tenentes, ſsive eius Vicarij, aut Alter Nos, propter omnimodam eius repræſsentationem. Quæ efficit, ut regulariter in provincijs ſsibi cõmiſsſsis, &

^† in caſsibus ſspecialiter non exceptis, eandem poteſstatem, & iuriſsdictionem (atque hanc quidemnon tã delegatam, quàm ordinariam) habere, & exercere poſssint, quam ipſse Princeps haberet, & exerceret; ut conſstat ex iuribus ſsuprà relatis, & ex multis alijs, quæ latè congerunt Philipp. Francus in cap. grandi, de ſsupplend. neglig. Prælat. notab. 5. Alex. in Rubr. D. de off. eius, num. 17. Iaſs. in l. conventionum, n. 7. D. de pact. Lucas de Pena in l. unic. col. 7. C. de expenſs. lud. lib. 12. & in l. inofficioſso, C. de Caſstrenſsian. eod. lib. Silvan. conſs. 74. num. 4. vol. 2. Iſsernia in tit. de prohib. alien. num. 12. & 13. Roman ſsing. 362. qui ad hoc expendit optimum text. in cap. Præcipimus, 93. diſst. Sigiſsm. Lofred. conſs. 30. fol. 189. inter conſs. feudal. Guillerm. Bened. in cap. Rainuntius, verb. Duas habens, num. 39. Boer. in tract. de legat. fol. 144. Gigas conſs. 70. num. 158. cũ ſseqq. idem Gigas in tract. de crim. læſsæ Maieſst. 1. par. q. 6. Everard. in loco à tanquam, pag. 7. in princip. Affict. ad conſs. Neapolit. lib. 3. rubr. 32. de iniur. Curial. num. 3. fol. 155. Belluga & eius Addition. Bottel. in ſspecul. Princip. rubr. 6. fol. 85. rubr. 24. in fine, Chaſsſsan. ad conſsuetud. Burg. tit. des iuſstices, rubr. 1. num. 84. pag. 75. & rubr. 3. §. 1. verb. Quizà, fol. 102. & latiùs in Catal. 7. par. conſs. 10. & par. 9. conſsid. 14. Franc. Marc. deciſs. 53. par. 1. Capicius deciſs. 130. num. 4. Tiraq. poſst leges connub. verb. Contrater, gloſsſs. 3. num. 131. Thom. Grammat. conſs. 83. Palac. Rub. in repet. Rubr. §. 66. Greg. conſs. 83. & eius Addition. Humada in d. l. fin. tit. 1. par. verb. En ſsus lugares, Avendañ. in diction. verb. Viſsorei, Maranta de ordin. iud. 4. part. diſst. 5. num. 9. Simon de Prætis conſsil. 144. num. 33. Tiber. Decian. reſsp. 25. à num. 66. lib. 1. Franc Beccius cõſs. 48. ex num. 8. Pet Surd. conſs. 5. num. 75. Menoc. conſs. 99. num. 48. Cancer. lib. 3. var. reſsol. cap. 3. à n. 329. Cavalcan. deciſs. 19. num. 3. & deciſs. 41. num. 34. par. 1. Cerdan. Tallada in veriloq. cap. 1. §. 2. pag. 13. & ſseqq. Marius Muta ad cõſst. Panorm. 3. tom. pag. 150. Marius Giurba conſs. crimin. 19. num. 13. & ſseqq. conſs. 35. n. 6. & conſs. 59. num. 2. Steph. Gratian. 1. tom. diſscept. forenſs. cap. 106. num. 16. & 33. Bellin. de re milit. tit 17. & 19. Mainard. deciſs. 78. & ſseqq. Remon. conſs. 3. Roſsent. de feud. cap. 3. concl. 10. Calliſst. Remirez de leg. Regia Arag. §. 11. ex num. 1. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 53. ex num. 26. Card. Tuſschus litt. V. concl. 182. Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 2. num. 3. & 4. Gabr. Berart. in ſspecul. viſsit. cap. 9. per totum, Fõtanel. de pact. nup. 1. tom. pag. 151. ubinimis genealiter poteſstatem Proregum delegatam facere videtur, Craſsſs. in tract. de except. except. 1. num. 50. Olivan. de iure Fiſsc. cap. 4. ex num. 37. Mar. Burgius de mod. proced. ex abrup. quæſst. 51. num. 9. & 18. Raudenſs. deciſs. Piſsan. 44. num. 24. Scnccia loquens de Vicario Papæ, & Gubernatore Vrbis in tractat. de iudicijs lib. 1. cap. 23. & 25. noviſsſsimè Dom. Valenç. conſs. 101. ex num. 7. ad 23. & num. 39. & cõſs. 194. num. 34. Dom. D. Felician. à Vega Archiepiſsc. Mexic. in cap. 4. §. de adult. de iudicijs, num. 77. & plurimi alij, quos refert Ioann. Franc. à Ponte, qui peculiarum & copioſsum tract. de offic. & potevt. Proregis. ſscripſsit, & alium Ioann. Maria Novarius, quem citat Riccius in addit. ad Vincen. de Franch. deciſs. 393. in fin. & Maſstrill. omninò videndus, de Magiſstrat. lib. 5. cap. 6. per totum, & deciſs. 151.

Quibus ſsignaner addo

^† noviſſimũnoviſſimum Marcum Zuerium in emblem. polit. 16. pag. 108. ubi hanc repræſsentationem Proregum optimè expreſssit, ſsub ſsigilli pictura, quam ad vivum concipit, ac refert ſsigillatum, adiectâ hac inſscriptione, Alter & Idem, & multum ad rem noſstram ſsubiungens, Quemadmodum ſsigillum ceræ impreſsſsum, eandem ipſsi vim præſstat, quam habet; ita Maieſstatem in fortunæ ſsuæ adminiſstros Princeps tranſsmittit. Cùm enim unius hic ſsit omnibus præſsſse, unus tamen omnia præſsens ipſse non poſssit moderari; in partem curarum vocãdivocandi, per quos ibi ſsit, ubi non eſst, loquaiur, ubi tacet; & ut ſsimul dicãdicam, cum imperio agat, ubi oportet, & non videtur, T antum eſst in Maieſstate, datur illa alij, & in potestate eius manet, qui dedit. |

p. 1014

Idem tamen eſst hac oparte, qui accipit, cum illo à quo accepit. Princeps ſse in alium, alius ſse in Principem trãsfundit, dum illa per bũcbic pro illo agit: ille commodata, hic accepta Maieſstate.

Et de ure noſstro Indiarum omnia ferè, quæ ad eximiam Proregum poteſtatẽpotestatem, & dignitatem ſsp ectant reperies in locis ſsup. n. 1. relatis; & præcipuè

^† de omnimoda Regiæ perſsonæ repræſsentatione agit ſsched. quędam dat. Eſsxcoriali 19. Iul. an. 1614. ubi hinc decidit, eandem obedientiam, & reverentiã Proregibus præſstandam eſsſse, quæ Regi præſstari deberet, abſsque ulla contradictione, vel interpretatione, ſsub pænis impoſsitis contra eos, qui mandatis Regijs non obediũtobediunt, & ſsub alijs, quas ibidem decernit. Nimirum

^† quia in quo datur imago alterius, ibi datur vera repræſsentatio eius, cuius imago geritur, ut pluribus ornans tradit Tiraq. de primogen. q. 35. Avendañ. in cap. 1. Præt. num. 3. par. 1. pulcer text. in l. in teſstamento 27. D. de condit. & demonſstr. Lud. Gomez in cap. 1. n 7. de cõſst. melior text. in l. eos 17. C. de appell. ibi: Imaginem principalis diſsceptationis accipiunt.

Ex quibus primò infero, quòd cùm Proregalis dignitas, & poteſstas talis, ac tãtatanta ſsit, & in tot arduis rebus, & negotijs exercenda, ſsummè

^† Princeps curare debet, de conditione, qualitate, & prudentia perſsonæ, quam ad provincias, præſsertim adeò remotas, & noviter partas, ſsuo loco, ac nomine mandat, ut aliàs, de Prætoribus, & Auditoribus loquens, tetigi ſsup. cap. 2. & 4. & de Proregibus in cõ nuni agens, optimè conſsuluit Caſsſsiod. lib. 4. epiſst. 16. ſsic elegantiſssimèinquiẽs: Provincijs novis lectiſssimum ſsemper Gubernatorem eſsſse mittendum, ut eius maturitate conſsilij, titubantium poſssint corda firmari. Novitatem quippè ſsolicitam prudentes convenit habere Rectores: ut quemadmodũquemadmodum fuerit vite formatus ordo, ſsic currat instituta devotio. Et iterum lib. 7. epiſst4. loquens de his qui ad provincias bellis infeſstas mandãtu: Multum his creditumvidetur, quibus cõfinalesconfinales populi deputantur, quonium non est tale pacatis regionibus ius dicere; ubi non tãtum vitia, quantum bella ſsuſspecta ſsunt, nec ſsolum vox præconis inſsonat, ſsed tubarũtubarum crepitus frequenter inſsultat. Et in ſspecie de noſstris Indicis, diſsſsertiſsſs. P. Ioſseph. Acoſst. lib. 3. de procur. Ind. ſsalut. cap. 4. qui

^† exemplum Romanorum in lectiſsſsimis quibuſsque, atque integerrimis viris, & interdum ipſsis Vrbis Conſsulibus, ad remotiſsſsimas quaſsque provincias mittendis, adducit. Idq́ue in Novi huius Orbis adminiſstratione longè magis curari debere inquit; qui adeò à noſstrorum Regum oculis diſstat, & ex mixtis Barba rorum, & Hiſspanorum bationibus conſstat. Et tot novas Provincias comprehendit, in quibus quotidie inopinati eventus, ſseditioſsa conſsilia, repentinæ plerumq́ue, ac periculoſsæ mutationes contingunt, municipalia iura ignorantur, vel non ſsatis firma ſsunt ad iudicandum, Hipanienſses Romanæq́ue loges cum Barbarorum diu retentis moribus pugnant: ſstatus ipſse Reip. adeò inconſstans, & varius ſsuiq́ue diſssimilis eſst, ut quæ heri commodiſsſsima rectiſsſsmaq́ue habebantur, hodie rebus commutatis, iniquiſssima, ac pernicioſsiſssima exiſstant.

Idem etiam tradit & monet Ioan. Matiẽz. in l. 5. tit. 10. gloſsſs. 1. num. 2. lib. 5. Recopil. oſstendens,

^† non ſsolùm oportere hæc, quæ diximus, in Proregibus, ad has provincias delegendis attendere, verùm & eiſsdem præcipere, ut aliorum, quoque virorum prodentum in ipſsis conſsilium exquirant. Quod & latiùs repetit in lib. M.S. de moder. Reg. Perù, 2. par. cap. 1. ubi in quæſstionẽ deducit, an

^† hodie utilius & convenientius ſsit, togatos viros ex Regijs Conſsilijs ſsele ctos, quàm Militares, & Titulatos (ut dicunt) Indiarum gubernationi præſsivere. Et re ad utran que partem diſsputatâ, pro togatis reſsovit,

^† exemplaq́; aliquorum profert, qui ſsumma cũcum laude hoc munus feliciter exercuerunt, nimirum Dom. Licent. Muñatones, Vaca de Caſstro, Gaſsca de Salazar, Lupus Garcias à Caſstro. Pro quo expendi etiam poſsſsunt aliæ rationes, & argumenta, quæ ipſse Auctor conſsiderat in dialog. Relat. 3. p c. 7. & 8. & Bobad. omninò vidẽdusvidendus, in Polit. lib. 1. cap. 4. & 6. per totum, & cap. 9. ex num. 6. & cap. 10. num38. & ſseqq. Qui etiam docet lib. 2. cap. 17. n. 22. Epiſscopos,

^† & Cardinales Proreges eſsſse poſsſse, & multos recenſset, qui hoc munnere functi ſsunt, ita tamen dum per ſse iuſtitiãiuſtitiam, & iuriſsdictionẽ ordinariam non exerceãtexerceant, ſsed alijs Miniſstris eam generaliter commendent, ut ſsic effugiamus doctrinam Abbat. qui contrarium docuit, in cap. ſsed nec, num. 7. & in cap. ſsed. n. 5. per text. ibi ne Cler. vel Monac. & latè Cened. in collext. 61. ad Decret. num. 4.

Secvndò infero, eundem, ipſsum,

^† quiſsquis ille fuerit, qui ad tantum munus deligitur, pari etiam, aut maiori ſstudio curare debere, ut eo ſse, quoad fieri poſssit, digniſssimum reddat. Nam teſste D. Chryſsoſst. homil. 15. in Matth. Quantò

^† maior alicui rerum cura committitur, tantò potiore studio indiget. Et ſsecundùm D. Ambroſs. de dign. Sacerd. Magna ſsublimitas magnam debet habere cautelãcautelam, bonor grandis, grandiori debet ſsolicitudine |

p. 1015

vallari, cui plus creditur, plus ab eo exigitur. Quod habetur in cap. 2. 3. q. 4. eiq́ue convenit D. Gregor. hom. 9. in Evang. & alia, quæ tradit Pinel. in Rubr. C. de reſscind. vend. 1. par. num. 30. quibus Ego in ipſsis Proregum terminis addo Cicer. lib. 1. epiſst. ad Quint. Fratrem, epiſst. 1. quæ tota de eo inſstruendo agit, qualiter ſse in provincia ſsibi commiſsſsa habere debeat, &

^† à Proregibus ſsemper memoriæ mandanda eſst, & in ea §. 10. ſsic inquit: Quare quoniam in iſstis urbibus cũcum ſsummo imperio, & poteſstate verſsaris, in quibus tuas virtutes conſsecratas, & in deorum numerum collocatas vides: omnibus in rebus, quas ſstatuas, quas decernes, quas ages, quid tantis hominum opinionibus, tantis de te iudicijs, tantis honoribus debeas, cogitabis.

Et in idem tendit Caſssiod. lib. 7. epiſst. 39. ubi vel

^† ex Clariſssimatus titulo, qui Proregibus tribuitur, concludit, nihil eos non clarum, & ſsplendidum cogitare debere: Quando penè totum de illo optimum creditur, qui tanti fulgoris ſsuperlativo nomine vocitatur: quod etiam, perpendens titulum, Excellentiæ, & Clarißimatus, quo Proreges donantur in l. 1. C. de off. Præf. Prætor. Africæ, & in l. præcipit, C. de canon. largition. tit. lib. 10. tradit Platea ibîd. col. 3. inquiens: Præſsidem provinciæ eſsſse debere virtutum morumq́ue nobilitate ſsplendidum, & iuſstitiæ obſservatione præfulgidum, ut ſsic ſse cœlo dignum exhibeat.

Atque huc ſspectant inſsignia verba Cicer. in orat. pro lege Manil.

^† ubi in eiuſsmodi Gubernatoribus deſsiderat: Laborem in negotijs, fortitudinem in periculis, induſstriam in agendo, celeritatem in conficiendo, conſsilium in providendo, innocentiam, temperantiam, facilitatem, ingenium, & humanitatẽ. De quibus, & alijs virtutibus, quibus præditi eſsſse debent, ſspecialem tractationem omitto, quoniam plenè, & ſsigillatim de eis agunt omnes Politici; qui de inſstruendo & formãdo bono Principe, aut Gubernatore, vel Magiſstratu ſscripſserunt, & præcipuè Plato lib. 2. de amic. & dial. 4. de legib. Cicer. omninò videndus, d. epiſst. 1. ad Quint. Fratr. per totum, Stobæus ſserm. 44. Frachrta, Ribadenerira, Torres, Mambrin. Roſsæus, Fr. Ioan. à Sancta-Maria, Marquez & alij, quos refert Matienz. in dialog. Relat. 3. par. per tot. Bobad. in Polit. lib. 1. ex cap. 3. ad 10. & lib. 2. ex cap. 1. ad 14. Martin. Derius in Adag. ſsacris, 2. tom. pag. 362. & ſseqq. Pet. Fab. lib. 1. ſsemeſst. cap. 19. noviſsſsimus, & eruditiſsſsimus P. Ioan. Ant. Velazquez in lib: de optimo Principe, & Prinicipis Adminiſstro, & nominatim de noſstris Indiarum Proregibus agens Torquem. in Monarch. Indiana lib. 5. pag. 677. & elegãtiſssimus p. Ioſseph. Acoſsta d. lib. 3. de procur. Ind. ſsalut. cap. 4. pag 291. & ſseq. Vbi

^† graves & peculiares cauſsas & rationes aſssignat, cur ij, præ cæteris, continentiores in officio eſsſse debeant, & omnium virtutum in ſsatellitio vallati, & eaſsdem virtutes in

^† ſsuis quoque domeſsticis, familiaribus ſsummo ſstudio & diligentiâ curare, tum quia ut Seneca Tragicus inquit in Thyeſste:

Pellucet omne Regiæ vitium domus.

Tum etiam quia à domeſsticis inchoanda eſst diſsciplina, ut pluribus dixi ſsup. lib. 1. cap. 2. num. 11. & quia iuxta auream ſententiãſententiam Aurelij Caſssiod. lib. 12. epiſst. 1. Per milites ſsuos iudex intelligitur: & ſsicut diſscipuli magiſstri ſscientiam produnt, ſsic nos obſequentiũobſequentium mores aperiunt. Præceps non putatur obſservaſsſse moderato; avarus paræſsſse non advertitur continenti; ſstultus prudentibus ſserviſsſse non creditur. Periclitamur, fateor, in actiotis, & quod nulli accidit veſstrum, alienum vitium, nostrum celebratur opprobrium.

Cui addo non ſsolùm ob hanc opprobrij notam hoc à Proregibus curari debere, verùm

^† quia & domeſsticorum facta, imò & dicta omnia ab ipus præſstanda ſsunt, ut expreſsſsis verbis docet Cicer. d. epiſst. 1. §. 4. text. in Auth. de mandat. Princip. §. 1. & 8. ubi Balduin. l. ſsi poſst, C. de aſsſseſsſsor. Aufrer. ad Capell. Tholoſs. q. 196. num. 3. Ioann. Andr. Salicet. diſscurſs. polit. 1. pag. 24. PõtePonte de poteſst. Proreg. tit. 2. §. 1. num. 10. Mag. Marq. in Gubern. Chriſstiano lib. 1. cap. 12. §. 3. pag. 69. Berart. d. cap. 9. num. 34. & 35. Riccius in collect. deciſs. 1816. & 1849. & Rovit. ſsup. pragm 1. tit, de ſsynd. Official. num. 17. & 55. quod hîc adnotandum duxi, proptereà quòd

^† plures Proreges agnovi, qui magis ob familiàriũ culpas, quam ob proprias periclitati ſsunt. Et ut optimè inquit D. Proſsp. Aquitan. lib. 1. de vita contemplat. cap. 20. Superior ſsanctè vivere debet propter exemplum, certus, quòd ei nihil ſsua iuſstitia vuffragetur, de cuius manu anima pereuntis exigiiur. Et quid ei proderit non puniri ſsuo, qui punienaus eſst alieno peccato.

Sed inter reliqua,

^† avaritiam præcipuè fugere Proreges debent, Cui (ut eleganter, eoſsdem monens, & inſstruens, inquit Caſssiod. d. lib. 12. var. epiſst. 1.)cuncta crimina detestabili devotione famulantur. Quæ cum pectus hominis ingreſsſsa fuerit, gregatim quoque malefidas cohortes admittit. Ferri non poteſst recepta, quia neſscit eſsſse ſsolitaria Agmen habet blandißimum, arma ſsuſscipit ex talentis, & per dulcedinem ſsuperat, |

p. 1016

quos amara deceptione captivat.

Affabiles

^† quoque, clementes, benevolos, patientes, & faciles in adeundo, ſsive audientijs præſstandis Provincialibus, ſse exhibere oporter, quoniam hoc eos maxime eiſsdem commendat, ut docet idem Caſssiodor. lib. 6. epiſst. 15. & meliùs Cicer. d. epiſst 1. ubi oſstendit, hæc præclara magis eſsſse, quàm difficilia, & Plin. Iun. lib. 7. epiſst. 2. qui ſse in audiẽtijs præſstandis ita geſsſsiſsſse refert, ut quantum quis temporis poſstularet at ſsuam cauſsam exponendam, concederet: Cùm primum (inquiens) religioni ſsuæ iudex patientiãpatientiam debeat, quæ pars magna iuſstitiæ est; & tradunt alia lectu digna Redin. de majeſst. Princip. verb. Benignus. n. 7. Thom. Actius de ludo, Schacor. q. 7. princip. num. 72. Ioann. Andr. Salicet. d. diſscurſs. 1. pag. 100. Bobad. in polit. lib. 3. cap. 11. & 12. & lib. 2. cap. 6. n. 66. & lib. 5. cap. 1. n. 218. Marquez in Gubern. Chriſstian. lib. 2. cap. 38. pag. 381. ubi docet, qualiter Princeps ſse in his audientijs habere, & quibus verbis uti debeat, Fr. Ioan. à Sancta. Maria in polit. Chriſst. cap. 18. & 19. Matienz. in dial Relat. 3. par. c. 37. Maſstrill. de Magiſstr. lib. 3. cap. 5. num. 40. Berart. d. cap. 9. ex num. 16. & de noſstris Indicis Proregibus nominatim loquens Torquemad. in Monarch. Ind. lib. 5. pag. 684.

Et quantum

^† eis noceat acerbitas, & iracundia, Cicer. d. epiſst. 1. ubi fratrem monet, qualiter ſse habere debeat ad temperandum hunc naturalem concitati animi affectum. Quod Philoſsophicè etiam proſsequitur Plutarch. & Seneca in lib. de ira, & Modernus quidam Poëta in Monoſstichis Ethicis, ſsic inquiens:

Qui temerè & præceps rabidas exarſsit in iras, Excedet ſsemper limina iuſstitiæ.

Rurſsus

^† nimian ſsui confidentiãconfidentiam, ſsive præſsuntionem, qut animi elationem, quam Græci Philautiam vocant, longè à Proregibus, & præſsertim Indicis, exulare vellam, hæ c enim, ut Alciat. inquit Emblem 69.

Peßum plures doctos datq́ue deditq́ue viros.

Efficitq́ue,

^† ut vix provinciam ingreſssi omnia ferè, immutare, & innovare tentent quãtumvis ab antiquo recepta ſsint, quod ægerè forunt Provinciales, l. 3. §. ingreſsſsus, verſs. Magni, & l. ſsi in aliquam, D de. off. Proconſs. cap. quis neſscit, 11. diſst. gloſsſs. in l. 1. verb. A nullis, C. de erog. milit. ann. lib. 12. cũcum alijs, quæ tradit Petr. Greg. lib. 22. de Repub. cap. 8. num. 8. & lib. 10. cap. 6. num. 17. Patricius eod. tract. lib. 3. tit. 1. Chaſsſsan. in Catal. glor. mund. par. 12. conſsid. 51. & plurimi alij, quos refert Caliſst. Remirez de lege Reg. Aragon. §. 11. num. 23. & ſseqq. ubi damna ex contrario provenientia conſsideret.

Qualia etiam experiri ſsolent

^† in Proregibus, qui ſse ſsolos ſsapere putantes, & arcem tetigiſsſse Minervæ, facilè diſscedunt ab ſstylo, & modo procedendi ſsuorum prædeceſsſsorum vel eorum geſsta contemnunt, aut mutant, vel reſscindunt, quos meritò hac de cauſsa Everſsores appellat text. in cap. ſsin ea 25. q. 2. cuius & aliorum ad hoc condecentiũcondecentium momini ſsup. lib. 2. cap. 27. num. 78. & ſseqq. & cap. 30 ex num. 99. Solet q́ue permittere Deus, ut opipſsum in eorum actionibus contingat, ut optimè docet text in cap. iuſstitiæ 25. q. 1. Roland. conſs1. vol. 2. num. 48. Decian. reſsp. 25. ex num. 41. ad. 48. vol. 1. Dom.. Valençuela conſs. 98. num. 31. & 32. Mart. Delrius in Adag. ſsacris, 2. tom. pag. 242. Quibus

^† addo notabilem clauſsulam teſstamenti Dagoberti Regis Francorum, quam refert Aimoinus lib. 4. de geſst. Franc. cap. 30. & Briſsſson. de form. lib. 7. pag. 772. ubi. ſsic fillijs ſsuis præcepiſsſse natratur. Deinde reveremini me patrem veſstrum, qui rogare malo, cùm poſssim iubere, ut ſstatuta noſstra inconvulſsa ſservetis, ſsicuti vestra à ſsucceſsſsoribus veſstris ſservari voletis. Profectò ſscientes, quòd ſsi à nobis ſsancita contemtui habueritus (quod non arbitror) pari modo & veſstra à poſsteris contemnentur decreta.

Tantum q́ue ab hoc vitio elartionis, & propriæ confidentiæ abſstinere Proreges debẽtdebent, ut quamvis eis ſsolis commiſsſsa ſsint, quæ ad Regni gubernationem ſspectant,

^† adhuc in ipſsorum inſstructionibus caveatur, ut gravia nogatia, quæ ſse obtulerint, necnon etiam officiorum proviſsiones, cum Auditoribus conferant, & communicent, licèt illorum conſsilium ſsequi præcisè non teneatur, ut habetur in inſstruct. proreg. Mexic. an 1596. cap. 25. & 26. tom. 1. pag. 331. & Peruani cap. 25. & 35. pag. 316. & 324. quod antequàm diſspoſsitum fuiſsſset, diſsponere debere animadvertit Matienz. in l. 5. tit. 10. lib. 5. Recop. gloſsſs. 1. cuius verba recẽſsui ſsup. lib. 2. cap. 7. num. 50. Idemq́ue in Regno Neapolitano obſservari refert Ponte. d. tract. de poteſst. Proreg. tit. 12. num. 15. Boer. de auct magn. Cõſsil. num. 180. & Menoch. conſs. 902. num. 62. ubi, quod plus eſst, deciſsum reperitur pe quandãquandam ſschedul. 10. Ianuar. 1559. & aliam 3. Febr. 1593. Que ſsi el negocio admitiere dilacion, aya de dar cuenta à ſsu Mageſstad, porque no conviene conformarſse con la mayor patre devotos, que regularmente debe ſsegiur en los negocios de Eſstado, Guerra, i Iuſsticia. Et tradit alia in ſsimil Bobad. lib. 2. polit. cap. 6. per tot. Ego,

^† qui utilitare, imo & neceſssita|

p. 1017

te conſsilij plura dixi tom. 1. de Indiatum iure lib. 3. cap. 2. ex num. 4. & eleganter Lamprid. in vita Alex. Severi, l. humanum, verſs. Scitote, C. de legib. Gabr. Barart. in noſstris terminis, in ſspecul. Viſsit d. cap. 9. ex. n. 12. & Petr. Fab. qui plura obſservat, de more conſsulendi senatum per Romanos Impp. lib. 1. ſsemaſstr, cap. fin. pag 196. & ſseq. Quoniam ut egregiè, ut plera q́ue alia, tradit Caſsſsiod. lib. 8. epiſst. 9. Magna est, infinitaq́ue prudẽtiaprudentia, quam nemo ſsic aſsſsequitur, urt eam non neceſsſsariè, & per alios quærere videatur. Et Reges hins meliores æstimantur, ſsi ſsoli omnia non præſsumunt.

Neque dedignari debent Proreges

^† Auditores Regios, quos apud ſse habent in prædictis, & alijs cõſsulere; cùm plures aliæ ſschedulæ iubeant, quòd eos honorificè in omnibus habeant, ſsuo lateri ſsocient, & ut Collegas ſstractent, ac veluti vocatos in partem ſsolicitudinis ſsibi commiſsſsæ, quarum menin ſsuprà hoc lib. cap. 3. ex. n. 41. Et hoc ita fieri, tum conditio, & ſstartus eiuſsmodi Magiſstatuum expoſstulet,

^† qui vel ipſse eos in magna dignitate conſstituit, ut pluribus probat Aldrobandin. conſs 20. num. 198. Belluga in ſspecul. Princip. rubr. 6. num. 16. Tiber, Decian. reſsp. 66. num. 74. vol. 3. Tùm etiam, ut hoc exemplo provinciales eoſsdem Miniſstros ſsimiliter honorent, & revereantur,

^† quod maximè ad conſser vationem, & tranquilitatem Reipub. expedit, ut latè probat Plato lib. 6. de legib. Ariſst. 7. Polit. cap. 12. Alex. lib. 1. Genial. cap. 2. mauclerus in Monarch. 3. par. lib. 2. cap. 4. & cap. 4. & Bobad. in polit. lib. 3. c. 2. num. 9. & adeò commendatur per ſsched. dat. apud D. Laurent. 5. Septemb. ann. 1620. quæ habetur in ſsummer. lib. 4. tit. 3. l. 67. ut vel eo in caſsu,

^† quo aliquis Auditor reprehendendus veniat, id Prorex, vel Præes ſsecretò facere iubeatur.

Additur his tertia illa ratio, quòd

^† Auditoribus per Proregem contemtis, vel malè habitis, plures diſsſsenſsions, & ſscandala inter ipſsos oriri ſsolent, quæ tandem in Reip. damnum, & Regis offenſsionem prorumpũt. Ipſsiſsq́ue

^† Auditoribus occaſsio præſstatur, ut vel à Proregibus deficiant; vel eos minus decẽter, & revernter ſsuſspiciant, illud Domitij otatoris in memoriam, & praxim revocãtes: Cur ego te habeam ut Principem, cùm tu nõ me babaes ut Senatorem? De quo meminit D. Hieron. in epiſst. 2. ad Nepotian. relatus in cap.

^† eſsto ſsubirctus, 95. diſst. l. 28. tit. 11. par. 3. ubi. Gregor. Lop. gloſsſs. 4. Rebuff. in. l. latæ culpæ, §. amicos, verſs. 3. D. de verb. ſsigniſs. Nevizan. in ſsilva nupt. lib. 4. num. 95. in fin. Et ſsimile illud Valer. Max. lib. 6. cap. 2. §. de Lucio Craſsſso, dum dixit

^† None mihi, Pbilippe, Conſsul, quia neque ego tibi Senator ſsum, Quint declam. in milit. Marian. Quid deinde expectas, ut ille te Tribunum putet, cùm tu illum non putes militem? Idem Quintil. lib. 9. inſst. orat. de oratu, ad fin. & lib. 11. cap. 1. & ante omnes M. Tull. lib. 3. de orat. qui etiam ad idem alludit Phil. 2. Non tractabo ut Conſsulem nec ille quidẽ ut Conſsularem, cum alijs, quæ latè adducit Tiraq. in. l. 13. connub. num. 41. & ſseq. & Calliſst. Remirez d. tract. de lege Regia. §. 36. num. 19. Quamvis meliùs

^† dicti Auditores facient, ſsi prudentur, & patienter Proregum iniurias diſssimulent, eas ad Regias aures datâ opportunitate defere contenti. Quoniam

^† Magiſstratibus ſsuperioribus, etiãetiam cùm iniuſstè læſserint, vel proceſsſserint, reſsiſstendum non eſst, ut poſst alios, tradit Borrell. de Magiſstr. lib. 3. cap. 4. & Calliſst. Remirez ubi ſsup. §. 31. num. 21. Qui etiam videndes erit §. 10. num. 19. ubi tractat,

^† qualiter ſse Proreges in audiendis SenatorũSenatorum ſsuffragijs habere debeant, & quòd pertinacia imperdit recta con ſsilia, de quo etiam dixi aliqua ſsup. hoc lib. cap. 4. num. 90. & plura congerit Dom. Valençuela conſs. 162. num. 65. & ſseqq. ubi merito Proreges notat, qui audire aliud libenter nolunt, quàm quod iam priùs facere decreverunt, 7 Bobad. lb. 1. cap. 3. num. 64. & lib. 2. cap. 2. ex num. 76. & cap. 7. & 8.

Denique, ut alia omittam, multam in Proregibus excellere debet

^† zelus, ut iuſstitia in provinjs ſsibi commiſsſsis æquabiliter adminiſstretur, hæc eniam virtutes omnes in ſse continet, ut Heſsiodus dixit, & ad eam conſsequẽdam, teſste Iuſstino lib. 1. hiſst. Reges præcipuè creati, & conſstituti videntur, ut præter alios noviſsſsimè obſservat Berartus in ſspecul. viſsit. cap. 9. ex num. 5. Sed cùm commutativa per locorum Prætores, & Cancellariatum Auditores execeatur, ut inpræcedentibus capitibus dixi,

^† in diſstributiva, quæ privitivè ad ipſsos Proreges ſspectat, omnes ingenij ſsui nervos, omnes curas, & vigilias impendere debent. Et qualiter ſse habere debant in cõmandis indorum, & beneficijs Eccleſsiaſsticis conſserendis, ſsatis admonui ſsup. lib. 2. cap. 1. ex num. 50. cap. 7. per totum, & lib. 3. cap. 19. In

^† officijs autem temporalibus diſstribuendis idem ſstudium, eadem q́ue proportio obſservari debet, ut ipſsis iniũgitur in plurimis ſschedulis, & præſsertim in cap. 20. in ſstruct. Proreg. Peruani tom. 1. pag. 313. his verbis: Lo Miſsmo que os encargo en los dichos repartimientos de Indios, os encargo en lo de la proviſsion de los oſsicios, ſsalarios, i apro|

p. 1018

vechamientos de la tierra, i que lengais mui particular cuenta i cuidado en juſstificar la distribucion de ellos, preſsiriendo en lo uno, i en lo otro à los Deſscubridores, i ſsus deſscendientes, i Pobladores mas benemeritos, que mejor buvieren ſservido, demanera que todos tengen ſsatifacion, i no aya deſscontento en la tierra. Etenim ut præclarè inquit P. Ioſseph. Acoſsta de procur. Ind. ſsalut lib. 3. c. 11. pag. 328. graviter

^† ſsentiunt, & dolet dicti benemeriti, novos homines, & nihil in Rep. gerentes præclari, ſsuo ſsudore & labore partis officijs, & honoribus perfrui, & teſste Torquem. in Monarc. Indiana lib. 5. cap. 63. pag. 808. Mexici quædam veluti ſseditio orta fuit, ob id quòd Dom. Prorex Marchio de Monteſsclaros contrarium feciſsſser, & ad eam ſse danda m Regia proviſsio edito fuit antiquarũ ſschedularum de naturalibus, & benemeritis præferendis confirmatoria. Quæ quoniãquoniam adhuc non obſservabtur,

^† & aliqui Proreges ſsuis domeſsticis, vel confanguienis, aut etiam Auditorum plura & meliora officia conferebant. emanavit notabilis altera ſsched. Matr. 12. Decemb. ann. 1619. quæ hoc in tantum prohibuit, & ſstrinxit, ut tales perſsonas omninò incapaces declararer ad taila officia recipienda, nullum q́ue & irritum eſsſse, quaſsi ex defectu iuriſsdictionis, quicquid in contratiũ fuerit attentatũ. Cuius tamen nimius, & generalis rigor poſstea temperatus fuit per aliã ſsched. dat. Matrit. 19. Martij ann. 1524. quâ declarartur, eis qui alioqui properijs, vel parentumj meritis digni eſsſse comperti fuerint, diligenti priùs informatione habitâ, dictam prohibitionem non obſstare. Hæc enim merita ſsemper i n electione officialium attẽndi debent,

^† quæ ex vi iuſstitiæ diſstributivæ idonioires deſsiderat, ut dixi ſsum. lib. 2. cap. 7. & tradit Vcurrun. de Regim. mund q. 1. princ num. 17. Lælius Iordan. de Romanæ ſsed. origin. cap. 2. num. 3. Ponte de poteſst. Proreg. tit. 3. §. 5num. 5. 6. & 16. Ac proptereà Proreges nimis ea conſsiderare, & Reip. optimos Gubernatores præſstare debent, qiua ut egeregiè ſscripſsit Perpin. in ſsuis orat. Communuis Provincialium ſsermo eſst,

^† annũannum bonum, non tam de magnis fructibus, quàm de iuſste gubernantibus æſstimandum. Quodſsumſsiſsſse videtur ex Boetio lib. 1. de conſsolat & Caffiodor. lib. 2. var. epiſst. 1. ubi inquiiunt hane ſsuiſsſse eauſsam cur initio anni Conſsularibus factis nomen datetut, quaſsi in teliquis: Fellix à Conſsile ſsumat annus auſspicium, portamq́ue dierum, tali nomine dicatus annus, tempus introeat; faveatq́ue relique parti fortuna Principis pis, ubi ego loco Principis, legendum eſsſse principij contendo.

Qvae quidem omnia, & alia, quæ brevitatis causâ prætermitto, ipſsi Progress diſscere poſsſsunt, tum à ſse ipſsis propter ingenitam nobilitatem, & Regij ſservitij obligationem: tùm

^† ab inſstructionibus, ſsive mandatis Regijs, quæ ſsibi tranduntur, ubi ad eiuſsmodi officia delegãtur. In quibus, diſstinctis capitibus, quid facere, quidvè fugere debeant, admonẽturadmonentur, quæ omninò legere, & obſsrevare debent, quia ab illis ſsalvâ conſscientiâ recedere nequenunt, ut in fimili dixit Imp. Iuſstin. Novell. 17. ſsive Anth. de mandet. Princip. collat. 3. in princip. ubi oſsterdit,

^† A retrò Principibus obſservatum fuiſsſse ad administrationem directis certa præcepta dare, mandata Principũ ea vocantes, ſsecundùm quæ oporteret eos gubernare admoniſstrationes. Et idem oſstendit in Novel. 24. ubi. & indicat hæc mandata in facro laterculo obſservari ſsolita, ut Præſsidibus in provinciam aliquam ituris darentur, cùm ipſsius muneris ſsui codidillis quò magis haberent certam aliquam iuſstæ adminiſstrationis regulã. Cuius inſstar, ut refret Balduin. d. Novell. 17. fuit olim

^† Q. Mucius Scævola ille Iuriſsperitorum eloquentiſsſsimus, & eloquentium Iuriſspertiſssimus, qui tantâ integritate Aſsiæ Proconſsulatum geſssit, ut Senatus deinceps in eam provinciãprovinciam ituris Magiſstratibus, Scævolam decerto ſsuo proponeret quaſsi exemplum, atque formam officij. Quam etiam (ut tetigi) optimè forman Cicero fratrui ſsuo præſscripſsit d. lib. 1. epiſs. 1. ad. Quint. Frat. Caſssiod, lib. 12. var. epiſst. 1.

Et de

^† hodierno uſsu earundem inſstructionum in noſstris proregibus, illarumq́ue præ ciſsa obſservatione agit Ponte de poteſst. Poreg. tit. 1. num. &. tit. 7. §. 6. num. 3. Maſstril. de Magiſstr. lib. 5. cap. 6. num. 5. 35. 91. 146. & 267. Remirez de lege Regia, §. 11. num. 6. Ego ſsup. d. lib. 2. cap. 7. ex. num. 19. & Bobad. de. inſsructionb. Prætorum agẽs, lib. 2. polit. cap. 10. per totum. Et qualiter debeant ſsoliciti eſsſse

^† de annona provinciæ, alijq́ue utilitalibus publicis, ſsigillatim tractant Canonher. in diſscetſs. polit. ſsup. Tacit. lib. 2. diſscurſs. 10. pag. 327. Capicius de Principe, advertent. 170. Ponte ubi ſsup. tit. de abundan. civit. Marian. de Reg. inſst. lib. 3. cap. 9. Cermenat. de Regn. admin. cap. 24. Tympius in ſspecul. bon. Magiſst. 12. Steph. Menoch. in polit. lib. 3. cap. 7. Camil. Botrell. de Magiſstrat. lib. 3. ex cap. 5. ad. 33. In memoriam revocantes, quòd, ut Libanius ait declam. 29. Optimi

^† quique Magiſstratis arbitrantur, accuratam in parvis diligentiam, maiorum eſsſse conſservationem. Et minimè pati debere. negotia

^† ita reterdari, ut eorum mole obeuantur, quia ſsæè melius eſst in aliquo erra|

p. 1019

re, quàm omnia ſsuſspendere. Quo etiam alludit elegans illud dictum Cicer. in orat. pro Balbo pag. mihi 517. ibi: Quaſsi verò non levius ſsit, cùm in tanta Rep. verſseris, & maximis negotijs præſsis, facere aliquid quod ſscias non licere, an omninò neſscire quid liceat.

Proderitq́ue eiſsdẽ Dom. Proregibus multum, ſsi

^† conſsiderent, provinciam, quam regendam acceperunt, ſsuam non eſsſse, ſsed ſse ipſsos potius eiuſsdem tutelæ, & beneficio mancipatos, ut graviter de Regibus loquens docuit Seneca in lib. de cleman. cap. 3. & de cõſolatconſolat. ad Polyb. cap. 6. Et hunc quem gerunt Magiſstratum tandem finiendum, ac deponẽdum eſsſse, ut tangit & ornat noſster Pineda in comment. in Eccleſs. pag. 965. & ſseqq. Bobad. in polit. lib. 1. cap. 5. num. fin. ubi refert illud Agathonis: Quòd hominibus præſsidet, quòd ſsecundùm leges præſsidet, quòd nõnon ſsemper præſsidet. Eòq́ue attentiùs in omnibus procedere debere,

^† quò longiùs à Rege abſsunt, ad quem ſsubditi læſsi, vel gravati pro remedio recurrere poſssint, prout in ſsimili cõfideravitconfideravit Caſssiod. lib. 6. epiſst. 21. & 22. ſsic inquiens: Non enim querelas de Sicilia volumus pervenire, ſsed laudes: quia gra vatur apud nos actio Præſsulis, ſsi eam tam longinqui potuerint accuſsare petitores. Falſsus enim dolor eſsſse non creditur, ubi tanti laboris tædia ſsubeuntur. Et ideò maiore cura tractanda ſsunt, unde invidia plus timetur. De proximis vota cauſantiũcauſantium ſsuſstinemus, inde autem ultrò requirimus, unde ad nos difficilè venire poße ſsentimus.

Tertiò, ex magna eorundem Proregũ dignitate, & immediata Regiæ perſsonæ repræſsentatione, de qua ſsuprà loquuti ſsumus, deſscendit,

^† omnes cæremonias, & præeminentias ipſsis Regibus præſstari ſsolitas, eiſsdem Proregibus exhiberi, & præſstari poſsſse, niſsi fortè aliquæ nominatim prohibitæ reperiãtur: inter quas illa eſsſse ſsolebat, ut in urbibus provinciarum ſsibi commiſsſsarum cum magna pompa ac ſsumtu, & ſsub umbella (quod vulgò dicunt, Debaxo de palio) ut Legati à latere reciperentur; de quibus Villadieg. in tract. de legat. q. 6. in princip. Stafileus eod. tract. tit. Qualis debet eſsſse legatus, & M. Ant. Cuchus lib. 2. maior. inſstit. tit. 5. num. 57. Quod aperte ex ſsuprà dicta ratione noſstris Proregibus permittere videtur ſsched. quædãquædam dat. Tolet. 2. Iunij ann. 1596. quæ hoc Archiepiſscopis prohibens, inquit: Conviene que entiẽdan, que ſsola la perſsona de mi V irrei ha de ir debaxo del palio, porque repreſsenta la mia, i no Prelado ninguno, ni otra perſsona de nin gun eſstado, preeminencia, ni calidad. Et alia Pinitiæ 29. Auguſst. 1608. directa ad Proregem Peruanun Dom. Marchi. de Monteſsclaros, ubi notans exceſsſsum cuiuſsdam Archiepiſscopi, qui ſse ſsub umbella recipi paſsſsus fuit, addit: Lo qual es contra lo que ſsobre ello està proveido, i ordenado, i ceremonia que ſsolo ſse ha de hazer con mi perſsona Real, i la de los Virreyes que la repreſsentan. Sed hæ ſschedulæ enuntiativè loquũturloquuntur, & veluti deferentes conſsuetudini receptæ de Proregibus ſsub umbella recipiendis. Nam hoc nunquam ulla antiqua ſschedula expreſssè permiſsit. Quin potius contrarium reſscriptum fuit Peruano Proregi in epiſst. ann. 1573. cuius caput habetur 1. to. impreſsſs. pag. 261. & ita inquit: En lo que toca à las ceremonias que dezis ſse uſsan con los Governadores, de entrar en los pueblos con guion i palio, como dezis. Eſstas ſson coſsas, inſsignias, i ceremonias Reales, de que no ha de uſsar ſsino la perſsona Real, i no Governadores, i de los palios i cortinas, aunque ſsean Virreyes; i aßi lo ordenareis de aqui adelante, ſsi dar lugar à lo contrario: quæ deciſsio quia obſservata non fuerat, ſsed potius in his pallijs, & alijs ſsumtibus pro recipiendis Proregibus, magnæ expenſsæ, cum gravi civitatum diſspendio, fiebant, edita tandem fuit alia ſsched. dat. Matr. 28. Decembr. ann. 1619. quæ omninò pallij uſsum abrogavit, & ſsimul prohibuit, ne Decuriones veſstibus aureis talaribus iuderentur, prout anteà ſsub occaſsione portandi virgas palli facere ſsolebant; & ut in

^† omnibus feſstivitatibus, convivijs, & hoſspitijs novi Proregis, ultra duodecim ar genteorum ponderum millia, in civitate Regum expendi nõ poſsſsent, iuxta taxam anteà præſscriptam in alia ſsched. 2. Auguſst. an. 1614. Hæc enim ſsolemnis receptio non eſst prohibita,

^† ſsed potius in urbibus, quas primâ vice ingrediuntur, permiſsſsa & recepta, ad imitationem Proconſsulum Romanorum, quibus ſsolebant ſse tanquam Principi commendare, l. ſsi in aliquam, D. de off. Proconſs. & eâdem formâ iurare, ut, poſst alios, refert Calliſst. Remirez in tract. de lege Regia Arag. §. 11. num. 3. Et pariter obſservatur cũcum Proregibus alia cæremonia Regia, quatenus ſstatum atque urbem ingrediuntur,

^† ad Eccleſsiam Matricem, ſsive Maiorem deferuntur, eiſsq́ue Capitulares aliquantulum extra Eccleſsiæ valvas proceſsſsionaliter obviam exeunt, Cruce intra Eccleſsiam iuxta eaſsdem valvas relictâ, quam ibi Proreges humiliter reverentur, quæ cæremonia ſsolis Regibus, vel Principibus eorum filijs exhiber poteſst, & ſsolet, ut cavet l. 2. tit. 1. lib. 1. Ordin. quæ eſst l. 7. tit. 1. lib. 1. Recop. Et ſsimiliter ubiq́ue extra domũdomum etiã |

p. 1020

in Eccleſsia ſstrato erecto (vulgò Sitial) uti ſsolent, aureis, vel ſsericis tapetijs operto, ſsubpedaneiſsq́ue, ac recilnatorijs pulvinaribus ornato. Et in Miſsſsæ ſsacrificio pro eis ſspecialiter preces funduntur, quæ præminẽtiapræminentia Regalis etiãetiam eſst, ut colligitur ex cap. 1. Baruch. & traditis à Chaſsſsan. Catal. par. 5. conſsid. 35. Diaconuſsq́ue illis Miſsſsale, perlecto Evãgelio, defert, atque oſsculandum porrigit, & ſsimiliter turibulum, & pacem. Necnon etiam in præcipuis feſstivitatibus argenteas deauratas clavas, quas Mazas dicimus, & loricatos clavigeros ante ſse deferunt, quod etiam ſsolius Principis eſst, l. 2. tit. 1. lib. 4. Recop. Et audientiam præbituri, ſsub tegmine, hoc eſst Doſsel, ſsedent, & equos, quibus vehendi ſsint, dot ſsualibus tegunt, quæ dicimus Tellizes, & armatam militiam pedeſstrium, & in Perù etiamequitum cuſstodiam ſecũſecum portant, iuxta ea, quæ latiùs dixi ſsup. lib. 2. cap. fin. Et urbem in qua reſsident egreſsſsi, vexillum militare præſseferunt, tanquam Duces generales, ſsive Magiſstri militum, quod appellamus Guiõ. In quo tamen nulla propria inſsignia pingere, aut intexere debent, ſsed tantũtantum Regia, ut præcipitur in cap. 47. inſstructionis Proregis Novæ-Hiſspaniæ 1. tom. pag. 336. & cap. 71. Peruani pag. 324. qui honos etiam Regius eſst, nec alijs Gubernatoribus præter Proreges communicatur, ut in d. cap. epiſst. ann. 1573. cuius memini ſsup. num. 66.

Rurſsus eâ quoque præeminentiâ utuntur, quòd

^† in domibus Regijs pro Palatio deputatis habitare poſssit, quod tamen alijs privatis nullatenus permiſsſsum eſst, l. nulli, C. de offic. Rect. provinc. Et Excellentiæ titulo appellari communiter ſsolent, quod ortũortum habet ex l. 1. C. de off. Præfect. Prætor. Africæ, ibi: Quam tunc tuam Excellentiam gubernare decernimus. Eoq́ue etiam poſst depoſsitã adminiſstrationem uti poſsſse, in honorem priſstuæ dignitatis, tradit Remirez d. §. 11. n. 8. & latè Maſstrill. d. cap. 6. num. 28. Quamvis ex noſstris Hiſspaniæ legibus, pragmaticiſsq́ue ſsanctionibus, id prohibitum ſsit, ſsolùm q́ue eis concedatur titulus de Señoria, & alijs Indiarum Præſsidibus de rigore, el de merced, ne Proregibus æquari videãturvideantur, ut expreſssè diſsponitur in ſsched. data apud D. Laurẽt. 19. Iulij ann. 1589.

Expediunt

^† quoque proviſsiones in aliquibus caſsibus Regio nomine, & ſsigillo, & ut vulgò dicunt, Por dũdum Felipe, quod approbat ſsched. quædãquædam antiqua, licèt prohiberi videatur per aliãaliam 15. Sept. 1620. quæ refertur in d. ſsummar. lib. 4. tit. 3. l. 98. & eſst cõſsonũ ijs, quæ de Prorege Neapol. tradit Maſstrill. d. lib. 5. cap. 6. num. 242. Et ſsimiliter loquuntur in plurali per verbum Nos, quod

^† Regum proprium eſsſse videtur (licèt iam alij illud temerè uſsurpent) & à Conſstantino Imp. uſsitari cœpiſsſse opinatur Pancirol. in theſsaur. var. lect. lib. 1. cap. 2. pag. 4. expendens ad id l. 3. & 4. C. de offic. Rect. provinc. Quamvis alij antiquiùs fuiſsſse putent, & in legum prolatione ab Imperatoribus magis frequentatum, eò quòd illas de conſsilio Patrum Conſscriptorum, & non aliter promulgarent, ut obſservat M. Mantua in Rubr. de conſst. n. 22. ad fin. Chaſsſsan. in conſsuet. Burg. in proœm. verb. Fravvir. & Matth. Cunon. in tract. de pact. c. 24. n. 97. Et denique

^† euntes & redeũtes multis alijs honoribus, ſsalarijs, & ſsubventionibus, Regaliumq́ue iurium immunitate, à Regibus noſstris donantur, ut tanto muneri commodiùs, & alacrius incumbant, ut pate ex l. 8. ad 15. & l. 95. dicti ſsummarij, & benè proſsequitur Maſstrill. dict. cap. 6. per totum, præcipuè num. 225. ubi, quòd Prorex eſst immunis à iuribus doanæ pro rebus ſsuis introeundis, vel extrahendis. Quod mihi in memoriam revocat illud Alexand. Severi Imp. de quo in eius vita refert Lamprid.

^† quòd Proconſsulibus in provinciam euntibus dare ſsolebat argenti pondo vicena, phialas ſsenas, mulos binos, equos binos, veſstes forenſses binas, domeſsticas ſsingulas, balneares ſsingulas, aureos centenos. cocos ſsingulos; & ſsi uxores non haberent, ſsingulas concubinas, quòd ſsine his eſsſse non poſsſsent. Reddituri depoſsitâ adminiſstratione, mulas, mulos, equos, muliones, & cocos, cætera ſsibi habituri ſsi benè egiſsſsent; in quadruplum reddituri ſsi malè, quo in loco illa verba:

^† Et ſsi uxores nõnon haberent, ſsupponunt Proconſsules uxores habentes, benè poſsſse eas ſsecum in provinciam ducere, nimirum quia licèt id olim apud Romanos, multo tempore lege Oppiâ prohibibitum fuerit, poſsteà tamen permiſsſsum fuit per Senatuſs conſultũconſultum Cotta & Meſsſsala Conſsulibus, ſsive ut alij legunt Cotta Meſsſsalino, dummodò ſscirent, qui ad officia proficiſscuntur, quòd ſsi quid uxores eorum deliquerint, ab ipſsis ratio & vindicta exigenda eſst, ut docet Vlpian. in l. obſservare 4. §. proficiſsci, D. de offic. Proconſs. & graviter Cornel. Tacit. lib. 3. & 4. annal. ubi Lipſsius in notis, pag. mihi 83. & 105. Dorleans pag. 375. & ſseq. Cuiac. lib. 6. obſserv. cap. 30. Vvalther. lib. 1. Miſscell. cap. 13. Simanc. de Repub. lib. 8. cap. 3. Tiber. Decian. lib. 8. crim. c. 35. n. 26. Pet. Pechius in reg. non debet 22. de reg. iur. in 6. num. 11. Bobad. in polit. lib. 2. cap. 11. num. 61. & latiùs lib. 5. cap. 3. num. 118. Mag. marquez in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 7. Pãcirol. in theſsaur. var. lect. pag. 153. Maſstrill. |

p. 1021

de Magiſstr. lib. 2. cap. 4. n. 35. Navarrete in diſscurſs. polit. 29. Card. Baron. 1. to. ann. 28. §. 3. ad fin. ubi notanter tradit, Pilatum fuiſsſse primũ, qui ex dicti S.C. permiſssione, uxorem ſsecum in provinciam duxit, & noviſssimè doctè, ut reliqua, hanc articulum tractans, & quando, & qualiter Magiſstratus ex delicto uxorum teneantur, D. Ioan. Bapt. de Larrea diſscept. Granat. 28. ex num. 5.

CAPVT X. De ijs, quae Proreges Indiarum virtute suorum titulorum, & mandatorum, & aliarum Regiarum schedularum facere possunt, vel non.

CAPVT X. De ijs, quæ Proreges Indiarum virtute ſsuorum titulorum, & mandatorum, & aliarum Regiarum ſschedularum facere poſsſsunt, vel non.

SVMMARIVM CAPITIS Decimi.

1 PRoreges in caſsibus non exceptis, idem poſsſsunt, quod Rex, qui eos ſsuo loco conſstituit, & quare?
2 L. nec quicquam, D. de off. Proconſs. & ſsimiles, expenduntur, & illuſstrantur.
3 Proregum dignitatem, & omnimodãomnimodam Regis repræſsentationem qualiter exprimat notabilis quædam ſsched quæ refertur.
4 Proregibus, etiam ſsua mãdata, & inſstractiones ſsecretas excedentibus, parendũparendum eſst.
5 Proreges habent præſsumtionem pro fidelitate, & potestate eorum, quæ Regio nomine faciunt.
6 Mandata ſsua non vidẽturvidentur excedere Proreges, qui eis vicina, aut annexa, vel æquipollentia faciunt.
7 Mandato in generali venit id, quod est de conſsuetudine, ſsive ſsolitum fieri ab alijs, qui ſsimilia mandata habuerunt.
8 Proreges poſsſsunt facere ea, quæ ſsui anteceſsſsores facere conſsueverunt, ſsi rationabilia fuerint.
9 Proreges, ut plurimùm, ſsæpè extendunt ſsuam poteſstatem, & ideò poſsteriores ſsemper pleniorem facultatẽ habere videntur.
10 Proregibus omnia permiſsſsa videntur, quæ ſspecialiter prohibita non reperiuntur. L. ſsin. tit. 1. par. 2. ponderatur, & illuſstratur, ibidem.
11 Mandata Proregum, licèt valdè generalia ſsint, limitari debẽtdebent in reſservatis Principi, arduis, & inſsolitis.
12 Iuriſsdicio ſsuprema Principis eſst incommunicabilis.
13 Mandatum generale non comprehendit ea, quæ Princeps ſspecialiter conceſsſsurus nõ eſsſset, etiam adiecta clauſsula, ut faciat omnia, quæ dominus poſsſset.
14 Proregi etiam ſsi ſspeciale mãdatum detur ad res graves, & inſsolitas, non debet eo uti niſsi ex gravi cauſsa.
15 Proregibus Indiarum omnis ſsuarum provinciarum gubernatio, tutela, & Indorũ converſsio commiſsſsa eſst.
16 Seditioſsos, & ſscandaloſsos qualiter Proreges à provincijs ſsibi commiſsſsis expellere poſssint, & debeant? Meßis Principis cunctorum quies, ex Caſsſsiodoro, ibidem.
17 Proreges qualiter poſssint conferre commendas Indorum, & an eorum alienationes confirmare, vel ad eas, & alia legitimationes concedere valeant?
18 Proreges omnia officia, & beneficia ſsuarũ provinciarum provident, & præſsentant, exceptis reſservatis ad proviſsionem Regis.
19 Officia quæ, de reſservatis Principi, ubi vacant, poſssint providere Proreges cum medietate ſsalarij?
20 Prorex Dom. Marchio de Cañete reprebenſsus fuit, quòd officia, & beneficia Principi reſservata providebat, & creabat.
21 Magiſstratuum ſuperiorũſuperiorum creatio, & proviſsio ad Reges tantùm ſspectat.
22 Tabelliones, ſseu notarij, an, & quando à Proregibus creari poſssint?
23 Officialiũ electionibus, renuntiationibus, abſsentijs, & ordinationibus, qualiter Proreges poſssint intervenire, & licentias, vel aſsſsenſsum præſstare?
24 Proreges an poſssint inconſsulto Principe gabellas imponere?
25 Proreges licèt non debeãtdebeant ſse immiſscere in cauſsis iuſstitiæ, debent tamen curare, ut illæ integrè, & diligenter expediantur.
26 Proreges in Catalonia, & alibi habent votum in cauſsis iustitiæ civilibus, & criminalibus, ubi Senatores in paritate votorum exiſstunt; in Indijs ſsecus, niſsi in viſsitationibus carcerum.
27 Indorum in cauſsis qualiter Proreges inſstitiam exerceant?
28 Proregibus qualiter competat de Auditorum cauſsis cognoſscere, & provincias, quas regunt, viſsitare?
29 Viſsitatio provinciæ per Proreges an expediens ſsit, & qualiter facienda?
30 Rei Dominicæ cura, & adminiſstratio qualiter Proregibus competat?
31 Proreges nihil poſsſsunt donare, diminuere, nec remittere de patrimonio, iuribus, vel reditibus Regijs.
32 Proreges, an, & qualiter poßint diſsponere de agris deſsertis, & terris zervidis, vulgò Valdios.
33 Proreges valdè vigilare debent ſsuper bona adminiſstratione Rei Dominicæ, quia plures eam intercipere curant.
34 Proreges debent defendere ſsuas provincias ab hostibus internis, & externis, & ſsuper hoc vigilare.
p. 1022
35 Proreges ſsunt ſsimul Duces, ſseu Capitanei generales ſsuarum provinciarum, & quam cognitionem, & iuriſsdictionem habeant in cauſsis militum, per ſsched. Regias.
36 Magistri militum antiqui iuriſsdictio quæ fuerit olim, & quæ hodie? & Auctores, qui de ea agunt.
37 Proregum ſsentẽtiæ in cauſsis militaribus latæ in prima, & ſsecunda inſstantia an appellationem admittant?
38 Proreges tunc meliùs procedunt, cùm ſse magis Regiæ voluntati, & iuſsſsionibus accommodaverint.
39 Proreges non ſsunt ſsoluti legibus, nec poſsſsunt procedere de poteſstate abſsoluta, ſsed regulata iuxta ſsua mandata, inſstructiones, & ſsched. Regias.
40 Proregibus, quando, & quatenus lice at ſsuſspẽdere executionem novarum iuſſionũiuſſionum, & contra eas replicare?
41 Mandata Principum habent pro ſse præſsumtionem iuſstitiæ, & eis parere, & obedire in dubio ſsecurius est.
42 Proregi ſsi aliquid faciendum mandetur, ſsine præfinitione temporis, debet id primo quoque tempore exequi.
43 Proreges non poſsſsunt ex abrupto procedere, neque ſsecundùm propriam conſscientiam iudicare.
44 Pœna ſsi reſservetur arbitrio Regis, Prorex circa eam non poterit arbitrari.
45 Prorex non potest cauſsas avocare, nec Auditoribus inhibere, vel Audientiæ ſentẽtiasſententias reſscindere.
46 Prorex an poßit remiſsſsionem delictorum facere, vel reviſsionem in cauſsis criminalibus concedere?
47 Pœnarum remiſssio est de Regalibus, & reſservatis Principi.
48 Prorex an poſssit Auditores, ut ſsuſspectos, removere, & qualiter ſse cum illis habere debeat? in aulis coadunandis.
49 Proregi etiam ſsi reſscribatur, quòd iuſstitiã faciat, non debet invertere conſsuetum modum procedendi in eius adminiſstratione.
50 Proreges non debent Auditores multis negotijs, cõſultationibusconſultationibus, vel occupationibus vexare, & onerare.
51 Senatui, vel Tribunali cuilibet cauſsæ eum tangentes regulariter relinqui debent.
52 Coadunationes Ministrorum diverſsorũ Tribunalium ad negotia expedienda plus damni, quàm utilitatis afferre ſsolent, & Auctores qui de eis agunt.
53 Iudices iniuria affieiuntur, quando de ſspectantibus ad eorum officiũofficium alij conſsulũtur.
54 Appellare an, & ad quem liceat in Indijs à decretis Proregum, vel Præſsidum?
55 Proreges aliqui nolunt deferre appellationibus, quæ interponuntur à decretis eorum, ſsuper Indis privatorum uſsibus concedendis, vel adimendis, & quare? & quòd non benè faciant.
56 Proreges in concedẽdisconcedendis Indis ad uſsum, vel utilitatem privatorum non habent liberũ arbitrium.
57 Appellationem iuſstam qui prohibẽtprohibent, Maieſstatis crimen committunt.
58 Appellationi in dubio deferendum est, & quòd habet fundamentum in montibus ſsacris defenſsionis naturalis.
59 Attentatum contra appellationẽappellationem eſst magis privilegiatum, quàm ſspolium.
60 Appellationem etſsi deneget iudex à quo, iudex ad quem poteſst iustitiam facere, & quid in Indijs, ubi à Prorege appellantur?
61 Stylum Cancellariæ, & iudiciorum non poſsſsunt mutare Proreges, quamvis liberum arbitrium illis conceſsſsum ſsit.
62 Prorex non poteſst cumulare petitorium, & poſsſseſsſsorium.
63 Proreges ut ſsuſspecti recuſsari poſsſsunt.
64 Recuſsationis ſsolùm ſsunt expertes Pontifex, Imperator, Reges, & alij, qui ſsuperiorem non agnoſscunt.
65 Prorege, vel Præſside recuſsato, an totus Senatus recuſsatus maneat?
66 Proreges an poſsſsint excõmunicari ab alijs quàm à Romano Pontifice? & num. 68.
67 Excommunicari Reges non poſsſse ab alio quàm à Romano Pontifice multi Auctores tradunt, qui referuntur.
69 Principi ſsi aliquid cõcediturconceditur ratione dignitatis, id non extenditur ad eius Vicariũ.
70 Proreges, an, & quatenus ſsubiaceant iuriſsdictioni Inquiſsitorum? remiſsſsivè.
71 Proreges poſsſsunt ſsyndicari, & viſsitari, & conveniri pro damnis illatis.
72 Proreges non poſsſsunt tollere ius quæſsitũ privatis, & ſsi id tentent, potest eis reſsisti.
73 Dilationes moratorias poſsſsunt Proreges debitoribus concedere ex iuſstis cauſsis.
74 Proregi nunquam in præ iudicium tertij potestas dari videtur.
75 Prorex non potest concedere licentiam ædificandi in loco publico.
76 Ædificandi in ſsolo publico licentiam ſsolus Princeps ſsupremus concedere poteſst, & qualiter intelligi debeant iura, quæ id Senatui, vel Magiſstratui concedunt?
77 Caſsus Limæ oblatus, & deciſsus, refertur ſsuper cõceßione plateæ publicæ à Prorege ad domum faciendam privato conceſsſsæ.
78 Proreges non poſsſsunt concedere licentiã ædificandi novas Eccleſsias, vel Monaſsteria, etiam in locis privatis, remißive.
p. 1023
79 Nobilitatis litteras Proreges non poſsſsunt concedere.
80 Civitatis, aut villæ titulum alicui oppido concedere Proreges non poſsſsunt, & quare?
81 Ætatis venia eſst de reſservatis Principi, & an eam Proreges concedere poſsſsint?
82 L. denique 3. in princ. D. de minorib. explicatur.

HIS breviter, & ni fallor, utiliter, de qualitate, & dignitate Proregum præfatis, oportet, ut nunc de eorundem poteſstate, & iuriſsdictione tantiſsperdiſspiciamus. Nam omnia ſsigillatim proſsequi velle, immenſsi, & planè ſsuperflui laboris eſsſset, cùm id ex profeſsſso præſstiterint Ioan. Franc. à PõtePonte, & Ioan. Maria Novar. in peculiaribus, & copioſsis tractibus, quos de hoc argumento ſscripſserunt, Maſstrill. de Magiſstr. lib. 5. cap. 6. per 277. numeros, Gabriel Berartus in ſspec. viſsitationis cap. 9. & plurimi alij in varij locis, quos cap. praced. num. 11. plenè congeſsſsi. Quorum concors ſsententia eſst,

^† illa omnia in provincijs ſsibi commiſsſsis facere, & expedire poſsſse, in caſsibus non exceptis, quæ poſsſset Princeps, qui eum nominavit, ſsi in ea præſsens reperiretur; atque adeò ipſsorum iuriſsdictionem, & poteſstatem ordinariam potius quàm delegatam cenſseri debere. Quod & requirit ratio, ob quam Proregale munus inſstitutum eſst, nimirum, ut vaſsſsalli in remotis provincijs conſstituti, non teneantur Regem longè abſsentem adire, & perquirere, ſsed ſsufficiat, quòd eius Vicarium conveniant, & cum eo, & ab eo illa omnia agant, petant, & conſsequantur, quæ ab ipſso Rege expectare, & impetrare poſsſsent, etiam ubi ſspeciale mãdatum requiritur, ut poſst Andr. Milanenſs. & Pontem, docet, Capiblancus in tract. de Baronib. prag. 3. num. 137. Maſstrill. dict. cap. 6 num. 59. & 129. Gambacurta de immun. Eccleſs. lib. 5. cap. 44. num. 9. unde Vlpian.

^† in l. nec quicquam 9. D. de offic. Proconſs. abſsolutè, & indefinitè dicere auſsus fuit: Nec quicquam est in provincia, quod non per ipſsos expediatur; & idem varijs exemplis oſstendunt I.C. in l. illicitas, l. de omnibus, l. congruit, cũ alijs, D. de off. Præſsid. l. 1. & 2. D. de off. Præf. Auguſst. l. 1. §. cùm urbem, D. de off. Præf. urb. l. antep. §. muros, D. de rer. diviſs. l. fluminum, in fin. princ. D. de damn. infect. l. 1. & ſseqq. D. & C. de offf. eius qui off. alter. ger. Quibus conveniunt PõtificesPontifices in cap. præcipimus, 93. diſst. cap. ſsignificaſsti, de elect. cap. tua, de off. ordin. cap. 3. 2. q. 3. cap. 2. de off. legat. lib. 6. cap. ſsi Abbatem, de elect. eod. lib. & de iure noſstro Hiſspaniæ l. fin. tit. 1. l. 22. tit. 9. par. 2. l. 2. & 17. tit. 4. par. 3. optimus text. & magis reconditus in Novella Iuſstinian. ſsub tit. de iuriſsd. Præſsid. provinc.

Et in terminis Proregum Indiarum plurimæ ſschedulæ, quæ reperiuntur in 1. tomo impreſsſsar. ex pag. 237. & præſsertim illa

^† dat. apud D. Laurent. 19. Iulij ann. 1614. cuius ſsummarium habetur in nova Recopil. leg. Ind. lib. 4. tit. 3. l. 30. & ita concipitur: Que los Virreyes, como Lugarestenientes del Rei, puedan hazer, i proveer lo que la perſsona Real, i ſsean obedecidos, como quien tiene ſsus vezes, ſsin replica, ni interpretacion, ſso las penas que incurren los que no obedecen los mandatos Reales, i las que les fueren impueſstas: i lo que ordenaren, i mandaren, el Rei lo tendrà por firme i valedero.

Quod adeò verun eſst, ut

^† etiam ubi ſsua mandata, & inſstructiones ſsecretas excedunt, illis ſsicut Regibus parendum ſsit, licèt ipſsi peccent, & à Principe puniri poſssint, ut dixi ſsup. lib. 2. cap. 4. n. 76. & cap. 7. ex n. 29. & de harum inſstrucitonum ſecretarũſecretarum praxi, & forma obſservationis plenè agens Maſstrill. d.c. 6. num. 146. Nimirum

^† quia pro illis præſsumi debet, & quæ faciunt, quaſsi ab ipſso Rege qui eos præpoſsuit, facta cenſsentur, d. l. 1. D. de off. Præfect. Præt. gloſsſs. in cap. quæ de cauſsa 2. q. 4. Calliſst. Remirez, qui alios adducit, in tract. de lege Regia, §. 11. n. 1. & 7. & Ego d. cap. 7. num. 30. & d. cap. 4. ex num. 74. ubi etiam ex num. 59. & 60. ſsignantet

^† adverto, nequaquam tenorem ſsuorum mandatorũmandatorum excedere videri Proreges, qui in illis contenta æquipollenter adimplent, vel in melius communtant, aut quæ mandatis vicina ſsunt, vel connexa, exequnntur, vel quæ alia faciunt, quæ in mandantis favorem, vel utilitatem diriguntur. Quod eitam, ultra Auctores ibi relatos, optimè docet text. gloſsſs. & DD. in l. qui in aliena, §. libertos, D. de negotijs geſst. & in cap. cùm olim, el 1. & cap. prætereà, de off. deleg. cap. ſsolet, de ſsent. excom. cum alijs traditis à Iaſs. in l. 1. §. ſsi ſstipulãti, col. 2. D. de verb. obl. Hippol. de Marſsil. |

p. 1024

ſsign. 151. Silvan. conſs. 35. num. 48. Caſstrenſs. conſs. 18. in princip. Pariſs. conſs. 9. num. 37. vol. 1. Eman. Suarez in theſs. recept. ſsent. litt. M. num. 24. & Mart. Magero de advoc. arm. cap. 9. num. 733. pag. 408.

Idemq́ue erit, ſsi conſsuetudo talem actum faciendi extet,

^† quoniam in mandato generali venit id, quod eſst de conſsuetudine, & quod in actibus ſsimilibus, ijs, quæ mandantur, fieri ſsolet, ut ſsignanter docuit Bartol. in l. fin. in princip. D. quæ in fraud. cred. & in terminis Proregum, &

^† quòd poſssint facere ea omnia, quæ fieri conſsueverunt per alios Vicarios, Barboſs. in cap. niſsi ſspecialis, col. 31. de offic. legat. & in cap. cùm ſsit generale, col. 2. de foro compet. Abb. Palac. Rubeus, & alij, quos refert Maſstrill. dict. cap. 6. num. 103. Quod tamen Ego intelligendum puto de conſsuetudine rationabili, & legitimè introducta, & præſscripta. Nam

^† ſsi Proregum facta ſsolùm inſspicias, vix reperies aliquid, quod ab ipſsis tentatum non ſsit. Et ſsucceſsſsores non ſsolùm obſservant, & conſservant ea. quæ ſsui anteceſsſsores fecerunt, verùm & eis ſsemper aliquid ſsuperaddunt, ita ut non immeritò dicere poſssimus, poſsteriores pleniorem facultatem portare videri.

Et ut ab his uno verbo me expediam. Proreges

^† virtute ſsuarum commiſssionum, & mandatorum, ea omnia habere, & poſsſse dicuntur, quæ ipſsis ſspecialiter prohibita non reperiantur, ut expreſssè diſsponit l. fin. tit. 1. par. 2. & cum communi reſsolvit Maſstrill. ubi ſsup. n. 36. eiuſsdem legis mentionem faciens, cuius verba ſsic habent: E eſstos oficiales deben uſsar de aquel lpoderio que los ſseñores hãhan, que los dexan en ſsus lugares, fueras ende en aquello que les ellos defendieſsſsen ſseñaladamente. Circa quod tamen notabis

^† defenſsum, ſsive exceptum ipſso iure videri id omne, quod arduum eſst, vel inſsolitum, quodq́ue ipſsis Principibus in ſignũſignum ſsupremæ iuriſsdictio. nis reſservari ſsolet, ſsive ius (ut dicũtdicunt) ſsuperioritatis ipſsorum concernit, hoc enim nunquã in mandato iuriſsdictionis, quantumvis generaliter conceſsſsæ venire, aut comprehendi intelligitur, l. formãformam, C. de offic. Præfect. Prætor. l. 1. D. de offic. eius, l. lprohibere, §. planè ſsi Præſses, D. quod vi, aut clàm, d. l. 2. tit. 1. par. 2. l. 5. tit. 5. par. 1. circa fin. ubi Gregor. Lop. cap. 1. quæ ſsint refal. gloſsſs. in cap. mandata, ubi Abb. de præſs. idem Abbas in cap. fin. de confirm. util. vel inutil. gloſsſs. in cap. quod translationem, de offic. legat. Felin. Lucas de Pena, Roman. Caſstrenſs. & plurimi alij, quos refert Gramm. conſs. 83. n. 4. Capicius deciſs. 130. num. 44. Menchac. de ſsucceſsſs. creat. lib. 1. §. 6. n. 3. Covarr. loquens de conceſssione omnimodæ iuriſsdictionis, c. 4. pract. num. 6. Roland. cõſs. 78. n. 15. vol. 3. Menoch. lib. 3. præſsumt. 97. n. 28. & 41. Miſsyng. conſs. 39. n. 6. & 7. Vulteius de feud. lib. 1. cap. 5. num. 7. in fin. Peregr. de iure Fiſsci lib. 1. tit. 2. Vveſsemb. conſs. 32. num. 11. & conſs. 45. n. 21.. Claperius in tract. de iuriſsd. concl. 16. num. 7. Petr. Surdus, omninò videndus, qui in noſstris terminis loquitur, cõſsil. 210. ex num. 58. lib. 2. & conſs. 5. lib. 1. num. 76. & 77. M. Anton. Natta 640. per tot. & 661. num. 7. vol. 4. qui hinc deducit

^† ſsupremam iuriſsdictionẽ eſsſse incommunicabilem. Et tradunt alia notâ digna Cancer. lib. 3. var. reſsol. cap. 3. num. 439. Cevallos de violent. 1. par. in proœm. cap. 10. n. 45. Cabed. deciſs. 40. num. 8. par. 2. Fulvius Conſstant. in l. unic. C. pœn. fiſscal. lib. 10. num. 95. Auguſst. Barboſsa, qui alios adducit, in l. cõpetitcompetit, C. de præſscript. 30. num. 95. Ego ſsup. hoc lib. cap. 3. num. 69.

Et in

^† mandato generali non veniunt, quæ Princeps ſspecialiter conceſsſsurus non eſsſset, cap. in generali, de reg. iur. in 6. l. obligatione generali, D. de pignor. cum traditis à Caſstrenſs. conſs. 335. num. 2. lib. 1. Trẽtacinq. lib. 2. var. reſsol. tit. de procur. reſsol. 2. num. 18. D. Ioan. Bapt. de Larrea diſscept. Granat. 19. num. 9. & ſseqq. ubi, quòd nec adminiſstratori omnium bonorum inſsolita permittuntur, eleganter Aug. Berous quæſst. fam. 25. n. 4. ubi cum communi reſsolvit, quòd etiam ſsi in mandato diecta ſsit clauſsula, per quam dominus conceſsſsiſsſse dicatur procuratori poteſstatem faciendi omnia, quæ ipſse dominus poſsſset, adhuc hanc clauſsulam non operari ſspeciale mandatum, quoad ea, quæ ſspecialem expreſssionem requirunt, licèt in alijs cenſseatur eſsſse cum libera: quibus notanter addit Thom. Grammat. dict. conſs. 83. quem refert & ſsequitur Avendañ. in diction. verb. Virrei, quòd etiam

^† ubi ſspeciale mandatum Proregibus ad arduas aliquas, & inſsolitas cauſsas datum reperiatur, ita tamen illud temperare debent, ut non niſsi ex gravi etiam cauſsa ad illius executionem deſscendant.

Et quibus principijs facilè cognoſscere poſsſsumus,

^† noſstros Indiarum Proreges, tam ex ſsuis mandatis, & inſstructionibus, quàm ex antiqua cõſuetudineconſuetudine, ea omnia ordianre, & diſsponere poſsſse, quæ ad provinciæ ſsibi cõmiſsſsæ ſsecuritatẽ, & gubernationẽ, ac præcipuè Indorum converſsionem, & conſservat ionem cõveniũt. Quo in numero eſst facultas

^† ſseditoſsos, & ſscandaloſsos ab eiſsdẽ provincijs expellendi, quia teſste Caſssiod. lib. 6. epiſst. 23. meſsſsis Principis præcipua in cunctorum quiete conſsiſstit. In quo tamen qualiter ſse habere |

p. 1025

debeant, maximè ſsi Eccleſsiaſstici ſsint, latè dixi ſsup. lib. 3. cap. ult. per totum.

Poſsſsunt

^† etiam Indorum Commẽdas cõferreconferre, & ad hoc ſspeciale mandatum illis dari ſsolet, eoq́ue uti debent ſsub modo & forma, quam tradidi ſsup. lib. 2. cap. 5. & 7. quamvis non poſssint earundem Commendarum alienationes confirmare, ut dixi eodem lib. cap. 14. num. 14. quidquid in feudis contrarium arbitretur Capicius ibîdem relatus, & diſsputet, poſst alios, Maſstrill. dict. cap. 6. num. 53. nec ſspurios ad eadem feuda, vel ad quævis alia legitimare, quia hoc eis ſspecialiter prohibitum eſst per ſschedul. Indiarum, ut etiam dixi dict. lib. 2. cap. 17. num. 39. quidquid alibi contrarium obſservetur, ſsi credimus Maſstrill. d. cap. 6. num. 51.

Similiter privativè

^† ad AudiẽtiasAudientias, & alios quoslibet Magiſstratus officia, & beneficia ſsuæ gubernationis provident, & præſsentant, exceptis his, quæ Rex ſsuæ proviſsioni ſspecialiter reſservavit, de quo etiam quoad officia, & qualiter in eis procedere, & Auditores cõſulereconſulere debeant, dixi ſsuprà hoc lib. cap. prox. num. 37. & num. 52. & ſseqq. & quoad beneficia, lib. 3. cap. 3. & 4. & idem in Prorege Neapol. & Siculo tractat Maſstrill. d. cap. 6. n. 104. & ſseqq. & num. 200. & 201. Quinimò,

^† & in reſservatis ad proviſsionem Principis, ſsi fortè vacare contigerit, ea etiam commẽdare, ſseu ad interim providere ſsolent cum medietate ſsalarij, ut diſsponitur per ſsched. 2. April. ann. 1608. & 20. Octob. 1621. & alias quamplures. Quod tamen non practicatur in officijs Auditorum, vel ſsimilium, nec in præbẽdarijs Cathedralium, & graviter

^† reprehẽſsus fuit Dom. Prorex D. Andr. Hurta do Mendoça Marchio de Cañete per ſsched. dat. Brux. 15. Martij ann. 1559. quæ habetur 1. to. pag. 295. quòd in his provinſsionibus, etiãetiam interinarijs, manum imponebat, & Auditores, Quæſstores criminũcriminum, Notarios, Præbendarios, & alios ſsimiles officiales creabat, & conſstituebat. Nam

^† creatio talium MagiſtratuũMagiſtratuum ſsupremorum ad Regem tantùm ſspectat, ut copiosè explicat Ponte de poteſst. Proreg. tit. de elect. official. per tot. & Maſstrill. ſsup. num. 190. Qui tamen

^† creationem NotariorũNotariorum eis concedit n. 273. quod tamen apud nos denegatur per d. ſsched. & aliam noviorem 22. Novemb. an. 1621. inſsi in officijs Tabellionatus, quorum venditio ipſsis commiſsſsa eſst.

Et qualiter poſssint

^† electioni iudicum ordinariorum, & aliorum officialium, qui à Capitulis civitatum ſsingulis annis eliguntur, intereſsſse, & eas, aliaſsq́ue ordinationes ab eiſsdem civitatibus factas confirmare, dixi ſsup. hoc lib. 4. cap. 1. num. 6. & ſseqq. & tangit in ſsimili Maſstrill. ſsuprà num. 43. & 426. ubi numer. 256. agit, qualiter poſssint dare licentias ſse abſsentandi prædictis officialibus, & num. 259. & ſseq. qualiter admittere renuntationem officiorum, & beneficiorum, & num. 252. qualiter & quando prohibere civitatibus, ne mittant Legatos ad Regem. Quod etiam apud nos eiſsdẽ permittitut per ſschedul. Matrit. 11. Iunij ann. 1621. & num. 94. qualiter poſssint

^† gabellas imponere, de quo etiam agit Berart. dict. cap. 9. num. 23. Gambac. de immun. Eccleſs. lib. 5. c. 44. num. 9. Graſsfis deciſs. aur. par. 1. lib. 2. cap. 125. num. 14. & Ioan. Malderus 2. 2. tom. 5. cap. 6. de vectigal. & trib. dub. 3. & alij, quos ipſsi citant.

In ijs quoque, quæ iuſstitiæ adminiſstrationẽ concernunt, tam in civilibus, quàm criminalibus,

^† licèt regulariter ſse immiſscere non debeant, quoniam id præcipuè Audientijs Indiarum, & Quæſstoribus criminum conceſsſsum eſst, ut dixi ſsup. cap. 3. 4. & 5. & in ſsimili alijs relatis tãgit Maſstrill. d.c. 6. n. 38. Vigilare tamen debent tanquam Capita, & Præſsides earundem Audi entiarum, ut per ipſsas integrè, & breviter iuſstitia adminiſstretur, liteſsq́ue expediantur, atque adeò in ipſsis Tribunalibus ſsæpè, & in ſsecretiori conſseſsſsu ſsemper cum eiſsdem Auditoribus, & Quæſstoribus conſsedere, quia licèt ſuffragiũſuffragium in illis cauſsis non habeant, plurimum tamen eorum interventio, & auctoritas ad rectam ipſsarum determinationem prodeſsſse ſsolet; dummodò libertatem ſsuffragandi non implediant, nec voluntatis ſsuæ, vel vultu, aut nutu ſsignum oſstendat. Qua de re dixi etiãetiam aliqua ſsup. cap. præced. & idem iubent plures ſsched. Regiæ, notatæ in d. ſsummar. Recop. lib. 4. tit. 3. quæ hãc curam Proregibus iniungunt, & quòd manu propriâ ſsententias non criminales firment, atque communiãtcommuniant, licèt in eis (ut dixi) votum non habeãthabeant, ut diſsponitur in cap. 24. inſstruct. Proreg. 1. tom. pag. 331. & 2. to. pag. 7. & 93. Quod tamen

^† Neapoli, Siciliæ, & Cathaloniæ ipſsis cõcediturconceditur, ubi Senatores ſsunt in paritate votorum, ex traditis per Fontanel. de pact. nuptial. clauſs. 3. num. 33. fol. 13. Maſstril. ſsup. num. 39. & Berart. qui inſsignem caſsum refert Excell. Ducis de Alcalà in d. ſspecul. viſsitat. cap. 9. num. 24. & 25. Quod tamen in noſstris Indijs, ſsolùm uſsitari, & obſservari vidi in viſsitationibus generalibus carceratorũ in ferijs Paſschalibus, in quibus Dom. Proreges cum Auditoribus ſsemper intervenire ſsolent, & ipſsis diſscordantibus, ſsuffragium emittunt.

Favore

^† quoque Indorũinſspecto, permiſsſsum eſst Proregibus Novæ Hiſspaniæ per ſsched. |

p. 1026

quandam dat. Matrit. 9. April. ann. 1591. quã etiam in Regnis Peruanis primus iuduxit, & obſservari fecit Dom. Marchio de Monteſsclaros, ut Proreges de eorum cauſsis, & querelis breviter, & de plano iuſtitiãiuſtitiam expediant, aliquo ex Auditoribus, vel alio viro litterato in aſsſseſsorẽ ſsibi ad hoc munus adlecto, & eorum ſsententia primam facit inſstantiam, quod ſsi ab ea appelletur, ad Regalem Curiam cauſse remittitur, & ibi altera ſsententia, ſsive confirmatoria, ſsive revocatoria terminatur. Idẽq́ue Indorum favor efficit, ut in Nova-Hiſspania ipſsi ſsoli Proreges contra Correctores procedere, & iudices dare poſssint, ut diſsponitur per ſsched. eiuſsdem daræ. Informationes autem ſsecretò ab his iudicibus factæ ſsi grave quid, & ſsupplicio dignum habere cõpertæ ſsint, ad Regalem Audientiam ſstatim remitti debent, quam penes regulariter decernendorũdecernendorum fimilium iudicum ius & poteſstas eſst, licèt electio perſsonæ ipſsis Proregibus tanquam Præſsidibus reſservetur, ut tetigi ſsuprà hoc eod. lib. cap. 3. num. 19.

Qui etiam

^† Proreges cognitionem contra Auditores habent in cauſsis, & caſsibus, de quibus egi ſsuprà hoc lib. cap. 4. ex num. 70. & prætereà provincias ſsibi commiſsſsas viſsitare ſsolent, & poſsſsunt, & tunc etiam iuſstitiam partibus querelantibus, & præſsertim Indis adminiſstrant, litteratis aſsſserſsoribus ad hoc ſsecum adductis, ex l. obſservare, D. de offic. Proconſs. l. 22. tit. 9. par. 2. Authent. de collator. §. ad hæc prohibemus, l. 1. tit. 4. lib. 3. Recop. Quod tamen Ego, inſspectis alijs ſschedulis, quæ eis prohibent, ne ſse in negotijs iuſstitiæ intermiſsceant, ita limitandum exiſstimarem, ut ſsolùm de illis cauſsis cognoſscerent, quæ in mora periculum haberent, & breviter, ac de plano expediri poſsſsent, aliàs autem proprijs iudicibus terminandas remitterent. Aliter enim iudiciorum ordo turhabitur, & ipſsa viſsitatio impedietur,

^† quæ brevem expeditionem requirit, & ut Proreges eam aggredientes ſsine magno comitatu incedant, & ſsubditis moleſsti, aut gravoſsi nõ ſsint, ut expreſssè dicitur in dictis iuribus, & latè de Principibus loquens, & an expediat, ut ipſsi perſsonaliter ſsuas provincias luſstrent. & viſsitent. Mag. Marq. in Gubern. Chriſst. lib. 2. cap. 31. §. 5. pag. 151. Petr. Andr. Canonh. in Aphoriſsm. polit. 1. to. pag. 275. & Bobad. qui etiam de Correctorum viſsitationibus loquitur, lib. 5. cap. 1. & lib. 2. cap. 7. n. 5.

Cura item,

^† & adminiſstratio Rei Dominicæ, ad eoſsdem Proreges primo loco, præter Regios officiales ſspectat, & præ omnibus commendatur, tum in ſsuis inſstructionib. cap. 57. tum in ſsched. dat. Pintiæ 12. Iulij ann. 1556. & in alijs innumeris. Ita tamẽtamen

^† ut nihil de fiſsci iuribus Regiovè patrimonio, aut reditibus ultra ſstatuta & conſsueta expẽdete, vel largiri inconſsulto Principe poſssint, & ſsi quis fortè caſsus occurrerit, qui conſsultationem non patiatur, generalem conſseſsſsum Auditorum, & aliorum Miniſstrorum convocare debent, iuxta ea, quæ dixi d. cap. 4. n. 45. Quibus de iure communi conſsonant, quæ copiosè tradit Palac. Rub. in repet. Rubr. §. 66. n. 27. & 30. poſst gloſsſs. verb. Liberam, & Innoc. & alios in cap. grãdigrandi, de ſsupplend. negl. Prælat. lib. 6. Matienz. in l. 3. tit. 3. gloſsſs. 2. n. 3. lib. 5. Recop. & diſsputat Trentacinq. aliquas limitationes adducens, conſs. 71. n. 16. Maſstril. d cap. 6. n. 131. & 151. & ſseqq. & n. 262. ubi, quòd nec nundinas concedere poſsſsunt, & n. 40. & 189. ubi, quòd nec iuriſsdictionem, nec Regalia. Quod adeò verum eſst,

^† ut licèt priſscis temporibus poſsſsent agros ſservidos, & paſscua pro libito diſstribuere, ex ſsched. 7. April. 1531. & 27. Octob. 1535. & 29. April. 1549. & 18. Maij 1572. poſsteà tamen per aliãaliam noviorem dat. Pardi 1. Novẽb. an. 1591. quæ habetur to. 1. pag. 65. Eiſsdem præceptũ fuerit, ut hæc omnia vendere curent, ad aliquam RegiarũRegiarum neceſsſsitatu ſsublevationem.

Quod Mexici ad unguem ſservatur, Limæ verò aliquãdoaliquando gratuitò dicti agri, & paſscua cõcediconcedi ſsolent, & aliquando cum intruſsis, & iniuſstis poſsſseſsſsoribus pro minori pretio, & ſsine ſsubhaſstatione ex iuſstis cauſsis cõponi. In quibus ſsanè omnibus, & in alijs ſsimilibus, quæ dictam adminiſstrationẽ concernunt,

^† valdè cautos, & vigilantes eſsſse eoſsdem Dom. Proreges oportet, cùm ſsint plurimi, qui Regium patrimoniũ, ac fiſscalia iura intercipere ubiq́ue procurent, ut aliàs inquit Plin. in epiſst. 29. ad Trajan. lib. 10. ibi: Multæ enim pecuniæ varijs ex cauſsis à privatis detinentur, prætereà quædam minimè legitimè ſsumtibus erogantur.

Rurſsus cùm ſsalutem loci tueri, nulli magis conveniat quàm domino loci, ut inquit I.C. in l. nam ſsalutem, D. de off. Præd. vigilũ. Poſsſsunt

^† imò & debẽtdebent Proreges provincias ſsibi cõmiſsſsas, eatũq́ue maria, & littora ab hoſstium, tum externorũexternorum, tum internorum & Pyratarum invaſsionibus tutari, ac defendere, quod ipſsis enixè commẽdatur in ſsuis inſstructionibus cap. 55. & de iure cõmunicommuni cavetur in l. congruit, D. de offic. Præſsid. dict. l. 22. Partit. & l. 1. tit. 4. lib. 3. Recopil. Et quò commodiùs his expeditionibus militaribus intendere poſsſsint,

^† peculiari titulo Ducum, ſsive Capitaneorum generaliũgeneralium donantur, ſseorſsum à titulo Proregali. Eoq́ue militiæ favor proceſsſsit, ut privativè ad alios iudices |

p. 1027

de illis, eorumq́ue cauſsis civilibus & criminalibus, ubi actu militant, ijdem Proreges tanquãq tales Capitanei cognoſscere iuſsſsi fuerint, tam in prima, quàm in ſsecunda inſstantia, per ſsched. Matrit. 12. Maij ann. 1588. & 9. April. 1591. & plures alias, quæ reperiuntur in 4. tom. impreſsſs. pag. 24. & pleniùs per noviorem, quæ huius cognitionis ultimam formam præſscripſsit, dat. Matrit. 2. Decemb. ann. 1608. cuius virtute Proreges, & alij Præſsides & Gubernatores militares, quatenus eâ utuntur. ſsubrogati videntur in locum, & iuriſsdictionem antiqui

^† Magiſstri militum, quæ qualis olim fuerit, & qualis hodie ſsit, & de varijs quæſstionibus, & competentijs, quæ circa ipſsius uſsum, & praxim ſse offerre ſsolent, & an tantùm in delictis militaribus, an etiam in omnibus admitti debeat, ad variorum iurium invicẽ in hoc pugnantium explicationem, latiſssimè agunt plures Auctores, quos plenâ manu congeſssi ſsup. lib. 2. cap. 3. num. 8. & 9. ubi egi de Lancearijs & Arcabucerijs Peruanis ad Proregis cuſstodiam deputatis. Quibus nunc ſsignanter addo Maſstrill. dict. cap. 6. num. 207. & ſseqq. & Barart. in ſspecul. viſsit. dict. cap. 9. ex num. 42. Dom. Valençuela conſsil. 160. num. 20. & conſsil. 200. num. 33. Cartaſsc. ad leg. Recop. cap. 9. ex n. 15. in ipſsis noſstris terminis Proregem Siciliæ, Neapolis, Cataloniæ & Perù, loquentes, qui etiam ſsimul ſsunt Capitanei generales, & latè tractantes, quæ eis virtute huius muneris competant, & quomodo ab ipſsis ut à talibus Capitaneis appellatio interponatur, & proſsequatur, quod valdè notare expediet,

^† quoniam ſsemel & iterum dubitari vidi, an latâ ſsecundâ ſsententiâ per Proregem de ſsui aſsſseſsſsoris cõſilioconſilio, detur locus appellandi an ea, ſsalcem ad ſsupremum Indiarum Conſsilium, en ſsu Iunta de guerra? Qui articulus necdum plenè reſsolutus exiſstit, & variè à varijs Senatoribus terminatur. Sed, meo iudicio, nõnon rectè, cùm in dictis cauſsis recuſsari poſsſsint, ex Carraſsc. ubi ſsub. & appellatio, & recuſsatio à pari procedit.

Sed planè licèt tanta taliaq́ue ſsint, quæ Proreges, & alij Præſsides, qui Prætoriales (ut vocant) gubernationes habẽthabent, facere poſsſsunt,

^† adhuc tamẽtamen agnoſscere debent, excelſso excelſsiorem eſsſsde alium, & tunc melius cõceſssâ ſsibi facultate uti, cùm eam voluntati, & diſspoſsitioni Principis, quem repræſsentant, ſsubijciunt, & cancellos ſsibi præſscriptos non tranſsgrediũtur. Etenim

^† legibus nullo modo ſsoluti ſsunt, nec de poteſstate abſsolutâ, ſsed iuxta iuris, & mandatorum ſsuorum Generalium, & ſspecialium formam regulata, procedere poſsſsunt; ut pluribus oſstendit Luc. de Pena in l. contra publicam, n. 11. C. de re milit. lib. 12. Marcheſsſsan. de commiſsſsion. 2. to. pag. 553. n. 3. Petr. Gregor. Bobad. Antibol. Mar. Ital. Ponte, Capiblanc. Belluga, Cancer. Cerdan. & alij, quos refert & ſsequitur Maſstril. d. cap. 6. n. 37. & ſseqq. & n. 267. & Berart. d.c. 9. n. 20. ubi benè advertunt, hoc ipſsum in ſsuis titulis, & in peculi aribus fchedulis caveri, quas ibi recenſsent. Prout & de iure Indiarũ paſssim in mille alijs cautum reperitur. Licèt verum ſsit,

^† novas, & extraordinarias iuſsſsiones Regis quoad implemẽtum, & executionem ſsuſspendere poſsſse, & ſsemel, atque iterum replicare, abſsque eo, quòd ullum inobe dientiæ crimen admittant, ſsi ex illis aliquod grave inconveniens, vel nocumentum Reip. oriri poſsſse intellexerint, vel notoriè iniuſstas, aut pravis, vel falſsis relationibus, vel ſsuggeſstionibus extortas, magis quàm impetratas cognoverint, cap. ſsi quando, de reſscript. Caſssiod. lib. 6. epiſst. 5. ibi: Nã pro æquitate ſservanda, & nobis patimur contradici, cui etiãetiam oportet obediri, cum alijs, quæ ad hoc idem proban. dũ latè adduxi ſsup. lib. 2. cap. 8. n. 51. & ſseqq. quibus nũcnunc addo Silvam nuptial. 6. par. quomodo in iudicãd. pro cõm. opin. ex n. 49. Bobad. in polit. lib. 2. c. 10. n. 59. Navar. in cap. inter verba 11. q. 3. corol. 53. Alfan. collect. 507. Conrad. in temp. iud. lib. 1. c. 1. §. 4. tit. de præſst. Imp. num. 16. Anguian. de legib. lib. 1. cõtr. 5. à n. 39. Farin. omninò videndũvidendum, q. 97. n. 44. & ſseqq. Seſsſse 2. to. in epiſst. ad Regem, n. 68. PõtePonte conſs. 55. à n. 16. lib. 1. Barth. Philip. de Conſs. diſscurſs. 7. fol. 51. Navarrete diſscurſs. polit. 1. Flamin. Cartar. de execut. ſsent. cap. fin. à n. 335. & idẽidem, ſsi ceſsſset ratio reſscripti, ex Tiraq. de ceſsſs. cauſsa, verb. Reſscript.

Quibus tamen ceſsſsantibus, vel in dubio cõſtitutisconſtitutis,

^† pro mandatis PrincipũPrincipum eſst præſsumendum, & eis obedire longè ſsecuriùs, iuxta conſsilium gloſsſs. in cap. quid culpatur, verb. Iniquitas 23. q. 1. & cap. ad aures, verb. Obedientiã, de temp. ordin. & illud Proverb. Viri obedientis multiplices victoriæ, cum alijs, quæ cõgeſssi ſsup. lib. 2. cap. 23. n. 78. & ſseqq. & Mart. Delr. in Adag. ſsacr. 2. to. adag. 223. pag. 237. & conducit elegans, & omninò legendum epigramma Hiſspanum, vulgò Soneto, Barth. Leonardi de Argenſsola inter eius poëmata nuper excuſsſsum, pag. 484. & doctrina Farin. & aliorum, quos ipſse recenſset tom. 3. crim. q. 111. n. 435. ubi inquit,

^† adeò promtos, & vigilantes eſsſse debere in mandatis Principum exequendis, ut etiãetiam ſsi aliquid ipſsis iniungatur ſsine præfinitione temporis, debeant id primo quoquo tempore, & quanto citius potuerint, exequi, Ex quo principio deſscẽdit, quòd nõnon

^† poſs|

p. 1028

ſsint, nec debeant Proreges in cauſsis ſsibi cõmiſsſsis ex abrupto, & non ſservato iuris ordine procedere, neque ſsecundùm ſsuam conſscientiam, & præter cauſsæ merita iudicare, ut obſservant Maſstrill. ubi ſsup. num. 78. Menoch. conſs. 92. num. 81. Burgos de Paz in proœm. leg. Tauri, num. 262. & ſseqq. & Oſsaſsc. deciſs. 79. à num. 44. Berart. n. 21. Et

^† quòd pœna reſservata arbitrio Regis, non extendatur ad arbitrium Proregis, quamvis eum repræſsentet, ut per Afflict. ad conſst. Neapol. tit. de homicid. rubr. 27. num. 74. fol. 114. Necnon etiam

^† quòd non poſsſsint, nec debeant cauſsas à iudicibus ordinarijs, & multò minus à Regijs Cancellarijs avocare, vel eis inhibere, earumvè ſsententias reſscindere, vel irritas facere, cùm & hæ legis vicem ſsortiantur, ut dixi ſsup. cap. 3. num. 41. & latè per eundem Maſstrill. d. cap. 6. num. 38. & 161.

Qui etiam num. 147. & ſseqq. & num. 154. & 226. & Barart. num. 33. tractãttractant,

^† an poſssint delictorum remiſsſsionem, vel compoſsitionem facere? aut in cauſsis criminalibus reviſsionẽ concedere? & idem proſsequuntur Scaccia de iudic. lib. 1. pag. 241. Petra de poteſst. Princ. cap. 21. num. 21. Quod tamen de iure noſstro Indiarum dubitari non poteſst, quia licèt publicas ſschedulas Proreges ſsecum portare ſsoleant, quæ hanc remiſsſsionem delictorum, & pœnarum eis permittunt, per alias tamen ſsecretas, præcipuè illam Dom. Proregi Prin. cipi Squillacenſs. datam 27. Sept. ann. 1614. & per caput inſstruct. cap. 13. eiſsdem præcipitur, ut hoc non niſsi rarò, & ex magna cauſsa faciant, in hæc verba: Teniendo entendido q̃ no aveis de perdonar delitos, que no fueren de rebelion, ò dependientes de ellos. I que de eſste poder no aveis de uſsar ſsino fuere en caſsos de guerra, i alteraciones: quod etiam diſsponitur per alias ſschedulas, quas reperies in dict. ſsummar. lib. 3. tit. 3. l. 32. & 33. quarũquarum ſschedularum ſspecificam mentionem faciens, ita hanc quæſstionem reſsolvit Illuſstriſsſs. elect. Archiep. Mexicanus Dom. D. Felician. à Vega in cap. 4. §. de adulter. num. 76. & ſseqq. de iudicijs. Eſstq́ue valdè conſsonum diſspoſsitionibus iuris communis, quibus docemur,

^† talem pœnarum remiſssionem eſsſse de Regalibus, & Principi ſspecialiter reſservatis, l. relegatorum, in fin. D. de pœn. l. 1. §. fin. de quæſstion. cum alijs latè traditis à Luca de Pena in l. contra publicam, C. de re milit. lib. 12. Iſsernia in tit. quæ ſsint Regalia, verb. Argen. tariæ, num. 7. Avendañ. de exeq. mand. 1. par. cap. 7. num. 7. verſs. Tamen in remittendo, Octavian. Cacheran. deciſs. Pedem. 101. ubi dicit, quòd etiam Vicarius Imperij eam facere nequit, Boſssio in tract. de remed. ex ſsola clem. Princip. num. 46. & idẽidem probat text. apud nos expreſsſsus in l. 1. & 2. tit. 22. par. 7. & in l. 15. tit. 5. lib. 2. Recop. ubi Auditoribus hæc facultas denegatur.

Rvrsvs, licèt Maſstrill. ubi ſsupr. n. 188. docere videatur

^† peteſstati, & arbitrio Proregum Siciliæ relinqui, ex cauſsis ſsibi benè viſsis, Senatores, & alios iudices, ſsuſspectos declarare, & alios ſsuo loco ſsubrogare; apud nos tamen contrarium obſservatur, quia regulariter ſsolus Princeps removere poteſst officiales, quos ipſse poſsuit, & probavit, ut dixi ſsup. hoc lib. cap. 4. num. 79. & Prorex Auditorũ iuriſsdictionẽ in adminiſstratione iuſstitiæ turbare non poteſst, ſsed eos ut collegas tractare, & habere, lateriq́ue ſsuo ſsociare, ut etiam dixi cap. 3. ex num. 41. Adeò ut in quæſstionem vocatum ſsit, an duas ipſsorum aulas ad alicuius negotij expeditionem coadunare poſssit, ut etiam latè diſsputavi eod. cap. 3. ex num. 67. & noviſssimè tangit Carraſscus in tract. de caſsib. Curiæ, num. 181. Et hoc de non turbã da, vel innovanda Auditorum iuriſsdictione in tantum procedit, ut habeat locum,

^† quamvis ipſsi Proregi fortè reſscriptum ſsit, ut in aliquo negotio iuſstitiam faciat, nam debet intelligi, ut eam fieri, & adminiſstrari curet per Magiſstratus, quibus commiſsſsa fuerit, ut dixi eodem cap. 3. num. 43. & ultra Auctores, qos ibi refero, in ipſsis noſstris terminis, tradit & ornat Maſstrill. d. cap. 6. num. 87.

Quod ſsemper Proreges ſsummè obſservare debebunt, & non

^† vexare, vel nimis fatigare dictos Auditores, eos multis negotijs, cõſultationibusconſultationibus, vel occupationibus onerando, quod quàm ſsit damnoſsum, elegantiſssimè, ut ſsolet reliqua, animadvertit Mag. Marq. in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 20. §. 3. pag. 121. cui addo notabilem ſsched. 17. Sept. 1616. expreſssè iubentem, Quæ los Virreyes i Preſsidentes ſse abſstengan de llamar à los Oidores à ſsus caſsas à boras deſsacomodadas, ò indecentes, ſsi la gravedad de los negocios no obligàre à ello.

Idemq́ue dicendum eſst

^† relinquendis, vel remittendis unicuique Senatui, vel Tribunali, cauſsis, & negotijs, quæ eius propria fuerint, ita ut ſsinguli Miniſstri ſsuis officijs cõ. ſsueto tempore, & modo fungantur, nec niſsi rarò, & ex magna cauſsa, alij, aliorum actionibus miſsceantur, & privatis ſseſssionibus, quas Iunt as dicunt, negotia, quæ proprios habent iudices, terminentur, hoc

^† enim ſsæpè plus damni, quàm utilitatis afferre ſsolere, expreſssè probat text. in cap. novit, de his quæ fiunt à Prælat. Lucas de Pena in l. omnes iudices, C. de Decurion. lib. 10. poſst num. 40. & in l. humilioribus, C. de ſsuſscep. & arcar. per text. |

p. 1029

ibi, ubi, Publica auctoritas vacillare dicitur, ſsi Curiales extraordinarijs oneribus occupẽturoccupentur, Palæot. de ſsacr. Conſsiſst. conſsult. 1. par. q. 3. art. 5. & 6. ubi, quòd

^† iniuriâ iudices afficiuntur, quando de ſspectantibus ad eorum officium alij conſsuluntur, Ponte d. tract. de poteſst. Proreg. tit. 12. num. 4. & 7. & deciſs. 36. num. 12. ubi, quòd triſstitia maxima ex hoc afficiuntur populi, Tribunalia exauctorantur, omniaq́ue tandem confunduntur, & ſsubvertuntur, Maſstrill. de Magiſstr. d. cap. 6. num. 161. ubi refert eſsſse de hoc epiſtolãepiſtolam Regiam ad Dom. Proregem NeapolitanũNeapolitanum Comitem Benavẽt. directam 20. Sept. an. 1608. & meliùs lib. 3. cap. 4. num. 151. & 152. ubi ait: Quòd huiuſsmodi delegationes, & ludibriũ Tribunalibus iudicum ordinariorũordinariorum, & Reip. maximum detrimentum afferre conſsueverũt. Eo maximè ob difficultatem in unione diverſsorum Magistratum, & alia, quæ infinitas reddunt cauſsarum expeditiones. Plenè & eleganter plures alias rationes adducens P. Fr. Ioan. de Santa-Maria in ſsua eleganti Politica Chriſst. cap. 13. verſs. eſscuſsen los Reyes de todas maneras las jũtas que ſse han introducido para cada negocio, & c Bermudez de Peraza in tract. de ſsecret. Regis, diſscurſs. 3. fol. 25. & Barboſsa in lib. de brevedad de deſspachos, cap. 10. quibus favent verba & exempla, quæ ſsumi poſsſsunt ex Cornel. Tacit. lib. 3. annal. fol. 53. lib. 4. fol. 75. num. 18. & lib. 6. fol. 10. num. 39.

Deinde

^† licèt in alijs Proregibus, ut idem Maſstrill. ait d. cap. 6. n. 97. ubi aliquid pronuntiant, vel providẽtprovident, pars, quæ ſse læſsam ſsenſserit, non niſsi ad Regem appellare poſssit, ex l. à Proconſsulibus, C. de appellat. l. ſsi quis adverſsus, & Auth. quæ ſsupplicatio, C. de precib. Imp. offer. l. 4. tit. 24. par. 3. cum alijs tra ditis à Dom. Valençuela in monit. contra Venet. 6. par. num. 82. fol. 364. In Indicis tamen, fortè propter longam diſtantiãdiſtantiam viarũviarum, contrà obſservatur, & ad Regales Audientias appellare licet, ſsub modo & forma, quãquam tradidi ſsuprà cap. 3. ex num. 39.

Et hoc generale eſsſse exiſstimo, exceptis cauſsis, in quibus procedunt tanquam Capitanei generales, ſsive Magiſstri militũmilitum, de quibus egi ſsup. hoc cap. num. 36. quamvis aliqui Proreges nervosè defendant,

^† tales appellationes non eſsſse admittendas à proviſsionibus, quas expediunt ſsuper Indis alicui dandis, vel auferendis: Para ſsus eſstancias, labranças, ò minerales, quaſsi hoc meræ, & puræ gubernationis, ſsive gratiæ, aut arbitrij ſsit, & in quo pars nullum ius prætendere poſsſsit, neque Regales Audientiæ iuriſsdictionem exercere: de quo cùm Limæ eſsſsem ingens fuit controverſsia ann. 1618. cum Dom. Prorege Principe Squillacẽſsi ſsuper Indis ablatis cuidam Ludovico Ximenez Gallego. Sed nihilominus contrarium obtinuit, & apertè decidi videtur ex generalitate ſsched. dictam appellationem permittentium, de quibus d. cap. 3. ex num. 39. & præcipuè ex illa noviori 15. Sept. ann. 1612. quæ in terminis diſstributionis Indorum loquitur. Qui cùm à Proregibus ex arbitrio, aut gratia, rationis regulis trutinata, diſstribuendi, vel tollendi ſsint, non eſst dubium, quin ab eiuſsmodi decretis appellari poſssit, ex traditis à Menoch. de arbitrar. lib. 1. q. 7. num. 7. & q. 8. & Matth. de Afflict. qui hinc deducit

^† Proregem non habere liberum arbitrium, in conſstit. Neapol. lib. 1. rubr. 27. num. 74. Atque adeò malè faciunt qui in his, aut ſsimilibus cauſsis recurſsum appellationis impediunt, quia eo

^† ipvo Principis reverentiam, qui contrarium ſstatuit, quiq́ue provocari debet, inſsuperhabere videntur, & in quoddam veluti læſsæ Maieſstatis crimen incidere, cap. 1. in princip. de appell. in 6. cap. ſsciant 2. q. 6. l. 1. tit. 1. l. 14. tit. 18. lib. 4. Recop. cum plurinmis alijs congeſstis à Luca de Pena in l. unic. in fin. C. ut nemo ſsuſscip. ruſstic. ad ſsuum patrocin. lib. 11. col. 10. Puteo de ſsyndic. in princip. tit. de exceſsſs. Baron. cap. 2. fol. mihi 88. Rebuff. in tract. de evocat. q. 6. num. 60. Aviles in cap. 1. Prætor. gloſsſs. 1. n. 3. Avend. in cap. 6. num. 4. & Bobad. omninò videndo, qui plura hac in parte pro auctoritate Cancellariarum conſsiderat, lib. 2. cap. 16. num. 81. & num. 107. Vt omittam,

^† in dubio ſsemper appellationi deferendum eſsſse. Habet enim fundamentum in montibus ſsacris defenſsionis, & iuris naturalis, & ſsic

^† attentatum contra eam eſst magis privilegiatũprivilegiatum, quàm ſspolium, ut per Robert. Lancell. de attant. in præſs. 1. par. num. 3. & latiſsſsimè in 3. p. cap. 30. à num. 6. Et inde benè inquit Avend. ubi ſsup. num. 5. quòd ſsufficit

^† quòd iudex à quo deneget appellationem, quia nihilominus iudex, ad quem, poteſst providere iuſstitiam. Quod tamen fallit in dictis Cancellarijs Indiarum, quia Prorege perſserverante in non deferendo appellationi, ei ſstare iubentur, donec Princeps conſsulatur, ut dixi ſsup. hoc lib. d. cap. 3. num. 40. In alijs autem

^† nõ poſsſsunt, nec debent mutare ius, neque ſstylum Cancellariæ & iudicij, quamvis eis liberum arbitriũ in procedendo conceſsſsum ſsit, ut latè per Barba. col. 47. lib. 1. col. fin. Iaſs. in Auth. iubemus, C. de iudic. Grammat. conſs. 84. n. 4. Marſsil. ſsing. 118. Menoch. lib. 2. præſsumt. 8. num. 16. Matth. de Aſsflict. ad conſst. Neapol. lib. 1. rubr. 24. de violent. circa poſsſs. num. 57. & 58. ubi aſsſserit, quòd

^† Prorex nõnon po|

p. 1030

teſst cumulare poſsſseſsſsorium, & petitorium, quod etiam ſsequitur Menoch. de recup. rem. 15. num. 369. in fine.

Et quemadmodum patienter ferre debent Proreges ab eis appellari, ita ſscire ipſsos oportet,

^† quod etiam ut ſsuſspecti poſsſsunt recuſsari. Nam contrarium

^† ſsolùm ſsupremis Principibus indultum eſst, quorum Maieſstas, & auctoritas facit, ut procedant recuſsatione remotâ, ut latè per PariſiũPariſium conſs. 31. num. 97. & plures alios relatos à Carraſsco ſstatim cltando, num. 19. & 20. quod non ita in Proregibus militat, ut per text. in l. Senatuſsconſsulto, D. de offic. Præſsidis, l. qui iuriſsdictioni, D. de iuriſsd. omn. iud. & alia iura ſsimilia conſsuluit Portius Imolenſs. loquens de recuſsatione Proregis Neapol. conſs. 91. vol. 2. Menoch. conſs. 1159. num. 6. vol. 12. Maſstrill. d. cap. 6. num. 182. & latiùs deciſs. 151. per totam, idem Maſstrill. d. lib. 6. cap. 3. n. 20. & lib. 3. cap. 4. num. 21. & 22. Mainard. deciſs. 78. & ſseqq. Glurba deciſs. 99. Ramon. conſs. 3. per. tot. & de noſstris Indiarum Proregibus ſspecificè loquens D. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 9. in princip. ex num. 5. qui nõnon ſsolùm pro tali recuſsatione concludunt, verùm & illud in diſsputationem deducunt, an

^† Prorege, vel Præſside alicuius Cancellariæ, vel Senatus recuſsato, totus quoque ipſse Senatus, vel Cancellaria recuſsata maneat, ut latiùs apud eoſsdem videri poteſst, quamvis apud nos nuſsquam hoc praxi receptum ſsit, niſsi fortè aliqui ex Senatoribus ita Præſsidi affecti probentur, ut ipſsi quoque ex eiſsdem cauſsis, ac ille, recuſsari poſsſsint, quod ratio contingit.

Quæ omnia nobis aditum præſstant, ad decidendam aliãaliam quæſstionem, quæ Mexici oblata fuit, & magnis altercationibus ventilata ann. 1625. in Proregnatu Dom. Marchionis de Gelves, nempè an

^† Proreges excommunicari poſssint ab Epiſscopis, vel eorũeorum Vicarijs, aut alijs iudicibus Eccleſsiaſsticis. Et quamvis in Regibus, vel Imperatoribus hoc valdè controverti ſsoleat,

^† alijs affirmantibus nullo iure communi ab eiuſsmodi cenſsuris Eccleſsiaſsticis exemtos eſsſse, niſsi ſspeciale indultum ſsedis Apoſstolicæ oſstendant, ut non poſssint niſsi ab ea ſsola excommunicari, quale Galliæ Reges habere affirmat Carol. Graſsſsal. lib. 2. Regal. Franc. cap. 7. pag. 63. Alijsverò eodem privilegio Imperatorem, & omnos Reges Chriſstianos iam ex antiqua conſsuetudine uti dicentibus: quorum opiniones doctè & diligenter, ut reliqua ſsolet, noviſsſsimè congeſssit Illuſstriſss. Dom. Archiep. Vlyſsſsiponenſs. D. Roder. Acuña in notis ad cap. Valentinianus. 63. diſst. num. 3. & 4. pag. 553. ubi pro hac ultima citat D. Antonin. Silyeſst. Enriq. Saa, Graſsſsis, & Vgolinum, cui Ego addo Sairum in theſsauro caſsuum conſscientiæ, lib. 1. cap. 8. num. 7. pag. mihi 35. col. 3. Avilam de cenſsur. 2. pag. cap. 4. diſsp. unic. dub. 4. concl. 3. qui hoc certum videri inquit, & Filiuc. 1. tom. quæſst. moral. tract. 11. & 1. de cẽſsur. cap. 5. num. 134. ubi ait: Hanc eſst, ut ferè Principes omnes ex privilegio, vel conſsuetudine non poſssint cenſsura affici, niſsi à Papa.

In Proregibus tamen,

^† nullum adhuc Auctorem vidi, qui talem immunitatem concedat, nec puto repræſsentationem Regiæ perſsonæ, quam habent, ſsufficere poſsſse ad hanc extenſsionem faciendum, cùm hoc privilegiũ ipſsis dumtaxat Regibus ſspecialiter conceſsſsum dicatur, l. 1. D. de iuriſsd. omn. iud. & in gratioſsis, vel exorbitantibus, etiam ubi maior paritas rationis reddi poteſst, extenſsio nõ admittatur, cap. quæ à iure 28. de reg. iur. in 6. ubi Dynus & Pechius, Cardin. Tuſsch. litt. E concl. 589. num. 5. & ſseq. & magis in noſstris terminis Philipp. Franc. in cap. nõnon putamus, col. 2. verb. Delegatio tamen, de conſsuet. lib. 6. quem refert & ſsequitur Sbrozius de off. Vicarij. lib. 2. cap. 24. num. 8. ubi docet,

^† quòd ſsi aliquid concedatur Principi ratione ſsuæ dignitatis, illud non extenditur ad eius Vicarium. Necnon etiãetiam ex illis,

^† quæ de iuriſsdictione Inquiſsitorum in Proreges, & alios ſsimiles Gubernatores (licèt ab ea Reges exemti ſsint) dixi ſsup. lib. 3. cap. 24. ex num. 51.

Et quòd etiam

^† ſsyndicari, & viſsitari poſsſsint de his, quæ durante officio gefferunt, dixi item ſsuprà hoc lib. 4. cap. 8. num. 15. in quo ſsyndicatu ſsæpè accuſsari, vel conveniri ſsolent pro damnis, quæ privatis in ſsuis facultatibus vel iuribus irrogarunt, quia certum eſst, quòd ius

^† eis quæſsitum tollere non poſsſset, & ſsi intentẽt, poteſst eis reſsiſsti, ut per Azeved. in l. 2. num. 26. tit. 11. lib. 4. Recop. Quãvis

^† dilationes, ſsive litteras moratorias debitoribus ex iuſstis cauſsis, adinſstar Regis, concedere valeant, iuxta ea, quæ tradit Rebuff. 2. to. ad leg. Gallic. in tract. de litt. dilator. art. 1. gloſsſs. 6. & plures alij, quos refert & ſsequitur Maſstrill. d. cap. 6. num. 243. & ſseqq. & Ioan. Hævia in Laberynt. contract. lib. 2. cap. 11. num. 22. quia aliàs

^† Proregi nunquãnunquam in præiudicium tertij poteſstas dari videtur, ut ſsignanter inquit Rebuff. ad reg. Cancellar. de non tollen. iure quæſs. gloſsſs. 5. num. 4. fol. 164. quem refert & ſsequitur Avendañ. in diction. verb. Virrei.

Quo exemplo, ſsecurè dicere poſsſsumus, lõgè minus

^† eum concedere poſsſse licentiam ædificandi in publico aliquo civitatis loco, ut notanter voluit Lucas de pena in l. pro ædi|

p. 1031

bus, C. de diverſs. præd. lib. 11. Camerar. Capicius, Surgent. & alij, quos refert Maſstrill. d. cap. 6. num. 100. addens num. ſseq. rationẽrationem, quòd hoc

^† ſsoli ſsupremo Principi liceat, ex l. 2. §. merirò, & §. ſsi quis à Principe, D. ne quid in loco pub. l. prohibere, §. planè, D. quod vi, aut clam, cum latè traditis à Calicio de iure Fiſsci, dubit. 8. num. 6. & Ponte de poteſst. Proreg. tit. de abund. civit. §. 4. licèt idẽ Maſstrill. lib. 5. cap. 3. num. 45. hanc licentiã ædificandi in loco publico Magiſstratibus in commni concedat ex l. fluminum, D. de damn. infect. gloſsſs. in dict. l. 2. §. idẽidem ait, verb. Conceßio, ibi: A Principe, vel Senatu, & traditis à Laudenſs. in tract. de Conſsiliar. q. 3. Quod tamen Ego interveniente demũdemum Principis conſsultatione, eiuſsq́ue conſsenſsu accedente, intelligerem; nam aliàs falſsum eſsſset, cùm nullus officialis Regius poſssit has licẽtiaslicentias concedere, l. 5. 6. & 11. tit. 7. lib. 7. Recop. ibi: En que no huviere intervenido licẽcia nuestra, ubi Azeved. ad hoc probandum citat Bald. Matth. de Afflict. & alios, & idem docet Matienz. in l. 3. gloſsſs. 7. num. 5. tit. 10. lib. 5. Recop. & ita

^† Limæ iudicatum vidi poſst magnas altercationes in ardua cauſsanobiliſsſsim. Equitum D. Franc. de la Cueva, & D. Roder. de Mendoça ſsuper validitate, vel nullitate conceſssionis ædificandi in quadam publica platea, quam Dom. Prorex Marchio de Monteſsclaros eidem D. Roderico cõceſsſserat. Quod in tantum verum eſst, ut neque ad ædificationem

^† Eccleſsiarum, vel Monaſsteriorum poſssint dicta loca concedere, imò neque etiam in privati ſsolo licentiam eiuſsmodi novarum fabricarum impertiri, iuxta ea, quæ abundè tractavi ſsup. lib. 3. cap. 23. ex numer. 26. Sicuti

^† neque poſsſsunt litteras nobilitatis plebeis cõcedereconcedere, ut diſsponitur per ſsched. an. 1559. 1. to pag. 295. Neque

^† titulũ civitatis, aut villæ alicui oppido, vel municipio præſstare, ut etiam inquit altera notabilis ſsched. dat. Matr. 28. Maij ann. 1625. ubi ratio reditur, quòd hæc omnia ſsunt de reſservatis Principi in ſsignum ſsupremæ Dominationis.

Quæ ratio pariter evincit, ut nec poſssint minoribus

^† veniam ætatis concedere, cùm hoc etiam ſsit de reſservatis Principi, ex l. 1. & 2. & ibi notatis, C. de his qui ven. ætat. l. unica, C. eod. tit. in Theodoſs. & traditis à Decio conſs. 549. Afflict. in Rubr. quæ ſsint Regal. n. 10. Calicio de Fiſsco, dub. 8. prærog. 14. Alban. in notis ad Bart. in l. non ambigitur, D. de legibus, ubi, quòd ſstatutum non poteſst cõcedereconcedere hanc veniam, quia eſst de reſservatis Principi, Scaccia, qui plures alios adducit, de iudicijs, lib. 1. pag. 245. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 47. num. 35. & Bobad. in polit. lib. 2. cap. 15. num. 172. ubi hinc concludit dominis vaſsſsallorum hoc denegari. Et hoc adeò verũverum eſst, ut Vlpian.

^† in l. denique 3. D. de minor. doceat, ipſsos etiam Imperatores, rarò minoribus talem veniam extra ordinem indulſsiſsſse, & tanquam ambitioſsa dãnaſsſse decreta Conſsulum, vel PræſidũPræſidum, qui eas concedere præſsumſserant, hoc eſst magis de facto, quàm de iure, ut noviſssimè obſservat Iacob. Gothofred. lib. unico animad. iur. cap. 4. pag. 18. & 19. qui eos reprehendit, qui ex illa lege indicari putant, veniam ætatis ad Conſsules ſspectaſsſse. Qui tamen non vidit Novell. conſst. Leonis XXVIII. in fin. quæ eam Magiſstratibus apertè concedit: quo fortè exemplo omnes Proreges illam abſsque ulla hæſsitatione concedunt, ut de Indicis Ego teſstari poſsſsum, & de Siculis, & Neapolitanis tradit Maſstrill. d. cap. 6. num. 269. & ſseqq. ubi inquit, hoc quoque expreſssè in eorũeorum privilegijs concedi. Quod ſsanè oporteret, ut etiam in noſstrorum Proregum titulis adderetur, ut ceſsſsaret difficultas, quæ in hoc articulo oriri poteſst, ex ſsuprà relatis. Et hæc quidẽ de Proregum poteſstate dixiſsſse, & tetigiſsſse ſsufficiat, quia mihi ſscitu digniora, & praxi frequentiora viſsa ſsunt, & fortè ab alijs non ita tractata; reliqua ex Auctoribus ſsuprà relatis, ubi opus fuerit, peti poterũtpoterunt, & ex ſschedulis, de noſstris Proregibus Indiarum agentibus, quæ habentur in 1. to. impreſsſs. ex pag. 237. & in ſsummario Recopil. lib. 4. tit. 3. ubi centũ & ſsex leges ab munus Proregale ſspectantes, & peculiaria præcepta continentes deſsignatas reperies.

CAPVT XI. Quando, & quatenus Proreges mandati sibi imperij habens assumant, & tantae dignitatis, ac potestatis insignibus, titulis, salarijs, & effectibus gaudeant?

CAPVT XI. Quando, & quatenus Proreges mandati ſsibi imperij habens aſsſsumant, & tantæ dignitatis, ac poteſstatis inſsignibus, titulis, ſsalarijs, & effectibus gaudeant?

SVMMARIVM CAPITIS Vndecimi.

1 PRoregum munus à quo tẽporetempore incipiat, & deſsinat? & num. 15. & 25.
2 L. obſservare, §. poſst hæc, & l. aliquãdoaliquando, de off. Proconſsul. expenditur.
3 L. meminiſsſse 10. D. de off. Proconſs. expenditur, & illuſstratur, & num. 18.
4 Legati Pontificis nominati cum temporis præſsinitione poteſstas, quouſsque duret?
5 Iuriſsdictio Epiſscopi expirat ſsucceſsſsoris adventu.
6 L. ſsi fortè, D. de off. Præſsid. expenditur, & illustratur.
7 Ignorans aliquando est melioris conditionis, quàm ſsciens.
8 Ciceronis querela de Apio, ob id quòd in Proconſsulatu Ciliciæ perſseveravit poſst|
p. 1032
quam intellexit ſsibi à Cicerone in eo eſsſse ſsucceſsſsum.
9 L. obſservare, §. rectè, D. de offic. Proconſs. ponderatur, & illustratur.
10 Succeſsſsor in officio alterius qualiter debeat, & ſsoleat deceſsſsorem de adventu ſsuo certiorare.
11 Auth. de adminiſstrat. §. illud, verſs. Deponat autem, perpenditur, & illuſstratur.
12 Succeſsſsor in officio ex quo die habeat illius uſsum, iura, & ſsalaria?
13 Officium Proconſsulum, Præſsidum, Legatorum, & Proregum expirare per ſsolum adventum ſsucceſsſsoris ad provinciam, tenẽt plures Auctores, qui referuntur.
14 Officiali, non oſstenſsis litteris officij, non ſsolet credi, & quando id fallat?
16 Præfectus Auguſstalis in Æg ypto reſsidebat, & cur ſsic appellaretur? & quòd Proconſsulibus, & Præſsidibus comparatur.
17 L. unic. D. de off. Præf. August. ponderatur, & illuſstratur.
19 Officialis quilibet etiam ſsi ad tempus limitatum electus ſsit, elapſso termino, officiũ & ſsalarium continuat, uſsque ad actualem poßeſsſsionem ſsucceſsſsoris, & num. 38.
20 Iuriſsdictio non confertur, neque aufertur ex ſsolo titulo, antequàm novus officialis virtute eius præſsentetur, & recipiatur.
21 Iuramentum de officio benè gerendo debet quis ſsubire, antequàm ad illius uſsum recipiatur.
22 Legati à latere ex magis vera, & communi opinione non debent recipi ante præſsentationem tituli ſsuæ legationis.
23 Cap. nobiliſssimus, 97. dist. cap. lectis, 63. diſst. & alia iura ſsimilia, ponderantur, & illustrantur. L. 1. C. de mandat. Princip. ponderatur, & illuſstratur, ibidem.
24 Proreges, & alij Magistratus non oſstẽdunt, neque præſsentant titulos ſsuos in ingreſsſsu provinciæ, ſsed in eius capite, ſseu Metropoli, ubi recipiendi ſsunt.
25 Proreges non poſsſse uti iuriſsdictione, & potestate ſsui muneris quouſsque iurent, & ſsolemniter recipiantur, plures Auctores expreſssè tenent, qui referuntur.
26 Deceſsſsor non poteſst officio cedere ſsucceſsſsori antequàm is ſsolemniter receptus ſsit, & culpatur urbanitas eorum, qui contrarium faciunt.
27 Iuris publici quæ ſsunt, privatorum placitis, vel urbanitate mutari non poſsſsunt.
28 Officium publicum nemo poteſst deponere, niſsi in manibus eius, à quo accepit.
29 Prorex qui ſsucceſsſsorem de proximo ſsperat, quæ poſssit ex urbanitate ei reſservare?
30 Proregem ſsucceſsſsorem cum deceſsſsore concurrere, ſsemper, ubi fieri poterit, excuſsari debet, & quare?
31 Prorex decedens qualiter instructum relinquere teneatur ſsucceſsſsorem, per ſsched. Regias, præ referuntur.
32 Prorex Peruanus per mare iter facere iubetur ex portu Pamenſssi ad Limanum, & quare?
33 L. obſservare, §. ingreſsſsum, D. de off. Proconſs. ponderatur.
34 Prorex ex ſsola electione acquirit dignitamen officij, & illam conſservat, etiam ſsi ante adeptam poſsſseſsſsionem moriatur Rex, qui eum elegit, & quare?
35 Regia dignitas nunquam moritur.
36 Proregis officium per quod tempus durare ſsoleat, & ſschedulæ de hoc agentes.
37 Proregnium Peruanum & Mexicanum, per quot leucas extendatur?
38 Officium quando expiret per lapſsum tẽporistemporis, pro quo fuit conceſsſsum?
39 Principis dißimulatio in non mittendo ſsucceſsſsorem officiales, ad certũcertum tempus deſsignati, pro prorogatione habetur.
40 Officia gravia facilè mutanda non ſsunt, ſsed potiùs continuari, & prorogari in benemeritis debent, & quare?
41 Magiſstratuum crebræ mutationis damna, & edictum Tiberij Imper. ea ostendens.
42 Proregem bonum nunquam mutandum, ſsed retinendum in officio, & præmijs ornandum, ſsentit Matienzus, & quare?
43 Calumniæ, & ſsiniſstræ relationes contra bonos Proreges ſscriptæ, reſspuidebent.
44 Antoninus Pius qualiter ſse haberet in conſservandi, & bonorandis bonis Præſsidibus?
45 Dom. D. Franc. à Toleto in Proregnatu Peruano conſservatus fuit per 14. annos, & eius facta, & laudes.
46 Officiales electi à Prorege, an, & quando durent, ipſsius Proregis officio ſsinito?
47 Proreges, & alij officiales quæ faciunt in fine officij, præſsumtionem habent contra ſse, & quare?
48 Proreges morientes, vel abſsentes, an poſsſsint alios ſsuo loco ſsufficere, vel quis ipſsorum vices ſsuppleat? remißivè.

p. 1033

HIS ita de Proregum munere, dignitate, & poteſstate non ineptè (ut arbitror) prælibatis, nunc illam quæſstionẽ peculiari hoc capite tractãdam ſsuſscipio,

^† à quo tempore, & per quod tempus hac dignitate ſsibi mandatâ, eiuſsq́ue poteſstate, iuriſsdictione, & effectibus uti poſssint, & ſsoleant? Quoniam hoc cũ ſsæpè, tum præcipuè Limæ dubitatum vidi in adventu Excellentiſss. Proregis Dom. Principis Squillacenſsis, & varijs opinionum involucris obſscuratum, quæ non parvam in Republica inquietudinem generarunt.

In primis namq́ue omnia, ſsimulatque provinciam ingreſssi ſsunt, agere, & exercere poſsſse, & eo ipſso deceſsſsoris officium finiri, apertè probare videtur

^† Vlpian. in l. obſservare 4. §. poſst hæc, D. de off. Proconſs. ubi loquens de Proconſsule (quẽquem ſsuprà cap. 9. Proregi ſsimilem eſsſse oſstendimus) inquit, tunc demum poſsſse Proconſsulem legato ſsuo iuriſsdictionem mandare, cùm provinciam ingreſsſsus fuerit; nam cùm anteà eidem non competat, abſsurdum eſsſset, alij eam mandare, quam non habet. Vnde ſsequitur, eo ipſso, quòd in provinciam venerit, imperium, & iuriſsdictionem nanciſsci. Quinimò & Papin. notat. in l. aliquãdo, ſstatim ſseq, aliquando, etſsi nondum in provinciam pervenerit, iuriſsdictionem exercere, & mandare poſsſse; veluti ſsi neceſsſsariam moram in itinere patiatur, & expediat legatum in provinciam maturiſsſsimè commeare, quem caſsum ſsingularem eſsſse, meritò advertit Cuiac. lib. 1. quæſst. Pap. col. 6. utpotè contra vulgarem illam regulam, quâ docemur, neminẽ plus iuris in alium transferre poſsſse, quàm ipſse habet, ſsed hanc, inquit, diſstinctionem inflectit utilitas, & quodammodò in provinciam perveniſsſse fingitur, qui neceſsſsariam morãmoram patitur in itinere.

Secvndò, pro eadem ſsententia perpenditur text.

^† in l. meminiſsſse 10. D. eod. tit. ubi idem Vlpian. ſscribit, & veluti ratione utilitatis, & æquitatis ſsuadente concedit, poſsſse antiquum Proconſsulem, uſsque in ſsucceſsſsoris adventum, ius dicere, & reliqua agere, ut ſsit aliquis, per quem negotia ſsua provinciales expediant. Ex quo deduci videtur, eo ipſso quòd novus Proconſsul provinciam ingrediatur, alterius officium, & poteſstatem omninò finiri, ſsic enim illa verba: In adventum, ompiunt, & explicuiſsſse videtur Iuſstin. Imp. in l. unic. §. adminiſstrationem, C. ut omnes iudic. ibi: Adminiſstrationem autem deponere non volumus deceſsſsorem, antequàm ſsucceſsſsor ad provinciæ fines pervenerit. Et quod magis eſst, ſsunt etiam, qui exiſstiment, id quod Vlp. antiquo Proconſsuli tribuit, ut ante ſsucceſsſsoris adventum ius dicere, & omnia agere poſsſsit, in illis tantùm procedere, quæ ad iuriſsdictionem ordinariam ſspectant, ut hæc ex ratione ibi expreſsſsa adminiſstrare, & gerere poſsſsit: quoad alios autem effectus non admittatur, ſsi qui ſsunt, qui ei ſspecialiter concedãtur; nam eis uti non poterit, ſstatim atque ſsibi datum fuiſsſse ſsucceſsſsorem agnoverit, etiam ſsi ille adhuc non ſsit ingreſsſsus provinciam, ut tradit Bald. in d. l. meminiſsſse, num. 1. Exemplum proponens

^† in Legato Pontificis, nominato cum temporis præfinitione, qui habet poteſstatem conferendi beneficia, & ſsequitur Additio ad Guid. Papæ in deciſs. 501. Aviles in cap. 5. Prætor. verb. Suſspendidos, num. 10. verſs. Quod etiam fallit, Barboſs. in l. divortio, D. ſsolut. matr. 2. par. num. 51. in fine, & Rebuff. in d. l. meminiſsſse, num. 2. Et alij eundem text. reſstringunt ſsolùm ad omninò præciſsa, & neceſsſsaria, ut conſstat ex ipſsius ratione, & obſservat Feder. de Senis q. 16. num. 5. Vbi inde infert,

^† iuriſsdictionem Epiſscopi expirare ſsucceſsſsoris adventu: quod & ſsequitur Bald. in l. officium, §. fin. num. 2. D. de offic. Conſs. & Surd. conſs. 57. à num. 10. & plures alij, quos refert Dom. Valenç. conſs. 190. num. 24. fol. 582.

Tertiò, in favorem eiuſsdem ſsententiæ allegari poteſst Celſsi reſsponſsum

^† in l. ſsi fortè 17. D. de off. Præſsid. ubi inquit, quòd ſsi fortè Præſses provinciæ manumiſserit, vel tutorem dederit, priùs quàm cognoverit ſsucceſsſsorem adveniſsſse, hæc rata cenſseri debent. Et licèt hæc lex apponat exempla iuriſsdictionis volutariæ, idem tamen in contentioſsa etiã admittendum eſst, ut idîdem obſservat Eguin. Baro arg. l. illud, D. ad leg. Aquil. Vnde colligitur, quòd ſsemotâ iuſstæ ignorantiæ causâ, nihil poſst ſsucceſsſsoris adventum utiliter gereret. Quod de advẽtu in provinciam neceſsſsariò accipiendũaccipiendum eſst, alio qui nullo modo ignorantiam antiquus ille Magiſstratus prætexere poſsſset, ſsi iam ſsucceſsſsor ad locum, in quo ipſse adſsidebat, perveniſsſset. Ipſso igitur adventu in provinciam eius iuriſsdictio reverâ ex|

p. 1034

piravit; ſsed propter ignorantiam, & utilitatẽ provincialium, ea, quæ poſstmodum egit, benignè obſservantur, & ut ibi gloſsſs, & DD. advertunt,

^† melioris conditionis ignorans, quàm ſsciens eſsſse videtur, prout in ſsimili contigit in ſspecie, l. Barbarius, D. de off. Præt. l. Tribunus, iunctâ gloſsſs. 1. D. de milit. teſst. cap. 2. de off. deleg. cap. cùm ita, de reſst. ſspol. & ad explicationem, & illuſstrationem d. l. ſsi fortè, tradunt Bald. in l. fin. num. 21. C. de furt. Imola in Clem. 1. num. 7. de renuntiat. Roman. ſsing. 57. & 566. Iaſs. in l. more, num. 80. D. de iuriſsd. omn. iud. Bart. in d. l. Barbarius, num. 18. Felin. in cap. cæterum, num. 11. de reſscript. Decius conſsil. 296. num. 5. & in cap. ſsi duobus, num. 12. de appell. Covarr. in pract. cap. 9. num. 7. Greg. Lop. in l. 2. 1. tit. 4. par. 3. gloſsſs. 1. poſst mediũmedium, & Barboſs. in d. l. divortio, num. 46. in fin. Et optimè, de Legato de latere loquens, qui ſsuam revocationem ignoravit, Villadiego, poſst alios, quos refert, in tract. de Legat. 1. par. quæſst. 16. num. 4. & 5.

Qvartò, eidem ſsententiæ adſstipulantur, & ex ea ſsimul lucem accipiunt, inſsignia duo Cicer. loca lib. 3. epiſstol. epiſst. 6. & lib. 5. epiſstol. ad Attic. epiſst. 17.

^† ubi de Appio eleganter conqueritur, qui cùm Ciceronem ſsibi ſsucceſsſsorem in Ciliciæ Proconſsulatum datum accepiſsſset, & iam in provinciam adventare videret, profectus eſst Tarſsum uſsque Laodicea, ut ſsic ignorantiæ velum prætendere poſsſset, iuxta dictam l. ſsi fortè, ibiq́ue tanquam ſsi nihil cognoviſsſset, forum agere cœpit, ſstatuere, multa decernere, & iudicare; Cùm tamen (ut ipſse Cicero inquit) poſsſset iam ſsuſspicari, ſsibi eſsſse ſsucceſsſsum, & hæc ne ab his quidem fieri ſsolerent, qui brevi tempore ſsibi ſsuccedi putarent; quam eius iniuriam (ſsubdit Cicero) iam non inſsector, ſsatis enim habeo negotij in ſsanandis vulneribus, quæ ſsunt impoſsita provinciæ. Vnde arbitror anſsam ſsumſsiſsſse conſsilium

^† Vlp. in d. l. obſservare, §. rectè, D. de offic. Proconſs. dum ait, rectè, & ex ordine novum proconſsulem facturum: Si edictum deceſsſsori ſsuo miſserit, ſsignificet q́ue, quæ die fines ſsit ingreſsſsurur. Plerumq́ue enim incerta hæc, & inopinata, turbant provinciales, & actus impediunt. De qua

^† praxi agit etiam l. 1. §. adminiſstrationem, ibi: Litteris ad eum C. ut omnes iudices, text. in Auth. de adminiſstrat. ibi: Mittere ad eum amicabilem epistolam, Iuſstin. conſst. 95. Putens de ſsyndicat. in princip. Simancas de Repub. lib. 8. cap. 2. num. 3. & 4. Aviles in cap. 5. Prætor. verb. Suſspendidos, num. 10. & in forma ſsyndicat. in princip. & Bobad. de Hiſspaniæ Prætoribus loquens, in Polit. lib. 5. cap. 1. num. 1.

Qvintò, & ultimò, pro hac parte facit Novella

^† Iuſstiniani Imp. deciſsio in Auth. de adminiſstratione, §. illud, verſs. Deponet autem, collat. 8. ubi conſstituit, non ſsolùm per ingreſsſsum provinciæ, novum adminiſstratorẽ cingulũ dignitatis accipere, & antiquũantiquum de ponere, verùm & ante duos dies, quàm illam ingrediatur, omninò imperium

^† dimittere, & annonas publicas, ſsive ſsalaria non capere, his omnibus ad ſsucceſsſsorem trãslatis. Quod verum eſsſse, licèt litteræ ſsucceſsſsoris anteceſsſsori intimatæ non ſsint, tradit Calderin. conſs. 4. de off. Vicar. Felin. in cap. cæterùm, num. 11. de reſscript. Covar. d. cap. 9. pract. num. 7. verſs. Sufficit tamen, & eſsſse communem aſsſserit Boer. deciſs. 347. num. 15. Imol. in Clem. 1. num. 9. ad fin. de renuntiat. & Barboſs. in d. l. divortio, 2. part. num. 49. verſs. Vnde ut gesta.

Quam ſsententiam, licèt non ita fulcitam, & exornatam,

^† in Proconſsulibus, & Præſsidibus provinciarum, communiter tenẽttenent omnes ferè DD. antiqui in d. l. meminiſsſse, & in d. l. ſsi fortè, & in l. 1. D. de offic. Præf. Auguſst. ubi etiam noviores item ſsequuntur, ut conſstat ex Corraſs. Petr. Velleio, Ant. Vacca, Ant. Fabr. & alijs, & ex Duaren. in paraph. ad tit. de off. Proconſs. cap. 1. in fine. Et nominatim, de Proregibus loquens, Ioan. Horoſs. in d. l. 1. dicens, in hoc Proconſsulibus, & Præſsidibus comparari, & ita non eſsſse expectandum ad hoc, ut Prorex Aragonum, Barcinonenſsis, Valentinus, Neapolitanus, & ſsimiles, imperium deponant, quòd ſsucceſsſsor eorum Cæſsarauguſstam, Valentiam, Barchinonem, vel Neapolim ingrediatur; ſsed ſsufficere, quòd provinciã attingant. Et in Legatis Romanæ ſsedis, quòd ſsecundus revocet primum, poſstquàm eſst ingreſsſsus provinciam, & abſsque aliqua alia intimatione ſsui tituli, tradunt plures relati per Andr. Barbac. in d. tract. de Cardin. Legat. de latere, q. 1. num. 4. Gambar. in eod. tract. lib. 1. q. 2. num. 2. & ſseqq. & lib. 9. num. 13. Lappus alleg. 15. Angel. conſs. 197. & ſsequitur tota penè antiqua, & moderna Iuriſsprudentia, ut ait Barbacia ubi ſsup. Quia licèt

^† officiali regulariter ſsine litteris non credatur, dignitas tamen auctoritaſsq́ue perſsonarum, quæ ad legationis apicem provehuntur, illarum promotionem notoriam facit, & abſsque oſstenſsione tituli, fidem ex conſsuetudine conſsequitur, cap. nobiliſssimus, 97. diſst. l. prohibitum, ubi Bart. & DD. C. de iure fiſsci, lib. 10. Et in ipſsis terminis Proregum Peruanorum, & quòd abſsque oſstenſsione tituli, & iuramento gubernationem accipiant, ſstatim atque provinciam ingrediuntur, & expiret iuriſsdictio deceſsſsoris, & ſsint nulla quæcunque geſsſserit, maximè voluntariam, & non neceſsſsariam iu|

p. 1035

riſsdictionem concernentes, niſsi à ſsucceſsſsore approbentur, intrepidè tenet Doct. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 9. ex num. 9. ad 15. quem vide, & nota, quia fuit Aſsſseſsſsor Dom. Princ. Squillacenſs. & ei pro hac opinione conſsilium præbuit.

Sed licèt hæc ita ſse habeant, & pro ſsuperiori ſsententia maximoperè urgeant, pro cõtrariacontraria tamen, nempè

^† quòd nec Legatus de latere, nec is, qui Regis vice RegnũRegnum aliquod moderatur, ab eius gubernatione ſsuperſsedere debeat, donec ſsucceſsſsor ad civitatẽ Regni illius, vel provinciæ Metropolim, venerit, & ſsolemni modo receptus, litteras, ſsive codicillos ſsuæ dignitatis manifeſstaverit, plurimis alijs, nec contemnendis, argumentis certari poteſst.

Primò enim videmus,

^† Præfectum Auguſstalem, in Ægypto conſstitutum, & ideò ſsic appellatum, ut ait Strabo lib. 17. quia Auguſstus primum Ægyptum in provinciam redegit, & à cæteris provincijs ſseparavit, propriãq́ue ſsibi ſservavit; Proconſsulibus, atque adeò ipſsis Proregibus comparari, ut ſsup. cap. 9. notavimus cum Alciato lib. 1. de Magiſstr. Rom. & alijs. Atverò de hoc ita diſsſsertè VIpianus ſscribit lib. 2. ad Edictum

^† in l. unic. de offic. Præf. Auguſst. Præfectus Æg ypti nõ priùs deponit præfecturam, & imperiũimperium, quòd ad ſsimilitudinem Proconſsulis, lege ſsug Auguſsto ei datum eſst, quàm Alexandriam ingreſsſsus ſsit ſsucceſsſsor eius, licèt in provinciam venerit, & ita mandatis eius continetur: per quem text. explicari, quod de Proconſsule, & Præſside dictum eſst in d. l. 4. & in d. l. meminiſsſse, de off. Proconſs. & in d. l. in ſsi fortè, de offic. Præſsid. tenet gloſsſs. Odofred. Fulgoſs. & Eguinarius ibîdem, ut ſsic Proconſsul, vel Præſses non priùs deſsinat in provincia ius reddere, quàm ſsucceſsſsor ſsedem ipſsam Proconſsulatus ingrediatur, licèt iam provinciam attigerit. Quamvis verum ſsit, alios ita ſsentire, ut non per omnia ſsimilitudo ſsit inter hunc Præcfectum, & Proconſsulem, ſsed in hoc demum, ut in adventum ſsucceſsſsoris uterque ius dicat, & adminiſstret provinciam. Proconſsul quidẽ dum in provinciam venerit ſsucceſsſsor, Præfectus Auguſstalis dum venerit Alexandriam.

Secvndò facit, & retorquetur

^† d. l. meminiſsſse, quæ pro contraria parte allegatur. Nam quod ibi traditur, uſsque ad ſsucceſsſsoris adventum omnia debere Proconſsulem agere, non de adventu in provinciam, ſsed in civitatem, provinciæ caput, accipiendum eſst; cùm ratio illius text. ea ſsit, quòd Proconſsulatus unus eſst, & quòd utilitas provinciæ exigat, eſsſse aliquem, per quem negotia provinciales explicent, quod utiq́ue ad eum, qui in officio eſst, pertinere videtur, ut ob prædictã rationem

^† in illo perduret, & ſsi tempus ſsuæ adminiſstrationis finitum ſsit, donec ſsucceſsſsor actualiter eiuſsdem officij poſsſseſsſsionẽ apprehenderit. Quod in minoribus, & maioribus iudicaturis obtinere, & in praxi ſservari, in idq́ue textu illum communiter adduci, tradit Guid. Papæ q. 501. & conſs. 168. & alij relati ab Aviles in cap. Prætorum, cap. 5. verb. Suſspendidos, num. 6. & ſseqq. Molina lib. 1. de Hiſspan. primog. cap. 25. num. 8. Idq́ue adeò verum eſsſse docet Romanus ſsingul. 395. idem Roman. & alij in l. diem functo, de offic. aſsſseſsſs. & latè Aviles ubi ſsup. num. 15. & 16. ut pro hoc tempore, quo ultra metas ſsui officij ſsedet poteſstas, debeat quoque habereſsalariũ: cuius doctrinæ rationem reddens Iacob. Bõjour in d. l. meminiſsſse: Non enim (inquit) finitum officium putamus, donec ſsucceſsſsor locũ adiverit, prout & Bart. ſsenſsit in l. legati, D. de offic. Proconſs. & idem docet Matienz. in l. 1. gloſsſs. 21. num. 14. tit. 10. lib. 5. Recop. & Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 2. num. 23. ubi probat, etiam poſst lapſsum termini durare officium in per ſsona Correctoris, uſsque ad adventum, & notificationem tituli ſsucceſsſsoris, & adducit illud Cicer. ad Atticum: Non putet nos Senatus, antè oportere decedere, quã nobis ſsucceſsſsum ſsit.

Tertiò, pro eadem ſsententia facit, quia quantumvis expreſssè, & generaliter iura in contrarium allegata loquerentur, & per adventum ſsucceſsſsoris in provinciam, deceſsſsoris officium omninò expirare, dicerent, adhuc tamen intelligenda eſsſsent, ſsi ſsucceſsſsor litteras ſsuæ proviſsionis oſstenderit, & illis præſsentatis, & inſspectis, ſsolito modo, & loco, ad provinciæ ſsibi commiſsſsæ gubernationem receptus fuerit;

^† nihil namq́ue reſscriptum prodeſsſse ſsine præſsentatione, neque eius virtute auferri, vel conferri iuriſsdictionem, optimè ſscripſsit Bald. in l. 1. C. ut lite pẽd. & in l. falſsus, num. 17. C. de furt. Hippol. de Marſsil. in l. ſsi quis, D. de quæſstion. num. 66. Puteus de ſsyndic. verb. Officialis, cap. 3. num. 2. & ſseqq. & verb. Electio, cap. 3. & Aviles ubi ſsup. num. 5. 6. & ſseqq. ubi inquit; hoc in omnibus iudicibus, & adminiſstratoribus procedere, & ita in alijs Regnis, & præcipuè in Hiſspania ſservari, & practicari, quòd antequàm ſsucceſsſsor ſse præſsentet in CõcilioConcilio civitatis, & baculum accipiat, prædeceſsſsor iudicat, & negotia expedit, licèt ſsucceſsſsor ſsit in civitate, de qua praxi teſtãturteſtantur etiam Curia Piſsana lib. 1. cap. 13. num. 6. Avendañ. cap. 19. Prætor. n. 18. Simãcas de Repub. lib. 8. cap. 2. num. 7. Caſstillo de Bobadilla in Polit. lib. 5. cap. 1. num. 5. & Curia Philip. 1. par. §. 3. num. 6. Quini|

p. 1036

mò

^† & iusiurandum de officio rectè gerẽdo, & adiminiſstrando, præſstare debet, niſsi iã illud in manibus providẽtis præſstiterit, quod ni fecerit, uriſsdictionem exercere nequit, & nulla erunt quæcunque gerere attentaverit, ut diſsponitur in l. 3. tit. 9. lib. 3. Recop. l. 1. tit. 18. lib. 5. & l. 8. tit. 2. lib. 7. Recop. & tradit optimè Bald. conſs. 120. lib. 4. Avend. in cap. Prætor. 2. par. cap. 2. n. 1. & 2. & 1. par. cap. 19. num. 18. ubi inquit, quòd ante apprehenſsionẽ poſsſseſsſsionis non habet quis ius quæſsitum in officio, Paz in praxi 1. tom. 8. part. cap. unic. num. 1. & Caſstillo ubi ſsup. num. 9. Vincent. de Franch. deciſs. 393. num. 4. & plura de huius iuramenti ſsormulis tradens Simancas ubi ſsup. lib. 7. cap. 15. & 16. Ego ſsup. hoc lib. cap. 2. num. 9. & ante omnes Angel. in Auth. ut iudices ſsine quoq. ſsuffrag. §. iusiurandum, collat. 2. dicens, quòd poteſstas tunc habet iuriſsdictionem, non cùm civitatem ingreditur, ſsed poſstquàm iurat, & adminiſstratio ſsibi decernitur, & gloſsſs. in l. privatorum, C. de iuriſsd. ubi inquit, quòd habet iuriſsdictionem, licèt non effectum iuriſsdictionis, & Bart. in l. ex uno 43. D. de milit. teſstam.

Qvartò facit, quia ne quis exiſstimet, hæc, quæ proximè diximus, in minoribus iudicibus, & magiſstratibus procedere,

^† Legatos autẽautem à latere, & Proreges (de quibus loquimur) propter excellentiam ſsuæ dignitatis, & immediatam Pontificis, vel Regis repræſsentationem, à tituli exhibitione, & præſsentatione excuſsari, atque adeò, illâ omiſssâ, poſsſse habenas gubernationis ſsuſscipere, ſsimulatq́ue provinciarum ſsibi decretarum fines ingreſssi fuerint; ſsciendum eſst, idem in eis, quod in alijs Magiſstratibus hac in parte obſservari. Nam licèt diu, & multum controverſsa fuerit illa quæſstio, utrùm Legatis de latere, & alijs Nũtijs Apoſstolicis de ſsua legatione, & commiſsſsione fides habeatur, quamvis eius litteras non oſstẽderint? & affirmativam partem tenuerint plures, quos ſsuprà retulimus. Contraria tamen longè verior & communior eſst, quãquam latè & optimè defendit Barbacia d. tract. de Legat. q. 1. num. 5. Speculat. in eod. tit. §. ſsupereſst, Boer. n. 28. Villadiego q. 6. num. 15. & ſseqq. 1. par. Petr. Gambarus lib. 1. in princ. verſs. Qualiter Legatus, num. 1. & ſseqq. & Marc. Anton. Cuchus lib. 2. maior. inſst. tit. 5. num. 50.

Qui omnes, & plures alij, quos referunt, concorditer tenent, Legatum, quamvis ingreſsſsus vit, non ſsolùm provinciam, verùm & civitatem, ſseu locum, qui eiuſsdem provinciæ ſsit caput, non priùs iuriſsdictione ſsuâ uti incipere debere, quàm legationis ſsuæ litteras in Curia Præſsidis eiuſsdem provinciæ manifeſstaverit, & de mandato ſsibi munere apod illum codicillos exhibuerit, & publicè intimaverit; nunquam enim Apoſstolicæ ſsedis moris fuit, abſsque ſsignatis apicibus undecunque legationẽ ſsuſscipere,

^† cap. nobiliſssimus, 97. diſst. cap. lectis, 63. diſst. l. prohibitum, C. de iure fiſsci, lib. 10. ubi Bart. & DD. idem Bart. & DD. per text. ibi in Auth. de collat. §. eos, & in l. 1. C. de ſsuperind. lib. 10. melior text. in l. 1. C. de mandatis Principum, ubi Imperator ait, nemini quicquam, niſsi quod ſscriptis probaverit, eſsſse credendum, neque ullius dignitate terreri, ſsive ille Tribuni, ſsive Notarij, ſsive Comitis præferat dignitatem, ſsed ſsacras ſsemper, hoc eſst Imperiales, ſsive Regales litteras, eſsſse quærendas. Quem textum, cùm ita generaliter loquatur, Præfectũ Prætorio, Præſsidem, & Proconſsulem, & etiã Cardinales ipſsos comprehendere, advertit Bart. & DD. ibîdem. Et in terminis notat Barbacius ubi ſsup. num. 7. qui in favorem huius opinionis plurima alia iura eleganter expendit, & contrarijs argumentis reſspondet.

Ex quibus planè ſsequi videtur,

^† quòd cũ neque Legati de latere, neque Proreges, de quibus ſsermonem inſstituimus, litteras, vel codicillos ſsuæ dignitatis oſstendant, quouſsque ad locum perveniunt, in quo ſsolemni & conſsueto modo recipiendi ſsunt, non debeant antè, neque poſssint, provinciæ onus ſsubire, etiam ſsi illam ingreſssi fuerint. Maximè cùm praxis, quæ eſst optima legum interpres, hæc omnia auctoritate ſsuâ communiat, à qua facilè recedere non debemus, l. minimè, l. ſsi de interpretatione, D. de legibus, cum vulgatis. De qua

^† nominatim in Proregibus loquẽtes, & Horoſscij contrariam ſsententiam reprobantes, quam Carraſscus malè, adeò ſsecuram putat, teſstantur Capicius deciſs. 151. n. 7. Vincent. de Franch. deciſs. 303. num. 1. PõtePonte de poteſst. Proreg. tit. de aſsſsenſs. Reg. §. 5. num. 21. & ſseq. Maſstrill. de Magiſstrat. lib. 5. cap. 6. n. 106. & ſseqq. Marius Muta ad cap. Regni Siciliæ tom. 3. cap. 8. pag. 50. & ſseqq. & noviſsſsimè Dom. Valençuela conſs. 190. numer. 24. & ſseqq. & Fontanel. de pact. nuptial. 1. tom. clauſs. 4. par. 1. gloſsſs. 10. num. 100. fol. 153. ubi allegat Ferrer. in 3. par. obſservant. cap. 413. & reſsolvit, quòd in Cathalonia, notenquàm regimini muneris ſse immiſsceant novi Locumtenẽtes generales, iurare tenẽturtenentur, & audire ſsententiam excommunicationis, exiſstendo præſsentes in eo Principatu, & non poſsſse dici, interim dum hæc facta ſsint, locum eſsſse proviſsum. Et idem expreſssiùs, loquens in Prorege Peruano, decidit ſsched. an. 1555. cuius ſstatim mentionem faciemus, quæ tempus ſsexenij, quod aſssignat ad hoc officiũofficium, cur|

p. 1037

rere iubet: Deſsde el dia que llegàre à la ciudad de los Reyes, i tomàre poſsſseſsſsion de cargo.

Qvae ſsi vera ſsunt, iam apparet, non poſsſse deceſsſsorem,

^† antequàm ſsucceſsſsor poſsſseſsſsionem apprehẽderit, ei officio cedere, & ut iuriſsdictione utatur permittere, quemadmodũ nec ſsucceſsſsor, ſsemel receptus, poterit conſsentire, ut deceſsſsor, dũdum in provincia moratur, officium, quo functus erat, exerceat, prout quoſsdam, dũdum ſse nimis urbanos exhibere volunt, feciſsſse comperimus, ut præter alios ex ſsup. relatis, apertè docet Bobad. d. lib. 1. c. 2. n. 23. ibi: De tal manera, que haria mal el Corregidor, ſsi antes q̃ el ſsuceſsſsor llegaſsſse, dexaſsſse el oficio, i administraction de juſsticia, i podria ſser por ello ſsindicado, ut per Amedæum & Aviles, quos ibid. allegat. Hæc enim, quæ

^† publici iuris ſsunt, privatorũprivatorum placitis commutantur, l. privatorũprivatorum, C. de iuriſsd. omn. iud. l. neque ex Prætorio, de reg. iur. Et qui ſsemel

^† imperium, & poteſtatẽpotestatem accepit, non poteſst illud à ſse, niſsi in manibus Principis, abdicare, l. legatus, D. de off. Proc. notat Specul. d. tit. de legat. §. fin. n. 6. verſs. Quia ſsi iste, & Cuchus d. tit. 5. n. 202. licèt negare nolim, nec poſssim,

^† prudentius, & urbanius facturum Proregem, qui ſsucceſsſsorem iam in provinciã ingreſsſsum ſsperat, ſsi ſsolùm in negotijs neceſsſsarijs, & quæ celerẽ expeditionem deſsiderant, iuriſsdictionẽ, quam habet, exerceat, proviſsiones autem officiorũofficiorum, beneficiorum, & Commendarum, & ſsi quæ ſsunt alia eiuſsmodi, quæ dilationem patiãturpatiantur, ſsucceſsſsori reſservet, ut eum ſsibi gratiorem, & devinctiorem habeat. Quod ſsemper maximè curare oportet, & ſsi fieri potuerit, non ſsolùm ab officio, verũverum

^† & à provincia diſscedere, antequã in eam ſsucceſsſsor adveniat, & concurſsum cũ eo vitare, qui ferè ſsemper damnoſsus eſsſse ſsolet, & plures rixas, ſsimultates, & diſscordias excitare, ut in Neapolitano, & Peruano Regno contigiſsſse multis exemplis comprobari poſsſset. Quamvis caput 72. inſstruct. Proreg. & ſschedula ann. 1620. ex quibus formantur l. 26. & 27. in ſsummar. Recop. leg. Ind. lib. 4. tit. 3. hunc concurſsum opportunum eſsſse ſsignificent, dum iubent:

^† Que el Virrei que ſsaliere entregue al que le ſsucediere los deſspachos que tuviere, i le aviſse del eſstado de ſsu execucion, i del en que dexa las coſsas del Reino: i el ſsuceſsſsor le comunique à èl las inſstrucciones que lleva; quod tamẽtamen etiam per ſscriptum commodè fieri poteſst, ut plures Proreges fecerunt, quorum utiles & ſsatis prudentes adſsucceſsſsores animadverſsiones penes me habeo. Et ob has fortè contentiones vitandas, & expenſsas populorum, edita fuit ſschedula Regia, quæ iubet,

^† ut Prorex Peruanus per mare iter faciat, & per alteram noviorem dat. Lermæ 5. Iulij ann. 1608. laudatur Dom. Marchio de Monteſsclaros Peruanus Prorex, quòd per mare ex Paitæ portuad Limam iter fecerit: Por eſscuſsar a los Indios i Eſspañoles del embaraço i gaſsto que en eſstas ocaſsiones ſse ſsuele ſseguir. Quod ortum habet ex text.

^† in d. l. obſservare, §. ingreſsſsum, D. de offic. Proconſs. ubi refertur conſsuetudo Aſsiæ, in quam per mare Proconſsules applicare iubebãturiubebantur, & inter urbes ma trices Epheſsum primam attingere.

Porrò licèt hæc ita ſse habeant, quoad exercitium officij,

^† dignitas tamen, & ius ad illud, adeò radicantur in novo electo, poſst ipſsam electionem, ut etiam ſsi ante adeptam poſsſseſsſsionem mori contingat Regem, qui eum elegit, adhuc recipi debeat, abſsque nova iuſsſsione, ſsive confirmatione ſsucceſsſsoris in Regno, ut de facto habuimus Limæ in recelptione Dom. Proregis Marchionis de Guadalcaçar, pro quo allegavi text. & gloſsſs. verb. Reputantes, in cap. 2. de offic. legat. lib. 6. ubi inquit: Hoc procedere, quia ordinarius, & non delegatus, text. & ibi Gregor. Lopez, verb. Mantenerlo, in l. 2. tit. 10. par. 1. Mier. de maiorat. 4. par. q. 10. n. 4. 5. & 6. & Pinel. in Rubr. C. de reſscind. 1. par. n. 31. ubi refert aliquos, qui contrariũcontrarium tenuerunt, & Azeved. per text. ibi in l. ult. tit. 1. lib. 2. Recop. Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 16. n. 51. & lib. 2. cap. 20. n. 38. ubi reddit rationẽrationem, quòd

^† Regia dignitas nunquam moritur, l. proponebatur, D. de iudic. c. quoniãquoniam Abbas, & ibi DD. de off. deleg. Ang. in Auth. ut nulli iud. in princ. & §. hoc, cap. 2. de off. legat. lib. 6. Bald. Alberic. & alij in l. Iuriſsperitos, D. de excuſs. tut. Bart. & Bald. in l. de pupillo, §. ſsi quis ipſsi Prætori, D. de novi oper. nuntiat. Boer. deciſs. 149. num. 11. Alvar. Valaſsc. de iure emphyt. quæſst. 34. num. 6. Gama deciſs. 353. & Cabed. deciſs. 20. num. 6. par. 2. Maſstrill. de Magiſstat. lib. 5. cap. 6. num. 111.

Receptuſsq́ue Prorex,

^† etſsi in eius titulo ad beneplacitũbeneplacitum Regis officium habere dicatur, quod perpetuitatem denotare ſsolet, ut dixi ſsup. lib. 2. cap. 2. num. 53. per ſsched. tamen dat. Bruxell. 10. Mart. ann. 1555. quæ extat in 1. tom. impreſsſsar. pag. 237. & agit de electione Proregis Poruani Marchionis de Cañete ſsenioris, declaratur, ut illud beneplacitum pr ſsexennium intelligatur: I q̃ eſstos ſseis años corrã, i ſse cuenten deſsde el dia q̃ llegàre à la ciudad de los Reyes, i tomàre la poſsſseſsſsion de los dichos cargos en adelãte: & idem inſsinuatur in alia noviori ſsched. 28. |

p. 1038

Martij ann. 1620. directa ad Proreg. Peruanum Dom. Principem Squillacenſs. quæ ei licentiam præbens, ut in Hiſspaniam repedare poſsſset, ait: Pidiendome licencia para que lo pudieſsſsedes hazer cumplidos los ſseis años, porque preſsuponeis fue vueſstra proviſsion.

Quamvis nuper ann. 1635. poſst aliquas ſserias conſsultationes Regium decretum expeditum fuerit, ut in titulis, eiuſsmodi munera ad triennim concedi dicantur, ut facilior, & iuſstior remotio eſsſse poſssit, ſsi in eis Proreges minus benè ſsegeſsſserint, cùm è cõtrariocontrario ſsi rectè procedere comperiantur, & id expedire viſsum fuerit, facilis ſsit prorogatio, ſsive continuatio. alium ſsucceſsſsorem eis non dando, neque mittendo, ut modò fieri videmus cum Excell. Prorege Peruanao Dom. Comite de Chinchon, qui per decem, & plures annos illud laudabiliter exercet. Quo in decreto videtur habitus reſspectus ad verba Caſssiod. lib. 7. in. form. Præſsidatus 2. ubi poſstquàm dixit, hanc dignitatem ad annum tantùm concedi ſsolere, & rationes huius diſspoſsitionis expendit, ſsic ſsubdit: Sit in veſstro propoſsito adminiſstrationem unius anni ſsuſscipere: noſstrum est, merentibus tempus augere, quia non facilè removere cupimus, quos iustos eſsſse ſsentimus.

Et ſsanè triennij ſspacium exiguum eſst ad expenſsas, & tædia tot itinerum, & navigationum perferenda, & ad cognoſscendas, & regendas tot ac tam latas, vaſstaſsq́ue provincias,

^† cùm Proregnium Peruanum per mille, & plures leucas in longum extendatur, & Mexicanum totideem in aliquibus partibus dominetur, ut refert Herrera in deſscript. Indiar. pag. 46. Nec obſstat quòd ſsi in titulis

^† præfigitur tempus triennij, poſst illud, officium expirare videtur, ex traditis à Bald. in dict. l. meminiſsſse, Guid. Papa, & eius Additionat. deciſs. 501. Stephan. Gratian. diſscept. 184. num. 46. & Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 2. num. 23. Nam illud procedit in iudicibus delegatis, Proreges autem ſsunt ordinarij, ut ſsuprà retulimus, & ita etiam lapſso conſsueto offficij tempore, illud uſsque ad receptionem ſsucceſsſsoris continuare poſsſsunt, etiam ſsi prorogatio ipſsis miſsſsa non fucerit, ut tetigi ſsuprà hoc capite num. 19. & apertè probant ijdem Auctores nuper citati, & eos referens Fontanella dict. gloſsſs. 10. num. 99. & vel ipſsa

^† Principis diſsſsimulatio in non mittendo ſsucceſsſsore, ex vi dicti decreti, poteſst habere vim prorogationis, quæ ſsemper in eiuſsmodi maioribus muneribus, & officijs amplexanda eſst,

^† quorum gravitas ſsummam experientiam, & maturitatem requirit, quæ ſsi crebrò facilèq́ue mutentur, acquiri non poteſst, ut aliàs obſservat Bodinus lib. 4. de Repub. cap. 4. Simancas lib. 8. cap. 37. Petr. Greg. lib. 4. cap. 4. Bobad. plura circa hunc articulum adducens, in dict. Polit. lib. 1. cap. 17. per totum, Melchior Iun. in quæſst. iurid. polit. quæſst. 26. Canonher. in aphor. polit. pag. 251. & 276. Delr. in Adag. ſsacris 2. to. pag. 331. & 386. ubi inter alia illud Tiberij dictum expendũtexpendunt, hirudines,

^† quæ multo ſsanguine hauſsto tũpuntur, quieſscere; recentium morſsus acerrimos eſsſse. Et à Magiſstratibus prætereà novis, nova conſsilia, novas leges, novos mores, nova inſstituta, nova edicta, nova iudicia, novos ritus, novas legis actiones, novam denique rerum omnium faciem ad Rempub. permanare ſsolere. Et in noſstris terminis de Prorege Peruano loquens Matienz. in tractatu manuſscript. de moder. Regni Perù, 2. part. cap. 1. ubi addit,

^† virum huic muneri deſstinatum, & in eo aptum utilemq́ue repertum, & expertum, mutari non debere, quin potius multis, ac magnis honoribus affici, & eius relationibus magnam fidem tribui,

^† & alias, de querelis, vel calumnijs contra eum ſscriptas, reſspui, vel non lectas lacerari, ut olim Senatus Romanus feciſsſse legitur in accuſsationibus contra Quintum MetellũMetellum Numidiæ Proconſsulem, ut refert Valer. Maxim. lib. 2. tit. de Magiſstrat. in princip. & ipſse idem Matienz. in dialog. Relat. 3. part. cap. 52. num. 10. Et ut prudens factum

^† in Antonino Pio iſstud laudatur: quòd factus Impetator, nulli eorum, quos Adrianus provexerat, ſsucceſsſsorem dedit; eâq́ue conſstantiâ fuit, ut ſseptenis, ac novenis annis in provincijs bonos Præſsides detineret, ut in eius vita refert Iulius Capitolinus. Et

^† per quatuordecim detentus fuit in Proregnatu Peruano Dom. D. Franc. à Toleto, quòd eidem Regno utiliſsſsimum, & gratiſsſsimum fuit. Nã plenam eius cognitionem aſsſsequi potuit, ipſsum fermè totum, quod nullus alius fecit, perſsonaliter luſstrando, viſsitando, ac bonis, & aptis legibus, & ordinationibus inſstruendo.

Cùm autem, ut vidimus, Proregum officiũ temporale ſsit, eo finito,

^† finiri quoque videntur ea alia omnia officia iuriſsdictionalia, quæ ipſsi alijs minoribus officialibus virtute ſsuorum mandatorum conceſsſserint, niſsi hi fortè à Rege confirmationem impetraverint, argum. text. in cap. cùm non liceat, de præſscript. cap. acceſsſsorium, de regul. iur. in 6. & eorum, quæ in ſsimili tradit Innoc. in cap. 1. ad fin. de maior. & obedient. Bald. Afflict. Gam. Ant. Gab. Molina, & alij, quos pro hac opinione citat Cabed. deciſs. Luſsit. 21. p. 2. |

p. 1039

ubi in terminis proregum loquitur, & ita iudicatum fuiſsſse tradit poſst capic. deciſs. 136. Quod & Ego aliquando à novis proregibus factum vidi, qui ſstare noluerunt proviſsionibus factis à ſsuis deceſsſsoribus. Sed frequentius, ſsecurius, & urbanius eſst, ut eas ſsi alia iuſsa cauſsa non interveniat, per conſsuetum tempus conſservent, & tueantur, ut modò ab Antonino pio Factum rectuliumus, & fieri debare latè probat doctiſsſs. Barboſs. in l. quia tale, à n. 76. cum multis ſseqq. uſsque ad ſsin. D. ſsolut. matr. & Maſstrill. de Magiſstratib. lib. 5. cap. 6. n. 195. & ſseq. ubi benè diſstinguit inter officia ad certum, & limitatum tempus à Prorage conceſsſsa, ut hæc pro toto eo tempore conſservari debeàt, ſsecus ſsi ad beneplacitum, quonià hæc, finito eius officio, expirabunt iuxta Capicij & Cabedi ſsententià, quæ de his intelligi debat. Sed nihilominus (ut dixi) ab his proviſsionibus in fine oſsſsicij abſstinere debent, tum propter hoc periculũpericulum refciſsſsonis, & indignationis ſsui ſsuccefforis; tum maximè

^† quia ſsembar eſst præſsumtio cõtra ea, quæ officiales faciunt in fine oſsſsicij, quia eo tempore ſsolent eſsſse gratiofi, ut docet Anchar. inter coniſsila alderin. conſsil. 206. ad med. Fulgoſs. conſs. 106. n. 2. in ſsin. quos refert & ſsequitur Card. Tufch. verb. Officialis, cõcluſs. 103.

Vtrũm autem ipſsi Proregas moriẽtes, vel

* abſsentiam facientes, poſssint alios fuo loco ſsubſstituere, & relinquere, quouſsque de novo prorege à principe provideatur, inſspecto iure communi diſsptuari quidem poterat. ex traditis ab eodẽeodem Maſstrill. d.c. 6. n. 264. & n. 176. ſsed de iure noſstro IndiarũIndiarum expreſssẽ decilum eſst. ut hoc facere non poſssit, ſsed Regales Audiẽtiæ in proregali munere ſsuccedàt, & defuntcti, vel abſsentis vices gerant, & ſsuppleant, ut latiùs dixi ſsupra hoc lib. cap. 3. ex num. 47.

CAPVT XII. De Regio ac Supremo Indiarum Consilio, eiusque auctoritate, & iurisdictione, officiorum, legum, atque schedularum Regiarum consultatione, & promulgatione, & an, & qualiter in eo de Secudis Supplicationibus, Tenutis, & Violentijs Ecclesiasticorum iudicum cognoscatur?

CAPVT XII. De Regio ac Supremo Indiarum Conſsilio, eiuſsq́ue auctoritate, & iuriſsdictione, officiorum, legum, atque ſschedularum Regiarum conſsultatione, & promulgatione, & an, & qualiter in eo de Secũdis Supplicationibus, Tenutis, & Violentijs Eccleſsiaſsticorum iudicum cognoſscatur?

SVMMARIVM CAPITIS Dvodecimi

1 REgum Hiſspanie laus & gloria in conſsilijs, & conſsiliarijs, per quos ſsua regana gubernant.
2 Conſsilij. & bonorum conſsiliariorum utilitas, & neceſsſsitas, & de eorum qualitatibus, remiſsſsivè.
3 Conſsilij ſsupremi indiarum creatio, infittutio, & laudas.
4 Gubernatio Indiarum qualiter administraretur ante erectionem conſsilij earũ.
5 Adam Contzen verba referuntur de laudibus, & bonis effectibus CõſilisConſilis Indiarũ.
6 Auctor refert tractatum, quem ſsecripſsit ſsuper preſstãtia, & Præcedentia CõſilijConſilij Indiarum
7 Senatus Indiarum alia omnia præcedit in magnitudine, latitudine, divitijs, & alijs proventibus provinciarum, quas adminiſstrat.
8 Conſsilium Indiarum eſst veluti pars, ſsive aula diviſsa à ſsupremo conſsilio caſstellæ, & eius iuribus, honoribus, & præeminentijs gaudere debet.
9 Tituli Regun Hiſspaniæ claudi ſsolent ſsub inſscriptine, Hiſspaniarum, & Indiarum Rex, & quere?
10 Conſsilij indiarum auctoritas, poteſstas, & latiſsſsima iuriſsdictio perpenditur, & Auctores, qui de ea agunt.
11 Senatus Indiarum supremus eſst, in cauſsis ſsibi reſservatis, relatis ordinationibus, & Auctoribus hoc apertè dicentribus, & alia Tribunalia, & Iudices in eis inbibẽtibus, & num. ſseqq.
12 Præfetus prætorio urbis Romanæ, de quibus cognoſscerct, & qualiter ei aßimiletiur ſsupremus senatus Indiarum?
13 Senatus Indiarum, præ omnibus, de converſsione, & bona tractatione Indorum, & de rebus gubernationem tangentibus curare iubetur.
14 Evocatio, & avocatio cauſsarum licèt Principi, & ſsupremis conſsilijs premiſsſsa ſsit, rarò tamen, & nõnon niſsi ex magna cauſsa hoc facera debent.
15 Conſsiliarij Indiarum in ipſsarum deſscriptione, historijs, & notitijs ſsumma cura inſstrui debent, & ordinatio ipſsius Conſsilij, quæ id præcipit.
16 Reipublicæ qui cõſulereconſulere vult, debet priùs ipſsam noſscere.
17 Conſsilium bonum dare non poteſst, quinõ intelligeit id, de quo diſsputatur.
18 Imperaratores prudentes qualiter ſsemper babre ſsolernt apud ſse breviarium, ſsive latereulam Imperij.
19 Conſsiliarij debent eſsſse Hiſstoriæ, Coſsmographiæ, Philoſsophia, & aliarum ſscientiarum periti, ex pineda, oſsſsorio, & alijs.
20 Conſsitiarij Indiarum cauti eſsſse debent in audiendis, & credendis relationibus, quæ exilis provincijs mitiunter.
21 Credulitas nimia ſsemper damnatur, & eſst matter deceptionum.
22 Conſsiliarios Indiarum ex indigenis, vel ibidem verſsatis, eligi debere, ſsæpè tractatum eſst, & quare?
23 Senatus Indiarum proponit, & conſsuttat |
p. 1040
Regi omnes Ministros, & prælatos, ac præbendarious, & alios Oſsſsiciales illarum partium, ſsublata Camera, quæ olim adhoc eſsſse ſsolebat in eodem Conſsilio.
24 Conſsiliarij Indiarum multum ſsatagere debent pro bonis Miniſstris, & Prælatis Regi proponendis proprijs affectibus, & utilitabus inſsuperhabits.
25 Vtilitas privata multum ſsolet officere publicis cinſsilijs, ex Plin. sidon. Apollin. & alijs.
26 Conſsultantes indignos quodammodò pro eorum malè geſstis tenentur.
27 Conſsiliarij quò plus princeps de ipſsis cõfiditconfidit, eò fideliores eſsſse debent, & qualiter aliqui eum decipiant.
28 Dio-cletianus cur dixerit eſsſse difficillimũ benè imperare?
29 Imperator bonus, cautus, optimus, qualiter à malis Miniſstris vendi, ſseu decipi ſsoleat.
30 Ministrorum & Magistratum aptitudo & merita, non tam ex ſsanctimonia, quàm ex ſsufficientia ad munus gerendum æſstimarl debet.
31 Conſsiliarij quas qualitates in Miniſstris, quos Regi proponunt, attendere debeãtdebeant, & an poßint eligere dignum, omißo digniori?
32 Viri litterati conſsultandi ſsunt prinicipi, quia tenetur eos remunerare.
33 Celeritas in approbatione perſsonarum, reprobatur ã iure.
34 Celeritas, & ira impediunt recta cõſsilia.
35 Magiſstratum exſsola ſsufficientia æstimandum, & eligandum aſsſserit Plato, cuius verba referuntur.
36 Eligantes non ſsalvant conſsicientiam ſsuã eligendo illum, cuius plenum non habent notitiam.
37 Imperitos qui ad publica munera promovent, qualiter, & quibus exemplis reprebendat perſsius, cuius carmina reſseruntur
38 Confliarij ſsumma puritate, & cbriſstiana libertate in conſsultationibus principi faciendis procedere debent.
39 Principi non dulciora, ſsed optima ſsunt conſsulenda.
40 Conſsiliarij boni non debent principem plus timere quàm Deum, ex Apopbtegm. Reg. Alfonſs. Arag. Veritatis cauſsa ſsupplicium pati melius eſst, quàm pro adulatione beneficium, ibid.
41 Adulatio in Conſsiliarijs principum eſst ſspecies proditionis, detractionis, & calumniæ.
42 Principum votis reſsiſstere eſtrarũeſtrarum genus confidentiæ.
43 Vaſsſsallus quilibet qualiter debeat procurare bonum ſsui Regis, ex lege partitæ.
44 Cõſsilliarious debet, quoad ſsentit, dicere, eticã ſsi videat ſse ſsolum in ſsua ſsententia permanſsurum.
45 Prævaricatio eſst tranſsire dicenda, vel quæ dicuntur nervosẽ, & efficaciter non effari, ex Plin. Ium.
46 Reipublicæ minus damnum affert malus Priniceps, quàm mali conſsiliarij.
47 Conſsiliarij debent memoriæ figere orationem Quinti Capitolini, que refertur, ex Tito livio.
48 Legum ordinatio ſsupremo Indiarum CõſilioConſilio commiſsſsa eſst, & qualiter in hoc conſsiliarij ſse habere debeant?
49 Legas provincijs Indiarum in communi apatas promulgare difficilimũdifficilimum eſst, & quare?
50 Legas proprias, & ab alijs diverſsas unaquæque provincia requirere ſsolet, & an detur lex, quæ poſsit univerſso genere busmano eße conformis?
51 Lunæ fabulam, quæ matri veſstẽ petebat, qualiter applicet Plutarc, & alij ad difficus Itatem legum ferendarum in provincijs, quæ quotidie mutantur.
52 Legas non proferri pro gubernatione Indiaram, ſsed ſsatius eſsſse omnia prudẽtis Gubernatoris arbitrio, & diſspo ſsitioni relinquere, aliqui cenſsent, & quare?
53 Rex bonus melior eſst, quàm bona lex; & Magiſstratus lex loquens à cicer. appeallatur
54 Leges & reſscripta ſsuoram prædeceſsſsorum qui Impp. Romani abolere tentaverint, & ſsibi arbitrium liberum in omnibus reſservare.
55 Magiſstratus legibus viniciendi ſsunt, & pauca & parva eorum arbitrio relinqui debent.
56 Legas funt oculi Reip & plura de earum utilate, & præciſsa neceßitate, remißive.
57 Legas plures, & ſseveriores in remotis provincijs conſstitui debent, & quare?
58 Principum iuſsſsa in remotis provinijs evaneſscunt, ex Contzen, Acoſsta, & alijs.
59 Regna longè diſstantia diſsſsiculter bonam gubernationem admittunt.
60 Peccatum nullum eſsſse quod ab Imperatoribus emendari non poſssit, vel vires eorũ ſsuperet, dixit Nicetas, & an verè?
61 Senatus Indiarum ſsemper providas, aptas, & utiles leges illis provincijs dare curavit
62 Proviniæ Indiarum debent regi legibus Regni caftellæ in caſsibus ſspeciali lege Indiarum aliter non deciſsis.
p. 1041
63 Regna, & provinciæ alijs acceſsſsoriè unitæ, & incorporatæ, ipſsarusm legibus, imò & conſsultationibus uti debent.
64 Ius municipale Indiarum frequẽtiùs per schedulas as Regias constitui, & expediri ſsoletm, quæ epistolis, vel reſscriptis Roman. Impp. comparari Poſsſsent.
65 Schedulæ Regiæ, & reſscripta, & epiſstolæ principum, an, & quando ius generale conſstituant?
66 Schedulæ ad unam Provinciam, Proregem, vel præſsidem miſsſsæ, an, & quando in alijs pro lege recipi, & obſservari debetant?
67 Schedulæ direcctæ ad aliquem proregem, vel Gubernatorem, etiãetiam ſsub nomine proprio, ab eius ſsucceſsſsore in officio impleri poſsſsunt, & debent.
68 Anteceſsſsoris, & ſsucceſsſsoris perſsona, eadem in materijs officij, & implementi reſscriptorum cenſsetur.
69 Legibus novies in conſsultandis, & conſstituendies ſsumma requiritur maturitas, & quòd an duraturæ ſsint, inſspiciatur.
70 Legas utitas quartum Reip. profint? inutiles, vel inconſsultæ plus damni aſsſserunt, quàm homines occidere.
71 Legas etſst aliquando mutari, aut revocaripoßint, id tamen non niſsr rarò, & ex argentiſsſsimis cauſsis ſsieri debet.
72 Variatio in legibus, & in alijs conſsilijs, tam in principibus, quàm in conſsiliarijs, valdè vitaperabilis eſst. L. ſsin. G. de modo mulct. expenditur, & illuſstratur, ibid.
73 Legum initia ſsember ſsolement eſsſse diſsſsicilia, & vindicta egere, ſsed poſsteà uſsu faciles fiunt.
74 Leges ſsunt ſsimiles medicinæ, ex D. Hier.
75 Leges novas edere aliquando expedit, & putare, quòd non omnia apud proires meliora, ex Tacito.
76 Legas ſsuper rebus, & negotijs Eccleſsiaſsticts, qualiter ſsoleant à ſsupremo conſsilio Indiarum exepediri, & quãquam vim habent.
77 Princeps ſsecularis ad directionem, & meliorem executionem legum Eccleſsiaſsticarum leges edere potest.
78 Verba Ruego, i encargo, in legibus, vel proviſsionibus prinipum ſsecularium ad Eccleſsiasticos directa, quam vim habeant?
79 Schedulæ, & inßiones principum non oportet, at in ſsui concluſsione contra tranſsgreſsſsores verbis inſsolitis excandeſscant, & notatur contrarious uſsus, quib, die increbuit.
80 Leges antiquæ contentæ erant tranſsgreſsſsores earum bac tantùm comminatione compeſscere, quod ſsecus factum erit, improbè factum erit, & quare?
81 Indignationis principis pœna quæ ſsit, & quando incurratur?
82 Senatus ſsupremus IndiarũIndiarum qualiter cognoſscat decauſsis commendarum IndorũIndorum, & de Reſsidentijs, & Viſsitationibus iudicum? remiſsſsivè.
83 Secundæ Supplicationis cognitio pertinet ad ſsupremum Indiarum Senatum, & qualiter in eo practicetur diverſsimodè à ſsupremo Regni Castellæ.
84 Audientie IndiarũIndiarum declare nõnon poſsſsunt, utrum ſsit, vel non locus gradui Scundœ supplicationis, niſsi ubi quantitas minor est, quàm quæ à lege requiritur, & ea interpoſsita, acta uriginalia remittere debẽtdebent, & num. 87.
85 Audientijs Indiarum remittitur arbitriũ gravandi onere fideiuſssionis partem victricum, ubi à victa Secunda Supplicatio interpoſsita eſst.
86 Supefluis cautionibus quis gravari non debet.
88 Secunda Supplicatio in litibus cœptis in Senatu Indiarum, omninò iuxta legas Caſstellæ, & earum praxim interponenda, & proſsequenda eſst.
89 Senatus Indiarum an poſsſsit cognoſscere de violentijs iudicum Eccleſsiaſsticorum, in cauſsis ad ſsuam iuriſsdictionem ſspectantibus, vel in eis ſsupremus Senatus Caſstellæ adiri debeat?
90 Tentutæ iudicium pro maioratibus Indiarum an in Senatu Indiarum agitari, & terminari poſsſsit? ad utr amque partem diſscutitar: & ardui caſsus reſseruntur, in quibus hæc quæstio ventilata fuit.
91 Leges ordinatoriœ non ſsolent extendi de loco ad locum.
92 Senatijs ſsupremi Senatus magna reverentia debetur.
93 Senatui Indiarum abſsolutè competit nomen conſsilij Regij, & per conſsequẽs eius effectibus gaudere debet.
94 Iuriſsdictio etiam delegata, & privilegiata datæ uni conſsilio, competit alteri, quod adinſstar illius erigitur.
95 Maioratus Indiarum benè admittere videntur indicum Tenutarium, ubi eorum prætenſsores in Hiſspania morantur.
96 Poſsſseſsſsio civiliſsſsima, quæ ex l. 45. Tauri ipſso iure transfertur in ſsucceſsſsores maioratuum Hiſspaniæ, etiam ad maioratus Indiarum extenditur.
97 Senatus ſsupremus repræſsentant perſsonam Principis, & illius iuriſsdictionem habet.

p. 1042

CAtholicorvm, Potentiſsſsimorumq́ue Hiſspaniæ noſstræ Regum gloria, & magnitudo cùm in multis excellat, tum maximè etiam ab exteris, imò & invidis nationibus, in eo laudari, & commandari ſsolet,

^†quòd pro ſsingulis Reguns, divino favẽtefavente auxilio, ſsuo Imperio ſsubiectis, lectiſssimos graviſſimorũgraviſſimorum virorum senatus, ſsive Conventus apud ſse habẽthabent, quorum conſsilo ea omnia, quæ ipſorũipſorum Regnorum ſstatui, tranquillitati, & utilitati cõvenire cenſsentur, providè, & opportunè diſsponant: & ſsubditos ſsibi populos in pace & iuſstitia contineant, ut latè & optimè tradit, & probat Camil. Borrell. de præſst. Reg. Catch. c. 66. & de Magiſst. edict. lib. 1. c. 8. Pet. Navarrete in diſscurſs. polit. c. 1. Ægid Gonçalez Davila Regius Chroniſsta, non minus virtute & morũmorum integritate, quàm omnigenâ eruditione cõſpicuusconſpicuus, in Theat. magnit. matritẽſs. ex pag. 337. ad519. ubi omnes Senatus, & eorũ inſstitutionem ſsigillatim recenſsent, Nicol. Bellus, & AdãAdam Contz. in locis ſstatim citandis, Card. palæot. qui Philipp. II. multis laudibus effert, in tract. de facri Conſsiſst. cõfultatconfultat. 5. par. q. 7. pag. 273. Quòd ſsuam Monarchiam, pro ſsumma Imperij potentia, & Regnoram amplitudine per varias Senatuũ claſsſses diviſsam habet, ut nihil ſsit grave, quod non priùs cum ſselectiſsſsimis ordinũordinum viris, pro rerum conditione, communicandum putet; & Ego, qui pleniùs cæteris, tà de hoc,

^† quàm de neceſsſsitate, & utilitate CõſilijConſilij, & qualitatibus bonorũbonorum Conſsiliariorum, plura cògeſsſsi, in 1. tom. de Ind. iure lib. 3. c. 2. ex n. 4. cum multis ſseqq. quibus nunc addo Pet. Gregor. lib. 24. ſsyntag. c. 1. & ſseqq. Mag. Marq. In Gubern. Chriſst. lib. 1. c. 5. §. 2. pag. 25. Illuſstriſsſs. Vlyſssip. Acuñã in in notis ad cap. prevenit 1. dift. 84. n. 5. pag. 712. ubi probat, quantũquantum opotteat prudentes conſsulere, & eorũeorum cõſsilijs obeſsequij, Canonher. in aphoriſs. polit. 1. tom. pag. 270. & 271. Gaſsp. Ensl. in tract. de Cõſsil. Calliſst. Remir. de lege Regia, §. 10. n. 3. & ſseqq. Melch. Iun. in quęſst. polit. ex q. 7. ad26. Laur. Grimald. & noviſsſs. Ioà. Brant. in tract. da opt. Senat. Bobad. in Polit. lib. 2. c. 6. per tot. & lib. 1. c. 17. in fin. ubi partes & qualitates boni Præſsidis exprimit, & Fràc. Zipæù in tract. de Magiſstr. & Adam Contz. omniò legendũ lib. 7. Polit. c. 7. cum multis ſseqq. præcipuè cap. 13. cui titulum ſsecit: Senatũ idoneum legendum eſsſse, eiuſsq́ue leges, itemq́ue de Conſsiliarijs, Navarrete diſscurſs. polit. 1. fol. 25. ubi refert notabilia verba Regis Alphonſsi XI. quibus ſsimilia ſsunt illa Theodor. apud Caſssiod. lib. 2. epiſst. 6. Deliberationis noſstra conſsilium virorum prudentum requirit obſsequium, ut utilitatis publicæ ratio ſsaPientum rniniſsterio compleatur.

Inter cætera autè Conſsilia, plurimũplurimum valet, & emicat illud,

^† quod ad meliorè Indiarũ Occidentalium gubernationem inſstututum eſst à D. Imp. Carol. V. 1. Auguſst. ann. 1524. in eius Præſsidem electo D. Fr. Garſsia de Loaiſsa Epiſscop. tunc Oxomenfi, poſsteà Cardinali, & Archiepiſscopo Hiſspalenſsi & Conſsiliarijs, Mag. Fr. Lud. Vaca Epiſscopo Canarienſsi, Doct. Gundiſsalvo Maldonado, qui poſsteà ſsuit Epiſscopus Civitatenſsis; Doctore Did. Beltrano, Protonotario Petro Martyre de Angleria, Doctore Laurẽtio Galindez de Carvajal, & Fiſscali Licent. Prato. Nam anteà

^† res earundem Indiarum, tanquam Regno Caſstellæ acceſsſsoriè unitarũunitarum, per Caſstellanum Senatum, vel aliquos graves viros ex eo ſselectos, dirigebantur. Quouſsque tot tantorumq́ue Regnorum vaſstiras, & immẽſsa amplitudo, ac negotiorum moles, propriũ (ut dixi) Conventum, ſsive Conſsilium extorfit; ut latiùs patere poterit, ex his quæ tradit Ant. de Herrera in hiſst. gener. Ind. decad. 1. lib. 5. cap. ult. lib. 10. cap. 16. pag. 344. decad. 3. lib. 6. c. 14. pag. 261. decad. 4. lib. 3. cap. 10. pag. 70. & in deſscriptione, quam poſst eiuſsdem 4. decad. finem adtexuit pag. 79. cũ multis ſseqq. ubi diſstinctè ſsupremi huius Senatus erctionem, & ordianationem enarrat, & quot in eo uſsque ad ipſsius tempora Præſsides, Senatores, Fiſscales, & Secretarij extiterint, quod etiam præſstat Ægid. Gundiſsal. ubi ſsub. pag. 477. & ſseqq. Gomara in hiſstor. Ind. 2. par. fol. 82. & 83. Ant. de Leò in tract. Conſsilij peculiarem hiſstoriam promittit.

Neque latuit

^† Adamo Cõtz. ubi ſsup. c. 10. §. 4. & 5. pag. 541. ubi, poſstquàm cum Nicol. Bello noſstroru Regum curãcuram in benè diſsponẽdis tot Conſsilijs, & Conſsiliarjis laudavit, ad Conſsilium IndiarũIndiarum ſspeciatim ſsermonẽ convertit, eiuſsq́ue inſstitutionè, & bonos effectus |

p. 1043

conjſsiderans, inquit, mediante tanti Senatus curâ & providentiâ, nunc res omnes adeò vaſsti ac remoti Imperij optimè conſstitutas eſsſse. Nam IndorũIndorum libertati, & bonæ ac ſsuavi tractationi plenè conſsultum eſsr, omniũomnium acta erroreſs'q́ue cognoſscuntur, & iudicantur, præ mioq́ue, vel pœnâ compenſsantur, cives omnes ita in officio continentur, ut cùm in Romano Imp. ià adulto, vix decenniũdecennium fine pluribus fedirionibus, conſspirationibus, ſsociorumq́ue expilationibus effluxerit, in Monarchia tamen Indiarum, tam longè diſsſsita, tam latè fuſsa, in tàta occaſsione fœderum cũcum Barbaris, in tanta peccandi licentia, vix ullæ defectiones, aut tumultus auditi fint, exceptis illis civilibus Peruanis bellis, quæ brevi Gaſscæi Licentati prudentiâ cõpoſsita fuerun; & tandem concludit: Hoc ſsignum eſsſse optimis legibus, viriſsq́ue Regnum abundare, & hoc eſsſse firmamentum Regni non modò potentiſs. ſsimi, ſsed ettam maximè ad Orientem, & Occidentem in diverſsa ſsparſsi. Quod omnia Viſsitatoribus, Scribentibuſsq́ue ad Regem, & Regta Conſsilia, ita plena ſsunt, ut initia machinationum, & iniuriarum facilè opprimi, & auctores cognoſsci poſssint.

Ego quoque

^† eiuſsdem Conſsilij IndiarũIndiarum inſstitione, & excellentias pleniùs cæteris proſsequutus ſsum in tractatu, què ann. 1629. typis excuſsſsi, pro defendenda, & adſstruenda eiuſsdem præcedentia ad SenatũSenatum Flandricum, tunc noviter conſtitutũconſtitutum, ſsive (ut eius Cõſsiliarij contendebàt) renovatum, aut inſstauratu: ubi latiſssimè probo,

^† tam ex multitudine, quàm ex latitudine, divitijs, fructibus, Provẽtibus, & utilitatibus provinciarũprovinciarum, quas regit, & adminiſstrat, non ſsolùm Flandricù, verùm & alia excellere debere, cùm ex his qualitatibus præcedẽtiæ, & ſseſsſsionis prærogativa metiri ſso leat. Necnon etiãetiam ex eo,

^† quòd ſsit veluti pars ſsupremi Senatus Regni Caſstellæ, licèt in alià aulam ob meliorem, & cò modiorem negotiorum expenditionè diviſsus, atq; ita illins iuribus, & præeminentijs gaudere debeat, arg. Caius 88. §. ult. D. de leg. 2. l. inter turtores 37. D. de adminiſst. tut. ibi: Nam diviſsit tutelæ, quæ nõnon iuris, ſsed iuriſsdictionis eſst, modũmodum adminiſstrationi facit, iunctis alijs, quæ tradit Bald. per texr. ibi in l. ſsi ut proponis, C. quom. & quando index, Grã mat. conſs. 66. n. 2. Menoch. conſs. 7. 11. n. 54. vol. 8. Vincen. de Franc. deciſs. 252. num. 7. & Ego ſsup. hoc lib. cap. 3. ex num. 70.

Quam Indicanæ Monarchiæ excellentià, & maguitudinè ſsatis intinuat

^† noſstrorum RegũRegum inſscriptio, qui ubi tutulos excelſsæ Maieftacis. quâ Deo favente fruuntur, in epitomè reducere volunt, faris habent, ſsi ſse Hiſspaniarum, & Indiaram Reges appellẽtappellent, quaſsi hæc ultima pars, reliquas alias vel æquet, vel ſsuperet, ut latè dixi & probavi 1. tom. de Ind. iur. lib. 1. cap. num. 62. & ſseqq.

Eâdemq́ue

^† ſsupremus Senatus earundem Indiarum gubernationi præpoſsitus, ira eminet & ſsolendet, ut vel teſstãte Herrera. Ægid Gonçal. Davila, & alijs es ſsup. relatis, eius iuriſsdictio per 4900. & plurcs leucas extendatur, omnia quæ in terra ac mari gerũtur in politicis, militaribus, in pace. & in bello, in civilibus & criminalibus comprehendens, & omnimodãomnimodam ſsuperioritatem exercens in Præſsidem, & AudientiãAudientiam RegiorũRegiorum Officialium iudicũiudicum domus, quam vocant de la Contratacion de Sevilla, claſsſsium onerariarum, & armatarũarmatarum ſsive præſidiariarũpræſidiariarum, quæ inde annis ſsingulis ſsolvunt, & ſsuper undecim AudiẽtiasAudientias, ſsive Cancellarias Regales, quæ eidẽeidem Senatui ſsubiacent; Regiq́ue noſstro Opt. Max. providendos conſsultet, atque proponat tot Proreges, Præſsides, Auditores, Gubernatores, Prætores, Correctores, Patronos, ſsive Commendatarios indorum, & alios innumeros Officiaies Rei Dominicæ, pacis ac belli, de quibus ſsuprà loquuti ſsumus. Et it ſspiritualibus unum PattiarcharũPattiarcharum, ſsex Archiepiſscopatus, triginta duos Epiſscopatus, ducentas Digniates, tercentum & octoginta Canonicatus, totidemq́ue Portiones, & plurima alia valdè pinguia beneſsicia, quæ ſsigillatim recẽſsere velle, laborioſsum eſsſset.

Vnde damnandi, aut potius ridendi ſsunt illi, qui

^† hunc Senatum ſsuprenum eſsſse, vel dici poſsſse in dubium vocare auſsi funt. Cùm certum ſsit, & vel ex ipſsius ordinationibus evidentiſssimè patens, in cauſsis Indiarum eandem omninò auctoritatem, & poteſtatẽpotestatem habere, quam habet ſsupremus Caſstellæ Senatus, eſsſseq́ue ſsimile

^† Præſsecto Prætorio Romæ exuſstenti, ad quem de omnibus provinciarum Præſsidibus, & Proconſsulibus appellationes deferebantur, de quo ultra Scribentes in l. 1. D. de off. Præf. Præt. urb. eleganter agit Cuiac. per text. ibi. in l. quilibet, & in l. ne quis 38. C. de Decur. lib. 10. noviſsſsimè, & eruditiſssimè noſster D. Franc. de Amaya in felectiſsſsimis commentarijs, quæ iam ſsub prælo ſsubdant, ad tres poſsteriores libros in l. fin C. de Canon. ſsacrar. largition. & in ipſsis noſstris terminis Conſsilij Indiarum loquens Simancas de Re pub. lib. 7. cap. 6. n. 1. Paz d. cap. 39. num. 13. 23. & ſseqq. & Villadiego in Polit. cap. 4. ſsol. 77. ibi: Por ſser, como es, ſsupremo i Real Conſsejo, para todos los negocios de las Ind as, &c. Atque ita in ordinat. 2. eiuſsdem Conſsilij ann. 1571. quæ nũc nuper Regio domini noſstri Phillppi IV. |

p. 1044

decreto conſsirmatæ & renovatæ ſsunt, ita caventur: Porque los del nuestro Conſseju de las Indias con mas poder, i autoridad nos ſsirvã, i ayuden à cumplir con la obligacion que tenemos al bien de tan tan grandes Reinos i ſseñorios. Es nueſstra voluntad, i queremos, que el dicho Conſsejo tengla juriſsdicion ſsuprema de todas las nuestras Indias Occidentales, deſscubiertas, i por deſsxcubrir, i de los negocios que dellas reſsultaren, i dependieren: i para la buena governacion de ellas reſsultaren, i administracion de juſsticia, puedan ordenar, ibazer con conſsulta nuestra las leyes, prag. maticas, i ordenancas, i proviſsiones generales, i particulares que por tiempo para el biẽ de aquellas Republicas convinieren. I aſsſsimiſsmo ver, i examianar, para que Nos las aprobemos, i mandemos guardar, qualeſsquier ordenancas, conſstituctones, i otros estatutos, que hizieren los Prelados, Capitulos, i Cabildos, i Conventos de las Religiones, i los nueſstros Virreyes, Audiencias, Concejos, i otras Comunidades de las Indias. En las quales, como dichoes, i en todos los demas Reinos, i ſseñorios nueſstros en las coſsas, i negocios dependientes de las Indias, el dicho nuestro Confejo ſsea obedecido, i acatado, aſsſsi como lo ſsonlos otros nueſstros Conſsejos: i que ſsus proviſsiones, i mandamientos ſsean en todo, i por todo cumplidos, i obedecidos en toda parte, i por todas qualeſsquier perſsonas à quien fueren dirigidas. Et in cap. 24. earundem Ordinat. iubetur: Que ningunas justicias donde eſstuviere el Conſsejo de Indias ſse puedã entremeter àconocer de coſsas de ellas. Quod etiam obſservari præcipitur per ſsched. ann. 1584. cum ſspeciali inhibitione de los del Conſsejo de Caſstilla, i Alcaldes de Corte. I ſse declara, que no puedan conocer, ni conozacan de negocios pertenecientes al Conſsejo de Indias, por ninguna via, inſstanicia, ni recurſso, ſsino que ſse los remitan ſsi ante ellos vinieren. I los Relatores i Eſscrivanos, ſsiendo mandados por el dicho Conſsejo, vengan à èl à hazer relacion de los negocios que ante ellos paſsſsaren. Et idẽidem oſstendunt plures altæ eiuſsdem Conſsilij ordinationes, & ſschedulæ quæ videri poſsſsunt in 1. tom. impreſsſs. pag. 2. & ſseqq. ex quibus formãrur 42. leges in ſsummario Reoppil. legum Indic. lib. 2. tit. 2. quæ omnes illius poteſstatem, & auctoritatem oftendunt, & cauſsas & negotia, quilbus intendere, & occupari debeat. Inter quæ

^† primo loco conſstituuntur, quæ ad Indorum cõverſsionem, & bonam tractationem ſspectant, ut patet ex ordiant. 8. & 9. omnino vidend. Secundò quæ ad meliorem gubernationem illarum provinciarum ſspectant, & ut litteras & relationes, quæ inde mittuntur, ſsedulò legant, & refolvant, & quò magis his vacare poſssint, minus quàm fieri poſssit litibus inter partes cognofcendis, & terminandis involvantur, eaſsq́ue Audientijs & Cãcellarijs relinquant, rarò ac parcè, illas ad ſse advocantes, vel evocantes, ut diſsponit ordinat. 56. Nam etſsi hoc

^† ſsupremis Senatibus concedatur, ſsic limitatâ reg. l. ubi. cœptũcœptum, de iudic. non tamen niſsi ex magna cauſsa id facere debent, ut latè non ſsaolùm de Senatoribus, verùm & de ſsupremis Principibus loquens, proſsequitur, poſst alios antiquiores, quos refert, Rebuſsſs. in tract. de evocat. caufar. q. 6. num. 57. & q. 7. num. 66. Covar. in pract. cap. 10. Avebdañ. in cap. 10. Prætor. ex num. 2. Bobad. in Polit, lib. 2. cap. 16. ex. n. 100. Pet. Surd. conſs. 152. n. 52. Tuſsch. litt. I. cõcl. 87. Maſstrill. de Magiſst. lib. 3. cap. 4. ex n. 122. ad 130. Azeved. per text. ibi in. 1. 6. & ſseqq. tit. 14. lib. 4. Recop. Ant. Fab. omninò videndus, in ſsuo Cod. lib. 3. tit. 1. diffin. 1. D. IoãIoan. del Caſstillo lib. 3. controv. cap. 25. ex n. 40. Dom. Valençuel. conſs. 85. per. tot. vol. 1. & conſs. 171 ex num. 12. vol. 2. ubi quòd iniuria fit iudici, cui aufertur cauſsa, de qua cognoſscere cœpit, imò etſsi alij conſsuluntur de rebus, quæ ad ipſsius munus, & curãcuram ſspectant, ut per Maſstrill. de Magiſstrat. lib. 5. cap. 7. num. 5. & 6.

Et in hoc reſspicit, atque ex his primo loco lucem infero ordinat. 6. eiuſsdem Conſsilij, quæ quoniam Senatores indiarum in gubernatione earum magis, quàm in litibus occupari debere agnoſscit,

^† ſsummopere ab his requirit, ut in earundẽearundem hiſstorijs coſsmographia, deſscriprione, & navigatione inſstrui curent, eâ redditâ ratione, Porgue ninguna coſsa puede ſser entendida, ni tratada, cuyo ſsugeto no fuere primero ſsabido de las perſsonas que de ello huvierẽ de conocer, i determinar, &c. quæ ſsumta videtur ex Cicer. lib. 1. de Rep.

^† Adconſsilium de Republica capeſsſsendam neceſsſsarium eſst priùs noſsſse Rempublicã & ex conſsilio Platonis, quem refert Alvarad. de coniect. ment. defunct. lib. 1. cap. 1. n6. dicentis: Vnicum

^† principium debet eſsſse his, qui benè conſsulere volunt, intelligere quid illud it, de quo di ſsputatur, vel omninò aberrare neceſsſse eſst. Vnde

^† prudentes quoslibet Impp. apud ſse habere ſsolitos fuſste breviariũ Imperij, pluribus oſstendit Calliſst. Reminez de lege Regia, §. 7. num. 36. & eandẽeandem neceſsſsitatem Hiſstoriæ, Coſsmographiæ, & Philoſsophiæ, in eis,

^† & in Conſsiliarijs, agnoſscit Pineda de reb. Salom. pag. 133. & ſseqq. Camil. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 66. num. 11. & 14. Cardin. Palæor. de conſsult. ſsacri |

p. 1045

Conſsiſst. in concluf. oper. 4. memb. Buſseus de ſstarib. homin. 1. par. de Conſsiliarior. ſstatu, cap. 2. 2. virtus, Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 1. num. 27 Matienz. in dialog. Relat. 3. par. cap. 9. num. 4. & 5. & eleganter Oſsſsorius lib. 7. de Regis inſst. ſsic inquiens: In primis neceſsſse eſst, ut Regis Conſsiliarij ſsint maximo ingenio præditi, bonis artibus instructi, longo rerum uſsu periti, & in hiſstorijs diligentiſsſsimè verſsati, neque præſsentia tantùm ſsagaciter odorantes, ſsed etiam longè in poſsterum, quod utile futurum Reip. ſsit, ſsagaciter prænoſscentes, ac coniectura providentes.

Qui tamen Conſsiliarij,

^† præcipuè noſstrarum Indiarum, multum cavere debent, ne faciles ſsint ad credendas delationes, & relationes, quæ ex ijs ſscribuntur, quia ſsæpè facilè decipientur, ut tetigi ſsup. hoc lib. cap. 8. num. 18. iunctis alijs,

^† quæ de reprobatione, & dãnis nimiæ credulitaris tradunt DD. poſst text. & gloſsſs. ibi, verb. Quamvis, in l. 1. §. 1. D. de eo per quem fact. erit, Tiraq. de pœn. temp. cauſs. 51. ex num. 26. & de retract. convent. §. 4. gloſsſs. 6. num. 7. Eraſsm. in Adag. Nemini fidas, Alciat. embl. 16. & lib. 4. parerg. cap. 8. Aurpach. ſsingul. allegat. cap. 49. Silva nupt. lib. 4. num. 55. cum ſseqq. Matiẽz. in dialog. Relat. cap. 13. num. 8. & 9. par. 3. Marquez in Gubern. Chriſst. lib. 2. cap. 6. pag. 24 Farin. deciſs. 101. num. 3. & 2. tom. crim. q. 90. ex num. 101. Sanch. de matrium. lib. 3. diſsb. 37. Azeved. in. l. 12. tit. 23. lib. 4. Recop. num. 9. & gloſsſs. in l. ſsi meâ causâ, D. commod. ubi nimiam credulitatem matrẽmatrem deceptionum appellat. Quamobrem

^† ſsæpè tractatũtractatum, & expediens iudicarum eſst, licèt nunquam præcisè deciſsum, ut in ſsupremo Conſsilio Indiarum aliqui Senatores eligi debeant ex his, qui in illarum provincijs nati ſsint, vel ſsaltem in earum Audientijs commorati, plenam imſsarum notitiam habere, & ubi opus fuerit, præſstare cæreris poſssint, prout in ſsimili conſsuluit Da. Bernard. ad Eugen. quem & alios ad idem referr Feder. Fur. in tract. de Conſsil. & Conſsiliar. Princ. cap. 4. verſs. El tercero aviſso es, Barthol. Philip. eod. tract. dicurtſs. 6. §. 26. Cochier lib. 3. aphoriſsm. polit. cap. 6. Tympius in ſspecul. Princ. 2. par. ſsign. 46. num. 8.

Secvndo, ex prædictis infertur, quòd cùm

^† præcipua etiam cura eiuſsdẽ Senatus Indiarum conſsiſstere debeat in conſsultandis, ac proponẽdisproponendis Regi noẽtro Miniſstris omnis generis, Eccleſsiaſsticiſsq́ue Prælatis, ac Præbendarijs, præſsertim poſstquàm ad totum ipſsum Senatum tales conſsultationes redactæ ſsunt, quæ anteà per ſsolos CõſiliariosConſiliarios Cameræ ad hoc deſsignatos fieri ſsolebaant, ùt notat Ant. de Herrera d. deſscrip. pag. 92. Meritò in hoc

^† munere diligenter, vigilanter, & fideliter exequẽdo, omnes ſstudij ſsui, & ſsolicitudinis nervos intendere debeant, publicis potius rebus, quàm privatis cõſulentesconſulentes, ut eiſsdem enixè iniungitur per ordinationem 30. & alias ſsequentes eiuſsdẽ Conſsilij in noviter impreſssis. NãNam ut rectiſsſsimè inquit Plin. Iun. lib. 7. epiſst. 18.

^† Oportet privatis utilitatibus, publicas, mortalibus æternas anteferre, multoq́ue diligentius muneri ſsuo conſsulere, quàm facultatibus. Privatæ quippè res teſste Livio lib. 21. ſsemper offecêre, officiẽtq́ue public is conſsilijs, & ut dicebat Galba apud Tacit. lib. 1. hiſst. Peßimũ veri affectus venenum ſsua cuique utilitas. Vnde (ut alia tradens benè advertit Annæ. Robert. lib. 2. rer. iud. cap. 11. pag. 167) iudicibus, qui talia faciunt, hæc Sidonij Apollin. lib. 7. epit. 9. ad Græcum, verba obijci poſsſsunt: Parum in commune conſsulitis, & cùm in conſsilio convenitis: nõnon tam cura publicis mederi periculis, quàm privatis ſstudere fortunis; & deberer, in memotia revocare, quòd

^† quodãmodò eorum fact prætare tenẽturtenentur, pro quibus ſsuffragium tulerũttulerunt, iuxta illud Cicer. in orat. pro Muræna ſstatim in princip. Quòd ſsi in ijs rebus reopetendis, quæ mancipij ſsunt, is periculũpericulum iudicij præſstare debet, qui ſse nexu obligavit; profectò etiãetiam rectiùs in iudicio cõſsulis deſsignatis, is potißmùm Conſsul, qui Cõſsulẽ deſsignavit, auctor beneſsicij Populi Romani, de fen ſsorq́ue periculi eſsſse debebit.

^† quò plus Princeps de ipſsis hac in parte conſsidit, eò ſsanctiùs, & vigilantiùs eidem aptos Miniftros proponendos eſsſse, ne in illis verificertur illud, quod Flavius Vopiſscus in Aurel. his verbis ſscriptum reliquit: Dioclecianus

^† Princeps iam privatus dicebat, nihil diſsſsiciliùs eſsſse, quàm benè imperare. Colligunt ſse quatuor, vel quinque, atque unum conciliam ad decipiendum Imperatorem capiunt. Dicunt quod probandum ſsit. Imperator, qui domi clauſsus eſst, vera non novit: cogitur hoc tantùm ſscire, quod illi loquuntur. Facit iudices, quos fieri non oportet, amovet à Repub. quos debeat retinere. Quid multa? Bonus,

^† cautus, optimus vẽditur Imperator. Apti verò Miniſstri, non ſsolùm exvirtute, aut morum ſsanctimonia æſstimandi ſsunt, ſsed magis

^† ex litteris, ſsi de litterarum miniſsterio agatur, vel de Prudentia, experientia, ac contione offcij, cui deſstinantur, unde rectè inquit Mariana in notis ad Acta Apoſstolorum in electione ad Apoſstolatum, ſsortem divinitus Mathiæ obtigiſsſse, non Barnabæ, licèt hic Iustus vocaretur, quid ad miniſsterium Apoſstolicum exer|

p. 1046

cendum, nõnon iuſstior, ſsed aptior require batur, optimè Maſstrill. de Magiſstr. lib. 2. cap. 1. numer. 66. & 67

Et in hoc tendũttendunt alia plura, quæ de

^† qualitatibus proponendrom, & de obligationibus eorum, qui proponunt, & an, & quando teneantur digniores præferre, vel poſssint eligere dignum omiſsſso digniori, tetigi Ego ſsuprà hoc tomo lib. 2. cap. 7. num. 8. & lib. 3. cap. 15. num. 66. & tradit in noſstris terminis de Conſsilio Indiarum agens Fr. Ioan. Zapata Epiſscop. Guatemalenſsis in tract. de iuſstit. diſstribut. 2. par. cap. 6. per totũtotum, Fr. Ioan. Marquez in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 11. §. 4. pag. 128. Maſstrill. latè d. lib. 2. cap. 1. per totum, P. IoãIoan. Ant. Velazquez de opt. Princip. lib. 4. annot. 13. pag. 471. Illuſstriſsſs. Vlyſsſsiponenſs. Acuña in notis ad cap. quia ea, diſst. 38. n. 1. pag. 295. ubi,

^† quòd Principi ſsunt proponendi, & cõſultandiconſultandi viri litterati, quia tenetur eos remunerare, & in ſsumma diſst. 24. num. 1. pag. 130. ubi,

^† quòd celeritas in approbatione perſsonarum eſst de iure reprobata, inducitq́ue ſsuſspicione fraudis, ut per gloſsſs. in cap. fin. de elect. lib. 6. verb. Celeritas, Iacobat. de Concil. lib. 7. art. 5. num. 244. Redoan. de alienat. rer. Eccleſs. quæſst. 22. num. 66. Neque enim abs re dixit Thucydides apud Plutarch. in moralib.

^† Duo præcipuè ſsunt contraria ad benè conſsul endum & indicandum, celeritas, & ira. Et eſst videndus Bobadilla lib. 1. Polit. cap. 3. num. 4. & Plato lib. 4. de legibus, ibi: Non

^† ideò Magiſstratus alicui dabimus, quòd dives ſsit, aut huiuſsmodi quicquam poßideat, aut roboris magnitudinem vel generis claritatem ſsed ei, qui poſsitis legibus parebit maximè, & bac re cæteris in civitate præſstabit. Quibus conſsonat text. in §. fin. Inſstit. de ſsuſspect. tutor. & in cap. bonæ, el 2. de poſstul. Prælat. ubi Abb. notab. 12. ſsiguanter inquit; Quòd

^† eligentes non ſsalvant conſscientiam ſsuam, eligendo illum, cuius plenam non habent notitiam. Quod recolit, & alijs ornat Maſstrill. d. cap. 1. num. 68. & ſseqq. Mag. Marquez in Gubernat. Chriſst. lib. 1. cap. 5. §. 2. pag. 25. ubi inquit: Que el Conſsejero ha meneſster mas ciencia, i experiencia, que cuerpo brioſso, & Bobad. in Polit. lib. 1. cap. 7. & 8. ubi tractat, De la edad, preſsencia, i aſspecto de los Corregidores, & Ego eis addo Cornel. Gemmam. de. Natu. divin. Charact. qui inquit, eos qui imperitis officia Reipub. conferunt, metitò à Perſsio

^† reprehandi ſsatyr. 5. dum ait:

Non Prætoris erat stultis dare tenuia rerum
Oſsſsicia, atque uſsum rapidæ permittere vitæ.
Sambucam citius caloni aptaveris alto,
Diluis Eleborum, certo compeſscere puncto
Neſscius examen, vetat hoc natura medendi.
Navem ſsi poſscat ſsibi peronatus arator
Luciferi rudis, exclamet Melicerta perijſsſse
Frontem de rebus.

Et non ſsolùm in officijs conſsultandis, verùm & in reliquis negotijs, quæ ad Principem referuntur (quæ certè in hoc Senatu plurima, graviffima, & interdum periculi pleniſsſsima ſsunt)

^† eâdem curâ, fide, dexteritate, & Chriſstiano zelo, ac libertate uti debent, ſscientes, quòd

^† Principi non dulciora, ſsed optima ſsunt conſsulenda, ut Solon dicebat apud Diogen. Laërtium, & quòd ut Plin. inquit lib. 2. epiſst. 9. Licèt fides in præſsentia, quibus reſsiſstit, videatur offendere; deinde illis ipſsis ſsuſscipitur, laudaturq́ue. Vnde ille ſsapiens Rex Alphonſs. I. Aragonius, ut refert Anton. Panorm. lib. 4. comment. de reb. ab eo geſst. eos Conſsiliarios chariſssimos ſsibi eſsſse reſspondit, qui

^† eum non magis timerent, quàm Deum. Nam melius eſst pro veritate pati ſsupplicium, quàm pro adulatione recipere beneficium, cap. nemo peritorum 81. 11. q. 3. Paul. de Caſstr. per text. ibi in l. 1. verſs. Nec eos, C. de ſstaruis & imagin. ubi notat,

^† adulationem in Conſsiliarijs Principum eſsſse proditionis ſspeciem. Cuius dictum ſsequi videtur Nicetas Choniatas lib. 1. annal. in Andron. Commen. dum ait, adulatorem pro detractore & caluminatore habendum eſsſse; & pluribus ornat Simanc. de Repub. lib. 3. cap. 13. Gerſson. 4. par. de remed. contra adulat. Conſsid. 7. Panvin. de viſsit. 2. par. quæſst. 10. num. 101. Sebaſst. Medices, Vannozius, Harniſsæus, & alij, quos refert Dom. Valençuela conſs. 99. num. 76. & ſseqq. vol. 1. & conſs. 162. ex num. 49. vol. 2. & Ego tom. 1. lib. 2. cap. 1. in fine. Eòq́ue reſspiciens Caſsſsiod. lib. 8. var. cap. 9. inquit: Rarum

^† confidentiæ genus eſst, interdum reſsistere contra vota Principis. Et in Eccleſsiaſst. cap. 4. dicitur: Non eſsſse verbum retinendum in tempore ſsalutis, neque abſscondendam ſsapientiam in decore ſsuo. Et l. 1. tit. 13. par. 2. tractans, qualiter

^† quilibet vaſsſsallus debet procurare bonum ſsui Regis, inquit: Porendc debe catar mui de lueñe las coſsas que ſson à ſsu bonra, i à ſsu guarda. i ſser mucho anſsioſso à llegarlas i acrecentarlas, i las que fuerẽ à ſsu daño deſsviar las, i tollerlas. Quod adeò verum eſst,

^† ut in hoc inſsiſstere debeat, etiã ſsi in ſsua ſsententia ſsolus permaneat, ut per Palæot. de ſsacri Conſsiſst. conſsult. 3. par. q. 7. pag. 128. Nam ut inquit Plin. Iun. lib. 1. epiſst. 20. Prævaricatio

^† eſst tranſsire dicẽdadicenda, prævaricatio etiam curſsim, & breviter attingere, quæ ſsint inculcanda, & repetenda. Et ut |

p. 1047

uno verbo rem claudam, ita ſse habere Senator debet, ut agnoſscat, ſsecundùm ſsententiam Limpridij in Alexand. Severo:

^† Meliorem eſsſse Remp. & prope tutiorem, in qua Princeps malus eſst, ea, in qua ſsunt Amici Principis mali. siquidem unus malus poteſst à pluribus corrigi; multi autem mali non poſsſsunt ab uno, quamvis bono, ulla ratione ſsuperari. Et memoriæ figat

^† illam elegantem orationẽ, quam apud LiviũLivium lib. 3. habuit Quintius Capitolinus cum Populo Romano effrænem in detrectandis Imperijs licentiam, & audaciam exprobraſsſset: His ego gratiore dictu alia eſsſse ſscio, ſsed me vera pro gratis loqui, & ſsi meum ingenium non moneret, neceſsſsitas cogit. Vellem equidem vobis placere Quirites. Sed multò malo vos ſsalvos eſsſse, qualicunque erga me animo futuri eſstis. Natura ita comparatum eſst, ut qui ad multitudinem ſsua cauſsa loquitur, gratior eo ſsit, cuius mens nihil præter publicum commodum videt. Niſsi fortè aſsſsentatores publicos, plebicolas iſstos, &c.

Tertiò, cùm

^† legum ordinatio, quæ ad meliorem Indiarum gubernationem expedire videntur, eidem Senatui commiſsſsa ſsit, ut pater ex ordin. 2. ſsup. num. 12. relata, & ex 12. & ſseqq. in noviter imppreſssis, in hoc quoque Conſsiliarij valdè attenti, & circumſspecti eſsſse debent, ita ut eas tempori, & loco, ſsive provinciæ, ad quam dirigũturdiriguntur, adaptent. Nam in tanta, ac tam varia clymatum, gentium, regionumq́ue differentia, & diſstãtia,

^† omnia omnibus æquè convenire non poſsſsunt, ut ipſsæ eædem ordinationes præfantur, & dixi ſsuprà lib. 1. cap. 4. num. 92. & ſseqq. & cap. 14. num. 19. & plura ſsalubriter hodie ſstatuta, cras fortè mutare expediet, ut prudenter advertit P. Ioſseph. Acoſsta, omninò legendus, de procur. Ind. ſsalut. lib. 3. cap. 4. pag. 289. Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 10. num. 6. & 33. Calliſst. Remirez de lege Regia, §. 11. num. 26. & 26. ubi probat,

^† leges cuique provinciæ diverſsas eſsſse oportere, Andr. Gaill. lib. 2. obſserv. 10. n. 5. pag. 275. ubi oſstendit, ex locorum diverſsitate, diverſsitatem etiam iuris induci, Goldaſst. in tract. de maiorat. Elect. Imp. lib. 3. cap. 1. ubi benè diſsputat, an aliqua lex per omnia uniformis in univerſso genere humano cõſtituiconſtitui poſsſsit, text. optimus ubi DD. in cap. 1. de conſstit. lib. 6. ubi probatur, lege generali diffiniri non poſsſse, quod in varijs, & diverſsis provincijs ſservandum ſsit, eleganter Plutarch. relatus ab Eduard. Veſstono in Theatr. vitæ civil. lib. 4. cap. 12. ubi

^† ex fabula matris Lunæ, quę filiæ veſstem petenti, eam denegavit, ob id quòd cùm ſsemper in perpetuo motu, ſsive mutatione verſsetur, nequaquam percipiebat, quomodo una tunica tot adverſsis & diverſsis formis aptari poſsſset. Ad Rempublicam infert, quæ ſsimiles mutationes patitur, & concludit: Ita omninò cum rebus in varias ſspecies ſse ſse componentibus, quo demũ converſsationis certo filo, aut qua facie ſsit conveniendum, diffiniri, aut statui minimè poterit.

Vnde non deſsunt qui exiſstiment, in ſsimilibus caſsibus

^† ſsatius eſsſse, nullis ſscriptis legibus uti, ſsed omnia prudentis Gubernatoris arbitrio committere, qui ex temporum & locorum circumſstanijs, quid probandum, & admittendum, quidvè reprobandum, ac prohibendum, deliberet, ut conſstat ex his, quæ in ſsimili diſsputant Gregor. de Valencia 2. tom. diſsp. 7. quæft. 5. de lege hum. punct. 3. col. 793. & 794. Salas in eodem tract. de legib. diſsp. 6. ſsect. 2. pag. 100. Mag. Marq. in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 17. §. 2. pag. 101. & ſseqq. Melch. Iun. in quæſst. politic. q. 86. Camil. Borrell. de præſstant. Reg. Cathol. cap. 3. num. 86. ubi probat,

^† quòd Rex bonus melior eſst, quàm bona lex. Quò fortè reſspexit Cicer. lib. 3. de legib. dum dixit Magiſstratum eſsſse legem loquentem, legem autem mutum Magiſstratum; &

^† aliqui Romani Imperatores, qui omnes leges & reſscripta ſsuorum prædeceſsſsorum abolere voluerunt, & ex ſsolo arbitrio ſsuo occurrentiũ negotiorum dubitationes decidere, ut de Caligula narrat Sueton. in eius vita, cap. 15. cuius locum emendat, & neſscio an rectè, Alfonſs. Carrança in diſsp. de partu, cap. 2. §. 1. num. 244. pag. 122. & de Adriano Zipæus de Magiſstrat. lib. 3. cap. 1. num. 5. pag. 163. & de Macrino Iul. Capitolin. in eius vita, ubi legimus, decreviſsſse, omnia reſscripta veterum Principum tollere, ut iure, non reſscriptis ageretur.

Sed hoc tamen nunquam in quibuslibet Magiſstratibus, quantumvis gravibus, admiſsſsum eſst, nec admitti debet, quia

^† ut ſsupràdicti Auctores advertunt, & pleniùs cæteris Simancas lib. 4. de Repub. cap. 18. & lib. 9. cap. 7. Maſstrill. de Magiſstr. lib. 3. cap. 3. num. 19. & ſseqq. & num. 138. Adam Contzen lib. 1. polit. cap. 23. num. 3. Menoch. de arbitrar. in princip. Dom. Valençuel. conſs. 90. n. 21. & ſseqq. & conſs. 92. num. 29. Magiſstratus le gibus vinciendi ſsunt, & non niſsi parva ipſsorum arbitrio relidquenda. Sunt

^† enim leges Reipublicæ oculi, per quas rectus, æquus, & non titubans eius ſstatus cernitur, confirmatur, & dirigitur, ut inquit Imp. Leo Novel. 19. & teſste Ariſstot. lib. 1. Polit. cap. 12. præſstat eas dominari, quàm unũunum quempiam ex |

p. 1048

civibus. Qui enim legem imperare iubet, is Deum iubet imperare: qui verò hominem, belluam adiungit. Cui addere licet plura alia, quæ de præciſsa legum in Rep. neceſsſsitate, tradit elegantiſssimè Cicer. pro Cluentio, & præter alios, qui de eis peculiares tractatus ſscripſserunt, noviſsſsimè Rithershuſsius ad Novellas ex pag. 120. Aſsonleville in Alphabet. curioſsit. 2. par. fol. 105. Canonher. in aphoriſsm. 1. tom. pag. 517.

Quod

^† præcipuè in remotis provincijs curandum eſsſse, rectè monet Contzen lib. 7. Polit. cap. 7. §. 5. pag. 537. in princip. ExẽplumExemplum in noſstris Indijs adducens, quia in illis Principum

^† iuſsſsa evaneſscunt, & ut à Patria, ita quoque ab æquitate recedere Præſsides, & cæteri Magiſstratus ſsolent, prout & graviter tradit Acoſsta ubi ſsup. pag. 290. Eman. Roderic. in quæſst. regul. tom. 2. q. 99. art. 4. & de ſsuis Indijs Orientalibus loquens Matteius lib. 12. circa fin. pag. 303. quorum verba retuli 1. tom. lib. 3. cap. 5. n. 39. & ſseqq. Et hãchanc difficultatẽ gubernationis

^† in Regnis longè diſstantibus præſsenſsit D. Auguſst. lib. 4. de Civit. Dei cap. 15. Soto de iuſstit. & iure lib. 4. q. 4. art. 2. D. Thom. de regimin. Princip. lib. 2. cap. fin. Salluſst. Greg. & alij apud Chaſsſsan. 5. par. conſsid. 37. Pelagius de planct. Eccleſs. art. 62. cond. 6. & Dom. Madera de excell. Hiſsp. cap. 9. fol. 61. Quamvis Nicetas auſsus fuerit affirmare:

^† Nihil eſsſse, quin ab Imperatoribus emendari queat, nec ullum peccatum, quod vires eorum ſsuperet.

Quapropter

^† ſsemper in hoc ſsupremo CõſilioConſilio curatum eſst, provincias ſsibi commiſsſsas, iuſstis, ſsanctis, ac providis legibus, pragmaticis, proviſsionibus, epiſstolis, & inſstructionibus, reſscriptis, ordinationibus, gubernare, prout res, & uniuſscuiuſsque provinciæ qualitas, & neceſssitas poſstulare viſsa eſst, & hoc ultra

^† alias leges Regni Caſstellæ, & Legionis, quibus etiam uti debent, in caſsibus, in quibus peculiaris aliqua Indiarum conſstitutio eiſsdem non adverſsetur,ut exprſssè diſs ponitur in ordin. 14. Conſs. Ind. & in alijs 1. tom. ſsched. impreſsſs. pag. 5. Quæ ortum habẽt ex vulgari illa Doctorum ſsectentia, quæ docet,

^† Regna, & provincias alijs acceſsſsoriè unitas, & incorporatas eiſsdem ac illas legibus gubernari. De qua latè per Bart. Bald. Caſstrenſs. & alios in l. ſsi convenerit, la 2. §. ſsi nuda, D. de pignorat. act. cum multis alijs, quos plenè congeſssi d. 1. tom. lib. 3. cap. 1. num. 47. quibus nunc addo de noſstris Indijs nominatim loquentes, Ioan. Orozcum in l. 2. D. de legib. num. 7. pag. 138. Burgos de Paz in l. 3. Tauri num. 451. Avendañ. reſsp. 40. num. 7. Ioan. Garcia de expenſs. cap. 22. num. 22. Barboſsa in l. hæres abſsens, §. proinde, D. de iudic. num. 143. Tuſsch. litt. V. concluſs. 230. num. 22. & concluſs. 242. num. 12. Gratian. diſscept. forenſs. cap. 9. num. 17. Pereira deciſs. 2. num. 1. Seſsſse deciſs. 113. num. 20. par. 2. Milanenſs. deciſs. 1. Leon deciſs. Valent. 2. num. 34. par. 1. Gizarel. deciſs. 43. numer. 23. & 29. Azeved. in l. 5. tit. 1. lib. 1. Recop. Aguirre in Apolog. de Reg. Portugal. num. 55. eleganter Claperius in centur. Fiſscali, cauſsa 1. q. unica, ex num. 13. ad 20. Chriſstov. de Paz d. tract. de tenuta, cap. 39. num. 31. D. Carraſsc. ad leg. Recop. cap. 1. n. 20. D. Valenç. conſs. 146. num. 32. ubi non ſsolùm in legibus hoc procedere docet, verùm & in conſsuetudinibus, nam & hæ extenduntur ad loca noviter parta, vel creata, & acceſsſsoriè unita, ex l. Seiæ, §. tyrannæ, D. de fund. inſstr. l. non tantùm, §. Ilierſsibus, D. de excuſs. tut. cum alijs, quæ ibid. adducit.

Frequentior

^† autem ordinum quoad Indias expediendorum modus, ad ſschedulas Regias redactus eſst, quas reſscriptis, vel epiſstolis Romanorum Imperatorum comparare poſsſsumus, de quibus agitur in toto tit. C. de diverſs. reſs cript. l. 1. D. de conſst. Princ. l. unic. C. de mandat. Princip. §. ſsed quod Principi, Inſst. de iur. natur. Et non eſst dubiũdubium, quin

^† ex illis ius conſstituatur, tam ad ca ſsum, quem ſspecialiter decidunt, quàm ad alium, in quo eadem ratio, eædemq́ue circũſstantiæ reperiantur, ut ex eiſsdem iuribus cõſtatconſtat, & benè reſsolvit Angel. per text. ibi in l. itẽ veniunt, §. pen. D. de pet. hæred. Platea in l. neque, C. de Decurion. lib. 10. gloſsſs. & DD. in cap. 1. ne ſsede vacante, Lud. Gom. in reg. Cancel. 2. in proœm. pag. 13. Ioan. Gutierr. in l. nemo poteſst, num. 391. ad fin. D. de leg. 1. Matth. de Afflict. omninò videndus, deciſs. 128. num. fin. Ioan. Garcia ubi ſsup. Scribentes omnes de verb. iur. verb. Reſscriptum, & verb. Epiſstolæ, Burgos de Paz in proœm. ad leges Tauri, num. 451. & ſseq. Sãchez de matrim. 1. tom. lib. 2. diſsp. 31. num. 6. Maſscard. de probat. concl. 626. & eleganter diſsputans Mag. Marq. in Gubern. Chriſst. lib. 1. cap. 30. fol. 186. & Dom. Valenç. conſs. 83. n. 2. Bobad. in Polit. lib. 2. cap. 10. num. 60.

Vtrum autem ſschedulæ,

^† quæ ad unam provinciam diriguntur, in alijs, etiam ſsub diverſsis Proregibus, vel Gubernatoribus poſsitis, ſservari debeant, maior dubitatio eſst, inſspectâ præſsertim earundem provinciarum (ut diximus) diverſsitate, & varietate. Sed adhuc praxis recepit, & hoc iure conſstanter & meritò utimur, quod quemadmodum de perſsona ad perſsonam in ſsimilibus caſsibus extenduntur, ut modò probavi, ita & de loco ad |

p. 1049

locum, vel de provincia ad provinciãprovinciam, ſsi earum conſstitutio, & finis, ſsew intentio, ad quã diriguntur, generalis ſsit, & æquè in omnibus provincijs obſservari, & practicari poſssint. Adeò ut hoc procedat non ſsolùm in ſschedulis favorabilibus, ſsed etiam in pœnalibus bonum, & favorem publicum concernentibus. Et ut non ſsit neceſsſsarium, quòd ad ſsingulas provincias ſseorſsum dirigantur (quamvis hoc in eiuſsmodi iuſssionibus frequentiſssimè fieri ſsolet) neque ut ſsint clauſsæ, & incorporatæ in aliquo volumine talis iuris municipalis, ut contra Paul. Caſstrenſs. in. d. l. 1. D. de conſstit. Princip. & alios, has limitationes facientes, & admittentes, conſstanter docuit gloſsſs. per text. ibi in l. 3. §. Divus, ibi: Quia generalia ſsunt reſscripta, D. de ſsepul. violat. gloſsſs. verb. Italiæ, in cap. 1. de temp. ordin. lib. 6. & ibi Dominic. Bart. in l. relegatorum, §. interdicere, num. 3. D. de interd. & relegat. & in l. quemadmodum, C. de agric. & cenſs. lib. 11. & in l. 2. §. exercitum, D. de his qui notant. infam. Bald. in. l. non ſsine, num. 5. C. de bon. quæ liber. Iaſs. in l. civitas, num. 7. D. ſsi cert. petat. & in l. 1. num. 13. C. de ſsacroſsanct. Eccleſs. & in d. l. 1. num. 7. de conſstit. Princ. Felin. in cap. 1. num. 8. verb. Epistolæ, de probat. Bart. Socin. conſs. 44. col. 1. vol. 1. Paris de Puteo de ſsyndicat. verb. Officialis, el 1. num. 14. Parlad. 1. quotid. cap. 10. num. 5. & lib. 2. cap. fin. 2. par. §. 5. & 5. par, §. 10. num. 16. ubi adducit bonum exemplum ſsumtum ex l. 41. tit. 4. lib. 3. Recop. cuius deciſsio loquitur, En el Adelantamiento de Leon, & adhuc in tota Hiſspania practicatur, Paz in prax. 4. par. tom. 1. cap. 4. num. 2. Ioan. Gutier. & plures alij ex ſsup. n. 62. relatis, Burgos de Paz in proœm. leg. Tauri, num. 453. Azeved. omninò videndus, in Rubr. tit. 14. de los Adelantados, lib. 2. Recop. Ant. Corſsetus de poteſst. Regia, q. 22. n. 20. in tom. 16. tract. fol. 134. col. 1.

Idemq́ue dicendum in ſschedulis, vel epiſstolis ad aliquem Proregem, Præſsidem, vel Gubernatorem directis. Nam

^† etſsi nominatim cum eo loquantur, adhuc tamen, niſsi aliud exprimant, à quocunque, qui ei in officio ſsucceſsſserit, impleri & exequi poſsſsunt, & debent, ut expreſssè deciſsum eſst per ſsched. dat. Matr. 9. Decembr. ann. 1583. quæ habetur 2. tom. impreſsſs. pag. 109. & ex iuris communis regulis ſsumitur, quæ docent, unũ ſsemper, & idem cenſseri Tribunal, licèt iudicum perſsonæ mutentur, l. proponebatur, de iudic. cap. ſsi gratiosè, de reſscript. in 6. & reſscripta

^† anteceſsſsoribus data, cum ſsucceſsſsoribus eorum etiam loqui videri, niſsi ſspecialiter alicuius ind uſstria in aliquo peculiari caſsu electa videatur, cap. quoniam Abbas, de off delegat. ubi DD. cap. Paſstoralis, §. prætereà, de offic. ordin. cap. ſsedes 15. de reſscript. ubi Abb. Felin. in Rubr. eod. num. 3. & alij, quos refert Molina de iuſst. & iure, tract. 5. diſsp. 2. num. 6. Sanch. de matrim. lib. 8. diſsp. 27. à num. 6. Morla in empor. iur. 1. par. tit. 2. quæſst. 21. n. 6. Covarr. in cap. quamvis pactum, 1. par. §. 5. Menoch. de arbitr. q. 68. n. 25. Puteus deciſs. 487. lib. 2. & Mandoſs. ad Reg. Cancell. 8. q. 8. & 10. quamvis iam ad omnem difficultatem vitandam in omnibus ſschedulis adijci ſsoleat clauſsula illa: O la perſsona à cuyo cargo fuerẽ eſsſsas provincias.

Et vel ob hoc,

^† ſsumma, ut dixi, maturitas, ſsummumq́ue conſiliũconſilium in his ſschedulis expediendis, ſseu legibus ferendis debet intervenire, quia ut rectè conſsuluit Tacit. lib. 2. hiſst. Omnes qui magnarum rerum conſsilia ſsuſscipiunt, æſstimare debẽtdebent, an id quod inchoatur, Reip. utile, ipſsis glorioſsum, aut promtum effectu, aut certè non arduum ſsit. Et quemadmodum

^† leges utiles plus Reipublicæ proſsunt quàm arma, ſsecundùm Valer. Max. lib. 2. cap. 9. de cenſsor. nota, §. 1. ita erroneæ, & inconſsultæ plus damni afferunt, quàm homines occidere, ut graviter inquit, & probat Petr. Greg. lib. 10. de Rep. c. 5. n. 18. & plura alia de legũlegum conſsultatione, noviſsſsimè, & doctiſsſsimè tradens P. Velazq. de opt. Princ. lib. 4. annot. 2. pag. 417. Neque huic malo obviã itur ex earum matatione, aut revocatione. Nam

^† etſsi hoc non ſsit vituperandum, ubi id tẽpus, & neceſssitas publica expoſscit, ut oſstendit, cum alijs, Petr. And. Canonher. in Aphor. polit. 1. to. pag. 519. 547. 676. & 702. Ego ſsup. hoc tom. lib. 2. c. 30. ex n. 63. ſsemper tamen, quantum fieri poteſst, excuſsandũ eſst, propter damna quæ inde ſsequuntur, de quibus dixi plura d.c. 30 ex n. 99. Et nunc addo,

^† vel ipſsam variationis notam eſsſse valdè in Principibus, & in Senatoribus, quorum conſsilio eiuſsmodi leges fiunt, vituperabilẽ, ut pluribus probat IoãIoan. Cochier in tract. de primar. precib. pag. 19. Burgos de Paz in proœm. leg. Taur. n. 283. Calliſst. Remir. de lege Regia, §. 11. n. 31. latè & eleganter D. Valenç. d. conſs. 83. n. 123. noviſsſsimus Perot. in tract. de conſstãt. in abdicat. Magiſstr. c. 21. text. optin l. fin. C. de mod. mulctar. ibi: Aut erubeſscenda variatione iudicij pro arbitrio proprio immutandum eſsſse, quod iuſsſserint, l. quod iuſsſsit 14. D. de re iud. l. ex libero 15. D. de pœn. Nam

^† quamvis legum initia ſsemper aliquam difficultatem oſstendant, atque adeò & vindicta commendentur, ut ſsacræ Scripturæ exemplis doctè probat Mag. Fr. Ant. Perez in Pentatheu. de fid. act. Apoſst. |

p. 1050

pag. 58. poſsteà tamẽtamen uſsu faciles fiunt, & ſsunt ſsimiles

^† medicinæ, quæ omnis, ut inquit D. Hier. lib. 2. in Hierem; habet ad tẽpustempus amaritudinem, ſsed poſsteà fructus doloris, ſsanitate monſstratur: & teſste Tacit. 2. annal.

^† Omnia, quæ nunc vetustißima creduntur, nova fuere; inveteraſscet hoc quoque, & quod nũc exemplis tuemur, inter exempla erit. Nec omnia apud priores meliora; ſsed noſstra quoque ætas multa laudis, & artium imitanda posteris tradet.

Sed quoniam ſsolent ſsæpè in eodem Cõſsilio plures ſschedulæ ad

^† Eccleſsiaſsticos dirigi, & ſsuper negotijs Eccleſsiaſsticis expediri, circa eas notare oportebit, leges quidem Principum ſsecularium Eccleſsiaſsticis poſstponendas eſsſse, ut piè, & doctè, poſst alios, advertit Petr. Gregor. lib. 3. de Rep. c. 7. n. 5. Anguian. de legib. lib. 2. cõtr. c. 14. Noſstros autẽ Pijſssimos Reges, ſsupremumq́ue ipſorũipſorum Indiarum Senatum, ſse aliquando his negotijs immiſscere, virtute Bullarum Apoſstolicarum, & univerſsalis Patronatus Eccleſsiaſstici, quod in eiſsdẽ Indijs exercet, de quo latè egi ſsup. lib. 3. c. 2. & 3. ita tamen, ut nunquam in eiuſsmodi materijs aliquid circa ſstatuta iuris Pontificij, & S. Concilij Trident. mutẽtmutent, aut novent, ſsive diſsponant, ſsed potius ut ſsubditos ſsuos ad meliorem, & ſsinceriorem ipſsarum Eccleſsiaſsticarum ſsanctionum dirigãtdirigant, & adſstringant, ipſsaſsq́ue coadiuvent, & ſsuâ auctoritate communiant. Quod

^† abſsque dubio, & ſsemoto omni ſscrupulo facere poſsſsunt, ut tandẽtandem agnoſscit Anguian. ubi ſsup. Georg. Cabed. omninò vidẽdusvidendus, deciſs. Luſsit. 87. par. 1. pag. 95. & eleganter P. Suar. de legib. lib. 4. c. 11. n. 11. & in tract. de immunit. Eccieſs. lib. 4. c. 2. n. 10. Et hoc adeò verum eſst,

^† ut quamvis in dictis ſschedulis loqui ſsoleant, nõ per verbum Mandamos, ſsed per verba Rogamos i encargamos, adhuc ſsub inobedientiæ pœnis impleri ab Eccleſsiaſsticis debeant, ut, poſst alios, obſservat Bobad. d. lib. 2. cap. 10. n. 60. cap. 16. n. 90. & cap. 18. n. 63. & 139. Nã talia verba, ut ipſse inquit, præceptum inducunt; & Legislatori, quod fieri non vult, tantùm prohibuiſsſse ſsufficit, ut aliàs ait Imp. in l. non dubium, C. de legib.

Quod notare etiam oportebit, pro cenſsura cuiuſsdam pravi ſstyli, qui his temporibus in dictis ſschedulis frequentatur,

^† quatenus Princeps ad ipſsarum obſservationem multis pœnis inſsurgit, & multis verbis hortatur, & aliquando iudignationem minatur. NãNam hoc in ſsched. antiquis non ita frequens erat, quæ ubi maximè aliquid ſstringere volebant, ita cavere ſsolebant: De lo hazer aßi me tendrè de vos por bien ſservido, i de lo contrario por desſservido. Quod mihi ſsufficere videtur, & ad imitationem antiquorum Impertatorum inductum,

^† qui reſscriptorum ſsuorum tranſsgreſsſsionem ſsub hac tantùm comminatione prohibebant: Quod ſsecus factum fuerit, improbè factum erit; ut Livius teſstatur de lege Valeria loquens, & adijciens: Hoc ſsatis validum vinculum legis viſsum fuiſsſse, ut tũtum pudor hominum er at. Et recolit Scipio Gent. in tract. de ſsecund. nupt. c. 6. pag. 34. ad idẽidem expendens l. & ſsi quis: 4. §. Divus autem Martius, D. de relig. & ſsumt. fun. cui addere licet text. in princip. Inſst. de fideic. hæred. ibi: Sed ſsila fide, & pudore eorum, qui rogabantur, continebantur, iunctis alijs, quæ adducit noſster Ant. Pichard. ibîd. n. 2.

^† Indignationis autem Principis pœna quæ ſsit, & quando incurratur, latè poſst plures alios, quos refert, tradit Farin. ominiò videndus, 1. tom. crim. q. 19. num. 34. & Menoch. de arbitrar. caſs. 320. num. 5. & caſs. 365. num. 4.

Qvartò, ob eandem ſsuperioritatem, ſsive ſsupremam poteſtatẽpotestatem eiuſsdem CõſilijConſilij, de qua ſsuprà loquuti ſsumus, ad eũeum privativè in prima inſstantia remitti iubentur, tam in poſsſseſsſsione, quàm in proprietate,

^† cauſsæ omnes, quæ Commendas Indorum concernunt, & mille ducatirum quantitatẽ in reditibus annuis excedunt, ut latè dixi, & tractavi ſsup. lib. 2. c. 28. & 29. ex quibus, quæ ad hunc articu lum perinent, peti poterunt. Et etiam Reſsidentiæ, & Viſsitationes Gubernatorum, Correctorum, & Auditorum, iuxta ea, quæ habes ſsup. hoc lib. c. 8. Aliæ verò lites, ut etia dixi ſsup. hoc cap. n. 14. Regalibus Cãcellarijs in Prima & Secunda Inſstantia terminandæ relinquuntur, & ſsolùm ad dictum SenatũSenatum

^† per viam Secundæ Supplicationis aditus patet. De qua quidem Secunda Supplicatione in communi, & pluribus quæſstionibus utilibus, & practicabilibus, quæ ſse ſse circa eam offerre ſsolent, in noſstro Promtuario, Deo dante, latiùs agemus, circa tit. 20. lib. 4. Recopil. Nunc verò ad eius praxim in ſsupremo Conſsilio Indiarum calamum contrahendo, animadverto, de ea reperiri plures ſschedulas Regias in. 2. tom. impreſsſs. pag. 49. & ſseqq. ex quibus, & alijs novioribus, formantur 13. leges in ſsummar. Recop. leg. Indic. lib. 4. tit. 15. & iuxta earum deciſsionem, & ſsignanter obſservata à Paz, omninò videndo, in ſsua praxi tom. 2. 7. par. cap. unico, ex n. 51. Villadiego in Polit. c. 4. n. 237. fol. 77. & Ioan. Hævia in Curia Philip. 5. par. §. 5. Segunda Suplicacion, ex pag. 779. ad 787. Hæc tantũtantum, quæ ſsequuntur, notanda ſse offerunt. PrimũPrimum quòd in Audientijs Indiarum, interpoſsitâ Secũdâ Supplicatione, non ſsuperſsedetur execurioni, |

p. 1051

prout in Hſspania, quin potius Regales Audientiæ poſsſsunt ſsuas executorias expedire cum fideiuſssione, vel ſsine ea, prout ſsibi de in. re viſsum ſsuerit, per ſschedul. 19. April. ann. 1583. Secundum, quòd in cauſsis poſsſseſsſsorijs nunquam admittitur Secunda Supplicatio, ut diſsponit l. 13. Imp. Carol. V. inter editas ann. 1542. Tertium, quòd ut ſsit locus Secũdæ Supplicationi in cauſsa proprietatis, proprietas decem mille aurea pondera olim tãgere, vel excedere debebat, licèt nunc ſsufficiant, Seis mil peſsos enſsayados de à 450. maravedis cada uno, quæ efficiunt octo millia ducatorum, ut habetur in ſsched. & ordinat. d. ſsummar. l. 1. Quartum, quòd qui apud Audientias Indiarum Secundam Supplicationem interponit, debet coram Rege ad eam proſsequendam comparere, & ſse præſsentare intra metam unius anni à die notificationis ſsententiæ; quod tamen poſsteà per ſschedul. dat. Matr. 24. Sept. ann. 1621. ita temperatũ eſst, ut annus hic utilis ſsit, hoc eſst, Que corra deſsde el dia que ſse hiziere à la vela la Flota, ò Armada, que de la tal Provincia ſsaliere para eſstos Reinos. Et pariter, meo iudicio, excuſsari debebit ſsupplicans, ſsi alia iuſsta impedimenta probaverit, qualia ſsunt ea, quæ in ſsimili recenſsentur, & admittuntur à Paul. I.C. in l. qui commeatus 14. D. de re milit. Quintum, in Supplicationibus Secundis Indiarum, ſsupplicans relevatur à pœna, & fideiuſssione mille quingentarum duplarum, ut diſsponitur in ſsched. & ordinat. antiquis, & noviſsſsimè per d. ſsched. 13. Febr. ann. 1620. ibi: I en quanto à las doblas que pone la lei de Segovia, no ſse haga novedad en los pleitos de las Indias, ſsino que ve guarde la costumbre que baſsta aqui ſse ha tebido de no llevarlas: eâ fortè ratione, ut facilior eſsſset hic recurſsus ad Regiam perſsonam de Audientijs Indiarum. Quod tamen, quia operabatur ut multi Secundam Supplicationem iniuſstè, & frivolè interponerent, cautum eſst nuper per ſschedul. Matr. 30. Mart. ann. 1629. ut pœnãpœnam mille ducatorũducatorum incurrat, qui in cauſsa, in qua ita ſsupplicaverit, ſsuccubuerit, tertia parte Regiæ Cameræ, tertia litigãtilitiganti, alia tertia iudicibus applicatã.

Non

^† tamen oermittitur dictis Audientijs directè, neque indirectè declarare, utrum ſsit locus Secundæ Supplicationi, vel non, ſsed quomodocunque pars illam interpoſsuerit, debent proceſsſsum originalem ad SenatũSenatum remittere, eius copiâ, ſupplicãtisſupplicantis expenſsis, ibidem retentâ, & partibis citaris ad comparendum in dicto Senatu, ut diſspoſsitum fuit per cap. epiſst. Matrit. 17. Ianuar. ann. 1611. ad Limenſsem Audientiam ſscrioptæ, quod refert aliam ſsched. idem iubentem, dat. Ventoſsillæ 26. Maij ann. 1608. & damnat ſsſsylum eiuſsdem Audientiæ, quatenus, ubi ſsentiebat locum Secundæ Supplicationi non eſsſse, acta originalia dare, vel remittere recuſsabat, & ſsolùm copiam concedebat, citatâ ad eãeam deducendam adversâ parte, non autem ad proſsecutionem ſsupplicationis. Per quam tamẽ epiſstolam non tenentur

^† Audientiæ, partem, quæ ſsententiam obtinuit, fideiuſsſsionis onere gravare, ſsive iuſstè, ſsive iniuſstè Secunda Supplicatio interpoſsita fuerit, hoc enim, ut anteà, iudicum arbitrio relinquitur, ut ſsuprà dixi per ſsched. ann. 1583. quæ refert idem obſservari in Regalibus Cancellarijs Pintiana, & Granatenſsi, & caſsus omiſsſsus remanet in diſspoſsitione iuris communis, l. ſsi verò, §. de viro, D. ſsolut. matr. cum vulgat.

^† Superfluiſsq́ue cautionibus novâ lege expreſssè eas non requirente, aut iubente, quis gravari nõ debet, l. hæc ſstipulatio, §. Divus, D. ut legator. quam benè explicat, & ornat Vincent. de Franch. deciſs. Neapol. 8. n. 2. quod notãdumnotandum cẽſsui, quia Limæ acriter ſsuper hoc articulo diſsceptatum fuit in cauſsa D. Marianæ de Vlloa, uxoris D. Ant. Cabrero, cũcum D. Maria de Sotomayor & Moſscoſso, ſsuper quadam Commenda de los Guambos. Per noviorem tamen ſsched. dat. Matrit. 7. Iunij ann. 1621. permiſsſsum videtur:

^† Que donde claramente conſstare, que no ai valor para Segunda Suplicacion, no la admitan las Audiencias, ex qua ſschedul. deſsignatur l. 7. in. d. ſsummar. Recop. leg. Ind. lib. 4. tit. 15. Et quid dicendum ſsit de Secunda Supplicatione in cauſsis cœptis ante iudicem generalem bonorũbonorum defunctorũdefunctorum dixi ſsup. hoc lib. cap. 7. n. 14. & ſseqq.

Atque hæc ſsanè ita procedunt, & practicantur in litibus cœptis in Cancellarijs Indiarum, de quibus Secunda Supplicatio interponitur. Cæterùm

^† ſsi cœptæ fuerint in eodem Indiarum Senatu, ut aliquado contingit, tunc quia in ſsuo genere ſsupremum eſst, & æquale ſsupremo Conſsilio Caſstellæ, ut ſsuprà probavi, pœna mille quingentarum duplarum etiam contra Fiſscum, & reliqua omnia ad unguem obſservari ſsolent, & debent, quæ leges Regiæ diſsponunt, & præcipiunt in d. tit. 20. lib. 4. Recop. & ita quotidie practicatur, & expreſssè, ex ratione ſsupremitatis, ſsive ſsuperioritatis dict Conſsilij, agnoſscunt Suar. de Paz in d.c. unic. n. 58. & Villadiego d. cap. 4. fol. 77. verſs. I en las cauſsas graves que ſse començaron en el Conſsejo ſsupremo de las Indias &c.

Qvintò, ex eadem eiuſsdem CõſilijConſilij præſstantia, & ſsuperioritate, infero,

^† ad illud, & non ad Regium Senatum Caſstellæ per viam |

p. 1052

violentiæ recurrendum eſsſse in omnibus cauſsis, & negotijs res Indicas tangentibus, quæ in Hiſspania tractari contigerit, in quibus Illuſstriſsſs. Nuntius Apoſstolicus, ſsive alius quilibet iudex Eccleſsiaſsticus, litigantes gravaverit. Nam in cap. 4. ordin. d. Conſsilij, & in ſsched. 14. Iul. ann. 1561. quæ habetur in 1. tom. impreſsſs. pag. 3. apertè cavetur: Que no puedan ſser inhibidos del CõſejoConsejo Real de las Indias por ningun juez Ecleſsiastico en los negocios que trataren; i puedan para ello deſspachar las proviſsiones neceſsſsarias, i las ordinarias para alçar las fuerças en los pleitos de Indias, de que en eſstos Reinos ſse conociere: quæ ſschedula poſsterior fuit cuidã actui anni 1555. qui reperitur inter acta CõſilijConſilij Caſstellæ, act. 18. fol. 6. ubi dici videtur: Que ſsu Magestad à conſsulta del Dotor Ribera mandò, que el Conſsejo de Indias no ſse entrometa à conocer de fuerças. Nam hoc neſscio quo prætextu, vel occaſsione dictum fuerit. Illa verò ſschedula in contradictorio iudicio obtinuit in cauſsa cuiuſsdam Licẽtiati Montani, & per Conſsilium Cameræ, ut in eius margine dicitur, & magna cum deliberatione edita fuit, & præciſsam obſservationẽ ſsuæ deciſsionis iniungit: Al Preſsidente, i los del nueſstro Conſsejo Real de eſstos Reinos, i à los Preſsidentes, i Oidores de las nueſstras Audiencias, i Alcaldes de Corte, &c. Id quod abſsque dubio eſsſse videtur, cùm hic idem recurſsus in partibus Indiarum conceſsſsus ſsit Regalibus Cancellarijs, quæ eidem Conſsilio ſsubordinantur, ut dixi ſsup. hoc lib. 4. cap. 3. num. 35. & ſseqq. iunctis pluribus, quæ de vi & poteſstate argumenti de minori ad maius, & à maioritate rationis congerit Alvar. de Velaſsco in axiomat. iur. litt. A. num. 462. & ſseqq. Sed nihilominus cùm eiuſsmodi caſsus rarò in Hiſspania contingere ſsoleant, & anno ſsuperiore 1636. cauſsa verteretur ſsuper bonis, & ſspolio cuiuſsdam Equitis Hieroſsoly. mitani D. IoãIoan. Guiral, qui virtute cuiuſsdam fideiuſssionis, Indiarum Senatui, cuiuſsdam ſsummæ debitor erat, & Dom. Nuntius Apoſstolicus in ea ſse immiſscuiſsſset, Senatuſq́;Senatuſque eius Notarium ad faciendam relationem vocari iuſssiſsſset, tãtam ipſse Notarius, quàm Dom. Nuntius hoc, veluti rem novam, recuſsarunt, & Regium Caſstellæ Senatum adeuntes, de novitate queſsti ſsunt, & in illo, & non alibi, relationem faciendam eſsſse, allegarunt, & intentarunt. Quod cùm ibidem plauſsibiliter receptum eſsſset, quaſsi in hac Curia Regia nullus alius Senatus pro eiuſsmodi violentijs adiri poſsſset; tandem competentia iuridictionis formata fuit, & in gravi conſseſsſsu ad tales cauſsas decidendas deſsignato, in favorem Cõſsilij Indiarum, prout iuris & rations erat, declaratum. Eius partes ſstrenuè defedente, & prædicta, & alia doctè allegante, Dom. D. Laurentio Ramirez de Prado, ex Equeſstri Militia Divi Iacobi, eiuſsdem Senatus digniſssimo Conſsiliario, cuis ſsæpè in his Commantarijs mentionem feci, qui pariter folitâ dexteritare reſspondit ad tex. qui in contrarium nimis ponderabatur de l. 1. cap. 9. tit. 2. lib. 9. Recop. Donde ſse manda, que las fuerças de las cauſsas del Conſsejo de Hazienda ſse vean, i determien en el de Castilla. Nam id ex eo procedit, quòd hæc duo Conſsilia pro uno, atque eodem cenſsentur, ut ex eorundẽ ordinationibus conſstat, & ideò electi ad Cõ ſsilium de Hazienda, i Contaduria iurant in ſsupremo Senatu Caſsſsellæ, Commixtos Senatores habent, & anteà vnus tantùm Fiſscalis in utroq;utroque Senatu deſserviebat, quæ omnia non ita procedunt in Conſsilio Indiarũ. Et acta dictæ compententiæ reperies in eius ordintionibus noviter imperſssis poſst finem tabulæ.

Sextò, & ultimò, ex eiſsdem principijs inferri poteſst deciſsio ad aliam quæſstionem quà movet, & diſsputat Chriſstoph. de Paz d. tract. de tenuta, c. 39. per tot. Videlicet,

^† an in dicto ſsupremo Conſsilio Indiarum, iudiciũiudicium, ſsive remedium Tenutæ, de quo agit l. 9. & 10. tit. 7. lib. 5. & l. 5. tit. 19. lib. 4. Recopil. intertari & terminari poſssit, pro maioratibus in provincijs earumdem Indiarum inſstitutis, & conſstitutis, quorum Prætenſsores in Hiſspania fortè reſsideant, & ſsui iuris probationem incontinenti offerant, vel ſsaltem intra tempus quinquaginta, vel octoginta dierum in dictis legibus aſssignatum. Quæ quæſstio primùm mota fuit in emergẽti cauſsa Ducatus de Veraguas ann. 1578. & nũcnunc nuper ann. 1635. maiori ſstudio ad incudẽ revocata, in alia, ſsuper Marchionatu del Valle, inter Excellẽtiſsſs. Ducẽ & Duciſsſsam de Terranova pro una parte, & marchionẽ de Fromiſsta ex alia: & in utroque caſsu plures doctiſssimi, & integerrimi Iudices ex utroque Conſsilio Caſstellæ, & Indiarum aſssignati fuerunt, & dictum Remedium in dictis Maioratibus, & in dicto Conſsilio Indiarum locum non habere tandem maiori ſsuffragiorum numero pronuntiarunt, & partes litigantes ordinarij poſsſseſsſsorij iure experiri debere declararunt. Moti (ut apparet) ex fundamentis, quæ adducit Paz d. cap. 39. ex num. 5. ad 22. quæ omnia in id tendunt, quòd dictum remedium extraordinarium ſsit, & per illas leges dumtaxat Caſstellæ Senatui conceſsſsum, ut ipfarum verba oſstendunt, quæ abſsolutè & geminate dicunt: En nueſstro Conſsejo, En el |

p. 1053

nuestro Conſsejo, quod per anthonomaſsiam, & ex ip ipſsorum Legislatorum intentione pro Caſstellano accipiendum videtur, prout & DD. de hac materia tractantes communiter inrelligunt, præcipuè Molina lib. 3. de primog. cap. 13. num. 1. ibi. In Regio, ac ſsummo Regnorum Caſstellæ Senatu: alter Molina de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsp. 637. & 638. Covarr. in pract. cap. 23.. num. 8. & Gutierr. lib. 2. pract. quæſst. 88. ibi: In Regio, ac ſsupremo Castellæ, Conſsilio; & ibi; Vt determinatio ſsupermi Conſsilij, &c. Necnon eò, quòd anguſstiæ temporis ad quas dictæ leges hoc remedium reducere voluerunt, & rationes quibus nituntur, mairatibus adeò diſstantitibus & in partibus ita remotis probationẽ requirentibus, aptari poſsſse non videntur, nec de loco ad locum extendi,

^† cùm ordinatoriæ ſsint, & non deciſsoriæ, iuxta communem diſstinctionem Bart in l. cuntos populos, numer. 15. &. 16. C. de ſsumm. Trinit. Gregor. Lopez per text. ibi in. l. 15. tit. 14. par. 3. cũ alijs latè adductis ab Alderano Maſscard. in tract. de ſstatut. concl. 7. num, 1. 57. & 74. Parlad. lib. 2. quotid. cap. fin. par. 1. §. 11. num. 13. & Gralsis de effect. clericat. effect. 2. numer. 135.

Sed ſsine præiudicio rei à tot, ac tanris Pa. tribus iudicatæ,

^† cui ſsumma ſsemper reverentia debetur, l, filius D. ad. leg. Cornel. de falſs. ibi: Sic inveni Senatum iudicaſsſse, cum alijs traditis ab Affict. deciſs. 96. num. 11. & deciſs. 383. num. 8. Menoch. conſs. 501. num. 34. lib. 6. Honded. conſs. 61. num. 1. lib. 1. Peregrin. conſs. 5. num. 3. vol. 2. Cavalcan. deciſs. 44. num. 1. par. 1. Gama deciſs. 33. num. 2. & deciſs. 228. num. 1. Vincent. de Franch. deciſs. 81. n. 2. par. 1. & Ego latè in 1. to. lib. 2. c. 24. n. 67. Si quis voluerit pro contraria parte certare, decem non ineffcacia argumenta reperiet apud eundem Chriſst. de Paz d. cap. 39. ex num. 23. ad. 36. Quibus licèt reſspon dere conetur ex eodem num. uſsque ad eiuſsdem capitus finem. Semper tamen urget, & urgebit, Indiarum Confilum eſsſse, & fuiſsſse ſsupremum ab origine ſsuæ erectionis, ut ſsæpè in hoc capite dixi, & à Conſsilio Caſstellæ ob commodiorem cauſsatum expeditionem, ſsed cum eadem tamen poteſstate, & auctoritate diviſsum. Et ita in in cauſsis ſsibi tangentibus Conſsilij quoque appellatione abſsque dubio venire, licèt dictæ leges de ſsolo Caſstellano, de quo tunc meminerunt, loquutæ videan tur. Nam

^† cum Indico omnia iura, & eſsſse ctus Conſsilij & quidem ſsupremi competant & conveniant, nulla eſst ratio, cur ab eiuſsdem nominis comprehenſsione excludatur, l. 1. §. quod autem, D. de aleæ, Surd. conſs. 308. num. 3. l. 4. §. tories. D. de damn. infect. cum aijs latè traditis à Tiraq. in l. ſsi unquam. verb. Libertis, num. 2. Honded. conſs. 105. num. 13. lib. 1. Cephal. conſsil. 149. num. 14. & Franc. Beccio conſsil. 57. num. 13. Et ut daremus. non fuſsſse à Caſstellæ Senatu ſseparatum, neque eius partem reputari debere, ſsufficeret, quòd adinſstar illius creatum fuerit, & veluti in eius locum ſsubrogatum ad cauſsas ſsibi commiſsſsas, ut

^† omnis illius inriſsdictio, tam ordinaria, quàm ratione officij delegata, & etiam privilegiata conceſsſsa eſsſse videretur, ut latè, & doctè docent & probant Abbas in cap. verùm, num. 9. de foro competenti, Felin. in cap. eam te, num. 17. de reſscript. Oldrad. conſsil. 300. per totum, Decius conſs. 128. à num. 1. Barboſs. in l. quia tale, num. 1. D. ſsolut. matrim. & in l. ſsi longius, in princip. num. 44. D. de iudicijs, Menoch. conſsil. 158. Suarez de legibus lib. 8. cap. 15. à num. 1. & num. 9. & ſseqq. & Sanchez de matrim. lib. 8. diſsp. 2. num. 10. Maximè cùm ſsubiecta materia nullam contineat repugnãtiam, nam

^† licèt maioratus in Indijs conſstituti eſsſse dicantur, ſsi tamen qui eorum ſsucceſssionem prætendunt, in Curia Regis exiſstunt, & in ea litigare volunt, & probationes intra tempus tenutis præfixum ſsufficienter prætare, quid vetat, quominus in proprio ſsuo CõſilioConſilio audiãturaudiantur, & hoc tentuæ remedio cõceſsſso vaſsſsallis RegũRegum Caſstellæ, & Legionis fruantur? & iure, ac legibus iſstorum Regnorum iudicẽturiudicentur, quas ad provincias eis acceſsſsoriè unitas pertinere ſsup. cap. præc. abũdè probavimus. Quemadmodum ad eaſsdem, abſsque ulla hæſsitatione, aut declaratione extenſsa fuit deciſsio l. 45. Tauri, quæ eſst l. 8. tit. 7. lib. 5. Recopil. & de tranferenda ipſso iure per legis miniſsterium civili poſsſseſsſsione in vocatum ad ſsucceſsſsionem maioratus pertractat, quæ poſsſseſsſsio eſst baſsis & fundamentum tenutarij iudicij, quod poſsteà ad meliorem Taurinæ legis executionem à D. Imper, Carolo V. ann. 1543. introductum fuit, cùm iam anteà ab anno 1524. Conſsilium Indiarum creatum fuiſsſset, ut ſsuprà retulimus, cuius ſsi tenutariæ leges ſspecificam mentionem non fecerunt, eâ forſsan de cauſsa fuit, quia de maioratibus Indiarum non meminerunt, utpotè ita diſstantibus, & rarò contingentibus, ut eorum ſsucceſsſsores in Curia Regia ad litigandum concurrãtconcurrant, tempore quo vacare contigerit, l. nam ad ea, cum vulgatis, D. de legibus. Vel quia ſsatis habuerunt Conſsilij nomen indefinitè exprimere, quod etiam in Conſsilij Indiarum verificari poteſst, cùm eius ordinationes ita ſsæpè illud appellent, atque deſsignent: El |

p. 1054

dicho mueſstro Conſsejo tenga la juriſsdicion ſsuprema de todas las nueſstras Indias. Sub qua conceſssione, quilibet caſsus, ſseu gradus congitionis, & iuriſsdictionis quamtumcũque magnus, & arduus excogitari poſsſsit, cõprehẽditur, cùm per eà Princeps ipſsum Senatũ ſsui loco cõſtituereconſtituere videatur,

^† & ille propriã Principis perſsonam, & iuriſsdictionem repræſsenter, ex traditis à Carol. de Graſsſsal. lib. 1. Regal. Franc. iure. 12. Afflict. Deciſs. 120. num. 6. Craveta conſsil. 144. num. 20. Roland. conſsil. 70. num. 17. lib. 1. Maſstrill. de Magiſstrat. lib. 5. cap. 8. & deciſs. 261. à num. 2. Grivell. deciſs. Dolana. 72. num. 25. Ponte de poteſst. Proreg. tit. 12. num. 18. Cabed. deciſs. 212. num. 1. & Azeved. in. l. 1. tit. l. lib. 4. Recop. gloſsſs. 1. num. 2.

back | | continue

Solórzano P...: De Indiarum Iure

p. 941
D. IOANNIS DE SOLORZANO PEREIRA

DE INDIARVM OCCIDENTALIVM Ivre, sive Gvbernatione

LIBER QVARTVS.

In quo de Gubernatione ſseculari, & Magiſstratibus, Cancellarijs, Proregibus, & ſsupremo Conſsilio Indiarum, eidem gubernationi Præpoſsitis.

CAPVT PRIMVM. De Capitulis, & Iudicibus ordinarijs (vulgò Alcaldes dictis) urbium, & oppidorum Indiarum, eorumq́ue electione, & iuriſsdictione.

SVMMARIVM CAPITIS primi.

CAPVT II. De Prætoribus, ſsive Correctoribus, aut Gubernatoribus, qui Hiſspanorum, & Indorum populis præficiuntur. Et quæ ſsit, aut eſsſse debeat eorum cura, poteſstas, & iuriſsdictio?

SVMMARIVM CAPITIS Secvndi.

CAPVT III. De Regijs Indiarum Auditorijs, ſsive Cancellarijs, & quæ peculiaria habeant præ alijs Hiſspaniæ?

SVMMARIVM CAPITIS tertij.

CAPVT QVARTVM. De Miniſstris earundem Cancellariarum, in communi; & de ſspecialibus, quæ in illis conſsiderari poſsſsunt, & debent, præ alijs, qui in Hiſspania eiſsdẽ inſserviunt.

SVMMARIVM CAPITIS Qvarti.

CAPVT QVINTVM. De Quæſstoribus criminum, vulgò Alcaldes del crimen, Audientiarum Indicarum, & quomodo, & in quibus procedere poſssint, & debeant, & de alijs eorum ſspecialibus?

SVMMARIVM CAPITIS Qvinti.

CAPVT SEXTVM. De Regijs Advocatis, ſsive Fiſscalibus earundem Audientiarum, eorumq́ue officio & dignitate, & peculiaribus quæſstionibus, quæ ad illud ſspectant.

SVMMARIVM CAPITIS Sexti.

CAPVT SEPTIMVM. De peculiari iurid ictione, quam alternis vicibus Auditores Indiarum exercent circa colligenda, & remittenda defunctorum bona, qui hæredes in Hiſspania, vel alibi abſsentes habere dicuntur, vulgò De los juzgados de bienes de difuntos.

SVMMARIVM CAPITIS Septimi.

CAPVT OCTAVVM. De ſsyndicatu, & viſsitatione Auditorum, & Audientiarum Indiarum, & peculiaribus quæſstionibus, quæ in eis incidere ſsolent.

SVMMARIVM CAPITIS Octavi.

CAPVT NONVM. De Proregibus, qui ad Novi-Orbis gubernationem mittuntur, eorumq́ue dignitate, & præeminentijs, & qualiter ſse in tãto munere gerere debeãt.

SVMMARIVM CAPITIS Noni.

CAPVT X. De ijs, quæ Proreges Indiarum virtute ſsuorum titulorum, & mandatorum, & aliarum Regiarum ſschedularum facere poſsſsunt, vel non.

SVMMARIVM CAPITIS Decimi.

CAPVT XI. Quando, & quatenus Proreges mandati ſsibi imperij habens aſsſsumant, & tantæ dignitatis, ac poteſstatis inſsignibus, titulis, ſsalarijs, & effectibus gaudeant?

SVMMARIVM CAPITIS Vndecimi.

CAPVT XII. De Regio ac Supremo Indiarum Conſsilio, eiuſsq́ue auctoritate, & iuriſsdictione, officiorum, legum, atque ſschedularum Regiarum conſsultatione, & promulgatione, & an, & qualiter in eo de Secũdis Supplicationibus, Tenutis, & Violentijs Eccleſsiaſsticorum iudicum cognoſscatur?

SVMMARIVM CAPITIS Dvodecimi

Embeddings Experiment

Solórzano P...: De Indiarum Iure

p. 941 D. IOANNIS DE SOLORZANO PEREIRA

DE INDIARVM OCCIDENTALIVM Ivre, sive Gvbernatione

LIBER QVARTVS.

In quo de Gubernatione ſseculari, & Magiſstratibus, Cancellarijs, Proregibus, & ſsupremo Conſsilio Indiarum, eidem gubernationi Præpoſsitis.

CAPVT PRIMVM. De Capitulis, & Iudicibus ordinarijs (vulgò Alcaldes dictis) urbium, & oppidorum Indiarum, eorumq́ue electione, & iuriſsdictione.

SVMMARIVM CAPITIS primi.

CAPVT II. De Prætoribus, ſsive Correctoribus, aut Gubernatoribus, qui Hiſspanorum, & Indorum populis præficiuntur. Et quæ ſsit, aut eſsſse debeat eorum cura, poteſstas, & iuriſsdictio?

SVMMARIVM CAPITIS Secvndi.

CAPVT III. De Regijs Indiarum Auditorijs, ſsive Cancellarijs, & quæ peculiaria habeant præ alijs Hiſspaniæ?

SVMMARIVM CAPITIS tertij.

CAPVT QVARTVM. De Miniſstris earundem Cancellariarum, in communi; & de ſspecialibus, quæ in illis conſsiderari poſsſsunt, & debent, præ alijs, qui in Hiſspania eiſsdẽ inſserviunt.

SVMMARIVM CAPITIS Qvarti.

CAPVT QVINTVM. De Quæſstoribus criminum, vulgò Alcaldes del crimen, Audientiarum Indicarum, & quomodo, & in quibus procedere poſssint, & debeant, & de alijs eorum ſspecialibus?

SVMMARIVM CAPITIS Qvinti.

CAPVT SEXTVM. De Regijs Advocatis, ſsive Fiſscalibus earundem Audientiarum, eorumq́ue officio & dignitate, & peculiaribus quæſstionibus, quæ ad illud ſspectant.

SVMMARIVM CAPITIS Sexti.

CAPVT SEPTIMVM. De peculiari iurid ictione, quam alternis vicibus Auditores Indiarum exercent circa colligenda, & remittenda defunctorum bona, qui hæredes in Hiſspania, vel alibi abſsentes habere dicuntur, vulgò De los juzgados de bienes de difuntos.

SVMMARIVM CAPITIS Septimi.

CAPVT OCTAVVM. De ſsyndicatu, & viſsitatione Auditorum, & Audientiarum Indiarum, & peculiaribus quæſstionibus, quæ in eis incidere ſsolent.

SVMMARIVM CAPITIS Octavi.

CAPVT NONVM. De Proregibus, qui ad Novi-Orbis gubernationem mittuntur, eorumq́ue dignitate, & præeminentijs, & qualiter ſse in tãto munere gerere debeãt.

SVMMARIVM CAPITIS Noni.

CAPVT X. De ijs, quæ Proreges Indiarum virtute ſsuorum titulorum, & mandatorum, & aliarum Regiarum ſschedularum facere poſsſsunt, vel non.

SVMMARIVM CAPITIS Decimi.

CAPVT XI. Quando, & quatenus Proreges mandati ſsibi imperij habens aſsſsumant, & tantæ dignitatis, ac poteſstatis inſsignibus, titulis, ſsalarijs, & effectibus gaudeant?

SVMMARIVM CAPITIS Vndecimi.

CAPVT XII. De Regio ac Supremo Indiarum Conſsilio, eiuſsq́ue auctoritate, & iuriſsdictione, officiorum, legum, atque ſschedularum Regiarum conſsultatione, & promulgatione, & an, & qualiter in eo de Secũdis Supplicationibus, Tenutis, & Violentijs Eccleſsiaſsticorum iudicum cognoſscatur?

SVMMARIVM CAPITIS Dvodecimi

Embeddings Experiment

p. 941
D. IOANNIS DE SOLORZANO PEREIRA