Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

 Legal

p. [675]
LOCA IVRIS COMMVNIS, TAM CÆSAREI, QVAM PONTIFICII, et legvm regiarvm castellæ, quæ in his commentariis, circa interpretationem, & coniecturas vltimarum voluntatum ſsumma cura, & diligentia explicantur; & quibus genuini, & veri intellectus aſsſsignantur.

  • EX DIGESTO VETERI.

    • LEX Socium, qui §. vltimo, ff. pro ſsocio, cap. 5. numero finali, verſsic. Quartò facit, & verſsic. Quartum fundamentum non obſstat. p. 34
    • L. tale pactum, § finali, cum ſsua Gloſsſsa, quæquotidie expenditur, ff. de pactis, c. 12. per totum. p. 80.
    • L. quod ſsi nolit, §. quia aſsſsidua, ff. de ædilitio edicto, cap. 13. num. 4. & 38. p. 87.
    • L. cum quid: cum ſsua materia, ff. ſsi certum petat. cap. 17. ex num. 39. cum. ſseq. p. 138.
    • L. cum is, §. ſsi mulier, ff. de condict. indebiti, cap. 22. num. 5. & ſseq. p. 188.
    • L. creditoris, ff. de diſstract. pignor. cap. 26. num. 24. p. 238.
    • L. 2. in prima ſsui parte, ff. qui potior in pignore habeantur, cap. 26. num. 24. ibid.
    • L. prima, ff. de minoribus, cap. 28. in vltima deciſsione, per totam. p. 278.
    • L. ſsi pars, ff. de inofficioſso testamento, cap. 29. per totum. p. 285.
    • L. veteribus, ff. de pactis, cap. 34. maximè, num. 8. p. 331.
    • L. creditor. §. Lucius, ff. mandati, cap. 36. num. 64. p. 369.
    • L. diligenter, ff. de mandati, cap. 36. num. 36. p. 366. & ſseq. & num. 66. p. 370.
    • L. prima, & totus titul. ff. de compenſsat. cap. 40. ex nu. 60. cum ſseq. p. 410.
    • L. emptor. §. Lucius, ff. de pactis, cap. 42. num. 50. p. 442
    • L. Lucius, ff. de euictionibus, cap. 42. num. 108. p. 451. & vide num. 68. & 69. p. 445
    • L. prima, & 2. & 3. & totus titulus, ff. de donat. inter vir. & vxor. cap. 49. ex num. 25. cum ſseq. vſsque in ſsimen, cap. p. 493
    • L. quoties, ff. de vſsufructu, exornatur cap. 51. ferè per totum, & explicatur, ibi. num. 23. & ſseq. p. 530
    • L. veteribus, ff. de pactis, vulgata allegatio exornatur, cap. 13. num. 36. p. 92.
    • L. in cauſsæ 2. §. Pomponius, ff. de minoribus. cap. 56. num. 16. & 21. & 3. ſseq. & num. 36. p. 563
    • L. in omnibus 41. ff. de iudicijs, cap. 59. num. 24. p. 606.
    • L. reſscriptum, §. fin. ff. de diſstract. pignor. cap. 59. num. 56. p. 613.
    • L. eleganter, ff. de pignorat, action. cap. 59. ex num. 44. vſsque ad fin. cap. p. 611.
    • L. ſsi fideicommiſsſsum, §. final, ff. de iudiciis, cap. 60. num. 66. p. 634.
    • L. cum hi §. eam tranſsactionem, ff. de tranſsact. cap. 61. num. 41. p. 656

  • Ex Infortiato.

    • L. primæ, cum ſseq. & totius tituli, ff. de hæredibus inſstituendis materia remiſsſsiuè, cap. primo num. 3. p. 3.
    • L. primæ, cum ſseq. & totius tituli, ff. de ſsuis & legitimis hæred. materia, cap. primo, num. 2. p. 2.
    • L. primæ, cum ſseq. & totius tituli, ff. de liber. & poſsthum. materia, cap. 1. num. 4. p. 4
    • L. cum ſseq. & totius tituli, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. materia, cap. 1. num. 5. p. 4
    • E. primæ, cum ſseq. & totius tituli, ff. ad l. Falcidiam, & ff. ad S.C. Trebellian. materia, cap. 1. num. 6. & 7. pag. 5.
    • L. primæ cum ſseq. & totius tituli, ff. de teſstamentis, materia. cap. 1. num. 10. p. 8
    • L. primæ, cum ſseq. ff. de legat. primo. 2. & 3. & legatorum materia, cap. 1. num. 8. p. 6
    • L. primæ, cum ſseq. & totius tituli, ff. de iure codicillorum, materia, cap. 3. num. 7. & 2. ſseq. p. 16
    • p. [676]
      L. nemo poteſst, ff. de legatis primo, materia, & tractatus, cap. 5. num. 8. p. 24.
    • L. ſsed ſsi plures, §. in arrogato ff. de vulg. & pub. ſsubſstitut. cap. 5. num. fin. in verſsic. quibus tamen non obſstantibus. p. 33.
    • L. ſsi quid earum, in principio, verſs. in quibus. ff. de legatis tertiò. cap. 5. num. fin. in verſs. 2. adducitur textus. ibid.
    • L. aditio, ff. de acquir. hæred. cap. 5. nu. fin. verſsic. Tertiò vltra Menochium. p. 34.
    • L. ille, aut ille, §. cum in verbis, ff. de legat. 3. & l. non aliter, eiuſsdem tituli, cap. 10. ex num. 5. vſsque ad num. 35. p. 66.
    • L. Labeo, ff. de ſsupellect. legata, cap. 7. per totum. p. 41.
    • L. in conditionibus primum locum, ff. de condit. & demonſstrat. cap. 8. num. 1. & ſseq. p. 45. vbi vulgata eius textus allegatio exornatur permultis.
    • L. cum proponebatur, ff. de legatis 2. cap. 8. ex num. 7. cum ſseq. & maxime, num. 12. p. 47. & 48.
    • L. quidam cum filium, ff. de hæred. inſstitut. & vulgata eius allegatio exornata, cap. 11. per totum. p. 77.
    • L. Gallus, §. quidam rectè, in verſsic. vt eo caſsu, cap. 7. per totum, & cap. 8. ex num. 7. pag. 41. & num. 12. p. 47. & 48.
    • L. vnum ex familia, §. ſsi omiſsſsa, ff. de legat. 2. cap. 8. nu. 14. p. 49. & vide ex nu. 7. cum ſseq.
    • L. prima, ff. ſsi tabulæ teſstam. nullæ ex tab. cap. 8. num. 21. p. 50.
    • L. hæreditatum, ff. ad l. Falcid. materia, cap. 13. nu. 15. p. 89.
    • L. Gallus, §. & quid ſsi tantum, ff. de liber. & poſsthum. cap. 15. num. 72. p. 112.
    • L. Titius, & Seius, cum l. ſsequenti ff. de hæred. inſstituen. cap. 15. num. 67. in fine. p. 111.
    • L. Titius, §. Lucius, ff. de liber. & poſsthum. cap. 15. numer. 71. p. 112.
    • L. commodiſsſsimè, ff. de liber. & poſsthum. cap. 15. num. 79. p. 113.
    • L. ſsi quis ita, §. penult ff. de teſstamentaria tutela, cap. 15. num. 85. p. 115.
    • L. Lucius Titius 54. ff. ad Trebellian. cap. 16. num. 32. p. 124.
    • L. quoties, §. 1. ff. de hæred. inſstit. cap. 18. num. 49. verſs. præterea, & tertiò conſstituo. p. 143. latiùs, cap. 19. nu. 1. & pluribus ſseq. p. 149.
    • L. ſsi ita ſscripſsero 38. ff. de condit. & demonſstrat. cap. 20. num. 29. & ſseq. p. 159.
    • L. Si quis cum teſstamentum, ff. de teſstamentis, cap. 21. per totum. p. 161.
    • L. alumnæ, §. qui filias, ff. de adimendis legatis, cap. 22. n. 167. & tribus ſseq. p. 211.
    • L. ſsi ſseruus plurium, §. vltim. ff. de legatis primo, cap. 24. per totum. p. 215.
    • L. cum ita legatum 63. ff. de condit. & demonſstrat. cap. 25. fere per totum. p. 217.
    • L. ſsi conſstante, ff. de ſsoluto matrimonio, materia, cap. 26. ex numero primo, vſsque ad numer. 21. p. 233.
    • L. hæredes palam, ff. de teſstamentis, cap. 27. numero 20. p. 257.
    • L. 3. ff. de militari teſstamento, cap. 30. numero 2. p. 291.
    • L. quoties, & l. vbi eſst verborum ambiguitas, ff. de rebus dubiis, cap. 32. numero 48. & 49. p. 322.
    • L. qui lancem, ff. de auro, & argento legato, cap. 32. numero 48. & 49. ibid.
    • L. qui concubinam, §. qui hortos. l. his verbis §. finali, ff. de legatis tertiò, l. quod in rerum, §. primo, & l. Mæuius, in principio, ff. de legatis primo, cap. 33. numero 3. p. 325
    • L. fundi Trebelliani, ff. de vſsufructu legato, cap. 33. numero 9. p. 326.
    • L. ſsi quando, ff. de legatis primo, allegatio vulgata, longa ſserie exornatur, cap. 38. per totum. p. 385.
    • L. qui cum quidam 23. ff. de annuis legatis, cap. 39. numero 47. p. 399
    • L. Aurelius, §. Mæuio, ff. de liberatione legata, cap. 42. numero 52. p. 442
    • L. aſsſse toto, ff. de hæred. inſstitut. cap. 43. per totum p. 454
    • L. ſsi pluribus, cum ſsua materia, ff. de legatis ſsecundo, cap. 44. per totum.
    • L. finalis, ff. de hæred. inſstitu. cum ſsua materia, cap. 47. per totum. p. 462.
    • L. qui duos, ff. de legatis primo, & l. legatum 68. §. primo, eiuſsdem tituli, cap. 51. numero 25. p. 510
    • L. quærebatur, ff. ad l. Falcidiam, cap. 51. ſsub num. 26. verſs. ſsecundo deinde facit. p. 511.
    • L. ſsi fideicommiſsſsorum 11. ff. vt in poſsſseßionem legatorum, cap. 51. ſsub numero 27. verſsic. nec in contrarium vrgent ea. p. 512.
    • L. quidam teſstamento, ff. de legatis primo, cap. 54. per totum. p. 539.
    • L. cum certus, ff. de triti. vino, & oleo legato, cap. 54. per totum. ibid.
    • L. ſsi ſsic, §. primo, ff. de legatis primo, cap. 54. ex nu. 23. cum ſseq. p. 545.
    • L. placet, ff. de liber. & poſsthum. cap. 54. numero 9. p. 540.
    • L. fideicommiſsſsa, §. cum eſsſset, ff. de legatis tertiò, cap. 55. num. 14. & quinque ſseq. p. 550.
    • L. ſsi quis ſsub conditione dandorum decem, ff. ſsi quis omiſsſsa cauſsa teſstamenti, cap. 55. ex num. 14. cum ſseq. ibid.
    • L. ſsi quis ita, §. ſsi quis ita, ff. de adimend. & transferend. legat. cap. 56. num. 14. & 17. & ſseq. p. 563.
    • L. prima, & titulus, ff. de adimend. & transferend. legatis, cap. 56. ex numero 17. vſsque ad numerum 24. ibid.
    • L. quibus diebus, §. quidam Titio, ff. de condit. & demonſst. cap. 56. numero 68. p. 571
    • L. facta 63. §. reſscripto, ff. de Trebel. cap. 57. numero 2. p. 592.
    • L. à teſstatore, ff. de condit. & demonſstrat. cap. 57. per totum. ibid.
    • L. fideicommiſsſsa, §. cum eſsſset, ff. de legatis tertio, cap. 57. ex numero 26. cum ſseq. p. 595.
    • L. illis libertis, 83. ff. de condit. & demonſst. cap. 60. num. 9. p. 623. & 56. & 57. p. 632.
    • L. 4. & l. cum alimenta 22. §. primo, ff. de alimentis legatis, cap. 60. numero 8. p. 623
    • L. ſsi cum præfinitione 20. ff. quando dies legati cedat, cap. 60. num. 2. & 39. p. 622. & 630.
    • L. Seio, ff. de annuis legatis, cap. 60. num. 59. p. 633
    • L. prima, §. ſsi minor, ff. de rebus eorum, cap. 61. num. 33. p. 653.

  • Ex Digeſsto nouo.

    • L. prima, cum ſseq. & totius tituli, ff. de donat. cauſsa mort. materia, cap. tertio, numero 10. & quinque ſseq. p. 17.
    • L. 2. §. item varus, ff. de aqua quotidiana, & æſstiua. cap. 10. numero 36. & 55. p. 71. & 74
    • L. ſsi ſseruus communis, ff. de donat. inter vir. & vxor. cap. 5. quæſstione finali, verſsic. pro vxore itaque ipſsa, p. 33. & verſsi. ad argumenta vero pro contraria parte adducta. p. 35.
    • L. cum apud, ff. iudicatum ſsolui, cap. 14. numero 34. p. 99.
    • L. à ſsententia, ff. de appellationibus, cap. 14. ex numero 29. cum ſseq. p. 98
    • L. in teſstamento, ff. de fideicommiſsſsariis libertat. cap. 21. numero 29. p. 169.
    • L. fauorabiliores, ff. de regulis iuris, cap. 23. n. 28. p. 214
    • p. [677]
      L. Thais, §. intra, ff. de ſstatuliberis, cap. 25. n. 67. p. 228.
    • L. in teſstamentis, ff. de regulis, cap. 32. per totum. p. 318.
    • L. abſsenti, ff. de donat. cap. 37. ex num. 38. cum ſseq. p. 78.
    • L. boues, §. hoc ſsermone, ff. de verbor. ſsignificat. cap. 39. ex num. 25. cum multis ſseq. p. 394
    • L. qui cum alio contrahit, ff. de regulis iuris. cap. 42. num. 64. & p. 444. & 98. & ſseq. p. 450
    • L. Titia 134. §. idem reſspodi, ff. de verbor. obligat. cap. 47. ex num. 10. vſsque ad num. 17. p. 481.
    • L. qui per ſsucceſsſsionem, ff. de regul. iuris, cap. 56. n. 24. & 44. p. 564. & 567
    • L. ex ſsextante, §. Latinus, ff. de except. rei iudicatæ. cap. 59. num. 55. p. 612
    • L. qui res, ff. de ſsolutionibus, cap. 59. n. 56 p. 613
    • L. Sed reuocata 20. ff. de iure fiſsci, cap. 59. ex num. 61. cum ſseq. p. 614.
    • L. cum quis, & l. cum Cornelius, ff. de ſsolutionibus, cap. 59. num. 36. per totum. p. 607.
    • L. eum qui ita, §. qui ſsibi, aut filio, ff. de verbor. obligat. cap. 59. n. 36. per totum. ibid.
    • L. qui autem, §. ſsciendum, & l. ſsi pupillus, ff. quæ in fraud. creditor. cap. 61. n. 69. p. 665.

  • Ex Codice.

    • L. quoties, C. de donat. quæ ſsub modo, cap. 5. num. 18. & 19. & 41. p. 26. & 31
    • L. eum à quo, & authent. hoc niſsi debitor, C. de ſsolutionibus, cap. 10. ex num. 47. vſsque ad numerum 55. p. 72
    • L. ſsi te in vacuam, C. de donat. inter l. mater, & l. ſsi conſstante, C. de donat. ante nuptias, cap. 5. numero finali, verſsic. ſsecundo pro vxore ipſsa, & verſsic. ſsecundum fundamentum non obſstat. p. 34. & 35.
    • L. cum virum, C. de fideicommiſsſsis, cap. 8. n. 12. p. 48.
    • L. 3. de liber. præteritis, cap. 7. & 8. p. 40. & 45.
    • L. Finalis, C. de ſsacroſsanct. Eccleſsiis, cap. 13. num. 8. & 41. p. 88. & 92
    • L. vnica, §. ſsin autem ad deficientis, C. de caducis tollendis, cap. 14. num. 13. & ſseq. p. 96
    • L. 3. C. de inofficioſso teſstamento, cap. 15. num. 80. p. 114
    • L. vltima, C. de inſstitut. & ſsubſstitut. cap. 15. num. 73. p. 113
    • L. vltima, C. de poſsthum. hæred. inſstitut. c. 15. n. 74. ibid.
    • Authent. niſsi rogatus, C. ad Trebellian. cap. 16. n. 19. p. 123
    • L. vbi adhuc, C. de iure dotium, cum ſsua materia; cap. 26. ex num. 1. vſsque ad num. 21. p. 232
    • L. in rebus, §. omnis, C. de iure dot. latè cap. 26. in addition. p. 242
    • L. 2. C. de pignorib. & Hyp. cum ſsua materia, cap. 26. ex num. 21. cum pluribus ſseq. p. 231
    • L. quoniam indignum, C. de testamentis, cap. 27. n. 3. & ſseq. p. 254.
    • L. iubemus, C. de teſstamentis, cap. 27. num. 20. & 21. & 22. p. 257. & vide ex num. 3. cum ſseq. p. 254.
    • L. furioſsum, C. qui teſstamenta facere poſsſsunt, cap. 28. per totum. p. 270.
    • L. maritus, C. qui tutores dare poſsſsunt, cap. 28. in vltima deciſsione, per totum. p. 284.
    • L. cum quis, C. de naturalibus liberis, cap. 31. num. 71. pag. 308.
    • L. ſsi quis argentum, §. ſsin vero redditum, C. de donat. cap. 33. num. 9. p. 326.
    • L. quæ prædium, C. ſsi res aliena pignori data ſsit, cap. 35. num. 44. & 68. p. 341. & 348.
    • L. ſsi filius, C. de petitione hæred. cap. 35. n. 57. p. 344.
    • L. ſsi quando, C. de inofficioſso teſstamento, cap. 36. num. 44. & 69. p. 367. & 370.
    • L. ſsi conſstat, & l. finalis, C. de compenſsat. cap. 40. ex num. 69. cum ſseq. vbi late explicatur compenſsationis materia. p. 413.
    • L. ſsi de certa cum ſsua materia. C. de tranſsact. cap. 41. num. 71. & 73. & cap. 42. p. 430. per totum p. 437.
    • L. ſsi fines, C. de euictionibus, cap. 42. num. 65. & 106. p. 444. & 451.
    • L. prima, & 2. C. creditorem euictionem pignoris non debere, c. 42. n. 70. & 71. & 97. & 110. 111. & 112. p. 445. & ſseq.
    • Authent. ſsi quis in aliquo documento, C. de edendo, c. 43. num. 4. & fere per totum cap. p. 454.
    • L. optimam, C. de contrahen. & committ. ſstipulatione, cap. 46. ex num. 40. cum ſseq. p. 478.
    • L. quod ſsponſsæ, C. de donat. ante nuptias, cap. 49. num. 24. cum ſseq. p. 493
    • Authent. ſsi qua mulier, & authent. ſsiue à me, C. ad Velleianum, materia; remißiuè, cap. 52. num. finali. p. 522.
    • L. 2. de reſscindenda vendit. quæſstiones nonnullæ explicantur. cap. 2. ex num. 38. cum ſseq. p. 519.
    • L. prima, C. quorem legatorum, cap. 56. ex num. 24. cum ſseq. p. 564.
    • L. finalis, C. de hæred. inſstitut. cap. 56. ex num. 24. cum multis ſseq. ibid.
    • L. 3. C. de nouat. & eius materia, cap. 59. num. 35. p. 607.
    • L. finalis, C. de nouat. cum ſsua materia, cap. 59. num. 57. p. 614.
    • L. ſsi prædium, C. de euictionibus, cap. 59. ex num. 44. cum ſseq. & maximè, num. 70. p. 611. & 617.
    • L. libera, C. de ſsentent. & interlocut. iudic. cap. 59. ex num. 44. cum ſseq. & maximè, num. 70. & 71. ibid.
    • L. prima, C. de legatis, cap. 60. num. 56. p. 632.
    • L. pecunia, C. de priuilegio fiſsci, latè & ſsingulariter explanatur cum ſsua materia, cap. 61. ex num. 54. vſsque in finem cap. p. 661.
    • L. finalis, §. & ſsi præfatam, C. de iure deliberandi, c. 61. num. 84. p. 670.

  • Ex Authenticis.

    • §. diſsponat, in authent. de nuptijs exornatur permultis, cap. 8. num. 1. cum ſseq. p. 46
    • § illud, in authent. de æqualitate dotis, collat. 7. cap. 26. ex num. 1. vſsque ad num. 21. p. 233
    • § ſsic igitur licentia. quibus mod naturales effician. legitimi: & §. reliqui, quib. mod. naturales effician. ſsui, cap. 31. num. 7. & 72. p. 297. & 308.

  • Ex vſsibus Feudorum.

    • Cap. primo, §. donare, qualiter olim feudum poterat alienari, cap. 13. num. 9. & 42. p. 88. & 92.

  • Ex Decretalibus.

    • Cap. final de institutionibus, exornatur, c. 13. num. 10. remißiuè. p. 88.
    • Cap. innotuit. cap. cum in cunctis, de electione, cap. 31. num. 8. & 76. & 80. p. 297. & 310.
    • Cap. tanta eſst vis, qui filij ſsint legitimi, c. 31. n. 72. p. 308.
    • Cap. vltimo, de conſstitu. cum ſsua materia, cap. 56. ex num. 88. p. 583.

  • Ex Clementinis.

    • Clementina prima, in fine de præbendis, cap. 38. per totum. p. 385.

  • Ex legibus Partitarum.

    • L. 7. titulo 4. partita 5. cap. 5. n. 18. & 19. & 41. p. 26.
    • L. 5. titulo 33. partita 7. cap. 10. ex num. 11. p. 67.
    • L. 29. titulo 11. partita 4. cap. 26. numero 14. p. 236. & vide ex numero primo, vſsque ad numerum 21. p. 233. & in addit. eiuſsdem cap. p. 242.
    • p. [678]
      L. 8. titulo 29. partita 3. cap. 26. in addit. p. 242
    • L. 6. titulo 17. partita 7. & l. 3. titulo 17. partita 6. & l. 3. titulo 15. partita 2. cap. 28. ad finem, in vltima deciſsione, per totam. p. 284.
    • L. prima, titulo 13. partita 4. cap. 31. numero 73. p. 309.
    • L. 34. titulo 9. partita 6. cap. 56. numero 34. & 35. p. 566.
    • L. 31. & 34. titulo 9. partita 6. cap. 56. ferè per totum, p. 559. & maximè, numero 80. per totum. p. 575.

  • Ex legibus Tauri.

    • L. 69. Tauri, cum ſsua materia, cap. 3. numero 11. & 12. & 13. p. 20. & cap. 53. per totum. p. 522.
    • L. 41. Tauri, cap. 9. numer. 19. & 85. pag. 55. & 64.
    • L. 25. Tauri, cap. 16. ex numero 34. cum ſseq. p. 125.
    • L. 23. Tauri, cap. 16. numero 52. p. 132
    • L. 17. & 22. & 44. Tauri, cap. 16. ex numero 2. cum ſseq. p. 118.
    • L. 30. Tauri, cap. 16. numero 9. p. 120
    • L. 19. & 23. Tauri, cap. 35. ex numero 47. cum multis ſseq. & numero 58. & ſseq. p. 341. & 344.
    • L. 31. Tauri, cap. 36. ex numero primo, vſsque ad numerum 11. p. 351
    • L. 23. Tauri, cap. 36. ex num. 11. cum ſseq. p. 355
    • L. 27. Tauri, cap. 36. ex num. 22. vſsque ad numerum 31. p. 358.

  • Ex legibus nouæ collectionis Regiæ.

    • L. 8. titulo 10. libro 5. cum ſsua materia, cap. 3. numero 11. & 12. & 13. p. 18. & cap 53. per totum p. 523
    • L. 3. titulo 9. lib. 5. cap. 5. num. finali, verſsic. Quinto denique, & vltimo. & verſsic. Quintum denique, & vltimum. p. 33
    • L. 6. titulo 21. libro 5. cap. 10. num. 54. & 59. & 61 p. 73. & 75.
    • L. 9. titulo 6. libro. 5. cap. 16. ex numer 34. cum ſseq. p. 125.
    • L. 7. titulo 6. libro 5. cap. 16. num. 52. p. 132.
    • L. prima. tit. 4. lib. 5. cap. 21. ex nu. 24. cum ſseq. p. 167.
    • L. 2. titulo 4. libro 5. cap. 21. num. 31. p. 169
    • L. 5. titulo 4. libro 5. cap. 36. numero primo, cum ſseq. p. 233.
    • L. 7. titulo 4. libro 5. cap. 36. ex nume. 11. cum ſseq. p. 235.
    • L. 11. titulo 6. libro 5. cap. 36. ex num. 28. vſsque ad numero 31. p. 238.
    • L. 2. tit. 16. lib. 5. cap. 37. ex num. 38. cum ſseq. p. 378
    • Pragmatica Regia, nouiter edita, qua materiæ repræſsentationis circa primogeniorum ſsucceſsſsionem dubiæ diluuntur, atque ius nouum ſstatuitur, latè, & ſsingulariter explicata, cap. 56. ex n. 92. cum ſseq. p. 579
    • Pragmatica altera, nouiter etiam edita circa fœminarum excluſsionem, aut admiſsſsionem per maſsculos eiuſsdem, cur etiam remotioris lineæ, & gradus, explicatur, eod. cap. 56. num. 100. p. 589.

p. [679]
INDEX COPIOSISSIMVS, ET LOCVPLETISSIMVS MATERIARVM, QVÆSTIONVM, Ac omnium, quæ in hoc libro Quarto continentur, ſscriptus ſserie Alphabetica, & numerorum ratione fideliter ſsubducta, diligenter ordinatus.

  • A

    • ABlativi abſsoluti conditionem inducunt, cap. 25. num. 8. & cap. 58. num. 3.
    • Per Ablatiuos abſsolutos, an per conditionem, ſsi, diſspoſsitio concipiatur, nihil intereſsſse, c. 57. n. 1.
    • Quemadmodum enim diſspoſsitio concepta per conditionem, ſsi, conditionalis cenſsetur, ita & per ablatiuos abſsolutos concepta, conditionalis dicitur; prout ibi, dicto num. 1.
    • Vbi & de intellectu, l. facta 63. reſscripto, ff. ad Trebel. num. 2.
    • Ablatiui abſsoluti non modo conditionem inducunt, ſsed etiam formam, dicto cap. 57. num. 3. & latiùs num. 16. & ſseq.
    • Siue proferantur in hominis, ſsiue in legis diſspoſsitione, & vniuerſsaliter in omni actu, & materia, ibid. num. 4. & 5.
    • Vbi & de intellectu, l. à teſstatore, ff. de condit. & demonſstrat.
    • Ablatiui abſsoluti, ſsi referantur ad futurum, reſsoluuntur in veram conditionem de futuro (prout in conditione dicitur.)
    • Sed ſsi reſsoluantur in conditionem de præterito vel de præſsenti, propriam non inducunt, conditionem, prout nec etiam conditio ipſsa, dict. cap. 57. num. 6.
    • Ablatiui abſsoluti, quando proferuntur in materia, quæ in iure certam iam habet determinationem, non inducunt conditionem.
    • Sed ſsi proferuntur in materia, quæ adhuc non habet certam determinationem, tunc reſsoluuntur in propriam conditionem. ibidem, num. 7. & num. ſseq. per totum, cap. de eadem materia.
    • Ablatiui abſsoluti, quando inducant conditionem, quando etiam fideicommiſsſsum, & diſspoſsitionem, vide latè dict. cap. 57.
    • Acceptans litteras, an teneatur, ſsi ante acceptationem, is qui eas ſscripſsit, iam erat mortuus, vel ſstatum mutuauerat, cap. 59. n. 29.
    • Acceptans litteras, an teneatur, ſsi is qui ſscripſsit, pendante termino ſsolutioni ſsit decoctus, & ſstatum mutauerit, ibidem, num. 27.
    • Acceptans literas, cenſsetur fideiuſsſsor ſscribentis, ibi. num. 28.
    • Debitor qui dedit litteras cambij creditori ad mercatorem, liberatur, ſsi mercator poſst acceptationem litterarum aufugiat, niſsi debitor eſsſset conſscius fugæ, num. 30.
    • Periculum nominis debitoris dati in ſsolutum, ſspectat ad creditorem qui acceptauit, ibid. num. 32.
    • Acceptans mercatorem loco debitoris, liberat debitorem, dict. cap. 59. num. 31.
    • Acceptatio donationis an ſsit neceſsſsaria, tam de iure communi, quàm de iure Regio, non poſsſsit ante acceptationem reuocari: cap. 37. ex num. 38. cum ſseq. vſsque in finem cap. & cap. 80. numer 9. & 16. & 46. & infra, litera D. verbo donatio.
    • Actio ſsemel extincta non reuiuiſscit, c. 59. num. 46.
    • Actio, vel obligatio perſsonalis, etiam contracta, & emanata ratione fundi, vel rei, non ſsequitur eius poſsſseſsſsorem, c. 80. num. 37.
    • Actum omnem humanum, voluntate, & poteſstate, & ſsolemnitate confici, & perfici: quod exornatur cap. 5. num. 9. & 5. ſseq. vbi.
    • Actum non facere; vel inualidum, aut inutilem facere, paria ſsunt; cap. 13. num. 14. vbi exornatur remiſsſsiuè.
    • Actum non cenſsetur, quod ſscriptura non legitur, cap. 13. num. 39.
    • Actus quicunque in articulo mortis valide fieri poteſst, & ſsortiri effectum.
    • Bene articulus mortis eſsſset conſsiderabilis, quando eſsſset tam prope mortem, quod ſsenſsus deficeret, cap. 22. num. 106.
    • Actus quincunque ſspontaneus præſsumitur regulariter, niſsi coactio probetur, cap. 22. num. 112.
    • Actus vt valeat potiùs quàm pereat, non modo in teſstamentis, & vltimis voluntatibus, ſsed etiam in omni materia, & diſspoſsitione interpretatio ſsumi debet; cap. 30. ex num. 1. cum ſseq.
    • Et vt ſsit verus, & legitimus, num. 7.
    • Pro actus validitate præſsumptio, & coniectura |
      p. [680]
      quæ ſsumitur, cæteris eſst firmior, & efficacior, ibid. num. 9.
    • Etiamſsi verba improprientur, num. 10. & latè de materia per totum caput.
    • Actus omnis, in quo non apparet determinatio certa, regulatur à conſsuetudine, cap. 36. n. 34.
    • Actus potius pro executione, & confirmatione voluntatis præcedentis, quam quod ſsit nouus actus, aut noua diſspoſsitio, interpretatio fieri debet, ne mutatio voluntatis inducatur, cap. 37. num. 12.
    • Adimi in codicillis licet poſsſsint legata, & fideicommiſsſsa, id tamen intelligitur, niſsi in contrarium conſstet de mente teſstatoris, de qua conſstare dicitur aperte, vbi limitata fuit ademptio fideicommiſsſsi in codicillis, & non in totum, cap. 22. num. 168.
    • Per ademptionem vnius rei, non ſsequitur ademptio alterius, quando res ſsunt ſseparabiles, ibid. num. 169.
    • Ademptio facta in pœnam, licet ſsit conditionalis, non facit principalem diſspoſsitionem conditionalem, ſsed interim peti poteſst legatum, vel hæreditas aditi, cap. 56. num. 13.
    • Ademptio, & tranſslatio legati inter ſse differunt, ibid. num. 18.
    • Ademptio alia ſsimplex eſst, & ſsine tranſslatione, alia verò cum tranſslatione eiuſsdem legati in alium, dicto cap. 56. num. 19.
    • Ademptionis, & tranſslationis legatorum diffinitio, num. 20.
    • Vide alia infrà, litera L. verbo Legatorum.
    • Addens qualitatem, ita demum declarare dicitur, ſsi non alterat ſsubſstantiam; aliàs ſsecus, cap. 19. numero 20.
    • Adimpleuiſsſse de iure videtur is, per quem non ſstat, quominus impleatur, cap. 60. num. 38.
    • Adminiſstrator pro reliquis vnius adminiſstrationis conuentus, creditum ex alia adminiſstratione compenſsare deſsiderans, an audiatur, cap. 40. numero 78.
    • Affectio maior habetur ad eos, qui ſsunt nati, & cogniti tempore factæ diſspoſsitionis, quam ad eos, qui nec nati erant, nec cogniti, cap. 36. num. 58.
    • Immo in deſscendentibus naſscituris affectionis, ſseu prædilectionis ratio aſsſsignari non poteſst, niſsi ex gradus proximitate, num. 59.
    • Alexandri Trentacinquij reſsolutio, nouè ponderatur, cap. 5. num. 45.
    • Alphonſsi Azeuedij reſsolutio expenditur, & dem reſspondetur, cap. 9. nu. 12.
    • Alphonſsi Azeuedij, conſsilium 18. nouè ponderatur, & reſspondetur eidem; ibi num. 14. & vide nu. 81. & 82.
    • Alphonſsi Azeuedij conſsideratio noua, nouè etiam, & concludenter conuincitur, cap. 27. nu. 52.
    • Alphonſsi Azeuedij diſstinctio, nouè, & verè improbatur, cap. 27. nu. 82.
    • Alexandri, Bertrandi, Cephali, & Hippolyti Riminaldi conſsilia nonnulla expenduntur, quibus intenditur probari, ſsubſstitutiones, & fideicommiſsſsa conditionalia tranſsmitti ad hæredum hæredes, cum alicuius hæredes vocati reperiuntur: & eiſsdem reſspondetur, cap. 56. num. 30.
    • Alienationis prohibitio ſsine cauſsa facta non valet, cap. 9. num. 16.
    • Et vide numero 84. vbi in Hiſspanorum primogenijs contrarium. Vide etiam cap. 79. colum penul. & finali: ex alienationis bonorum prohibitione, an maioratus inſstitutus cenſseatur, dicto c. 9. num. 15. & vide num. 83.
    • Alienare qui non poteſst; neque etiam poteſst reditum, ſsiue cenſsum conſstituere.
    • Idque maxime, quando alienatio prohibetur fauore alicuius, cap. 35. num. 36. & 37.
    • Alienatio rei Minoris, vel Eccleſsiæ, valet ſsine ſsolemnitate, quando reperitur vtilis Eccleſsiæ, vel minori, idque ex ſsententia quorundam, c. 61. n. 23.
    • Contrarium, quod non valeat ſsine debita ſsolemnitate, etiam ſsi eiſsdem euidenter ſsit vtilis, num. 40. & 41. & ſsub numero 36.
    • Alimenta promiſsſsa, ſseu relicta alicui cum certa temporis determinatione, finiuntur, ſsi alimentarius interim decedat, nec reliqui temporis eius hæredibus debentur, cap. 60. nu. 2. & 39.
    • Alimenta habent de ſsui natura determinationem ex illius perſsona, cui debentur; ideo relictum etiam temporale habet tacitam conditionem, dummodo viuat tanto tempore legatarius, nu. 3.
    • Alimentorum legatum dicitur annuum, ideo pro primo anno eſst purum, & pro ſsequentibus conditionale, numer. 4.
    • Alimenta regulariter finiuntur cum morte eius, cuius fauore promiſsſsio, aut obligatio eorum facta eſst, num. 5.
    • Alimenta in perſsona vnius aliud ſsunt, quam in perſsona alterius, & ſsunt merè perſsonalia numero 6.
    • Alimenta promiſsſsa à ſsocero ſsimpliciter filiæ, & genero, dum collocat filiam in matrimonium, an cenſseantur promiſsſsa perpetuò, hoc eſst, durante vita vtriuſsque, dicto cap. 60. nu. 8. & 44. & 55.
    • Alimenta relicta propter filij vtilitatem his, qui cum eo commorati fuiſsſsent, ceſsſsant mortuo filio, ibidem num. 9.
    • Vbi & de materia, l. illis libertis 83. ff. de condit. & demonſst. & numero 56. & 57. vbi latius.
    • Alimenta ſsimpliciter promiſsſsa, aut relicta, præſstanda eſsſse in domo grauati, vel obligati, ex ſsententia quorundam. Contra vero ex communiori, & veriori ſsententia, dicta cap. 60. n. 10. & 22. vbi late.
    • Alimenta per patrem promiſsſsa in certa quantitate, & pro certo tempore, dum filia nuptui tradebatur, non finiri mortua filia, in caſsu quodem, de quo in Regio Hiſspalenſsi Senatu controuertebatur, ibidem, num. 17. & 18.
    • Alimenta, quando expreſsſse promittuntur in domo, fauor, & commoditas ea promittentis, cenſsetur in conſsideratione habita, vt promiſsſsor extra domum ad nihilum voluerit obligari, num. 20.
    • Secus vero, cum alimenta ſsimpliciter promittuntur, quia tunc promiſsſsio ad fauorem alimentarij facta cenſsetur, numero 21.
    • Alimenta ſsimpliciter promiſsſsa, domo ſscilicet, in qua præſstanda ſsint, non deſsignata, præſstanda eſsſse extra domum.
    • Atque ita in ſsimplici alimentorum promiſsſsione, non eſsſse obligatum alimentarium ſsumere alimenta in domo obligati, ſsed poſsſse ea conſsequi, & habere extra domum.
    • Idque ex veriori Interpretum multorum ſsententia, contra alios, dicto cap. 60. numero 22. etiam 3.
    • Vbi reſspondetur contrariæ partis Authoribus.
    • Alimenta præſstare grauatus, vel obligatus, quibus in caſsibus ipſsa non in domo propria, ſsed alibi pro alimentarij commodo præſstare debeat, num. 26.
    • Alimenta peti non poſsſse extra domum, quando relicta ſsunt cum onere habitandi, vel in domo propria promiſsſsa, num. 27.
    • Alimenta præteriti temporis petere non poteſst alimentarius, qui non eſst moratus in domo, quando relicta fuerunt cum onere morandi. num. 28.
    • Alimenta extra domum peti poſsſse generaliter, abſsque onere commorandi cum grauato, vel obligato quotieſscumque iuſsta cauſsa ſsubeſst non commorandi cum eo, num. 29.
    • p. [681]
      Alimenta extra domum, in qua habitare tenetur, ſsub eo prætextu petens, quod in ea pacificè non poſsſsit morari, quid probare teneatur, num. 30.
    • Alimenta extra domum, in qua habitare tenetur, petens, vt dignoſscatur an obtinere debeat, nec ne quatuor caſsus principales diſstinguendos eſsſse dicto cap. 60. num. 31.
    • Alimentorum legatum relictum vxori per annum luctus, expirat cùm primum vxor ad ſsecundas conuolauerit nuptias, num. 34.
    • Alimenta ſsi fuerint æſstimata pro certo tempore, & poſstea alimentarius plus, vel minus vixerit, fit deductio, vel augmentum ex poſst facto, inſspecto tempore, quod alimentarius vixerit, num. 36.
    • Alimenta præſstat hæres in loco ſsui domicilij, non vbi alimentarius degit: ibidem, num. 67.
    • Ambiguum, obſscurum, dubium, & incertum, quid & quemadmodum diſstinguantur: & de ſsententia Authoris, cap. 4. ex numero. 1. cum ſseq. vſsque ad numer. 10.
    • Ambigui, & obſscuri controuerſsiam omnem, vel facti, vel iuris quæſstionem appellari regulariter proprius tamen dici voluntatis quæſstionem, dicto num. 10. vbi latiùs hoc explicatur.
    • In ambiguis, obſscuris, & dubijs declarandis, certam, aut generalem adeò regulam dari non poſsſse, quæ omnia comprehendat: cum variæ, & diuerſsæ ſsint hominum voluntates; nec omnia poſsſsit Legiſslator comprehendere, ſsiue declarare, & præuenire, num 11.
    • Idcirco in eiſsdem, ac cùm verborum ambiguitas, vel obſscuritas eſst, valere quidem quod actum eſst, nec propterea vitiari, num. 12.
    • Sed ex varijs cauſsis, & coniecturis voluntatem interpretari, num. 13.
    • Et triplicem conſsiderari interpretationem, ex verbis perſspicuis, & claris, ex verbis, & mente, atque ex mente tantum per interpretationem, numero 14.
    • Ambiguum, obſscurum, & dubium non differre inter ſse, ex ſsententia veriori, ſsed plerumque vnum pro altero poni, & accipi; nec dari ambiguum, & dubium, quod non ſsit obſscurum.
    • Idque etiam ex communi vſsu loquendi, dicto cap. 4. num. 15. & 16.
    • Ambiguum, obſscurum, & dubium, quibus modis accipiatur? & de ſsententia Baldi, & Socini, num. 17.
    • Ambiguitas, ſsiue obſscuritas verborum vnde proficiſscatur; & de ſsententia Camilli Gallinij, qui ad quatuor capita principalia articulũarticulum reduxit. n. 18.
    • Ambiguam diſspoſsitionem interpretari primo à mente diſsponantis. deinde inſspici id, quod eſst veriſsimilius: & his deficientibus, ſseruari proprietatem verborum, num. 19.
    • In ambiguis inſspiciendum eſsſse illud, quod eſst veriſsimilius, vel quod plerumque fieri conſsueuit dicto cap. 4. numero 20.
    • Ambiguum uerbum poſsitum poſst alia, quæ ſsint clara, debere in dubio intelligi de caſsu ſsimili ibidem, numero 21.
    • Ambiguam diſspoſsitionem optimè declarari ex caſsu poſstea ſsubſsequuto, num. 22.
    • In ambiguis ſsic debet fieri interpretatio vltimæ voluntatis, vt & moribus, & ſstatutis ciuitatis conueniat; quia teſstator præſsumitur voluiſsſse, quod lex ſsua municipalis valeat, cap. 35. num. 15.
    • Ambiguitas, vel obſscuritas, quando verſsatur circa res tantum, quid fieri debeat, cap. 34. num. 16.
    • Et quid ſsi ambiguitas, vel incertitudo ſsit circa verba tantum, num. 17.
    • Andreæ Alciati placitum improbatur, cap. 4. num. 5.
    • Antonij de Aïora locus explicatur, cap. 16. num. 36. & 59.
    • Ancharani conſsilium 219. expenditur, de ratione eius agitur cap. 25. num. 40.
    • Antonij Fabri, Ioannis Bologneti, & Ioannis Marci Aquilini, contra communes Interpretum traditiones, placita nonnulla in medium proferuntur: & communis defenditur, cap. 27. n. 55.
    • Antonij Fabri obſseruationes nonnullæ proferuntur; quibus contenditur, donationem hodie reuocari non poſsſse, etiam ante acceptationem. cap. 37. num. 41. ſseq.
    • Antonij Fabri, de donatario, qui donationem in abſsentem ſse collatam, vult ratam habere poſst mortem donatoris, locus inſsignis expenditur, dicto cap. 37. num. 48.
    • Antonij Fabri, de donatione in abſsentem, ac ignorantem collata, ſstipulante notario, & ante donatarij ratihabitionem reuocata; locus egregius commemoratur, ibidem, num. 52.
    • Annui reditus ſsine cenſsus conſstitutio, an de iure ſsubſsiſstat, ſsi abſsque decreto iudicis, cum authoritate tamen tutoris, aut curatoris fiat, & in vtilitatem, & commodum minoris ceſsſserit, cap. 61. num. 28. & ſseq. Annui redditus, an inter immobilia, vel mobilia computentur à iure. ibidem, num. 39.
    • Anima cenſsetur perſsona prohibita ad nominationem, propter difficultatem conueniendi, cap. 13. num. 7. Contrarium ibi, num. 40.
    • Animam ſsuam an nominare valeat is, qui in ſsecundam vel tertiam perſsonam, aut vitam, nominare poteſst, dicto cap. 13. num. 11. & ſseq.
    • Antiquum in probationibus, quid dicator, arbitrio iudicis committitur, cap. 43. num. 44.
    • Appellatio eſst omni caſsu permiſsſsa, ſsi non reperiatur expreſssè prohibita, quod exornatur remiſsſsiue, cap. 14. num. 36.
    • Etiam quando dubium aliquod ſsubeſsſset, num. 35.
    • Argumentum illud, ſsubſstitutus non es hoc caſsu, aut de te non loquitur ſscriptura; ergo ad fideicommiſsſsum admitti non debes, explicatur, cap. 9. n. 3. & 74.
    • Arræ conſstitui poſsſsunt conſstante matrimonio, cap. 49. num. finali.
    • Arrarum promiſsſsio an minuatur, ſsi promittentis bona aliqua poſstea euincantur, quæ tamen ab eo bona fide poſsſsidebantur, cap. 59. num. 23.
    • Author quibus impulſsus, atque adductus fuerit principaliter, vt coniecturarum, atque interpretationis vltimarum voluntatum tractatum, & diſsceptationem ſsuſsciperet; & de fine, atque intentione ipſsius præcipua in eo tractatu; c. primo, numero primo.

  • B.

    • BAlbutiens lingua, quis, & quomodo dicatur, c. 27. num. 4.
    • Balbutientis lingua teſstamentum, an de iure ſsubſsiſstat, ibidem, ex num. primo, cum ſseq.
    • Bertrandi ſsententia in conſsilio 148. libro primo, adducitur, atque explicatur, cap. 25. num. 54. & 56. & ſseq.
    • Beneficio meo nemo potes vti, niſsi quatenus ego volo.
    • Nec facit iniuriam, qui ſsuum beneficium non impartitur, cap. 64. num. 14.
    • Blanditiis poteſst quis alium allicere, ad ſsibi relinquendum, cap. 22. numero 107.
    • Ad blanditias alicuius factum teſstamentum ſsecundum, an reuocet primum, ibidem num. 117. & 118.
    • p. [682]
      Bona in dubio præſsumuntur allodialia, & libera, & alienabilia, non maioratui ſsubiecta, vel inalienabilia, niſsi ſscriptura maioratus oſstendatur, cap. 9. num. 1.
    • Ex coniecturis tamen fideicommiſsſso, & maioratui perpetuo ſsubiecta, præſsumi poſsſsunt, prout latius, ibidem, num. 68.
    • Bona in dotem data, vel ob cauſsam donata, eo ipſso exierunt de patrimonio parentis dotantis, vel meliorantis, & effecta ſsunt proprium patrimonium ipſsius filiæ dotatae; vel filij, cui donatio facta eſst, nec in bonis eiuſsdem parentis remanent. cap. 16. num. 38.
    • Bonorum diuiſsione facta cum clauſsula ad habendum, tenendum, poſsſsidendum, & quicquid placuerit, faciendum, vtrum videatur tributa, & conceſsſsa alienandi facultas, aut remiſsſsum eſsſse fideicommiſsſsum, remiſsſsiue, cap. 48. num. 10.

  • C

    • CAſsus in vltimis teſstatorum diſspoſsitionibus, an & quando dicatur omiſsſsus, vel non, vt tanquam omiſsſsus non attendatur, vel ſsi pro expreſsſso habeatur, velut expreſsſsus operetur, & quando pro expreſsſso habendus ſsit.
    • Articulus equidem difficilis, & ad modum frequens, & qui latiſsſsime patet apud ſscribentes.
    • Nec ſsub compendio breui verborum facile comprehendi certave, aut generali doctrina comprehendi valet, cap. 15. num. 1.
    • Idcirco, pro eius articuli explicatione diſstincta, neceſsſse fuiſsſse, theoricas illas & doctrinas communes interpretum quam plurimorum euolare, atque originaliter prælegere, prout agregantur, atque commemorantur ibi, num. 2. & late de materia per totum dictum cap. 15.
    • Caſsus duo ſsimplices, ſsi in diſspoſsitione ſsunt expreſsſsi, & euenit caſsus mixtus omiſsſsus, ſsi diſspoſsitio eſst fauorabilis, fiet extenſsio ad caſsum mixtum omiſsſsum.
    • Quod ſsi diſspoſsitio eſst odioſsa, non fit extenſsio ad caſsum mixtum.
    • Idque ex ſsententia communi, eod cap. 15. num. 35.
    • Ex ſsententia vero aliorum vide ex num. 36. vſsque ad num. 48.
    • Caſsus omiſsſsus ſsi exprimatur per modum conditionis, non extenditur ad caſsus ſsimiles regulariter, & inde caſsus omiſsſsus regulariter continetur, dicto num. 48.
    • Idque pro regula conſstituitur, & accipitur, vt procedat in quacumque conditione, tam voluntaria, quam neceſsſsaria, quando caſsus eſst diſsſsimilis, numero 49.
    • In caſsu vno conditionalis diſspoſsitio, ſseu prouiſsio facta, ad alterum expreſsſso diſsſsimilem, non extenditur, num. 56. & vide tribus numeris ſseq.
    • Sed an caſsus ſsit ſsimilis, vel diſsſsimilis, dependet à ſsubiecta materia, & ab intentione proferentis.
    • Et ita non poteſst dari certa firmaque regula, prout Ioannes Bolognetus, & vere, & ſsingulariter animaduertit, ibidem, num. 54.
    • De caſsu ad caſsum in conditione voluntari non datur progreſsſsus, ſsed debet illa impleri in forma ſspecifica, prout fuit ipſsa prolata, numero.
    • Et ſsic inſspicitur merum factum conditionis per teſstatorem ex ſsola eius voluntate appoſsitæ, numero 55.
    • Quia ex adiectione conditionis actus indiuiduus redditur, & ideo non poteſst aliter, quam in forma ſspecifica adimpleri, num. 56.
    • Sed non procedit, quando ex coniectura aliqua deprehendi poteſst, teſstatorem non modum, ſsed ſsinem potiùs conſsideraſsſse.
    • Tunc namque de caſsu ad caſsum datur progreſsſsus, ibidem, num. 57.
    • Non etiam procedit, quando caſsus ad quem fieret productio, ſsiue extenſsio, per omnia exequeretur, ſsubrogareturque illi, quem teſstator expreſsſsit.
    • Tunc namque, etiam in conditione voluntaria daretur progreſsſsus de caſsu ad caſsum, num. 58.
    • Et quid quando alia videretur fuiſsſse mens teſstatoris num. 59.
    • Caſsus quando exprimitur per modum conditionis neceſsſsariæ ad actum, vel ad effectum actus, tunc fit extenſsio ab vno caſsu ad alium ſsimilem.
    • Et ſsic conditio ipſsa impleri poteſst per æquipollens, num. 60.
    • Secus tamen, quando in oppoſsitum appareret expreſsſse, vel per alias coniecturas, prout ibidem notatur.
    • Et Ioannis Bologneti notanda animaduerſsio recenſsetur.
    • Cauſsæ duæ quando concurrunt, vna in ſspecie, altera in genere, cauſsa illa, quæ eſst ſspecialis, præualet, cap. 23. num. 23.
    • Cauſsa quæ reſspicit ſsolum fauorem, & commodum legatarij, non reſstringit legatum, cap. 25. num. 45. & cap. 56. num. 7. & cap. 60. num. 19.
    • Sicque cauſsa ipſsa reſspiciens ſsolum fauorem legatarij, impulſsiua dicitur, & non finalis, & non reſstringit legatum, quin debeatur, & etiamſsi illa deficiat, ibid. num. 46.
    • Et id maxime inter coniunctas perſsonas, num. 47.
    • Inter quas legatum potius ex naturali affectione, & ex cauſsa motiua, quam limitatiua factum præſsumitur, prout ibidem notatur.
    • Cauſsæ plures quando concurrunt in diſspoſsitione vna ceſsſsante, non ceſsſsat diſspoſsitio, cap. 60. numero 50. & latius, & vtilius in addit eiuſsdem capitis.
    • Cauſsa ceſsſsante, non ceſsſsat effectus, iam conſsummatus, cap. 60. num. 51.
    • Vel vbi ius eſsſset etiam alicui quæſsitum ex cauſsæ exiſstentia, num. 52.
    • Nec enim debent ex caſsu quolibet ſsuperueniente, reuocari illa, quæ iam perfecta, & abſsoluta, & conſsummata fuere, num. 53.
    • Cald. Pereiræ roſsolutionem, Hiſspalenſsis Regij Senatus deciſsioni, & Authoris opinioni conuenire, cap. 13. num. 18.
    • Cancellatio teſstamenti, vide infra, verbo, teſstamentum.
    • Caroli Ruini lapſsus duplex, noue detectus per authorem, cap. 21. num. 101.
    • Caroli Ruini ſsententia noue confutatur, ibidem, num. 109.
    • Cenſsus an poſsſsit conſstitui ſsuper bonis maioratus, cap. 35. num. 33. & ſseq. & num. 62.
    • Circuitus vitandi, cap. 61. num. 51. vbi explicatur.
    • Clauſsulæ præcedentis proprium eſst influere in ſsequentes, præſsertim ſsi continuato ſsermone proferantur, cap. 9. num. 37.
    • Eſst enim potior clauſsula præcedens ad inſstituendum, quam ſsubſsequens ad refluendum, num. 39.
    • Clauſsulam non ſsolum præcedentem, ſsed & in fine poſsitam, referri ad omnia præcedentia, maxime, quando nulla ſsubeſst differentiæ ratio, ibidem, num. 40.
    • Clauſsula, quæ ſsubijcitur, non refertur regulariter ad ea, ſsuper quibus facta eſst ſspecialis prouiſsio, dicto cap. 9. num. 51.
    • p. [683]
      Clauſsula ſsolicita apponi, licet omittatur, nunquam omiſsſsa cenſsetur, ſsed potius expreſsſsa, cap. 13. nu. 4. & vide num. 38. vbi id declaratur.
    • Clauſsulæ primogeniorum Hiſspaniæ, ſsunt interpretandæ ſsecundum conſsuetudinem Hiſspaniæ in ſsucceſsſsione primogeniorum, cap. 36. num. 33.
    • Ex clauſsulis in executiuis, non in principali diſspoſsitione appoſsitis, voluntatis, & intentionis teſstatoris coniectura ſsumitur, & interpretatio congrua colligitur, cap. 48. numero primo.
    • Cum ex illis deducatur, qualis fuerit mèns, & finis, ſsiue intentio diſsponentis, num. 2.
    • Clauſsulæ, an ſsint poſsitæ in diſspoſsitiuis, an in executiuis, multum intereſsſse, ibidem, num. 3.
    • Clauſsulæ acceſsſsoriæ, ſseu poſsitæ in executiuis, non ampliant, neque alterant, aut immutant diſspoſsitionem principalem, ſsed ſsolum in ſsuo primo intellectu confirmant, & regulantur ſsecundum naturam principalis diſspoſsitionis, quod exornatur, dicto cap. 48. num. 4.
    • Clauſsula ad habendum, tenendum, poſsſsidendum, & quicquid perpetuo ſsibi, & ſsuis placuerit, faciendum, in conceſsſsione feudi appoſsita, vtrum facultatem alienandi importet, ibidem, num. 8.
    • Clauſsulæ, quando dicantur diſspoſsitiuæ, vel executiuæ, ſsiue poſsitæ in executiuis, & non in diſspoſsitiuis, ibidem, num. 9.
    • Clauſsulæ in executiuis adiectæ, declarant diſspoſsitionem principalem, & ſsunt aptiſsſsimæ, & ſsufficientes ad declarandum mentem diſsponentis, eandemque diſspoſsitionem præcedentem, ibidem, num. 12.
    • Clauſsulæ in executiuis appoſsitæ, ampliant diſspoſsitionem præcedentem, cum appoſsitæ ſsunt ſsuper diſspoſsitione, quæ eis non repugnat, num. 13.
    • Vel quando in ea diſspoſsitione nihil alias operarentur, num. 14.
    • Aut in fauorabilibus, ſsecus in reſscriptis gratioſsis, & ſsimilibus, quod latius explicatur, ex num. 15. vſsque ad num. 21.
    • Clauſsulas acceſsſsorias, ſsiue executiuis, potius adijci ex voluntate partium, quam ex ſstillo notarij, ibid. num. 21.
    • Nec præſsumi, quod ipſse notarius clauſsulas tanti ponderis ex ſsolo ſsuo capite inſstrumento adſscribat, num. 22.
    • Nec poteſst ipſse plus ſscribere, quam quæ propriis vidit oculis, vel propriis audiuit auribus, num. 23.
    • Et cenſsetur rogatus à partibus, vt clauſsulas conſsuetas apponat, num. 24.
    • Debetque inſstrumentum coram partibus legere, num. 25.
    • Clauſsulam codicillarem cenſseri ex voluntate teſstatoris inſsertam in inſstrumento, dicto cap. 48. num. 27.
    • Idem de cæteris accidentalibus, & ſsubſstantialibus, num. 28.
    • Clauſsula præcedens potentior, & firmior eſst, vt ſsequentia determinet, écontra, cap. 50. numero 15.
    • Clauſsula cuiusvis diſspoſsitionis interpretatur aliam, & per aliam, ibid. num. 35.
    • Clauſsula de per ſse ſstans, aut non de per ſse, ſsiue in principio, aut in medio, vel in fine diſspoſsitionis appoſsita, an referatur ad omnia præcedentia, vel ſsequentia, ſsiue ad quæ, latus, & difficilis, atque intricatus articulus, & à multis explicatus, cap. 50. num. 36.
    • Clauſsulas in principio, aut in medio, vel in fine diſspoſsitionis appoſsitas, congruam præſstare interpretationem, atque coniecturam eorum, quæ in præcedentibus, vel ſsequentibus dicta fuere, ibid num. 37
    • Regulariter tamen clauſsulas eius modi, quantumcunque generales, in vltimis voluntaribus appoſsitas, reſstingi ad ea, quæ ſsunt ſsimilia expreſsſsis, non ad diuerſsa, ibidem, numero 38.
    • Et ad ſspecificata dummodo intelligatur, prout declaretur, ibid. num. 39.
    • Et ſsic ea, quæ habent determinatam, & claram diſspoſsitionem, num. 40.
    • Sic etiam reſstringi, vt non referentur ad omnia præcedentia, vel ſsequentia, quando repugnaret præſsumpta teſstatoris voluntas, numero 41.
    • Clauſsula de per ſse ſstans, & ſseparata, refertur ad omnia, ſsiue ſsit poſsita in principio, ſsiue in medio, ſsiue in ſsine, quod late probatur, dicto cap. 50. num. 42.
    • Clauſsula dicitur per ſse ſstans, ſsi habeat orationem perfectam, & abſsolute, non relatiue poſsita ſsit, num. 43.
    • Clauſsula ſseparata, & de per ſse ſstans, refertur ad omnia, vbi eſst eadem ratio, vel vbi non poteſst aſsſsignari ratio diuerſsitatis, num. 44.
    • Secus tamen, ſsi non ſsit eadem ratio, vel quando diuerſsitatis ratio aſsſsignari poteſst, num. 45.
    • Et vbi militat eadem ratio, ad omnia refertur, etiamſsi clauſsula poſsita ſsit ad qualificandum aliquem ex caſsibus, aut capitulis, num. 46.
    • Clauſsula de per ſse ſstans, refertur ad omnia, quandocunque poteſst commode, & congrue ad omnia referri, quia omnibus congruit, alias ſsecus, vel referenda ad ea duntaxat, quibus commode congruit num. 47.
    • Clauſsula de per ſse ſstans, refertur ad omnia, niſsi contrarium ſsuadeat aliqua ratio contrarietatis, incompaſsſsibilitatis, in aptitudinis, deſstructionis recti ſsermonis, ſsuperfluitatis, diuerſsitatis, ſseparationis, abſsurditatis, repugnatiæ, inconuenientis, vel proprietatis verborum, num. 48.
    • Et ad hoc in effectu reducuntur variæ obſseruationes, atque interpretum limitationes, quibus limitant generalem regulam, ſsiue traditionem à præfatam, num. 46.
    • Reducuntur quoque Iacobi Menochij ad ipſsammet regulam limitationes plures, prout dicto cap. 50. num. 50. referuntur.
    • Clauſsula quando eſst appoſsita ad qualificandum aliquam diſspoſsitionem, vel capitulum aliquod; ad omnia non referet, num. 51. quod explicatur, num. 52.
    • Clauſsula in fine poſsita, quibus in caſsibus referatur ad omnia præcedentia, vel non referantur, quemadmodum ex ſsententia communi Ioan. Vincent. Hondedei explicauerit, num. 53.
    • Clauſsula, ſsiue in principio, ſsiue in medio, ſsiue in fine diſspoſsitionis appoſsita, refertur ad omnia, ſsi continuatiue ſscripta ſsit, ibidem num. 54.
    • Vbi latius explicatur, & vide num. 55. quando ſscriptura dicatur continuata.
    • Clauſsula poſsita in fine vnius orationis, ad omnia præcedentis refertur, quæ comprehenduntur in eadem oratione, ſsiue ſsit oratio ſsimplex, ſsiue ſsit oratio compoſsita, comprehendens ſsub ſse plures orationes ſsimplices, quæ ab eodem verbo principali reguntur, & copulantur, num. 56.
    • Clauſsula poſsita inter vnum capitulum, ſsiue in principio, aut in medio alicuius capituli, ad illud tantum refertur, prout n. 57. latius explicatur: & vide quando vnum, vel plura dicantur capitula. numer. 58.
    • p. [684]
      Clauſsula rebus ſsic ſse habentibus; & in eodem ſstatu permanentibus, & aliquo de nouo non ſsuperueniente, ex præſsumpta diſsponenti mente, in omni actu materia, & diſspoſsitione ſsubintelligitur, cap. 59. num. 20.
    • De clauſsula, rebus ſsic ſse habentibus, & in eodem ſstatu permanentibus; vide late, dicto cap. 59. per totum.
    • Collationis introducendæ rationem potiſsſsimam fuiſsſse, propter æqualitatem filiorum ſseruandam, cap. 16. num. 42.
    • Communis ſsenſsus ſsemper attendendus eſst, cap. 13. num. 5.
    • Comparatio literarum, an ſsit ſsufficiens probatio, quando agitur de ſschedula tradita religioſso, ad quam teſstator ſse retulit, cap. 20. num 32. & 35.
    • Comiti ſsi data eſst poteſstas reuidendi ſstatuta, & ipſse quædam improbat, cætera confirmare videtur, cap. 22. num. 166.
    • Copula requirit concurſsum omnium copulatorum.
    • Et vbi plura requiruntur, contractus perficitur, ex vltimo, cap. 60. num. 42. & 43.
    • Copulatiuæ vna pars, aliam declarat, cap. 61. nu. 5.
    • Copulatiua ſsolet ampliare, cap. 61. num. 6.
    • Condemnatio, ſsiue ſsententia non cadit ſsuper non petitis, vel non deductis, cap. 10. num. 51.
    • Condemnatio limitata, & reſstricta ad certam bonorum quantitatem, limitatum debet producere effectum, cap. 45. numero 48.
    • Commiſsſsario ex l. 33. Tauri, quod tempus præfigatur ad teſstamentum faciendum, cap. 36. numero 18.
    • Coniunctio licet ſsit ab vtraque parte, ſsi tamen impar, ſsuſstinetur argumentum ad fauorem eius, qui eſst magis coniunctus, c. 32. num. 45.
    • A conſsuetis argumentum validum eſst, cap. 80. num. 3.
    • Confeſsſsio vxoris cum poſsſseſsſsione mariti, vel cum eo, quod ſsit dignus tanta dote, probatur omnia fuiſsſse data in dotem, & vxori præiudicat, c. 40. num. 39.
    • Idque maxime, ſsi ſsæpius extraiudicium firmauerit, ſse bona ſsua in dotem tradidiſsſse marito, eod. num. 39.
    • Confeſsſsio extraiudicialis abſsente parte facta plene non probat, quod exornatur remiſsſsiue, c. 52. num. 35. & cap. 69. vbi latius.
    • Et quid ſsi præſsente parte facta ſsit, & an tunc acceptatio requiratur, num. 36. dict. cap. 52. & dict. cap. 69.
    • Confeſsſsio extraiudicialis geminata abſsente parte, plene probat, & præiudicat, dicto cap. 52. n. 37. & dicto cap. 69.
    • Confeſsſsio geminata exceptionem non numeratæ pecuniæ non excludit, cap. 52. num. 43.
    • Contemplatione certæ perſsonæ facta promiſsſsio, vel legatum relictum, ipſsi perſsonæ cohæret, & conſsequenter perſsona extincta, dicitur quoque extingui, cap. 60. num. 7.
    • Conſsentiens in vno actu iudicij non cenſsetur conſsentire in reliquis, cap. 60. num. 65.
    • In contractibus interpretatio fit contra eum, qui ſse non declarauit, & legem contractus apertius non dixit. cap. 13. num. 36.
    • Vbi & allegatio vulgata, l. veteribus, ff. de pactis: exornatur nonnullis, remiſsſsiue.
    • In contractibus an mens attendatur, potius quam verba, remiſsſsiue, ibidem, num. 37.
    • Contrahentes ſse abſstineant à verbis generalibus, ne nimium effuſso ſsermone, in promptum incidant periculum, quia ſsibi imputent, ſsi vtantur verbis generalibus, cap. 42. num. 41.
    • Contrahens cum alio, tenetur inquirere conditiones contrahentis, & qualitates rei, quæ veriſsimiliter poſsſsunt deuenire ad notitiam, cap. 42. num. 64. & vide num. 99. & 100. vbi latius id explicatur: an ſscilicet, l. qui cum alio contrahit, ff. de regul. iur. procedat etiam reſspectu rerum, de quibus contrahitur, non ſsolum reſspectu perſsonæ.
    • Et an procedat in caſsibus, in quibus alter ex contrahentibus tenetur ex natura contractus certificare, & notificare aduerſsario omnes qualitates rei: vide ibidem, num. 102. & ſseq.
    • Qui cum alio contrahit, quamuis diligenter teneatur illius conditionem, atque qualitates inquirere, excuſsatur tamen ob iuſstam, & probabilem ignorantiam, dict. cap. cap. 42. num 98.
    • Conditio ad vnguem, & in forma ſspecifica adimpleri debet, cap. 24. num. 9.
    • Et ſsolum inſspicitur id, quod fuit expreſsſsum, & ſspecificatum, num. 10.
    • Et vbi non eſst ad certum tempus limitata, nec reſstricta, poteſst quandocunque impleri, ſsecus tamen ſsi ſsit reſstricta, numero 11.
    • Conditio poteſstatiua vtrum poſsſsit ſsine mora quandocunque in perpetuum impleri, remiſsſsiue, dict. cap. 25. num. 13.
    • In conditionibus moræ purgatio locum non habet, ibidem, num. 16.
    • Conditio poteſstatiua non habetur pro impleta, quando ſstetit per ipſsum honoratum, & conditione grauatum, quominus impleret conditionem ipſsam, num. 17.
    • Et idem in conditione mixta, quando non impletur facto ipſsius legatarij, vel cum non deficit ex parte eius, cui impleri debuit, ſsed ex parte alterius, ſscilicet tertij, num. 18.
    • Conditio contrahendi cum certo genere perſsonarum, vel cum certa, & determinata perſsona, valida eſst, dicto cap. 25. num. 20.
    • Quia ex hoc non cenſsetur adempta facultas contrahendi, licet ex parte reſstringatur, eod. numero 20.
    • Sicque conditio, ſseu præceptum à teſstatore iniunctum fœminæ, vt alicui nubat ſsub pœna priuationis hæreditatis, vel legati, vel maioratus inſstituti, de iure ſsubſsiſstit, & adimpleri debet, num. 21.
    • Et non modo per viam conditionis, ſsed etiam per viam modi adiici poteſst, numero 22.
    • Et non modo, vt fœmina nubat alicui extra familiam, ſsed etiam de familia, num. 23.
    • Poteſst etiam dici conditio, qua hæreditas auferatur, ſsi quis contraxerit matrimonium cum certo genere perſsonatum, num. 20.
    • Conditio pro defecta, non autem pro impleta habetur, quoties impedimentum à tertio illatum fuit, ſsicque grauato præſstatur actio ad intereſsſse aduerſsus ipſsum tertium impedientem, dicto cap. 25. num. 31. & latius explicatur, num. 26. & ſseq.
    • Conditionis cuiuſsuis, etiam caſsualis defectus, nunquam vitiat diſspoſsitionem, quando veriſsimiliter diſsponens legatum eſsſset, & etiam defecta conditione, relicturus, num. 33.
    • Idque maxime, ſsi aliæ coniecturæ concurrant, num. 34.
    • De conditionis implemento cum agitur, voluntas magis, & quod principaliter intendit teſstator, quam verborum figura ſspectanda eſst, num. 35.
    • Et magis conſsideratur veriſsimilis mens teſstatoris, quam rigor verborum, num. 36.
    • p. [685]
      Conditio limitatur ex præſsumpta voluntate defuncti, eod. cap. 25. num. 37.
    • Et propter mentem teſstatoris, non veniẽteveniente etiam conditione, relictum quandoque debetur, n. 38.
    • Conditio, quæ præfinito tempore adimpleri non poteſst propter anguſstiam temporis, quaſsi ex qualitate temporis impoſsſsibilis, non vitiat legatum, num. 41.
    • Conditionis implendæ tempus non currere ignoranti, ſsed tantum à die ſscientiæ, eod. cap. 25. num. 42.
    • Conditionis implendæ tempus præciſsum à teſstatore appoſsitum, ignoranti etiam, & impedito currit, ibidem, num. 44.
    • Conditio contrahendi cum certa perſsona, vel cum certo genere perſsonarum, quamuis de iure valida ſsit regulariter; id tamen intelligi, atque moderari debet, modo honeſste adimpleri valent conditio ipſsa, nam ſsi honeſste adimpleri non poteſst, reputatur impoſsſsibilis de iure & non obligat, nec legatum admittitur.
    • Quomodocunque id ipſsum contingat, etiam extra caſsum expreſsſsum in. l. cum ita legatum, in verſsic. videamus, ff. de condit. & demonſst. ibidem num. 48. & ſseq.
    • Conditio illa, ſsi vxorem duxerit, ſsi dederit, ſsi fecerit, ita accipi oportet, quod per grauatum non ſstet, quominus ducat, det, aut faciat, dicto cap. 25. num. 53.
    • Conditionem inhoneſstam de iure diſspoſsitio teſstatoris continens, vel etiam ſsecundum mores ciuitatis, reijcitur à matrimonio, ibidem, n. 49.
    • Conditio, quæ honeſste adimpleri non valet, quaſsi impoſsſsibilis reputatur, & pro non ſscripta habetur, quamuis de facto impleri poſsſsit, ibidem, numero 61.
    • Conditionum tres eſsſse ſspecies, caſsualem, ſscilicet, poteſstatiuam, & mixtam, eod. cap. 25. nu. 68.
    • Conditio poteſstatiua, quæ dicatur, & quæ mixta, num. 69
    • Conditionis caſsualis, poteſstatiuæ, & mixtæ, permultæ ſsunt differentiæ, num. 70.
    • In conditione caſsuali inſspicitur ſsolum euentus, & ob id quomodocunque deficiat, impeditur diſspoſsitio, num. 71.
    • Vſsque adeo, vt conditio ipſsa non purificata, habeatur pro non facta, etiãetiam ſsi in minimo deficiat.
    • Quia conditio pro ſsui natura eſst indiuidua, & conditionem importat, eod. num. 71.
    • Conditio poteſstatiua non habetur pro impleta, quando ſstetit per ipſsum honoratum, & conditione grauatum quominus impleret conditionem ipſsam, num. 72.
    • Habetur vero pro impleta, ſsi honoratus, & conditione grauatus, ſsine aliqua ſsui culpa fuit impeditus ab eo, in cuius perſsona conditio erat implenda, num. 73.
    • Quod ſsi honoratus, & conditione grauatus, caſsu fuit impeditus, habetur conditio pro impleta ad commodum ipſsius grauati, num. 74.
    • Dummodo non fuerit ipſse in mora dandi, etſsi culpa eius præceſsſserit, num. 75.
    • Item vbi conditio deficit per caſsum contingentem in perſsona honorati, num. 76.
    • Conditio mixta pro impleta habetur, quando iuſsta cauſsa excuſsat legatarium, quia tunc non videtur per eum ſstetiſsſse, num. 78.
    • Conditio mixta pro impleta non habetur, ſsed potius pro defecta, quando caſsu, non autem facto, aut culpa legatarij conditio ipſsa deficit num. 79.
    • Quod limitatur fauore alimentorum, & libertatis, piæ cauſsæ, & in primogenijs.
    • Et cum diſspoſsitio modum potius continet quam conditionem.
    • Quia modus caſsu fortuito deficiens, habetur pro impleto, num. 80.
    • Conditio mixta habetur pro impleta quando deficit ex parte eius, cui impleri debuit quia nolit, vel aliter impediat, num. 81.
    • Conditio mixta deficiens facto tertij, non eius, in cuius perſsona erat adimplenda, pro defecta habetur, eod cap. 25. num. 82.
    • Sicque legatario, vel honorato præſstatur actio ad intereſsſse aduerſsus tertium impedientem.
    • Si vero ſsoluendo non ſsit, conditio non pro defecta, ſsed pro impleta habetur eod. num. 82.
    • Similiter etiam, quando impedimentum à tertio iuſste illatum fuit, num. 83.
    • Secus autem ſsi iuſste, provt ibidem dicitur.
    • Conditio in maioratu, an pro impleta habeatur, quando implementum impeditur à tertio, vel ab eo, in cuius perſsona erat implenda, dicto cap. 23. num. 84. & 85.
    • Conditionalis prouiſsio, ſsiue diſspoſsitio in vno caſsu facta, ad alterum expreſsſso diſsſsimilem non extenditur, cap. 15. num. 50
    • Quia conditiones dicuntur ſstrictiſsſsimi, eſsſse iuris num. 51.
    • Atque ideo in forma ſspecifica debent adimpleri, num. 52.
    • Vnde tam conditionis natura, quam caſsuum diſsſsimilitudo facit, vt de caſsu expreſsſso ad caſsum diſsſsimilem non poſsſsit dari progreſsſsus in diſspoſsitione conditionali, num. 53.
    • Sed an caſsus ſsit ſsimilis, vel diſsſsimilis, dependet à ſsubiecta materia, & ab intentione proferentis, & ita non poteſst dari certa firmaque regula, num. 54.
    • In conditione voluntaria non dari progreſsſsum de caſsu ad caſsum, ſsed debere illam impleri in forma ſspecifica, provt fuit ipſsa prolata, num. 55.
    • Et ſsic inſspicitur merum factum conditionis, per teſstatorem ex ſsola eius voluntate appoſsitæ, eod. num. 55.
    • Quia ex conditionis adiectione, actus indiuiduus redditur, & ideo non poteſst aliter quàm forma ſspecifice impleri. num. 56.
    • Sed non procedit, quando ex coniectura aliqua deprehendi, poteſst, teſstatorem non modum, ſsed finem potius conſsideraſsſse.
    • Tunc namque datur progreſsſsus de caſsu ad caſsum, ibidem, num. 57. vbi Ioannis Bologneti notande reſsolutio in propoſsito commemoratur.
    • Non etiam procedit, quando caſsus ad quem fieret productio, ſsiue extenſsio, per omnia exæquaretur, ſsubrogareturque illi, quem teſstator expreſsſsit.
    • Tunc namque, etiam in conditione voluntaria daretur progreſsſsus de caſsu ad caſsum, num. 59.
    • Et quid quando alia videretur fuiſsſse mens teſstatoris, numer. 59.
    • Per modum conditionis neceſsſsariæ ad actum, vel ad effectum actus, quando caſsus exprimitur, tunc fit extenſsio ab vno caſsu ad alium ſsimilem.
    • Et ſsic cõditioconditio ipſsa impleri poteſst per æquipollens, vbi & de intellectu, l. commodißime, ff. de liber. & poſsthum. l. fideicom. §. ſsi cui de legatis. 3. ibidem, numer. 60.
    • Secus tamen, quando in oppoſsitum apparet expreſsſse, vel per alias coniecturas, provt eodem numero adnotatur.
    • Et Ioannis Bologneti notanda animaduerſsio recenſsetur, ibidem.
    • Per modum conditionis caſsus vnus ſsi exprimatur, non extenditur ad caſsus ſsimiles regulariter.
    • p. [686]
      Idque in quacunque conditione, tam voluntaria, quam neceſsſsaria, quando caſsus eſst diſsſsimilis, eod cap. 15. num. 48. & 49.
    • Et vide num. 61. vbi Leandri Galganetij reſsolutiones in propoſsito commemorantur.
    • Conditio decedendi ſsine liberis, vtrum expiret vnico filio ſsuperſstite, quamuis per momentum ſsuperuiuat, & de conſsilio Oldradi 21. remiſsſsiue, cap. 38. num. 13.
    • Conditio augmentatiue ſsi accipi poteſst, verba impropriando; Oldradi conſsilium 21. limitatur, num. 14. ibidem.
    • Conditio, quando non apponitur diſspoſsitioni, ſsed excutioni, diſspoſsitio non dicitur conditionalis, cap. 56. num. 8.
    • Conditio, quando non apponitur actui, ſsed illius reſsolutioni, diſspoſsitio non efficitur conditionalis, ſsed eſst pura, reſsoluenda ſsub conditione, ibidem, num. 9.
    • Conditio appoſsita reſsolutioni faci diſspoſsitionem conditionalem in vltimis voluntatibus, quamuis ſsecus ſsit in contractibus, ibidem, num. 10.
    • Conditio adiecta reſsolutioni, non facit diſspoſsitionem conditionalem, quando reſsolutio fit in pœnam ſspreti præcepti, quia pœna arguit ius quæſsitum, ibidem, num. 11.
    • Conditio vera, & propria, vti eſst caſsualis, impedit tranſsmiſsſsionem, etiamſsi certum ſsit, conditionem extituram, dicto c. 56. num. 72.
    • Conditio mixta, ſsi deficiat per mortem, vel per caſsum, non extinguit legatum alimentorum, ſspeciali eorum fauore, quod exornatur & explicatur, l. prima, C. de legatis cap. 60. num. 56.
    • Extinguit tamen, quando eſst appoſsita in fauorẽfauorem eorum, cum quibus erat morandum, ibidem, nu. 57.
    • Ex conditionalibus verbis, ſsiue conditionaliter prolatis, voluntatis, & intentionis teſstatoris coniectura deſsumitur, atque interpretatio fieri valet in caſsu dubio, cap. 55. num. 1.
    • A conditionalibus namque diſspoſsitiua declarantur, atque interpretantur, ſsicut è contra conditionalia à diſspoſsitiuis, ibidem, dicto nume. 1. & latius, ex num. 19.
    • Conditio ſsuſspendit diſspoſsitionem in futurum euentum, dicto cap. 55. num. 2.
    • Siue ſsit tacita, ſsiue expreſsſsa, num. 3.
    • Et impedit ortum obligationis ante purificatam ipſsam conditionem, num. 4.
    • Nec antea habet effectum conditionalis diſspoſsitio, quam conditio ipſsa exiſstat, & verificatur, nu. 5.
    • Et ſsi non fuerit verificata, perinde habetur, ac ſsi diſspoſsitio facta non fuiſsſset, num. 6.
    • Paria enim ſsunt, nihil fieri, aut fieri ſsub conditione, quæ purificata non fuerit, num. 7.
    • Conditione namque deficiente, deficit ipſso iure omnis diſspoſsitio, tam inter viuos, quam in vltima voluntate, nec relictum debetur, num. 8.
    • Sic ſsane conditionem eueniſsſse, impletamque fuiſsſse, probare, & liquidare, debetis, qui de fideicommiſsſsi, aut ſsucceſsſsionis, vel relicti conditionalis iure contendit, num. 9.
    • Quoniam negantis conditio fundata eſst in negatiua, num. 10.
    • Conditionem non præſsumi eueniſsſse in dubio, cum ſsit quid facti, ſsed eam probare debere cum, qui eueniſsſse, impletamque fuiſsſse, aſsſserit, num. 11.
    • Debetq;Debetque impleri in forma ſspecifica, num. 12.
    • Quamuis aliquando, multiſsque in caſsibus per æquipollens adimpleri poſsſsit, provt ibidem notatur.
    • Aliquando etiam conditio (ſsicut & modus) ex pręſsumpta teſstatoris voluntate pro impleta habenda eſst, num. 13.
    • Conditio regulariter nihil ponit in eſsſse, c. 55. n. 14.
    • Et in conditione quæ ſsunt, non ſsunt in diſspoſsitione, quod exornatur ibidem.
    • Conditionalia verba, ſsiue conditionaliter prolata, etiam in teſstamentis, & vltimis voluntatibus, non operantur effectum diſspoſsitiuum, ſsiue non diſsponunt.
    • Et ideo nec fideicommiſsſsum inducunt, ſsed nudi potius facti reputantur, eod. c. 55. num. 15.
    • Idque ſsiue referantur ad perſsonam, ſsiue ad rem. nu. 16. & vide num. 17. vbi vera, & communis ratio redditur.
    • Conditionalia verba, quamuis per ſse regulariter non diſsponant, aliquando tamen ex coniecturis, & præſsumpta, atque coniecturata mente teſstatoris, diſspoſsitionem inducere poſsſsunt, ac vere inducunt.
    • Quod exemplificatur, & explicatur, l. fideicommiſsſsa, §. cum. eſsſset, ff. delegatis tertio eod. cap. 55. num. 18.
    • Et ipſsis etiam declaratio ſsumitur diſspoſsitionis dubiæ, num. 19.
    • Conditionalia verba diſsponunt, quando prolata ſsunt ab habente autoritatem diſsponendi, & creditur, proferentem, ita voluiſsſse, numer. 20. ibidem.
    • Et in ſsuo antecedenti neceſsſsario diſsponunt etiam; quando illud antecedens dependet à ſsola voluntate teſstatoris, num. 21.
    • In Hiſspanorum quoque primogeniis, & diſspoſsitionibus perpetuis, ſsic qua tractum ſsucceſsſsiuum habentibus, diſsponunt, ſsicut diſspoſsitiua, n. 22
    • Non conditionalis, ſsed potius pura præſsumitur diſspoſsitio in dubio, eod. cap. 55. num. 23.
    • Secus tamen, quando ex aliquibus verbis, & mente teſstatoris præſsumpta, colligitur conditio, numer. 24.
    • Sic è conuerſso, etſsi verba ſsecundum ſsuam propriam ſsignificationem importent conditionem, attamen ex coniecturata mente teſstatoris, non ſsignificant conditionem, ſsed diem, aut temporis dilationem, num. 25.
    • Conditio, vt plurimum inducitur per dictionem, ſsi, & cum & per alias multas dictiones, & verba, quod exornatur, d.c. 55. num. 26.
    • Conditio eſst futurus euentus, in quem diſspoſsitio ſsuſspenditur, num. 27.
    • Conditio & modus inter ſse differunt ab initio, in fine tamen conueniunt, dicto cap. 55. num. 32.
    • Conditionalis diſspoſsitio non inducitur ex eo ſsolum, quod adiiciatur, quid fieri ſsub conditione, ſsed inſspici debent alia verba loquentis, an ſscilicet conditionem importent, ibidem, num. 33.
    • Verba namque ſsub conditione, quandoque denotant modum, & quandoque ſsub modo, conditionem, num. 34.
    • Conditio intelligitur, quando onus iniunctum debet ante conſsequutum emolumentum adimpleri, ibidem, num. 35. & latius ex num. 39. vbi modi, & conditionis differentiæ nonnullæ commemorantur.
    • Conditio, quæ non eſst ſsuſspenſsiua, ſsed reſsolutiua, non reddit conditionalem principalem diſspoſsit nonem.
    • Maxime, quando reſsolutio confertur in tempus poſst ius quæſsitum, eod. cap. 55. num. 38.
    • Conditio reſsolutioni appoſsita, an faciat diſspoſsitionem conditionalem, remiſsſsiue, ibidem, n. 56.
    • Conditionalis ſspes ſsubſstitutionis cuiuslibet, aut fideicommiſsſsi, in vltimarum voluntatũvoluntatum tractatu, an traſsmittatur ad hæredes ſsubſstituti præmorientis, ſsiue conditionale fideicommiſsſsum, num |
      p. [687]
      ad hæredes tranſsmittatur, vide late dicto cap. 55. ex numero 57. cum multis ſseq.
    • Codicillorum tractatum, & materiam, longa ſserie explanaſsſse authores, quam plures, qui recenſsetur; capite tertio, num. 7.
    • Codicillis hæreditas dari, vel adimi, vtrum hodie poſsſsit de iure huius Regni, cap. 3. num. 8. latius cap. 22. num. 2. & 3. & 4. & num. 70. & ſseq.
    • Codicillis hæreditas directo dari in fauorem piæ cauſsæ, ſsiue inſstituta pia cauſsa, vtrum poſsſsit, cap. 3. num. 9. latius cap. 22. num. 71. & ſseq.
    • In codicillis correcta, & aliter quam in teſstamento diſspoſsita, vt vltima ſsunt obſseruanda, cap. 22. n. 68. diſspoſsitio facta in teſstamento, & in codicillis, debet interpretari, ne contradicat, ſsed concordatur.
    • Sed ſsi contradictio euitari non poſsſsit, ſstatur diſspoſsitioni factæ in codicillis, vti poſstremæ, ibidem, num. 69.
    • Codicillis hæreditas, quamuis ex rigore iuris, nec detur, nec adimatur directo, ex æquitate tamen illa ademptio facta in codicillis, quæ alias erat nulla, & inualida, ſsuſstinetur in vim fideicommiſsſsi, ibidem, num. 75. & 76.
    • In codicillis poteſst fieri declaratio, etiamſsi per eam hæres inſstitutus teſstamento, priuaretur tota hæreditate, dicto cap. 22. num. 77.
    • In codicillis poſsſsunt induci onera, & apponi grauamina hæredi ſscripto in teſstamento, & aliis perſsonis, ibidem, num. 78.
    • Codicillis declarari, quod ſsubſstitutio in teſstamento facta, detegatur pupillaris; ita quod in totum mater excludatur, ibidem, num. 79.
    • Codicillos conficiendo teſstator, non cenſsetur à diſspoſsitis in teſstamento recedere, niſsi tantum in his, in quibus illa reformauerit, c. 37. n. 8. & 9.
    • Coniecturæ tres ætymologiæ traduntur, cap. 2. n. 4.
    • Coniectura dicitur, quaſsi connexura, ſseu colligatura, ibidem. num. 5.
    • Coniectura dicitur à coniectu, id eſst, directione quadam rationis ad veritatem, ibidem, num. 5.
    • Coniectura dicitur à coniecto, coniectas, frequentatiuo, quod idem eſst, quod exiſstimo, ibidem, n. 7.
    • Coniectura, alia eſst hominis alia iuris tantum, alia autem iuris, & de iure, numero 8. dicto cap. 2.
    • Coniectura hominis eſst ea, quæ in iure non eſst expreſsſsa, ſsed iudicis arbitrio remittitur, ibid. n. 9.
    • Coniectura iuris eſst ea, quæ ab ipſsa lege inuenta, & approbata, ibidem. num. 10.
    • Coniectura iuris, & de iure, eſst diſspoſsitio legis aliquid præſsumentis, & ſsuper præſsumpto, tanquam ſsibi comperto ſstatuentis, num. 11.
    • Coniectura alia leuis, alia grauis, ſseu vehemes, & alia violenta, & de exemplis earum, dicto cap. 2. num. 12.
    • Coniectura alia eſst temeraria, & alia eſst probabilis, ibid. num. 13.
    • Coniectura temeraria eſst ea, quæ ratione caret, & longe à veriſsſsimili diſstat, numero 14.
    • Coniectura probabilis eſst ea, quæ à veriſsimili deducitur, & in ratione fundatur. n. 15.
    • Coniectura pluribus modis diffinitur, ſseu deſscribitur, num. 16.
    • Coniecturæ diffinitiones nouem adducuntur, numero 17.
    • Coniecturæ diffinitiones aliæ proponuntur, & authoris placita nonnulla in medium proferuntur, dicto cap. 2. num. 18. & 19.
    • Coniecturæ plures ſsimul iunctæ, id efficere valent, quod vna de per ſse efficere non poſsſset, vt maioratus inſstitutionem inducant, cap. 9. n. 24.
    • Coniecturati, & taciti parem eſsſse virtutem, & vim in interpretandis teſstatorum vltimis voluntatibus, cap. 17. numero primo.
    • Coniecturationis, & diſspoſsitionis in ſscrutanda vltima defunctorum voluntate, pares eſsſse vires ibidem, num. 2.
    • Vel ex coniecturis, vel ex verbis conſstat teſstatoris voluntas, ibidem, num. 3.
    • Et ſsufficit, quod ſsit declarata ex coniecturis n. 4.
    • Velle enim aliquid dicitur ille, cuius voluntas colligitur ex coniecturis, & præſsumptionibus, num. 5.
    • Et huiuſsmodi voluntas teſstatoris coniecturata, ſsiue præſsumpta, ita operatur, ac ſsi verbis expreſsſsa fuiſsſset, num. 6.
    • Dicitur enim expreſsſsa, quæ ex coniecturis colligitur, & per eam euidenter conſstare de intentione teſstatoris, & ſsi verbis expreſsſsa non fuerit, numero 7.
    • Et ſsic debet ſseruari, ſsicut voluntas verbis expreſsſsa, num. 8.
    • Imo & ſspecialiter prouiſsum dicitur, quod ex mente, aut intentione diſsponentis apparet per coniecturas, num. 9.
    • Scriptum etiam illud cenſsetur, quod ex coniecturis, & præſsumptionibus colligitur num. 10.
    • Et propter vim coniecturarum recedimus à præſsumptione inducta à legali diſspoſsitione; ſsiue legis præſsumptio non attenditur in ſsubſstitutionibus, vbi conſstat de contraria mente teſstatoris, ſsaltem ex coniecturis, num. 11.
    • Ac denique coniecturæ plurimum poſsſsunt, & fortiter euincunt in perſscrutanda teſstatoris vltima voluntate, num. 12.
    • Et ſsufficiunt ad faciendum rem certam; cum clarum, & certum dicatur illud, quod apparet ex coniecturis, num. 13.
    • Sufficiunt etiam, quando nominatim aliquid fieri, requiritur, num. 14.
    • Et voluntas, quæ colligitur ex coniecturis, tollit omnia obiecta, & altera dicitur expreſsſsa, altera tacita, & de exemplis vtriuſsque, num. 15.
    • Coniecturarum diuerſsas ſspecies conſstitui per doctores communiter, cap. 16. num. 1. & 6.
    • Coniecturam dupliciter dici poſsſse, dici communiter, hominis inquam, vel legis, ibidem, numero 2. & 6.
    • Legis coniectura dicitur, quæ ab ipſsamet lege inuenta eſst, vel approbata, cuius plura exempla traduntur, num. 3.
    • Hominis coniectura dici poteſst, & vere dicitur illa, quæ in iure non expreſsſsa, ſsed tamen ex variis, diuerſsiſsque fontibus, ſsiue cauſsis deducitur.
    • Et regulariter intellectu magis, quam verbis percipitur, nam cum frequenter quis plus ſsignificat, quan loquatur, id coniectura aſsſsequi, neceſsſse eſst, num. 4.
    • Coniecturam in vltimis voluntatibus nullam reperiri, quæ iuris, & de iure præſsumptio dici poſsſsit dicto cap. 18. n. 5.
    • Quia in teſstamento non eſst aliqua præſsumptio, contra quam probatio non ſsit admittenda, prout eodem numero traditur.
    • Coniectura per gradus diſstingui poteſst, alia namque eſst leuis, alia grauis, alta violenta, ibidem, num. 7.
    • Coniectura leuis in propoſsito nequaquam ſsufficeret, nec per eam induceretur effectus, tacitæ voluntatis, qui per coniecturas inducitur, provt ibidem notatur, num. 8.
    • Generaliter namque in diſspoſsitione qualibet vltima non debemus, nec poſsſsumus adduci leuibus |
      p. [688]
      coniecturis, etiamſsi multæ coniecturæ ſsint ſsimul vnitæ, eod. num. 8. & 9.
    • Coniecturæ, vt ſsortiantur effectum, quando admittuntur ad cognoſscendam mentem teſstatoris, & interpretationem voluntatis eius faciendam, debent eſsſse manifeſstæ, vrgentes, veriſsimiles, neceſsſsariæ, & concludentes, & non hominis, ſsed legis, nec fragiles, aut debiles admittuntur, eod. cap. 18. num. 10.
    • Mentem verbis non expreſsſsam, elici, atque probari debere ex coniectura manifeſsta, & neceſsſsaria, aut valde vrgente, & probabili, provt latius, ibidem, num. 11.
    • Coniectura vna in vltimis voluntatibus non ſsufficeret, vbi ex coniectura aliquid inducitur, vel probari contenditur, ſsed coniecturæ duæ neceſsſsariæ eſsſsent, ex ſsententia multorum, eod. cap. 18. num. 12.
    • Contra vero ex ſsententia aliorum, etiam cum agitur de fideicommiſsſso inducendo, dummodo cõiecturaconiectura vna ſsit vrgens, neceſsſsaria eſst, & concludens, num. 13.
    • Cæterum ex ſsententia autoris, vtriuſsque articuli definitio, vtrum ſscilicet in interpretatione vltimatum voluntatum vna ſsola coniectura ſsufficiat; quæ etiam dicantur manifeſstæ, neceſsſsariæ, aut concludentes coniecturæ iudicis arbitrio relinquendum erit, num. 14.
    • Ipſse namque perpenſsis, & conſsideratis nonnullis, quæ ibi adnotantur, an coniecturis, vel etiam vna ſsola adduci, vel non adduci debeat, melius diiudicare poterit, num. 15.
    • Nec ſsolis imaginariis, aut ex capite procedentibus, ſsiue non iuridice, aut velut concludenter deductis coniecturis, excitari debebit, num. 16.
    • Arbitrium enim eius non eſst liberum, ſsed à iure regulatur, num. 17.
    • Idcirco vna ſsola coniectura maximi erit aliquando effectus, & momenti, ac debebit omnino in conſsideratione haberi, ſsi eiuſsmodi ſsit, vt in caſsu occurrenti neceſsſsaria, aut concludens, aut multum probabilis videatur, num. 18.
    • Plures etiam coniecturæ nihil aliquando proderunt, vel prodeſsſse debebunt, & ſsi concurrant ſsimul, ſsi eiuſsmodi ſsint, vt quælibet non dicatur concludens, nec efficax, aut neceſsſsaria, nu. 19.
    • Vel cum omnes leues ſsunt, & fragiles, & ſsi plures, provt notatur, ibidem.
    • Quamuis regulariter plures coniecturæ, ſsimul iunctæ, id efficere valeant, quod vna coniectura per ſse ſsumpta, efficere non poſsſset, num. 20.
    • Et coniectura ſspecialis, tanquam fortior, vincere debet generalem, num 21.
    • Coniecturalem materiam, totam eſsſse arbitrariam, eod. cap. 18. num. 22.
    • In qua iudicis prudentia dominatur, cum ea nulla iuris conſstitutione in vniuerſsum definiri poſsſsit.
    • Nec propter infinitam multitudinem factorum, & accidentium varietatem poſsſsit commode terminari generaliter, num. 23.
    • Coniecturæ, cum in interpretatione vltimarum voluntatum verſsamur (quæ plena periculi eſst) non debent eſsſse fantaſsiæ, & imaginationes, quę prolibito voluntatis conſstituantur, ſsed reales, & in opinionibus bonorum virorum fundatæ, dicto cap. 18. num. 28.
    • Et cauendum eſst ab his, qui dicunt, talem mentem teſstatoris coniecturatam, nec id concludenter, & probabiliter oſstendunt, ibidem, num. 29.
    • Quare ex actiſsſsima diligentia teſstatoris voluntarem perſscrutari oportet, & eius veſstigia ſsemper ſsequi debemus, num. 30.
    • Nec in eius interpretatione diuinare, num. 31.
    • Quia in teſstamentis nihil eſst tam proprium, quam claritas, num. 32.
    • Et difficilimum, mentem defuncti diiudicare, n. 33.
    • In cuius coniecturatione frequenter decipimur, numer. 34.
    • Idcirco caute, & attente procedendum erit in hac materia, num. 35.
    • Non enim eſst ſsomnianda teſstatoris mens, & voluntas, num. 36.
    • Sic potius iudex debet in propoſsitorem examinare, ſsicut examinandam dixit Petrus de Peralta de quo ibidem, num. 37.
    • Quoniam Aduocati, & Iudices ſsuper interpretatione mentis teſstatoris ſsæpiſsſsimè proferant, in graue damnum voluntatis eius, & hæredum.
    • Quod eſst periniquum, & fieri non debet, ne iudicia defunctorum defraudentur, num. 38.
    • Coniecturæ, & præſsumptiones in hac coniecturali & præſsumpta vltimarum voluntatum materia, vt dicantur veriſsimiles, neceſsſsariæ, & concludentes, vt etiam ex eiſsdem validè inducatur id, quod contenditur; vtrum neceſsſsario debeant ex dictis, & diſspoſsitis in teſstamento, ſsiue ex verbis diſspoſsitionis induci.
    • An vero aliunde etiam, & extra teſstamentum colligi poſsſsit mens, & voluntas coniecturata, de qua contenditur.
    • Dubium equidem maximum, in quo Interpretes noſstri diuerſsimodè ſse habent, nec certam tradunt reſsolutionem, imo ipſsimet ſsibi non conſstant, eod. cap. 18. num. 39. & 40. & vide num. ſseq. vbi explicatur.
    • Simonis etiam de Prætis, in explicatione articuli eiuſsdem diſstinctionem, & reſsolutionem probauit, num. 50.
    • Coniecturis facilius interpretari fideicommiſsſsum iam indictum, vel probari inductum quando dubitatur de illo, quèm de nouo induci, num. 51. dict. cap. 18.
    • Coniecturis declarantur verba dubia legati: ſsed quando mutatur ſsubſstantia, vel aliquid additur, debet probari per ſseptem teſstes in teſstamentis, vel quinque in codicillis, cap. 19. num. 19. & vide num. ſseq. & num. 24. vbi quod ad probandum voluntatem teſstatoris per coniecturas, & coniecturas ipſsas (quibus quis innititur) probandas, ſsolemnis requiritur numerus teſstium, qui ad probandum ipſsum teſstamentum requiritur, & vide num. ſseq.
    • Coniecturæ quibus præſsumptiuè probatur voluntas teſstatoris, & eius diſspoſsitio, probandæ ſsunt per ſseptem teſstes, ſsicut ipſsum teſstamentum, dicto cap. 19. num. 13.
    • Idque in teſstamentis; in codicillis autẽautem per quinq;quinque.
    • Et de iure communi; de iure autem Regio, eodem numero teſstium probari debebunt, qui in confeſsſsione teſstamentorum, & codicillorum exigitur de iure Regio.
    • Quoties de noua diſspoſsitione inducenda tractatur.
    • Idque ex communi Interpretum omnium ſentẽtiasententia.
    • Quæ deducitur ex ſsingulari illa theorica, atque doctrina Baldi;
    • Quod circa ſsubſstantiam teſstamenti, vbi ſsit probatio, requiruntur tot teſstes in probando errore, aut in voluntate inducenda probando, quot in voluntate teſstantis probanda, & in diſspoſsitione ipſsa conficienda requiruntur.
    • Circa certitudinem verò duo teſstes ſsufficiunt, provt ibidem, dict. num. 13. & 14.
    • Et eò tendere Petri Surdi (ex mente communi) ſsingulares, & notandas reſsolutiones in hac ma|
      p. [689]
      teria, in conſsil. 129. libr. 1.
    • Qui quotieſscunque de noua voluntate inducenda agitur, & ſsic de ſsubſstantia, non de qualitate, aut circumſstantia, non etiam de aliqua declaratione; ſseptem teſstes requirit præcisè.
    • Duos autem ſsufficere rectè aſsſserit, quando agitur de probanda voluntatis iam inductæ declaratione.
    • Quod eſst dicere, circa ſsubſstantiam, errorem, aut omiſsſsionem diſspoſsitorum, vel non diſspoſsitorum, ſseptem teſstibus probari debere.
    • Circa accidentia vero duos teſstes ſsufficere, ibidem, num. 15.
    • Et id ipſsum ſstatuitur circa ſsolemnitatem, numer. 16.
    • Ac denique de errore a Notario commiſsſso in ſscribendo teſstamentum, & quibus teſstibus probando, eiuſsdem Petri Surdi obſseruationes nonnullæ commemorantur, & probantur, numero 17.
    • Et Ioannis Vincentij Hondedei, in idem placitum, & conſsenſsus, nouè expenditur, numero 18. & 19.
    • Coniecturæ vnaquæque, quòd probari debet ſsaltem per duos teſstes regulariter; quamplures iuris Interpretes tradidiſsſse indiſstinctè, nec aliter declaraſsſse, eod. cap. 19. num. 52.
    • Et quidem in aliis materiis id veriſsſsimum eſsſse, & regulariter procedere, numero 53.
    • Cæterum, cum verſsamur in interpretatione, & probatione vltimarum voluntatum, & coniecturarum earum, non ita abſsolute id eſsſse accipiendum; ita potiùs diſstinguendum, prout eodem cap. diſstinguitur, num. 54.
    • An ſscilicet de inducenda voluntate diſspoſsitiua, & ea probanda agatur, vel de inducta declaranda tractetur, num. 55.
    • Coniecturæ duæ in dubio cum capi poſsſsunt, vna, quòd diſspoſsitio ſsit facta contemplatione conſsanguinitatis; altera, quod ſsit facta intuitu paupertatis, magis præſsumitur facta contemplatione conſsanguinitatis, inſspecta cauſsa naturali, quæ potentior eſst, quam accidentalis, cap. 22. num. 6.
    • Et inde legatum relictum pauperi, ſsanguine coniuncto, non præſsumitur ad piam cauſsam, & ob paupertatem factum, ſsed ob ſsanguinis affectionem, ex communi ſsententia, eod. cap. 22. num. 7. vbi vide contrarium ex ſsententia aliorum, numero 90.
    • Coniectura ea accipi debet in dubio, quæ animæ teſstatoris ſsuffragatur, dicto cap. 22. num. 89.
    • Coniecturarum, ſsiue præſsumptionum contrariarium, ſsimul concurrentium materiam, latè, & vtiliter explicaſsſse Cardinalem Franciſscum Manticam, Iacobum Menochium, Simonem de Prætis, & Ioſseph. Maſscardum prout cap. 23. num. 1. adnotatur.
    • In coniectura voluntatis teſstatoris quoties lex fundatur, ceſsſsante coniectura ceſsſsat diſspoſsitio, eod. cap. 23. num. 4.
    • Coniecturam, ſsiue præſsumptionem aliquam ex teſstamento, ſsiue de voluntate defuncti non eſsſse, quæ non admittat probationem in contrarium, ſsiue quæ infringi non valeat contraria probatione, num. 5.
    • Et idcirco coniectura, ſsiue præſsumptio quælibet tollitur per lucem probationum, ibidem, num. 6.
    • Ex coniecturis quod inducitur, ex coniecturis etiam tollitur, ibidem num. 7.
    • Et inde, ſsine controuerſsia eſsſse, coniecturam vnum, ſseu præſsumptionem, alteram tollere, & ſsuperare, & fortiorem, ſsiue validiorem perimere debiliorem, ſsiue minus fortem, ibidem, num. 8.
    • Coniecturæ, aut præſsumptiones duæ, vel plures, cùm vni ſsimul aduerſsantur, vincunt, & diluunt vnam, ibidem, num. 11.
    • Coniectura vna ſsola, vel præſsumptio, multum vtgens, & valida, perimit ac diluit plures, quæ infirmiores, ſseu debiliores eſsſsent, eodem, cap. 23. num. 12.
    • Inter plures coniecturas, benignior, & fauorabilior accipienda eſst, ibidem, num. 13.
    • Coniecturæ poſsteriores derogant prioribus, ibidem, num. 14.
    • In concurſsu, & conflictu coniecturarum plurium, & cum dubitatur, quæ ipſsarum debeat præualere, Iudicis arbitrium multùm valere, numero 15.
    • Dummodo ipſsum ex iuris deciſsione, & ratione, & regulis nonnullis ab Interpretibus traditis accipiatur, atque moderetur, ſsiue gubernetur, numero 16.
    • Et Iacobi Menochij, Simonis de Prætis, & Franciſsci Manticæ obſseruationes nonnullæ præ oculis habeantur, de quibus, ibidem, num. 17. & ſsequentibus.
    • Coniectura, ſsiue præſsumptio faciens conſsiſstere, & valere actum, ſsiue quæ ſstat pro validitate actus, creditur firmior, ac cæteris potentior, & illis præfertur, eod. cap. 23. num. 18.
    • Coniectura, & præſsumptio proueniens ex ſsubſstantia, dicitur potentior illa, quæ deſscendit à ſsolemnitate, numero 19.
    • Coniectura, & præſsumptio illa iudicatur potentior, quæ eſst benignior, num. 20.
    • Et quæ adhæret iuri communi potiùs quàm ea, quæ iuri ſspeciali innititur, num. 21.
    • Coniectura, & præſsumptio ſspecialis, generali potentior eſst, num. 22.
    • Coniectura, & præſsumptio magis ſspecialis, alteri ſspeciali præualet, cum duæ ſsimul coniecturæ ſspeciales concurrunt, numero 24.
    • Coniectura, & præſsumptio accidentalis, debilior eſst naturali, num. 25.
    • Coniectura, & præſsumptio, quæ veriſsimilitudini magis accidit, validior & potentior eſst, numero 26.
    • Coniectura, & præſsumptio, quæ eſst pro reo, firmior, & potentior iudicatur illâ, quæ eſst pro actore num. 27.
    • Coniectura deſscendens à quaſsi poſsſseſsſsione, potentior eſst ea, quod quælibet res præſsumatur libera, numero 29.
    • Coniectura, & præſsumptio negatiua, fortior eſst affirmatiuâ, numero 30.
    • Et illa, quæ eſst fundata in ratione naturali, eâ, quæ fundatur in ratione ciuili, num. 31.
    • Et quâ abſsurda, & inæqualia vitantur, num. 32.
    • Coniectura, & præſsumptio ducta à facto, firmior, & potentior eſst eâ, quæ ſsumitur à non facto, num. 33.
    • Coniectura, & præſsumptio, quæ fauet animæ, ſsicque ſsaluti æternæ, potentior eſst, num. 34.
    • Coniectura, & præſsumptio illa eſst firmior, & potentior, quæ deducitur ex inæquali onere iniuncto, quod arguit qualitatem lucri, quam quæ oritur ex affectione perſsonarum, num. 35.
    • Coniectura illa, quæ colligitur ex ratione recti ſsermonis, tollit eam, per quam dicimus, quod prædilectus in inſstitutione, intelligitur prædilectus in fideicommiſsſso, num. 36.
    • Coniectura illa præualet, quæ propiùs ad certitudinem accedit, num. 37.
    • Coniecturarum voluntatis quæſstionem, & teſstamentorum interpretationem, vt plurimùm in arbitrio, & æſstimatione iudicis eſsſse, cap. 24. numero primo.
    • Ipſsum autem iudicem præ oculis debere habere nonnulla, de quibus ibidem, numero 2.
    • p. [690]
      Ex legitimis quoque coniecturis adduci, num. 3.
    • Et id arbitrari, quod regulis, & rationi, ac etiam æquitati magis conueniat, num. 4.
    • De coniecturarum præcedentia, cum dubium, & conflictus eſst, & quarundam ſsimul concurrentium, quæ validior, & firmior alterâ dicatur, ſsiue quæ alteram vincat, dubitatur.
    • Cum etiam inquiritur, quo ordine enumerari debeant coniecturę, vt vna alteram præcedat.
    • Ex ſsententia Cardinalis Franciſsci Manticæ, & Iacobi Menochij (qui abſsolutè, & eruditè rem explicant) quid obſseruandum vt, ibidem, numero 5.
    • An etiam ex ſsententia ipſsorum debeat præcisè, & formaliter obſseruari ordo, l. ſsi ſseruus plurium, §. vltimo, ff. de legatis primò, vt prima coniectura præferatur ſsecundæ, & ita de cæteris ſsucceſsſsiuè, num. 6.
    • Denique in vno, & altero articulo, quæ ſsit reſsolutio: atque ſsententia Authoris, num. 7.
    • Vbi & l. ſsi ſseruus plurium, §. vltimo, ff. de legatis primò, notanda, & noua proponitur explicatio.
    • Compenſsationis materiam, & tractatum ſsuſscepiſsſse, atque explicaſsſse Authores quamplures, qui cap. 40. numero 69. commemorantur; & ibi latè agitur, de materia ipſsa compenſsationis.
    • Creditor an teneatur accipere vnum pignus pro alio, æquè idoneum, capite 10. numero 37. & 56.
    • Creditor an cogatur accipere vnum fideiuſsſsorem pro alio, & illum liberare, eod. cap. 10. num. 38. & 57.
    • Creditor inuito vnum pro alio ſsolui non poteſst, ibidem, num. 47
    • Creditor, qui habet ſspecialem, ac generalem hypothecam, tenetur priùs ex bonis ſsibi ſspecialiter obligatis, debitum exigere; nec poteſst poſsterioribus creditoribus contradicentibus, ad bona generaliter ſsibi hypothecata recurrere, niſsi in ſsubſsidium, bonis ſscilicet ſspecialiter obligatis ad debiti exactionem non ſsufficientibus.
    • Idque ex ſsingulari deciſsione l. 2. C. de pignoribus, & hypothec.
    • Cuius materiam exornarunt, atque illuſstrarunt Authores nonnulli, de quibus, capit. 26. numero 21.
    • Creditor vtrum poſsſsit bona maioratus, ſsibi ex Regia facultate ſspecialiter obligata, exigere, ſstantibus aliis bonis liberis, quæ tamen aliis creditoribus obligata ſsunt, & etiam eidem generaliter: eodem, cap. 26. numer. 29. & ſsequent. vbi vide omnino.
    • Creditor regulariter euictionem pignoris non debet, nec præſstat.
    • Dummodo concurrant requiſsita illa, quæ ab Interpretibus noſstris deſsiderantur communiter; ſscilicet, quod ſsit creditor, ſsicque pignus ſsibi obligatum fuerit.
    • Quod ſsit creditor anterior, & ſsic potior alio creditore ex tempore, vel ex priuilegio.
    • Quod credat rem eſsſse debitoris.
    • Quod ſsibi liceat vendere ex pacto, vel ex lege, vel ſsaltem, quod credat ſsibi licere.
    • Et quod creditor ipſse non promiſserit de euictione, cap. 42. num. 70.
    • Creditorem euictionem pignoris non debere, titulus ille, quemadmodum intelligi, atque explicari debeat. ex dicto num. 70. cum ſseq.
    • Creditorem euictionem pignoris non debere, quemadmodum, intelligi, atque explicari debeat, vbi dilucidè id explanatur, numero 110. & ſsequentibus.
    • Creditorem euictionem pignoris non debere, quemadmodum Hug. Donellus acceperit, & de diſstinctione Authoris eiuſsdem, eodem, cap. 42. num. 112.
    • Creditor vendita re, cenſsui ſsuppoſsita, non habet ius retractus, tanquam ſsocius, cap. 61. num. 20.
    • Creditores alij hypothecarij, alij chirographarij, qui & perſsonales dicuntur; ſsicut & hypothecarij perſsonales quoque ſsunt.
    • Quia actio hypothecaria ſsine perſsonali non conſsiſstit.
    • Perſsonalis autem ſsine hypotheca conſsiſstit, eod. cap. 61. num. 55.
    • Creditores perſsonales priuilegium non habentes, abſsque prælatione concurrunt ſsimul pro rata; nec temporis prioritas attenditur, ibidem, num. 68. & ſseq.
    • Creditor perſsonalis anterior, an, & quando auocare poſsſsit poſsteriori creditori ſsolutum à debitore: quod latè explicatur.
    • L. qui autem, §. ſsciendum & l. ſsi pupillus ff. quæ in fraudem creditorum, exornatur, ibidem, num. 69.
    • Creditores in actione perſsonali priuilegiarij, quemadmodum concurrant.
    • Et ibidem, quod creditor perſsonalis priuilegiatus non auocat ſsolutum alteri creditori perſsonali poſsteriori, etiam minus priuilegiato, numero 70.
    • Creditor prior habens priuilegium absque prælatione in actione perſsonali, vtrum agere poſsſsit a pecuniam poſsteriori creditori ſsolutam, qui ſsolam perſsonalem, non priuilegiatum habebat, nu. 71.
    • Creditores hypothecarij, an auocare, & condicere poſsſsint ſspeciem, aut rem alteri creditori poſsteriori ſsolutam, qui etiam hypothecam habent, ſsi res adhùc extat.
    • Et quid ſsi ipſse dolo deſsiit poſsſsidere, aut bona fide in tertium alienauerit.
    • Quid etiam, ſsi res perempta eſst, aut præſscripta per poſsſseſsſsorem bonæ fidei.
    • Aut etiam adiudicatio bonorum debitoris facta fuit per iudicem poſsteriori creditori, ibidem, numero 72.
    • Creditor hypothecarius anterior reuocat indiſstinctè pecuniam extantem, poſsteriori creditori ſsolutam num. 73.
    • Vel ſsub cautione de reſstituendo, aut ſsub fideiuſsſsore datam, numero 74.
    • Creditor prior, in omnibus caſsibus, in quibus reuocare, & condicere poteſst pecuniam poſsteriori creditori ſsolutam, aut rem traditam, id intelligitur, ſsiue debitor ſsit ex cauſsa oneroſsa, ſsiue ex cauſsa lucratiua, num. 75.
    • Creditor prior indiſstinctò reuocat pecuniam poſsteriori creditori ſsolutam, ſsi ille creditor ſsit ex cauſsa lucratiua, prout ibidem adnotatur, numero 76.
    • Creditor prior quicunque, & etiam fiſscus, in quibus caſsibus agere poteſst contra poſsteriorem creditorem, cui fuit ſsoluta pecunia, aut res in ſsolutum data, iuſstam cauſsam prius probare debet, quam ad reuocationem agat, id eſst, debitorem non eſsſse ſsoluendo.
    • Et ſsic excuſsſsio præcedere debet; nam reuocatio tantum conceditur in ſsubſsidium, numero 78.
    • Quod etiam procedit, quando ex titulo, ff. quæ in fraudem creditorum, alienatio reuocatur, num. 79.
    • Et Schifor. de Gereſsilis opinio contraria confutatur, & communis defenditur, num. 80.
    • Creditor quilibet poteſst per viam excipiendi, pro iure ſsuæ prioris hypothecæ comparare, & alium creditorem impedire, etiam non obtenta priùs ſsententia contra ſsuum principalem debitorem, etiam non facta diſscuſsſsione bonorum illius; dummodò doceat de ſsua priori hypotheca, num. 81.
    • p. [691]
      Creditor prior hypothecam, & priuilegium prælationis habens, poteſst agere contra poſsteriorem creditorem, cui fuit ſsoluta pecunia, etiamſsi ea ſsi bona fide conſsumpta, num. 82.
    • Creditor prior, qui anteriorem habet hypothecam, ſsiue ſspecialem, ſsiue generalem, abſsque priuilegio temen prælationis, vtrum condicere, & reuocare poſsſsit pecuniam per debitorem poſsteriori creditori ſsolutam, & bona fide conſsumptam, nu. 83.
    • Et text. in l. finali, §. & ſsi præfatam, C. de iure deliberandi, explicatur. num. 84.
    • Vide etiam numero 85. vbi explicatur l. pecunia, C. de priuilegio fiſsci.
    • Vide etiam numer. 86. & 87. vbi rationibus duabus, quæ in contrarium expendi ſsolent communiter, reſsponſsum præbetur.
    • Creditor prior vtrùm reuocet à poſsteriori nomen debitoris, quod illi ceſsſsum, & datum eſst in ſsolutum, ſsed nondum exactum? vbi Senatus Hiſspalenſsis deciſsio adducitur, & probatur, & contraria pars confutatur. num. 88.

  • D

    • DAtio in ſsolutum facta de nomine debitoris, liberat dantem totaliter, cap. 59. num. 33.
    • Pro aliquo debito, quando aliquid datur in ſsolutum, perinde eſst, ac ſsi res ipſsa debita ſsolueretur, ibidem, num. 45.
    • Datio in ſsolutum reputatur nouus contractus, ſscilicet venditionis, & per eum transfertur dominium. num. 49.
    • Et tenet incommutabiliter, etiam inuito creditore, nec in ea habet locum pœnitentia, num. 50.
    • Datio in ſsolutum à debitore facta, an liberet fideiuſsſsorem, ſsi res poſstmodùm euincatur. eodem cap. 59. ex num. 61. cum pluribus ſseq.
    • Qui declarat, nihil de nouo facit, ſsed iam factum aperit, & ſsignificat.
    • Idcirco declaratio non requirit illam ſsolemnitatem, quæ requiritur in ipſsa principali diſspoſsitione.
    • Quia declaratio trahitur ad ipſsam principalem diſspoſsitionem, & fingitur vna, & eadem cum ipſsa. cap. 19. numero 30. & 31. & vide cap. 56. num. 88.
    • Dummodo ſsit propria, & vera declaratio, numero 32. dicto cap. 19. & vide numero 88. dict. cap. 56.
    • Quam iure poteſst teſstator poſst conditum teſstamentum coram duobus teſstibus facere; ſsiue dubium quodlibet, ſsiue incertum coram duobus teſstibus declarare. num. 33. dicto cap. 19.
    • Quam etiamſsi non declaraſsſset, committeretur res declarationi iudicis, qui poſsſset eam ex variis circunſstantiis declarare, num. 34.
    • Secus tamen ſsi declaratio non eſsſset propria, & vera, ſsiue reſspiceret diſspoſsitionem, quæ de iure erat certa, & aliter declararetur, tunc etenim requireretur ſsolemnis numerus teſstium, qui in teſstamentis requiritur. numero 35. vbi latiùs id explicatur.
    • Declaratio an reſspiciat circunſstantis, vel ſsubſstantiam actus, cum inquiritur; vtrum diſstingui debeat, prout Baldus, & alij diſstinguunt. eod. cap. 19. num. 36.
    • An vero inſspici duntaxat debeat, quòd ſsit propria, & vera declaratio, reſspiciens diſspoſsitionem dubiam, & obſscuram; vel per eam, an mutetur ipſsa principalis diſspoſsitio, quæ erat à principio certa.
    • Vbi Petri Magdaleni obſseruatio noua contra communem recipitur.
    • Et Simonis de Prætis in eodem placito ſsententias conformis adducitur, nouáque concordia proponitur. num. 37. & 38.
    • De probanda teſstatoris voluntate declaratoria cum agitur, quod duo tantum teſstes ſsufficiant, procedit etiam, cùm mortuo teſstatore ad probandam ipſsius voluntatem, teſstes adducuntur, etiamſsi teſstes teſstamentarij non ſsint, num. 39.
    • Declaratio voluntatis, etſsi perſsonaliſsſsima ſsit, vt nec ad hæredes tranſseat regulariter;
    • Tranſsit tamen, vbi declaratio non conſsiſstit in mera voluntate diſsponentis, ſsed ex varijs, & diuerſsis rerum argumentis deprehendi poteſst.
    • Vel quando teſstes audiuiſsſsent ab ipſso teſstatore eius voluntatem, ſsicut poſsſsent de ea diſsponere; nam tunc talis declaratio ad quemcunque tranſsire poteſst. num. 40. 41. & 42.
    • Declarare ille dicitur, qui addit qualitatem, ſsi non alterat ſsubiectum; aliàs ſsecus. cap. 25. numero 28.
    • Debitorem ſsoluere poſsſse in alia moneta, quam promiſsſsa, probari videtur ex iuribus nonnullis, quæ cap. 10. num. 39. expenduntur: vbi & ſsententia quorundam Authorum ita tenentium præcitatur. & num. ſseq.
    • Debitor ex generali conſsuetudine poteſst vnam monetam ſsoluere pro alia, & inde in quocunque genere pecuniæ ſsoluat, liberatur, & cogitur creditor recipere aliam pecuniam, Regia authoritate percuſsſsam, ſsecundum valorem eiuſsdem, eod. cap. 10. num. 41.
    • Et de ſsententia Ioannis Parladorij in eo dubio, vtrum debitor pecuniæ, in quocunque genere pecuniæ ſsoluens, liberetur, num. 42.
    • Debitores poſsſse debita ſsua in quacunque moneta ſsoluere ex deciſsione l. 6. titulo 21. libro 5. nouæ collect. Regiæ, ibidem, numero 44. & vide numero 59.
    • Debitor non poteſst rem vnam pro alia ſsoluere creditori inuito, eod. cap. 10. num. 47.
    • Debitor qui tenetur ſsoluere ole im, vinum, ſsiue triticum, aut aliam rem, quæ in pondere, numero, vel menſsura conſsiſstit, non poteſst pro his rebus pecuniam ſsoluere, creditore inuito, num. 48. & ſseq.
    • Debitor vti non poteſst regulariter beneficio Authent. hoc niſsi debitor, C. de ſsolut. niſsi ob impotentiam ſsoluendi in pecunia.
    • Niſsi etiam ea concurrant ſsimul, quæ Doctores requiruut communiter, & dicto cap. 10. num. 52. traduntur.
    • Vbi eiuſsdem Authenticæ deciſsio exornatur quamplurimis, remiſsſsiuè.
    • Debitor, quando conſstat notoriè, quod ſsoluere poteſst in moneta promiſsſsa, nec poteſst in alia ſsoluere, nec locus eſst deciſsioni d. authenticæ, hoc niſsi debitor, ibidem. num. 53.
    • Debitorem non poſsſse conſsuetudine ſsoluendi in alia, & quacunque moneta, quam promiſsſsa, ſse tueri, nec creditorem auri, cogi argentum recipere, quando creditor ipſse damnum ſsentire poteſst.
    • Vel quotieſscunque partes conuenerunt, vt omnino aurum ſsoluatur, eod. cap. 10. num. 58. & ſseq. vbi latiùs id explicatur.
    • Debitorem alicuius notabilis quantitatis non audiendum, ſsi ipſse velit ſsoluere in pecunia minuta nigra totam quantitatem.
    • Et aliquando Senatum dixiſsſse, quartam partem debiti in tali pecunia ſsolui, aliquando tertiam.
    • Nec iudicantium arbitrium excludi poſst deciſsionem |
      p. [692]
      l. 6. titulo 21. libro 5. nouæ collect. Regiæ, ibidem, numer. 61.
    • Debitor cogitur cauere propter nouam cauſsam ſsuperuenientem, & mutato rerum, vel perſsonarum ſstatu; idque etiam ante diem, vel conditionis exiſstentiam, cap. 59. num. 24.
    • Vbi l. in omnibus 41. ff. de iudiciis, exornatur nonnullis.
    • Debitor, qui dedit literas cambij creditori ad mercatorem, liberatur, ſsi mercator poſst acceptationem literarum aufugiat, niſsi debitor eſsſset conſscius fugæ, cap. 59. num. 30.
    • Debitoris loco mercatorem acceptans, liberat derem, ibidem, num. 31.
    • Periculum nominis debitoris dati in ſsolutum, ſspectat ad creditorem, qui acceptauit, ibidem, numero 32.
    • Debitor ab alio, quam à creditore exactus, & ſsoluens alij, quem ſsuo creditori de mandato iudicis, an excuſsetur, eod. cap. 59. num. 40. vbi permulti in propoſsito commemorantur Authores, & Senatus Hiſspalenſsis deciſsio adducitur.
    • Debitor dando rem in ſsolutum, liberat fideiuſsſsorem, qui conuenitur poſstea re euicta, idque ex ſsententia communi.
    • Contra verò ex ſsententia aliorum; de qua vide omnino, dicto cap. 59. num. 54. & ſsequenti.
    • Debitor qui cœperit in vno loco ſsoluere, ibi debet conueniri, cap. 60. num. 15.
    • Debitor non tenetur debitum ferre ad domum creditoris, qui ſsit diuerſsi domicilij, ibidem, numero 68.
    • Debitor tenetur debitum deferre ad domum creditoris, qui eiuſsdem ſsit fori, ibidem, num. 69.
    • Deſscendentes poſsſsunt ſsubſstitui in Tertio, etiam prælati proximioribus, cap. 36. num. 62.
    • Demonſstratiuè adiecta verba, quid operentur in vltimis voluntatibus, vide cap. 54. per totum: & demonſstratiua verba, quæ dicantur ibidem, num. 2. & 5.
    • Demonſstratio quid, ibidem, num. 3.
    • Sub demonſstratione vera, vel falſsa legatum conceptum, an valeat, ibidem remiſsſsiuè.
    • Demonſstratiuè, an reſstrictiuè appoſsita fuiſsſse verba in vltimis voluntatibus, vtrùm præſsumi debeat. vide dicto cap. 54.
    • Diſspoſsitio quantumuis generalis, debet intelligi de his, quæ ſsunt in voluntate diſsponentis, cum ſsic commodè accipi poteſst, cap. 5. num. 6.
    • Et nemo præſsumitur velle id, quod in eius poteſstate non eſst, num. 7.
    • Quod ſsi id expreſsſsim, aut manifeſstè voluerit; vel eius diſspoſsitio non valet, & vitiatur.
    • Quia nemo poteſst cauere, ne leges in ſsuo teſstamento locum habeant.
    • Vel ad modum, & diſspoſsitionem iuris reducitur, ibidem, num. 8.
    • Vbi etiam, l. nemo poteſst, ff. de legatis primò, materia exornatur nonnullis remiſsſsiuè.
    • In diſspoſsitione quacunque voluntas, & poteſstas ſsimul requiritur, cap. 5. per totum, vbi id exornatur.
    • Diſspoſsitio ſsi ita concepta eſst, vt nomen Vinculi, aut Maioratus non contineat; ſsiue vinculi, aut maioratus mentionẽmentionem non faciat, tunc equidem nec perpetuus maioratus erit, nec etiam alienationis prohibitio durabit perpetuò, ſsed inter vocatos, ac eorum deſscendentes duntaxat durabit, cap. 9. numer, 10.
    • Diſspoſsitio omnis poſsterior intelligenda eſst cum exceptione præcedentis, cap. 9. num. 64.
    • Diſspoſsitio recipit interpretationem à veriſsimilimente diſsponentis; & prout eſst veriſsimile, diſsponentem fuiſsſse reſsponſsurum, ſsi fuiſsſset interrogatus; quod exornatur, cap. 12. per totum.
    • Diſspoſsitio nulla tam generalis eſst, quæ non recipiat interpretationem, prout diſsponens diſspoſsuiſsſset, ſsi fuiſsſset interrogatus, ibidem, num. 5.
    • Diſspoſsitio quibus in caſsibus recipiat, vel non, interpretationem ab eo, quod teſstator veriſsimiliter reſspondiſsſset, ſsi fuiſsſset interrogatus, vide dicta cap. 12. per totum.
    • Diſspoſsitio vbi generaliter, loquitur, nec diſstinguit, generaliter intelligenda eſst nec diſstinguenda, cap. 14. num. 9.
    • Diſsponere quem de alienis bonis nunquam præſsumitur, ſsed tantum de propriis, cap. 16. num. 41.
    • Diſspoſsitio hominis interpretari ſsolet, vel ex verbis, vel ex mente.
    • Mens autem vna eſst expreſsſsa, altera tacita, & qualiter vtraque dignoſscatur, capit. 17. numero 16. & 17.
    • Diſspoſsitio ſsua, vt valeat omni meliori, ac efficaciori modo, quo poſsſsit, in dubio quilibet cenſsetur velle.
    • Idque generaliter in quacunque diſspoſsitione, & actu, etiam extra vltimam voluntatem.
    • Quia nemo præſsumitur elegiſsſse viam, per quam iudicia ſsua, aut teſstamenta ſsubuertantur, cap. 30. num. 1. & 2.
    • Diſspoſsitionem inutilem, quod teſstator facere voluerit, veriſsimile non eſst, ibidem, num. 3.
    • Et lex præſsumit, quod quilibet velit facere actum validum, quatenus fieri poteſst; non autem inualidum, & inutilem, num. 5.
    • Et vt non videatur voluiſsſse, quod non potuit diſsponere, num. 5.
    • Et ideo non modo in teſstamentis, & vltimis voluntatibus, ſsed etiam in omni actu, & materia, ſsic debet quælibet diſspoſsitio interpretari, & accipi, vt magis valeat quem pereat.
    • Et vt actus validus, efficax, & vtilis, ibidem, numero 6.
    • Vbi id exornatur, & l. quoties, & l. vbi eſst verborum ambiguitas, ff. de rebus dubiis, permultis illuſstratur.
    • Diſspoſsitionem hominum à iure ſscripto interpretationem recipiunt, tam in contractibus, quam in vltimis voluntatibus, cum quibus in dubio teſstator ſse conformare voluiſsſse videtur, cap. 31. num. 10. & explicatur, num. 83. & 84.
    • Diſspoſsitio quando eſst determinata ad certa bona, larga non fit interpretatio; & hoc ſsaltem reſspectu diſspoſsitionis, cap. 32. num. 20.
    • Diſspoſsitionis ſsubſstantia licet alterius voluntatem conferri non valeat; qualitas verò, vel acceſsſsorium, hoc eſst, perſsonarum electio, vel declaratio tantum, de iure confertur, capit. 36. numero 3. & ſseq.
    • Diſspoſsitio hominis quæcunque, regulariter verificatur in primo actu, ſsiue in prima vice.
    • Et ſsic ſsermo ſsimpliciter prolatus, de primo actu intelligitur regulariter in omni materia, id eſst primo, ac vno actu perficitur, & finitur, atque conſsumitur, vt amplius locum non habeat.
    • Quod quamplurimis exornatur remiſsſsiuè.
    • Secus verò in diſspoſsitione legis, quæ in primo actu non conſsumitur, nec verificatur.
    • Et de ratione differentiæ in propoſsito inter diſspoſsitionem hominis, & legis, capit. 39. numer. 26. & 27.
    • Diſspoſsitio non verificatur iu primo actu, in materia fauorabili, & quæ benignam interpretationem recipit, ex ſsententia quamplurimorum.
    • p. [693]
      Contrà verò ex ſsententia aliorum, quæ in puncto iuris verior eſst eod. cap. 39. num 28.
    • Diſspoſsitio tam in teſstamentis, quam in alio actu quocunque, & materia, quando verificetur in primo actu, & quando, non: & de materia l. boues, §. hoc ſsermone, ff. de verbor. ſsignificat. vide omnino, dicto cap. 39. ex numero. 26 vſsque ad num. 48.
    • De diſspoſsitione verbis generalibus, aut vniuerſsalibus, ſsiue generaliter concepta; vide cap. 41. per totum, & infra, litera G. & litera V.
    • Diſspoſsitio quælibet generaliter concepta, reſstringitur ad rem, & ad caſsam ſspecificatum, ſsuper quo agebatur, & ad cauſsam præcedentem, & quibus magis conuenit; & ſsecundum ea interpretatur.
    • Idque in compromiſsſsis, in pactis, in renunciationibus, in refutatione, in tranſsactione, & aliis diſspoſsitionibus, cap. 41. num. 72. & 73 vbi illuſstratur materia l. ſsi de certa. C. de tranſsactionibus, & latiùs, cap. 42.
    • Diſspoſsitio quælibet perſsonalis, limitata dicitur, & perſsonam ipſsam non egreditur, cap. 45. numero 14.
    • Diſspoſsitio facta pro certo, & limitato tempore, vltra illud tempus non extenditur, ibidem, numero 29.
    • Diſspoſsitio; quæ in aliquo futuro euentu reſsolui poteſst, non minus dicitur pura, quam ſsi nullo caſsu reſsolui poſsſsit, cap. 53. num. 36.
    • Diſspoſsitionis, diſsponendi, aut, diſsponere verbum, conuenit vltimæ voluntati, & in dubio refertur ad actum vltimæ voluntatis, ibidem, num. 32.
    • Diſspoſsitio quælibet intelligitur, rebus ſsic ſstantibus, & in eodem ſstatu manentibus.
    • Idque in omni actu, materia, & diſspoſsitione, cap. 59. num 11.
    • In contractibus etiam, num. 12.
    • In priuilegiis, num. 13.
    • Et in conuentione, etiam iuramento firmata, numer. 14.
    • In promiſsſsione, num. 15.
    • Et maximè in teſstamentis, & vltimis voluntatibus, num. 16.
    • Nihílque eſsſse adeo præciſsum, firmum, ac immobile, quod intellectum, & interpretationem non recipiat à clauſsula illa ſsubintellecta, rebus ſsic ſstantibus, & in eodem ſstatu permanentibus, numero 17. vti aggregantur, & commemorantur permulti iuris Interpretes, qui de ea egerunt.
    • Et Andreæ Alciati, inter contractus, & vltimas voluntates differentia in propoſsito confutatur, & communis ſsententia defenditur, numero 19.
    • Diſsponere, aut diſsponendi verbum, ex ſsermonis proprietate refertur ad actum vltimæ voluntatis, & in ea verificatur.
    • Ad actum etiam inter viuos refertur, & vtrique conuenit, cap. 61. num. 2. & 3.
    • Pactum per quod reſseruatur diſsponendi facultas, iuxta ſsubiectam materiam intelligitur de expreſsſsa, non de tacita diſspoſsitione, eodem, cap. 61. numer. 7.
    • Voluntatem ſsuam, qui expreſssè non declarauit, dici non poteſst, quod tacite vſsus fuerit facultate diſsponendi, quam ſsibi reſseruauit, ibidem, numero 8.
    • Diſsponens generaliter de omnibus bonis, an vti videatur, facultate conceſsſsa teſstandi certis de rebus, & de eis diſsponere, ibidem, num. 9.
    • Diſsponendi facultatem de aliqua re, vel ſsumma, qui habet, etſsi non diſsponat ſspecifice, videtur tamen diſsponere in fauorem eorum, qui ab inteſstato ſsucceſsſsuri ſsunt, ſsi inteſstatus decedat, ibidem, numero 10.
    • Diſsponens generaliter de omnibus bonis, iuribus, & actionibus ſsuis, quando de re particulari diſspoſsuiſsſse cenſsendus ſsit; quemadmodum Iacob. Menochius quatuor caſsibus diſstinctis explicauerit, ibidem, num. 11
    • Diſsponendi facultatem, qui ad vnum certum, & particularem caſsum ſsibi reſseruauit, non poteſst ad alium ea vti, ibidem, num 12.
    • Dictio Ex, & dictio De, ex ſscilicet, aut de legitimo matrimonio natos, pro ſsui natura denotat cauſsam proximam, & immediatam & materialem.
    • Et ſsic tempus natiuitatis, & legitimi matrimonij.
    • Quo ſstante verificari non poſsſsunt ea verba in filiis legitimatis per ſsubſsequens matrimonium.
    • Quia dictæ præpoſsitiones denotant cauſsam materialem (vt dictum eſst) at illorum filiorum materia non erat de legitimo matrimonio, quia quando ad materiam reducti ſsunt, non erat matrimonium, cap. 45. numero 45. & vide num. ſseq.
    • De natura dictionis ex, vel de, eſst denotare ſsubſstantiam eius, cui adiungitur, ibidem, num. 47.
    • Dictio etiam, ſsui natura implicatiua eſst & dicitur implicare caſsum magis dubium, & maiorem expreſsſsis, cap. 42. num. 33.
    • Dictionem prout, ſsui natura relatiuam operari, ne plus cenſseatur conceſsſsum, & venditum ex actu referente, quam habeatur in relato, ibidem, numero 62.
    • Vbi etiam, quod dictio ipſsa prout, ſstat reſstrictiuè, & limitatiuè.
    • Aliquando cauſsatiuè, data ſscientia contrahentium.
    • Dictio alius, alia, aliud, ſsui natura eſst implicatiua ſsimilium, & importat, ſsimilitudinem, ideo vbi diſsponitur per aliquam ex eis dictionibus, interpretatio fieri debet de ſsimili, capite 53. numero 31.
    • Dies incertus conditionem in teſstamento facit, & tranſsmiſsſsionem impedit, cap. 56. num. 69.
    • Didaci Couarru. locus inſsignis adducitur, cap. 64. num. 47.
    • Donatione facta alicui, & filiis ſsuis, vtrum poſsſsit donatarius in bonis donatis aliquem ex filiis meliorare; vel an debeant æqualiter bona ipſsa filiis omnibus remanere, cap. 5. num. 16. & pluribus ſseq.
    • Donatio facta alicui, vt poſst eius mortem teneretur reſstituere alteri, an poſsſsit donantis, & donatarij conſsenſsu reuocari ad detrimentum eius, cui facienda erat reſstitutio, eodem cap. 5. numer. 21.
    • Vbi de doctrina Bartoli in l. qui Roma, §. Flauius, ff. de verbor obligat.
    • Ibidem etiam vtrum conuentio facta inter coniuges, quod ſsolus primogenitus ſsuccedat, poſsſsit per eos communi conſsenſsu reuocari.
    • Donatum filio patris contemplatione, cenſsetur ab ipſso patre proueniſsſse, & pater videtur donaſsſse ibidem, num. 28.
    • Donata vxori mariti contemplatione, marito acquiruntur, eique, vel hæredibus eius, ſsoluto matrimonio ſsunt reſstituenda, ibidem, numero 29.
    • Donatio facta patri, & filiis, quando ſsolius patris contemplatione facta cenſseatur.
    • Et quid, quando filij nec nati erant, nec concepti, eodem, cap. 5. num. 31. & 37.
    • p. [694]
      Donatum, aut conceſsſsum patri, & filiis ob benemerita patris, in totum patri acquiritur, ibidem, num. 38.
    • Donata vxori per fratres, aut conſsanguineos mariti, vtrum videantur profecta ex bonis mariti, & cui in effectu acquirantur: & ibidem, quid Senatus Regius Hiſspalenſsis decidendo, in facto occurrenti definierit, eod. cap. 5. num. finali.
    • Donatio, ſsiue melioratio Quinti ſsi fiat ex cauſsa oneroſsa, & cum Tertio, irreuocabilis eſst omnino, ſsicut donatio, vel melioratio Tertij, ſsiue traditio interueniat, ſsiue non, cap. 10. num. 14.
    • Donationes, quæ meliorationem præceſsſserunt, licet collatæ ſsint, verè tamen non fuerunt in bonis defuncti tempore mortis, ibidem, num. 39.
    • Donatio propter nuptias, de qua in legibus Tauri, & nouæ collectionis Regiæ. fit mentio expreſsſsa, vtrum dicatur ea, quæ datur filio, cap. 16. num. 44. vbi receptior opinio probatur.
    • Ac in ea l. 25. Tauri conſstitutio accipitur, prout notatur ibidem, num. 45.
    • Donatio certæ rei regulatur ſsecundum tempus mortis, vt apparet, an ſsit inofficioſsa, & non ſsecundum tempus factæ donationis, ſsecundum ius noſstrum Regium: licèt ſsecùs eſsſset de iure communi, dicto cap. 16. num. 53.
    • Donatio quæ à principio non fuit inofficioſsa, ſsi ex poſst facto fiat, reuocatur de iure huius Regni, quamuis iure communi non reuocaretur, ibidem, num. 54.
    • Differunt autem in hoc, certæ rei donatio, & Tertij, & Quinti melioratio, prout notatur ibidem, num. 55.
    • Donatio in ſse tacitam habet conditionem ex mente eius, qui donauit, atque ex legis diſspoſsitione, vt reuocetur, ſsi ſsuperueniant liberi donanti.
    • Quia verſsimile non eſst, quod ſsi donans ipſse de filiis cogitaſsſset, donaſsſset, cap. 51. num. 93. vbi l. ſsi vnquam, C. de reuocand. donat. materia illuſstratur, atque exornatur remiſsſsiuè.
    • Donatio inofficioſsa facta ab eo, qui liberos habet, & quæ tangit legitimam, qualiter reuocetur, cap. 31. num. 94.
    • Donatio certæ rei regulatur ſsecundum tempus mortis, vt appareat, an ſsit inofficioſsa, cap. 35. numer. 50.
    • Donatio abſsenti facta, ſstipulante notario, non eget ratificatione ad ſsui validitatem, & ſsubſstantiam, licet inuito non acquiratur.
    • Idque ex ſsententia Petri Surdi, deciſsione 111. per totam: qui Senatum Mantuæ ſsic decidiſsſse teſstatur, & latius comprobat, prout notatur cap. 37. numer. 38.
    • Et Regij Hiſspalenſsis Senatus in eodem caſsu, conueniens definitio proponitur.
    • Quo ex numero 39. cum ſseq. latius corroboratur, atque illuſstratur.
    • Ac in effectu concluditur, donatore defuncto ante donatarij acceptationem, donationem non euaneſscere.
    • In donatione acceptatio vtrùm ſsit neceſsſsaria hodie, attenta deciſsione l. 2. tit. 16. lib. 5. nou. collect. Regiæ. cap. 37. num. 39. per totum, & cap. 80. num. 9. & 16. libr. 5. vbi contrariæ ſsententiæ proferuntur.
    • Donationis acceptatio fieri valet per donatarium mortuo donatore, etiam ſsi notarius nomine abſsentis ante donantis obitum ſstipulatus non fuerit, eod. cap. 37, num. 45.
    • Ante donationis acceptationem donatore defuncto, hæres eius reuocare donationem non poteſst.
    • Quoniam facultas reuocandi non tranſsit ad hęredem num. 46.
    • Donatario præmortuo, poſsſse eius hæredes donationem acceptare, etiamſsi Notarius nomine abſsentis ſstipulatus non fuerit, ibidem, numer. 47.
    • Antonij Fabri, de donatario qui donationem in abſsentem collatam, vult ratam habere poſst mortem donatoris, locus inſsignis expenditur, ibidem, num. 48.
    • Et vide num. 49. vbi Authoris eiuſsdem locus alius ponderatur, de donatione collata in abſsentem donatarium, qui poſstea deceſsſserit viuo donatore ante ratihabitionem; an ſscilicet poſsſsit hæres ratam habere donationem, eámque acceptare, vt noſstri loquuntur.
    • Ex acceptatione Notarij acquiri donatario abſsenti, & eius hæredibus actionem vtilem, ſsine ceſsſsione ante ratihabitionem, ex ſsententia communi, ibidem, num. 50.
    • Et vide num. 51. vbi inquiritur, vtilis actio, quæ acquiritur ex acceptatione Notarij, an reuocabiliter, ſsiue irreuocabiliter acquiratur; & per conſsequens, vtrum donatio ante abſsentis ratihabitionem poſsſsit reuocari, nécne.
    • Antonij Fabri, de donatione in abſsentem, ac ignorantem collata, ſstipulante Notario, & ante donatarij ratihabitionem reuocata, locus egregius commemoratur, num. 52.
    • Donationis acceptatio tacita, eundem, quem expreſsſsa, operatur effectum, ibidem, num. 53.
    • Donatio præſsumitur acceptata per donatarium, ſscientem eſsſse factam donationem, ibidem, numer. 55.
    • Donatio vtrum intelligatur, non ſsolum de rebus præſsentibus, ſsed & de futuris, cap. 39. numero finali.
    • Donatio cauſsa mortis, an ſsit, vel non; ex verbis prolatis in principali diſspoſsitione diiudicandum eſst, non ex dictis, ſsiue appoſsitis in executiuis, cap. 48. num. 5.
    • Pactum de non reuocando donationem cauſsa mortis, poſsitum in clauſsulis executiuis, etiam ſsi iuratum ſsit, non impedit reuocationem, ibidem, num. 6.
    • Donatio collata in tempus illicitum, habetur, ac ſsi prohibito tempore facta eſsſset, cap. 49. num. 27. & 29.
    • Donatio ſsimplex inter virum, & vxorem non valet; & ſsubinde, poteſst ad licitum per donantem reuocari, ibidem, numero 28. vbi quod ſsi non reuocetum, morte confirmatur, trahitúrque retrò.
    • Quod exornatur, & latiùs explicatur remiſsſsiuè materia vniuerſsa, quæ attinet ad titul. de donation. inter vir. & vxor.
    • Donatio inter virum & vxorem iure Regio valet, dum tamen fiat poſst annum contracti matrimonij, eodem cap. 49. numero 30.
    • Valet etiam inter ipſsos pactum reciprocum de futura ſsucceſsſsione, dummodo fiat poſst annum contracti matrimonij.
    • Vſsque adeo, vt præiudicet etiam aſscendentibus præmorientis in ſsua legitima, ibidem, num. 31.
    • Donatio omnium bonorum præſsentium tantum, quamuis iure communi inſspecto valide eſsſset;
    • Donatio verò omnium bonorum præſsentium, & futurorum nulla eſsſset, eodem iure communi attento; quia per eam tollitur libera teſstandi facultas, vſsque adeo, vt nec reſspectu præſsentium bonorum valeret, ex ſsententia multorum: contra verò ex ſsententia aliorum;
    • Attamen hodie poſst deciſsionem l. 69. Tauri, donatio omnium bonorum, etiam præſsentium tantùm non valet, cap. 53. num. 2. per totum.
    • Donatio omnium bonorum præſsentium, & futu|
      p. [695]
      rorum non firmatur iuramento, ex ſsententia quamplurimorum: contra verò ex ſsententia aliorum multorum, quæ ab Authore probatur, eodem cap. 53. numero 3. & decimo quarto, & duobus ſsequentib. vbi etiam explicatur, an reſspectu præſsentium iureiurando firmatur.
    • Donatio omnium bonorum præſsentium, & futurorum, etiam reſseruato vſsufructu ipſsi donatori, non valet, ex ſsententia quamplurimorum iuris Interpretum, cuius fundamenta ad ſsummam breuiter rediguntur ibidem, num. 4.
    • Et contrarium defenditur numero decimo ſseptimo, vſsque ad numerum 24. vbi etiam adducuntur rationes, & fundamenta huius partis: & contrariæ opinionis fundamentis reſsponſsum præbetur.
    • De cæteris omnibus, quæ attinent ad donationem omnium bonorum præſsentium, & futurorum, vel præſsentium tantum; & de materia l. 69. Tauri, & cùm vſsusfructus, vel aliqua pars bonorum reſseruatur, & cum donatio fit pio loco, aut ex cauſsa oneroſsa; vide in dicto cap. 53. ex num. 2. cum multis ſsequentib.
    • Donationi perfectæ, etiam ex interuallo addi, vel detrahi poteſst ex conſsenſsu donatoris, & donatorij, eodem cap 53. num. 46.
    • Dos data filiæ patris contemplatione, profectitia dicitur, cap. 5. num. 30.
    • Dos, donatio propter nuptias, & donatio ob cauſsam conferuntur, capite 16. num. 43.
    • Dotem, aut donationem propter nuptias, promiſsſsam, vel datam, eodem iure cenſseri: & inde, l. 25. Tauri deciſsionem procedere in dote, aut donatione promiſsſsa, nondum tradita, nec ſsoluta.
    • Idque ex ſsententia communi Interpretum huius Regni.
    • Quam in effectu amplectitur Author, licèt dubitandi occaſsionem lex ipſsa Tauri ſsibi præſstiterit, prout cap. 16. num. 46. adnotatur.
    • Dotis cauſsa vtrum cenſseatur pia, vide latè, capite 22. numero 5. per totum, & numero 80. cum ſsequentib.
    • Pro dotandis virginibus quæ relinquuntur, non poſsſsunt in alium vſsum, quantumcunque pium, etiam vt ingrediantur Religionem, conuerti, eodem c. 42. numero 83.
    • Dos regulariter repeti non poteſst, niſsi poſst ſsolutum matrimonium, & quando conſstante matrimonio repeti poſsſsit, propter inopiam mariti: & de materia legum in propoſsito loquentium, ac de intellectu l. 29. titulo vndecimo, partita quarta, vide omnino, cap. 26. num. 2. cum ſseq. & in addit. ad caput metipſsum.
    • Dos non præſsumitur conſstituta, ſsi quis duxerit vxorem pulchram, cuius amore captus erat, capite 40. num. 28.
    • In dotem dediſsſse omnina bona ſsua an præſsumatur mulier, quæ ſsimpliciter nupſsit, ibidem, num 29. & multis ſsequentib.
    • In dotem quòd dederit marito omnia bona ſsua mulier, ex quibus præſsumatur; eodem capite 40. ex numero 35. cum ſsequenti, & numero 43. & ſsequentibus.
    • Dotalia bona mulieris quæ ſsint, ibidem numero 47.
    • Dotalium, & paraphernalium bonorum differentiæ quatuor, ibidem, numero 50. & vide multis numeris ſseq.
    • Dos, vt promittatur, vel conſstituatur, à communiter accidentibus, plures cauſsæ concurrere ſsolent, fauor ſscilicet filiæ, cui datur vt maritetur, & etiam vt alatur, cum dos ſsit loco alimentorum.
    • Et vt maritus onera matrimonij facilius ſsuſstinere poſsſsit: faciliùſsque ad matrimonium contrahendum alliciatur, & ne vxor velut indotata, à marito contemnatur, capite 60. num. 48. & 49.
    • Dos reſspectu vxoris continet titulum lucratiuum, reſspectu verò mariti titulum oneroſsum, cap. 60. num. 58.
    • Dominium rei donatæ ex iure communi donatario in ſsequentem vocatum, an ipſso iure acquiratur, & transferatur, vel non; dubium fuiſsſse, prout capite 5. num. 18. & ſseq. adnotatur.
    • Dominium, & poſsſseſsſsio iure Regio partitarum, donatario in ſsequentem vocatum transfertur, poſst deciſsionem lib. 7. titulo 4. partita 5. & de ipſsius legis intellectu, remiſsſsiuè, ibidem, numero 19.
    • Dominium, & poſsſseſsſsio, an, & qualiter per traditionem inſstrumenti acquiratur, cap. 35. numero 40.
    • Qualiter etiam per retentionem vſsusfructus, & per clauſsulam Conſstituti, ibidem, numero 41. & 42.
    • Dolus in dubio non præſsumitur, ſsed ab allegante probari debet; & maximè ab eo, qui teſstamentum impugnet, cap. 22. numero 110.
    • Doctori perfunctoriè, & abſsque examine aliquid dicenti, non eſst ſsimpliciter credendum ad cauſsarum deciſsionem, nec ad communem opinionem conſstituendam, cap. 31. num. 99.
    • Nec etiam ſsuper eius ſsententia fundamentum aliquod fieri poteſst, num. 100.

  • E

    • ELigere ſse ipſsum non poteſst, qui habet poteſstatem eligendi, capite decimotertio, numero decimo.
    • Electio in teſstamento commiſsſsa, vtrum duobus teſstibus probari poſsſsit, remiſsſsiuè, capite 20. numero 19.
    • Eligendus in Epiſscopum, natus eſsſse debet de legitimo matrimonio: & tamen legitimatus per ſsubſsequens matrimonium, promoueri poteſst, cap. 31. num. 8. & vide num. 76.
    • Elector, cui facultas libera conceſsſsa eſst ad maioratus electionem, poteſst omiſsſso primogenito, ſsecundo, vel tertio genitum eligere, etiamſsi maior natu dignior ſsit, cap. 36. num. 56.
    • Et à, fortiori inter deſscendentes agnatos vlteriores electionem facere, & prælationem concedere poterit, prout latius notatur, ibidem, numero 57. & ſsequentibus.
    • Electionis facultas primo vocato conceſsſsa, ex ſsubiecta materia perpetuitatis, ad vlteriores ſsucceſsſsores protrahitur, ibidem, num. 61.
    • Contra verò ex ſsententia communi, quæ ibid. probatur, num. 18. & 35. & 43. vbi vide.
    • Eluerti Leonini locus explicatur, capite 80. numero 46.
    • Emphyteuſsim, vel feudum ſsi pater acquirit pro ſse, & filiis; emphyteuſsis, vel feudum illud, ordine ſsucceſsſsiuo, ita filiis, ſsicut patri ipſsi acquiſsitum dicitur, vt non poſsſsit ab eo alienari, vel vni ex filiis totum prælegari in præiudicium filiorum, ſsed omnibus debeat eſsſse commune, & æquale: capite 5. num. 24. Vbi referuntur Authores, ita tenentes. Et de contraria ſsententia vide ibidem, num. 33. & 36. & 43.
    • Emphyteuta ſsi ingrediatur Religionem, vtrum emphyteuſsis tranſseat in monaſsterium, capite 13. numero 21.
    • Emphyteuticus contractus quis dicatur, ibidem, numer. 22.
    • p. [696]
      Emphyteuticus contractus primæuâ naturâ in perpetuum celebratur, ibidem, numero 23.
    • Poſstmodùm verò, primordiali ipſsius emphyteuſsis natura mutata, permiſsſsum eſst, vt ad vitam concedentis, aut per duas, vel tres generationes fieri poſsſsit, numer. 24.
    • Emphyteuſsis, quando temporalis, vel perpetua dicatur, & qualis in dubio præſsumatur, remiſsſsiuè dicto capit. 13. num. 25.
    • Emphyteuſsis ex quibus verbis, & argumentis contracta intelligatur, remiſsſsiuè, num. 26.
    • Et à locatione & venditione qualiter diſstinguatur, num. 27.
    • Emphyteutico contractui, an locatio ad longum tempus aſsſsimiletur, numero 28.
    • Emphyteuſsis definitio, remiſsſsiuè, dicto cap. 13. numero 29.
    • Emphyteuſsis licèt ita regulariter contrahatur, vt annuatim modicum aliquid ſsoluatur, & ab initio detur certa quantitas, nec requirat penſsionem, quæ fructibus reſspondeat, ſsicut locatio;
    • Interdum tamen iuſsta præſstatur: nec vitiat emphyteuſsim, ideo quod rei fructibus correſspondeat, num. 30.
    • Idque maximè in emphyteuſsi Eccleſsiaſstica, in qua penſsio æqualis eſst, & fructibus correſspondens, num. 31.
    • Emphyteuticus contractus non habet propriam naturam, nec regulam; ſsed eam recipit, quæ ſsibi datur à contrahentibus accidentaliter, eodem cap. 13. num. 32.
    • Emphyteuſsis poteſst inſscio domino donati, & legari, ſsiue in teſstamento quouis titulo relinqui, ibidem, num. 33.
    • Et in diſspoſsitione generali comprehenditur, numero 34.
    • Emptori præſstanda ſsunt, quæcunque dicuntur ita, vt præſstentur.
    • Sunt autem in hac cauſsa, quæcunque ita dicuntur, vt propter hæc, res pluris vendatur, capite 42. numero 66.
    • Emptor non tenetur ſsoluere pretium, niſsi præſstita fideiuſsſsione; quando notorium eſst ius alicuius ſsuper re vendita: licet lis adhuc mota non ſsit, ibidem, num. 76.
    • Emptor qui inuenit, rem venditam eſsſse alienam, non tenetur ſsoluere pretium, etiam ſsibi oblata ſsatisdatione: ſsi modò notorium ſsit, & manifeſstum, rem eſsſse alienam, eodem capite 42. numero 80.
    • Emptor contra venditorem de euictione qualiter agat, ibidem, numero 67. & pluribus ſsequentibus.
    • Emptor ſsicut non agit ad rem emptam, niſsi pretio integraliter ſsoluto, ita ſsi venditor minorem partem rei venditæ tradiderit, non poterit pretium conſsequi, niſsi integram, & totam tradat, dicto cap. 42. num. 84.
    • Emptor, cui res obligata tradita eſst, ſsi pretium ſsoluit, poteſst a gere quanto minoris empturus eſsſset ratione obligationis; & ante pretium ſsolutum multo magis ſsibi competeret exceptio, ibidem, num. 85.
    • Emptor, cui res non libera tradita eſst, non tantum poteſst ſsolutionem pretij differre, ſsed & creditum extinguere pro ea parte, in qua iudicabitur, propterea rem venditam minoris valere, numero 86.
    • Emptor ratione conditionalis obligationis, & hypothecæ, vtrum poſsſsit ante euentum conditionis petere, vt ſsibi de indemnitate caueatur, vel agere quanto minoris, remiſsſsiuè, dicto cap. 42. numero 91.
    • Emptor præſsumitur ignorare conditionem rei venditæ, & quod illa eſsſset aliena vel alteri obligata, aut oneri alicui obnoxia; cùm venditor qualitatem eius non exprimit, ibidem, num. 94.
    • Emptori, re euicta, pretij nondum ſsoluti retentionem, atque exceptionem competere, non modo aduerſsus venditorem, ſsed etiam aduerſsus creditorem venditis pignoribus per ſsubhaſstationem, & euictis; Rotam Romanam decidiſsſse, ibidem, num. 97. vbi latius id explicatur, & aliis locis, eodem numero relatis.
    • Emptor de euictione agere poteſst de iure, ſsi venditor ſsciens qualitates venditæ, illas ſsupprimendo tacuerit; vel ſsi non explicauerit quia ignorauit illas; nec culpæ emptoris eſst adſscribendum, ſsi ignorauerit, aut ſsi non inquiſsierit qualitates, & grauamen reivenditæ, ibidem, num. 101.
    • Emptor non tenetur ſstare colono, capite 80. numero 27.
    • Niſsi pro locatione adſsit pactum de non alienando, cum hypotheca ſspeciali ipſsius rei locatæ: numero 28.
    • Cæterum ſsi in locatione pactum de non alienando deficiat, licèt adſsit hypotheca generalis, vel ſspecialis; emptor non tenetur ſstare colono, dum tamen ei ſsoluatur intereſsſse, num. 29.
    • Et de differentia in propoſsito inter contractum locationis, & venditionis, num 30.
    • Et vide num. 31. & 32 vbi Antonij Gabrielis locus, ex And. Tiraquelli loco explicatur.
    • Enumerationem ſspecierum factam etiam per modum taxationis, ſsucceſsſsionem non reſstringere; ſsed ſsolummodo tribuere nominatis ſsucceſsſsionis prælationem, cap. 9. num. 41.
    • Enuntiatiua, an, & quando probationem, vel diſspoſsitionem inducant, vide infrà, verbo, Verba, & cap. 46. per totum.
    • Epiſstola fideicommiſsſsaria, ſspecies eſst vltimæ voluntatis. cap. 3. num. 14.
    • Ipſsius tamen in vltimis voluntatibus rarus eſst vſsus, num 15.
    • Et parum differt à codicillis, de quo, & eiuſsdem fideicommiſsſsariæ epiſstolæ materia, latiùs actum remiſsſsiuè, num. 16.
    • Error ſscripturæ teſstibus probari poteſst, capite 19. num. 6.
    • Errorem à Notario commiſsſsum in ſscribendo teſstamentum, poſsſse probari teſstibus, ibidem, numero 11.
    • De errore à Notario commiſsſso in ſscribendo teſstamentum, & quibus teſstibus probando, ibidem, numero 17. & 18.
    • Erratum circa qualitates extrinſsecas teſstamenti, per duos tantùm teſstes probatur, capite 20. numero 38.
    • Error teſstatoris, ac etiam Notarij, & defectus, qui reperiuntur in teſstamento, qualiter, & quot teſstibus probentur, cap. 37. num. 33.
    • De euictione venditor non renetur, rebus ſsingulis euictis, quando hæreditas, vel vniuerſsitas alia venditur, cap 42. numer. 67 vbi, & vera ratio redditur.
    • De euictione rei ab eo venditæ, & traditæ, venditor non tenetur, ſsi facto Principis, aut Superioris euictio ſsequatur, ibidem, num. 68.
    • Et idem, quando de facto extraiudicialiter, aut per violentiam aufertur, num. 69.
    • Euictionem pignoris vtrum creditor debeat, vide cap. 42. numero 70. & 71. & numero 110. cum ſsequent.
    • p. [697]
      Euictio quando imminet in limine contractus, emptor cogi non poteſst ſsoluere pretium, niſsi præſstita fideiuſsſsione idonea, ibidem, numero 72.
    • Etiamſsi venditor ſsit idoneus, imò, & ditiſsſsimus, numero 73.
    • Quia diues licet quis ſsit, tenetur tamen fideiubere, quando lex requirit fideiuſsſsionem, numero 74.
    • Euictio dicitur imminere in limine contractus, quando mouetur lis ante ſsolutionem pretij, etiamſsi mota ſsit pro ſsimplici hypotheca, numer. 75.
    • Euictio quanto imminet, fideiuſsſsio eſst præſstanda per venditorem, non ſsolum pro lite mota, ſsed etiam pro omni alia mouenda, numero 77.
    • Euictio emptori competit pro parte, ſsicut in totum, numero 78.
    • Euictio quando imminet in limine contractus, & ſsic pretium adhuc ſsolutum non eſst, cum emptori ita conſsulatur de iure, vt dictum eſst;
    • Multo magis eidem conſsulendum eſsſse, ſsi euicta res iam fuerit, & lis finita, vt pretium retineat nondum ſsolutum.
    • Multòque magis aduerſsus creditores, ſsi pignora vendita euicta fuerint, ibid. num. 79.
    • De euictione emptor agere poteſst, etiam antequam ſsibi inferatur moleſstia; vbi res vendita, eſst in totum, vel pro parte aliena, eodem cap. 42. numero 81.
    • Euictio emptori competit de iure, re vendita euicta, quando denuntiauit legitimè venditori, litem eſsſse motam; non aliàs, & eodem capite 42. numero 95.
    • Et quando à ſsententia iudicis appellauit, num. 96. vbi id exornatur remiſsſsiuè.
    • Euictio rerum ſsingularium, an, & quando præſstetur, quando hæreditas, vel ius vniuerſsale venditur, eodem cap. 42. numero 107.
    • Euictione ſsequuta ex facto, aut diſspoſsitione Principis, an, & qualiter de euictione venditor teneatur, vel non: & de intellectu l. Lucius, ff. de euictionibus, ibid. num. 108.
    • Euictione ſsequuta ex ſsententia iudicis competentis, contra venditorem agitur; ſsecus ſsi iudex incompetens ſsit, num. 109.
    • Euictis pignoribus, authoritate iudicis diſstractis, quis inhac venditione venditor haberi debeat, vt cum eo agi poſsſsit, ac debeat de euictione, an iudex, an creditor, vel an debitor, cuius res fuerunt, eodem cap. 42. num. 111.
    • Pro euictione agere quandoque non licet; & tamen quanto minoris emptor magis fuiſsſset empturus, agi poteſst; idque multo magis, vt pars pretij nondum ſsoluta retineatur, quæ etiam retineri poteſst, quamuis de euictione agi non poſsſsit, numero 119.
    • Euictis rebus hæreditariis extra teſstatoris cogitatum, an minuantur legata, capite 59. numero 21.
    • De euictione rei legatæ in ſspecie, aut in genere, vtrum hæres teneatur. ibid. num. 22.
    • Euicta re in ſsolutum data, non poteſst creditor agere primæua actione perſsonali, nec hypothecaria, ex communi Interpretum ſsententia; ſsed vtili ex empto experiri debet, cap. 59. num. 53. & ſsequenti.
    • Euicta re, quæ fuit data in ſsolutum, an, & quando agi poſsſsit primæua actione, vel non; longa ſserie, & vtiliter explicatum, ibidem, num. 56. & pluribus ſsequenti, vſsque in finem capitis vbi vide omninò.
    • Expreſsſsum dici quodammodo, & idem quod expreſsſsum inducere, præſsumptionibus atque ex vi verborum colligitur, capite 9. numero 76.
    • Expreſsſsum dicitur, quod ex præcedentibus, ſsiue ſsequentibus verbis, errore, aut obliuione diſsponentis apparet fuiſsſse omiſsſsum, ibid. num. 77.
    • Expreſsſsum aliquid, ſsiue tacitum, pluribus in iure modis accipi, vel ſsignificari, de quibus actum latiſsſsimè ab his Authoribus, qui cap. 17. num. 18 recenſsentur in vnum.
    • Expreſsſsum dici, ſsiue conſsiderari pluribus modis; & quod dicatur expreſsſsum, vel non, vide latê, dicto cap. 17 ex numero decimo octauo, cum pluribus ſseqq.
    • Expreſsſsio eorum, quæ tacitè inſsunt, regulariter nihil operaretur, cap. 17. num. 44.
    • Siue per conditionem, ſsiue per modum, ſsiue per aliam qualitatem, num. 45.
    • Et idem eſsſse, ſsi per modum diſspoſsitionis inſsint, numer. 46.
    • Et tacita multis modis exprimi poſsſse per modum diſspoſsitionis numer. 47. & vide cap. 38. numero 42.
    • Expreſsſsio eorum, quæ tacitè inſsunt, an, & quando aliquid operari debeat, ac poſsſsit, vel non; & de materia, vide omnino cap. 17. ex num. 44. vſsque ad num. 62.
    • Executores non tenentur ſsequi voluntatem ſscriptam in epiſstola, niſsi veritas epiſstolæ per quinque teſstes comprobetur, quia poteſst eſsſse ſsuppoſsitia, cap. 20. num. 37.
    • Executor teſstamenti ſsi aliquis nobilis datus fuerit, vt diſstribuat certam ſsummam inter pauperes, & habeat filias ita pauperes, quod ſsecundum eius qualitatem non poteſst illas dotare, ſsalua conſscientia, ex illa ſsumma poteſst eis ſsubuenire pro ſsua dote, capite 22. numero 84.
    • Executoris teſstamenti poteſstas, quanto tempore duret, remiſsſsiuè, cap. 36. num. 13.
    • Excluſsio vnius, eſst incluſsio alterius, capite 22. numer. 164.
    • Exceſsſsus exceptio non admittitur, quando conſsiderato ſstatu, & tempore præſsenti, exceſsſsus non datur, licet in futurum eſsſse poſsſsit, cap. 36. numero 63.
    • Exceptio regulariter maiori nititur æquitate, quam actio, cap. 42. num. 118. vbi id exornatur.
    • Excuſsſsio bonorum principalis debitoris debet fieri etiam in hypotheca tacita, in caſsibus, in quibus neceſsſsaria eſst in expreſsſsa, capite 61. numero 64.
    • Excuſsſsio, vbi nomen debitoris conuenitur hypothecaria, non requiritur; ſsecus quando agitur contra tertium hypothecaria, eodem capite 61. num. 89.
    • Excuſsſsio non requiritur, quando contra nomen debitoris agitur vtili perſsonali, ibid. num. 90.

  • F

    • FAcultate conceſsſsa alicui teſstandi certis de rebus an ſsufficiat quod generaliter diſsponat de omnibus iuribus, & actionibus ſsuis; an verò requiratur, quod de eis ſsingulariter diſsponat, remiſsſsiue, capite 32. num. 45.
    • In facultate mera quæ conſsiſstunt, non veniunt in generali confiſscatione bonorum, cap. 61. num. 13.
    • Facultas mera cedi non poteſst, ibid. num. 14.
    • Factum id præſsumitur, quod communiter ab omnibus fieri ſsolet, cap. 40. num. 42.
    • p. [698]
      Factum legitimè, non retractatur ex ſsuperueniente cauſsa, cap. 69. num. 47.
    • Ad factum obligatus, liberatur ſsoluendo intereſsſse, ſsi factum præſstare non poſsſsit, capite 60. numero 37.
    • In fauorem alicuius quæ tendunt, non debent in odium eius retorqueri, cap. 40. num. 14.
    • In fauorabilibus, an in odioſsis verſsemur, multum intereſsſse ad interpretationem diſspoſsitionis cuiuslibet.
    • Et ſsic an materia, de qua agitur, fauorabilis ſsit, vel odioſsa.
    • Quia fauorabilia ſsunt amplianda, odioſsa verò reſstrigenda, cap. 41. num. 96.
    • Et vide n. 97. vbi explicatur, qui dicantur caſsus fauorabiles, & qui odioſsi, & num. 98. & 99.
    • Fauorabilis ſsit an odioſsa diſspoſsitio, vt dignoſscatur, quæ conſsiderari debeant; & quando diſspoſsitio dicatur fauorabilis, vel odioſsa, vide omnino, dict. cap. 41. ex num. 100. cum ſseq.
    • D. Feliciani de Solis, & Gaſspari Roderici ſsententiæ in eo dubio, an ſscilicet annuus redditus ſsuper bonis immobilibus minoris conſstitui poſsſsit per tutorem, vel curatorem abſsque decreto iudicis, ſsi vtilis ſsit minori; explicantur cap. 61. num. 38.
    • Ferias qui in vno actu non ſseruat, non ſsibi præiudicat in aliis, cap. 60. num. 64.
    • Feudum, vel emphyteuſsim, ſsi pater acquirit pro ſse, & filiis; emphyteuſsis, vel feudum illud, ordine ſsucceſsſsiuo, ita filiis, ſsicut ipſsi patri acquiſsitum dicitur, vt non poſsſsit ab eo alienari, vel vni ex filiis totum prælegari in præiudicium aliorum; ſsed omnibus debeat eſsſse commune, & æquale, capite 5. num. 34.
    • Quod latius explicatur, num. ſsed. & numer. 33. & 36. & 43.
    • Feudum nec pro anima legari poſsſse, etiam quoad æſstimationem, cap. 13. num. nono.
    • Contrarium ex ſsententia aliorum, ibidem, numero decimoquarto.
    • Fideicommiſsſsorum materiam profundam, & latam; ipſsorum etiam, & primogeniorum in variis caſsibus coniecturas permultas tractaſsſse Authores quamplurimos, qui cap. 1. num. 6. aggregantur, atque commemorantur.
    • Fideicommiſsſsum eſst odioſsum, & in dubio non præſsumitur, & interpretatio fieri debet, vt potius remoueatur, quam inducatur; & ſsic non extare in dubio, cap. nono, num. 2.
    • Quocirca fideicommiſsſsum, aut maioratum allegans, vel aſsſserens extare, ſsiue ſse in ſscriptura diſspoſsitionis vocatum, aut comprehenſsum, probare id adſstringitur, ex quo eidem obiici poteſst, ſsubſstitutio hoc non dicit, ſsiue de te non loquitur in hoc caſsu, numero 3. ibidem.
    • Quod argumentum irrefragabile eſst, & declaratur, eodem cap. 9. ex num. 70.
    • Fideicommiſsſsum ſsimplex, & perpetuum induci. quando teſstator relinquit bona ſsua duobus ancianis propriæ familiæ, nomina propria non exprimendo, capite 9. num. 47.
    • Fideicommiſsſsum abſsolutum induci per clauſsulam generalem, quando aliterverba eſsſsent ſsuperflua, & nihil importarent, ibidem, num. 50.
    • Fideicommiſsſsa, quæ fiunt pro conſseruatione bonorum in agnatione, vel in cognatione, vel in familia, exiſstimantur fauorabilia; & pro ipſsis conſseruandis fauorabiles interpretationes, ac etiam extenſsiuæ admittuntur, eodem capite nono, numer. 70
    • Fideicommiſsſsum, vtrum ſsit fauorabile, vel odioſsum, vt Iacobus Menochius explicaret, duos conſstituiſsſse ex mente communi caſsus, qui hoc numero commemorantur, eodem, capite 9. numero 71.
    • Fideicommiſsſsa, ac fideicommiſsſsariæ diſspoſsitiones quæcunque, facilius ſsolis coniecturis, & præſsumptionibus inducuntur, aut inductæ cenſsentur, quàm diſspoſsitiones directæ, capit. 15. numer. 82.
    • Et vnde colligi valeant coniecturæ, remiſsſsiue, numero 83.
    • Fideicommiſsſsa, ac fideicommiſsſsariæ ſsubſstitutiones, & diſspoſsitiones extenduntur de caſsu ad caſsum, & de perſsona ad perſsonam, quoties ead. adeſst ratio, & veriſsimilis, ac præſsumpta extat teſstatoris voluntas, ibid. num. 84.
    • Fideicommiſsſsum patitur detractionem quartæ Trebellianicæ ex relictis ad pias cauſsas, quando incertum eſst, piam cauſsam ſsucceſsſsuram, cap. 22. num. 12.
    • Fideicommiſsſsum ne intercidat, & ne inutile, & fruſstratorium ſsit, interpretatio ſsumitur regulariter, cap. 30. num. 8.
    • In fideicommiſsſsis lata, & benigna fieri debet interpretatio, capite 32. numero 50. vbi id explicatur.
    • Fideicommiſsſsum conditionale non tranſsmitti regulariter, cap. 55. num. 57. vbi id ſstatuitur pro regula generali.
    • Et intelligitur actiue, id eſst, ex parte vocati paſsſsiuè tamen, id eſst, ex parte grauati tranſsmittitur, ibid. num. 58.
    • Fideicommiſsſsum conditionale, an, & quando tranſsmittatur, necne, vide latè, dicto cap. 55. ex n. 58. vſsque ad numerum 82.
    • Fideicommiſsſsum, nondum à fideicommiſsſsario agnitum etiam vniuerſsale, modò purè relictum fuerit, ad hæredes eius tranſsmittitur, eod. cap. 55. num. 81.
    • Et idem, ſsi in diem certam relictum fuerit, numero 82.
    • Fideicommiſsſsum conditionale, vel in diem incertum, non cedit, niſsi adueniente conditione, vel die incerta, & ſsi interim decedat fideicommiſsſsarius, non tranſsmittitur.
    • Et id ipſsum obſseruatur in legatis, capit. 56. numero 34.
    • Per fideicommiſsſsum ſsuccedi teſstatori, quemadmodum intelligi debeat, cap. 56. num. 56. & vide numero 28.
    • Fideicommiſsſsum iniunctum grauato, præmoriente primo fideicommiſsſsario, remanet penes grauatum, cum onere reſstituendi ſsecundo ſsubſstituto, ſsecus autem, ſsi nullus ſsuperſsit, capite 56. numero 79.
    • Filiorum appellatione veniunt nepotes, & cæteri deſscendentes in infinitum, quando diſspoſsitio de filio incerto facta fuit, & quando materia eſst indifferens, quoad gradus, capite 9. numero 26.
    • Vel quando teſstator vltra proceſsſsit, alios gradus ſsubſstituendo poſst filios, num. 27.
    • Idque maxime in Hiſspanorum primogeniis, & quando agitur de conſseruatione familiæ, numero 28.
    • Et procedit etiam in vocatione tranſsuerſsalium, & filiorum eius, num. 29.
    • Filij in conditione poſsiti, regulariter non cenſsetur vocati, cap. 9. num. 30.
    • Et quando vocati cenſseantur. vide ex dicto num. 30. vſsque ad num. 38. eodem cap. 9.
    • p. [699]
      Filia in patris poteſstate conſstituta, licet præcise ad valididatem matrimonij non teneatur exigere patris conſsenſsum; nam etiam eo non petito, tenet contractus coniugalis, nec ob id poteſst exhæredari;
    • Ex honeſstate tamen exigere debet patris conſsenſsum, nec abſsque eo honeſstè contrahere, cap. 25. num. 52. vbi id exornatur.
    • Filius hæreditatem patris petens debet probare, ſse filium, & legitimum, cap. 31. num. 21.
    • Filius, vt naſscatur iuſstus, opus eſst, quod naſscatur poſst matrimonium; ſsecus ſsi matrimonium ſsequatur natiuitatem, cap. 31. num. 64.
    • Filius natus ex matrimonio putatiuo, bona fide inter patentes contracto, vtrum admittatur ad ſsucceſsſsionem fideicommiſsſsi, aut maioratus, ad quam filij nati ex legitimo matrimonio vocantur, cap. 31. num. 90.
    • Filiis grauatis, nunquid intelligantur grauati nepotes poſsiti in conditione, & an, & quando filiorum appellatione contineantur nepotes, remiſsſsiuè, cap. 38. num. 7.
    • Sententia lata contra principalem, exequi poteſst contra fideiuſsſsorem, etiam non citatum, abſsque nouo proceſsſsu, & libello, quando ſsumus in fideiuſsſsore iudicij; ſsecus vero in fideiuſsſsore contractus, cap. 14. num. 29. & ſsequentibus.
    • Idque procedit, etiam ſsi leta ſsit ſsententia contra principalem abſsentem, & non citatum, ibidem, num. 30.
    • Exceptiones fideiuſsſsoris iudicatum ſsolui, ſsummariè dum ſsit executio, cognoſscuntur, ibid. nu. 31.
    • Fideiuſsſsor ſsoluens virtute ſsententiæ, habet executionem contra eum, pro quo ſsoluit; ſsecus tamen in fideiuſsſsore contractus, qui ſsoluens non habet executionem paratam, ibidem, num. 32.
    • Fideiuſsſsor vtrum appellare poſsſsit à ſsententia lata contra principalem, ibidem, numero 33. & numer. ſseq.
    • Fideiuſsſsor cauſsæ principalis non tenetur de eo, quod eſst iudicatum in cauſsa appellationis, eod. cap. 14. num. 34.
    • Et ſsi inſstantia mutatur, non committitur ſstipulatio iudicatum ſsolui, ibidem.
    • Prout hic adnotatur, atque remiſsſsiuè exornatur text. in l. cum apud, ff. iudicatum ſsolui. ibid.
    • Fideiuſsſsor quòd appellare poſsſsit à ſsententia rata contra principalem; procedit etiam in fideiuſsſsore iudicatum ſsolui, ibid. num. 35.
    • Fideiuſssor poteſst vti omnibus exceptionibus, quæ competunt principali, ibid. num. 38.
    • Et multas opponere exceptiones, à quibus principalis eſst excluſsus, eodem cap. 14. num. 39.
    • Idque etiam inuito, & reluctante reo principali, ibid. num. 40.
    • Poteſst etiam aſsſsumere defenſsionem cauſsæ, atque illi aſsſsiſstere tanquam neceſsſsarius defenſsor, ibidem, num. 41.
    • Fideiuſsſsor datus in vna inſstantia, licèt liberetur, ſsi principalis lata ſsententia appellet; tamen non liberatur, quando ipſsemet appellauit, ſsed tenetur iudicatum ſsoluere, ibid. num. 42.
    • Contra fideiuſsſsorem de iudicatum ſsoluendo fit executio abſsque libello, & nouo proceſsſsu, dummodò non ſsit appellatum per principalem, vel ipſsum fideiuſsſsorem, num. 43.
    • Cùm enim de vno contingit diſsputari, cætera præſsupponuntur habilia, ibid.
    • Fideiuſsſsio ex ſse, cenſsetur actus oneroſsus, & damnoſsus, & ſsapit ſstultitiam, cap. 26. numero 17.
    • Generale mandatum cum libera adminiſstratione habens, non cenſsetur mandatum habere ad hoc, quod poſsſsit pro aliis fideiubere, ibid. num. 18.
    • Fideiuſsſsor vtrum compenſsare poſsſsit, cap. 40. numero 76.
    • Fideiuſsſsor creditoris ſsui poteſst obiicere compenſsationem ſsummæ pro eo ſsolutæ ex iudicato, licet à ſsententia fuerit prouocatum, ibid. num. 88.
    • Fideiuſsſsores dari pro magiſstratibus, ac eorum officialibus, non tenentur pro illis, niſsi ſsolum pro geſstis in eo officio, cap. 45. num. 50.
    • Fideiuſsſsor qui promiſsit pro certo tempore, eo elapſso, amplius non tenetur, ibid. num. 51.
    • Fideiuſsſsor datus, ſsi efficiatur non ſsoluendo, an debitor cogatur alium dare, cap. 59. n. 25.
    • Fideiuſsſsor non liberatur per mutationem ſstatus ſsui principalis; & quando ſsecus, ibid. n. 37. remiſsſsiue.
    • Fideiuſsſsio non egreditur rem, ſsuper qua interponitur, nec intentionem agentium, ibid. num. 41.
    • Et limitata ad locum, vel ad tempus, non producitur, nec extenditur vltra locum, vel tempus, ibid. numero 42.
    • In fideiuſsſsione ſsubintelligitur clauſsula, rebus ſsic ſstantibus, ibid. num. 43.
    • Fideiuſsſsores liberantur, cum nouatur prior contractus, nec obligantur ad ſsecundum:
    • Quod ſsi idem manet contractus, fideiuſsſsores non liberantur, eo dem cap. 59. num. 48.
    • Fideiuſsſsio ſstricti iuris eſst, ibid. numero 51.
    • Fideiuſsſsor, re euicta, à debitore creditori data in ſsolutum, vtrum conueniri poſsſsit, vtilique actione teneatur, ſsi debitor principalis appareat non ſsoluendo, ibid. numero. 61. & ſseq. Vbi ex profeſsſso articulus diſscutitur.
    • Finibus fundi certis demonſstratis, ſsi quid ex his euincatur, an, & quando præſstanda ſsit euictio; ad l. ſsi fines 10. C. de euictionibus, cap. 42. num. 61. & infra numero 106.
    • L. ſsi fines 10. C. de euictionibus, intellectus, & vera ratio, ibid, num. 106.
    • Fiſscus eſst creditor hypothecarius, ſsed non priuilegiatus in actione hypothecaria, cap. 61. n. 56.
    • In actione autem perſsonali priuilegiarius eſst, non ſspectata temporis prærogatiua, ibid. n. 57.
    • Et inter omnes creditores chirographarios primum locum obtinet, etiam ſsi priuilegiarij ſsint, ibidem.
    • Quia ij ſsuum priuilegium exercent contra alios, non etiam aduerſsus fiſscum, ibid.
    • Imo fiſscus priuilegiariis, anteponitur, ibid.
    • Alius verò priuilegiarius priuilegiario non anteponitur, ſsed melior eſst conditio occupantis, id eſst eius, qui prius ſsuum recepit, qui ſsibi vigilauit, ibid. num. 58.
    • Nam nec ſsi prior creditor perſsonalis, & priuilegiarius ſsuum recipit; priuilegiarius creditor ei, quod recepit, auferre non poteſst vlla actione, niſsi priore hypothecæ iure, ſsi fuerit hypothecarius, vt fiſscus, ibidem.
    • Fiſscus ſsemper hypothecarius eſst, id eſst, ſsemper habet tacitam hypothecam in bonis debitoris, eod. cap. 61. numero 59.
    • Fiſscus habet priuilegium tacitæ hypothecæ, & an præferatur in hypotheca anterioribus, remiſsſsiuè, cap. 61. num. 66.
    • Fiſsci priuilegium, aut extraordinarium illud ius, propter quod pecuniam alteri creditori ſsolutam auocare, & condicere poteſst; in quo principaliter conſsiſstat: & de intellectu l. pecunia, C. de priuilegio fiſsci, & l. Titius 21. ff. de iure fiſsci.
    • Vbi latè explicatur textus vterque, & nonnulla nouiter, & diſstinctè adnotantur, vt confusè nimis traditæ aliorum reſsolutiones, claræ, & dilucidæ percipiantur, ibid. num. 67.
    • p. [700]
      Fiſscus, in ſspecie l. pecunia, C: de priuilegio fiſsci. quare nullas eius pecuniæ, quam repetit, nomine, vſsuras percipiat, ibidem, num. 93.
    • Forma quælibet ex conſsummatione, operis contingit, cap. 21. num. 20.
    • Et ideo nihil actum dicitur, quando aliquid ſsupereſst agendum, ibid. num. 21.
    • Forma ſsi deficiat, actus eſst nullus, et iam ſsi ſsit fauorabilis: quod exornatur remiſsſsiuè, capite 30. numero 18.
    • Forma diſstributionis à teſstatore data de certis perſsonis, debet omnino ſseruari, aliàs non valet diſstributio, cap. 45. num. 15.
    • Franciſsci Beccij, in conſsilio 165. numer. 68. & 69. ſsolutiones quatuor, nouiter, & verè improbatæ per Authorem, cap. 31. num. 25.
    • Quidquid Franciſscus Beccius duplici via contenderit in conſsilio 165. num. 65. & 66. libro 2. id ſsubuertere, cap. 31. num 30.
    • Franciſsci Burſsati, in conſsilio 18. libro primo, obſseruationibus nonnullis contra reſsolutionem traditam ſsuprà num. 101. nouè, & verè reſspondetur, cap. 31. num. 108.
    • Furioſsus teſstari non poteſst, quia quidquid agit, ignorat; & caret iudicio, & ratione, cap. 28. numero 4
    • Furoris, aut dementiæ, vel ſsanæ mentis teſstatoris præſsumptionem, ſsignorum, & coniecturarum, atque probationis materiam explicaſsſse Authores permultos, qui commemorantur cap. 28. numero 21.
    • Similiter nec fatuus, nec demens, nec ſstultus, nec phreneticus, nec mente captus, nec ebrius, nec ſsimiles aliæ perſsonæ, quæ habent intellectum, & memoriam læſsam, & non cognoſscunt, teſstari non poſsſsunt, ibidem, numero 5. dicto capite 28.
    • Contractus à furioſso geſsti, non valent, nec tenent, ibid. num. 6.
    • Furioſsus ſsicut non poteſst contrahere matrimonium, ita neque ingredi religionem, & matrimonium ſspirituale contrahere, ibidem, numero 7.
    • Profeſsſsio facta à furioſso eſst nulla, nec obligat, ibid. num. 8.
    • Dummodo probetur furor tempore profeſsſsionis, ibidem.
    • Furioſsus caret ſsenſsu, & intellectu, & ideo nullum actum gerere poteſst, in quo conſsenſsus requiritur, ibid. num. 9.
    • Teſstamentum à furioſso conditum, etiam ad pias cauſsas non valet, ibid. num. 10
    • Furioſsus à demente, vel mente capto qualiter differat.
    • Et quis propriè furioſsus, quis etiam propriè mente captus dicatur, ibid. num. 11.
    • Teſstamentum à furioſso factum, nequaquam valere, etiam ſsi rectè, & prudenter, ac cum bono conſsilio conditum appareret, numero 15. & 16. dicto capite 28.
    • Furioſsus in dubio an quis præſsumatur, necne: & de ſsignis, atque coniecturis furoris, vel ſsanæ mentis, vt valeat vel non, teſstamentum, aut diſspoſsitio: & de cæteris ad materiam pertinentibus; vide latè, atque ex profeſsſso actum, dicto cap. 28. per totum.

  • G

    • GAſspari Roderici locus quemadmodum explicari debeat, cap. 61. num. 45. & 38.
    • Ex verbis geminatis, ſsiue multiplicatis, à teſstatore prolatis, colligitur eius mens, intentio, & voluntas; atque vehementior, & plenior interpretatio, & coniectura deducitur, capite 52. numero 1.
    • Geminatio verborum, aut actus cuiuslibet, aut confeſsſsionis, aut maioratus inſstituti, aut factæ renuntiationis, quid in omni actu, & materia ac maxime in teſstamentis operetur, vide omnino, cap. 52. per totum.
    • Generale mandatum cum libera adminiſstratione habens, non cenſsetur mandatum habere ad hoc, vt poſsſsit pro aliis fideiubere, quia fideiubendo, dicitur magis diſsſsipare bona, quam adminiſstrare, cap. 26. num. 18.
    • Generalis loquutio quoad verba, nihil relinquit intactum, capite 41. numero 11.
    • Generalis diſspoſsitio, aut generalitas verborum quæ complectatur ſsui natura, & an omnia, quando etiam, ſsiue ex quibus reſstringatur, & an referatur ad ea, quæ ſspecialem habent determinationem, vt generi per ſspeciem non derogetur, vel ſsic: & de cæteris ad materiam pertinentibus, vide omnino, dicto cap. 41. per totum, vbi latè in propoſsito.
    • Diſspoſsitio quælibet generaliter concepta, teſstringitur ad rem, & caſsum, ſspecificatum, ſsuper quo agebatur, & ad cauſsam præcedentem, & quibus magis conuenit, & ſsecundum ea interpretatur, dicto capit. 41. num. 72.
    • Idque in compromiſsſsis, in pactis, in renunciationibus, in refutatione, in tranſsactione, & aliis diſspoſsitionibus.
    • Prout hic adnotatur: & leg. ſsi de certa, C. de tranſsactionibus, materia, remiſsſsiuè exornatur, atque illuſstratur: numero 73. & latius capite ſsequenti.
    • Cæterum ad ſsuam cauſsam non reſstringitur, quando ſsalua ratione recti ſsermonis, vel ob præſsumptam diſsponentis mentem, verba generalia reſstrictionem non patiuntur,
    • Quod cap. ſsequenti latius comprobatur, atque exornatur, ibidem, num. 74.
    • Generalis diſspoſsitio, quæ ſsequitur ſspecialem, reſstringitur ad ea, quæ ſsunt eiuſsdem generis cum ſspeciali præcedenti, cap. 42. num. 23.
    • Nec extendi poteſst ad ea, de quibus cogitatum non apparet, ibidem, num. 24.
    • In generalitate, & alternatione, ſsiue generalitatis, & alternationis reſspectu, non dici ambiguitatem, neque obſscuritatem, ſsed magis incertitudinem, vel incertum, cap. 4. num. 8.
    • Largè tamen, & impropriè obſscuritatem, etiam in eis conſsiderari, ibidem, num. 9.
    • Genitiui, & gerundij verba, ad interpretandam vltimam voluntatem quamcunque, coniecturam efficacem præſstare, prout hic adnotatur, cap. 58. num. 1.
    • Genitiui, & gerundij vim, effectum, naturam, & materiam, vide omnino, dicto cap. 58. per totum: vbi de his, quæ ad vtrumque attinent.
    • Ex geſstis prioribus præſsumitur circa res poſstea geſstas, capite 9. num. 62.
    • Quod etiam in geſstis extra teſstamentum procedit, ibidem, num. 63.
    • Gradus remotioris perſsonæ, non poſsſsunt eſsſse melioris conditionis, quam hi, qui in proximiori gradu ſsunt conſstituti, capite 36. num. 60.

  • H

    • HÆres non poteſst venire contra confeſsſsionem à teſstatore factam in partitis ſsui libri, neque |
      p. [701]
      eum redatguere de mendacio, capite 50. numero 30.
    • Hæredis appellatione, continentur, & veniunt omnes hæredes in infinitum, cap. 56. num. 24.
    • Quia hæredis, dicitur hæres defuncti teſstatoris, ibidem, num. 25.
    • Et quando hoc procedat, remiſsſsiuè, ibidem, & numeris ſseq.
    • Hæres repræſsentat perſsonam defuncti, & eadem reputatur, ibidem, numero 26.
    • Hæres cum decedit, tenetur eius hæres ſsoluere legata, quæ per teſstatorem à primo hærede relicta fuere, ibid. num. 27.
    • Hæredis mentio, cùm fit ab homine, vel à lege, an intelligitur de omnibus hæredibus in infinitum, an ſsolum de primo hærede.
    • Et quid in materia ſsubſstitutionis, & fideicommiſsſsi, & in omni actu, & materia.
    • Et an hæredes hæredum veniant ex iudicio teſstatoris, necne, vide dicto cap. 56. ex numero 24. cum multis ſseqq.
    • Hæres, qui in vno loco ſsoluit vnum legatum, cogitur reliqua eo ipſso loco perſsoluere, cap. 60. numero 16.
    • Hæres alimenta præſstat in loco ſsui domicilij, non vbi alimentarius degit, ibidem, numero 67.
    • Hæredes qui adiuerunt hæreditatem, cum beneficio inuentarij, quo iure, & ordine ſsatisfacere teneantur legatariis, & creditoribus hæreditariis, cap. 61. num. 91.
    • Et an libenter ſsoluendo primò venientibus, ſsi ſsciant alios potires creditores eſsſse, & ab eis cautionem non exigant, ibidem.
    • Hæres cum beneficio inuentarij, non liberatur ſsoluendo creditoribus anterioribus, ſsi priùs conuentus fuerit à poſsterioribus, ibidem, numero 92.
    • Hæreditas de iure huius Regni vtrum codicillis dari, vel adimi poſsſsit, poſst deciſsionem l. 3. Tauri, vide capite 22. numero 2. cum ſseq. & numero 70. & ſsequentib. & ſsupra litera C. verbo codicillis.
    • Hæreditas vniuerſsalis teſstamento dari, vel hæredis inſstitutio fieri nutu, aut ſsignis, aut capite annuendo non poteſst; ſsed neceſsſse eſst, quod nomina hæredum viua voce exprimantur, vel manu propria teſstatoris ſscribantur, capite 27. numero 20.
    • Et ideo qui articulatè loqui non poteſst, non poteſst teſstari, neque hæredem inſstituere, vt latius hic probatur, ibidem.
    • Et an id procedat inter milites, & pias cauſsas, dicto cap. 27. ex numero 22. cum ſsequenti.
    • Honeſstatis, & honoris cauſsam, vſsque adeo leges in conſsideratione habuiſsſse, in hac qua verſsamur, (cum certa perſsona contrahendi matrimonium,) materia, vt ipſsam voluntati expreſsſsæ teſstatoris prætulerint, cap. 25. num. 62.
    • Siue in concurſsu honeſstatis, & voluntatis, honeſstatem præualere dixerint, ibidem.
    • Hypotheca tacita inducta pro ſsuſsceptione, & reſstitutione bonorum paraphernalium, non habet priuilegium prælationis, cap. 40. num. 62.
    • Et quid de iure huius Regni, ibidem, num. 65. & ſsequent.
    • Tacita hypotheca à quo tempore incipiat, dicto cap. 40. num. 60.
    • Hypotheca tacita, quæ dicatur, capite 61. numero 60.
    • Hypotheca tacita inducitur à lege communi, & municipali, ibidem, num. 61.
    • Hypotheca tacita inducta à lege, eſst vera, ibid. nu. 62.
    • Hypotheca tacita regulariter eundem habet effectum, quem expreſsſsa, ibid. num. 63.
    • Hypotheca tacita porrigitur etiam ad bona futura, ibid. num. 65.

  • I

    • IAcobi Menochij, ex ſsententia Baldi traditio quædam in propoſsito ſsingularis admodum, & opportuna expenditur, cap. 22. num. 162.
    • Immunis ſsoluens ſsemel, non ſsibi præiudicat, vt teneatur in futurum ſsoluere, capite 60. num. 62.
    • Importunæ preces habent inſstar, immo effectum, & vim iuſsti metus, qui caderet in virum conſstantem, ſsicque actum factum prætextu earum reddunt meticuloſsum, & generaliter reſsciſsſsioni ex edicto. Quod metus cauſsa, ſsuppoſsitum, cap. 22. num. 29.
    • Per importunitatem obtenta non debere valere, & dici fieri inuito dante, ex authoritate, & reſsolutione quamplurimorum Authorum probari, qui variis in cauſsis, & negotiis ſsic reſsponderunt: ibid. numero 30.
    • Impoſsſsibilia factu dicuntur in iure ea, quæ non poſsſsunt commodè, id eſst ſsalua dignitate, & honore noſstro fieri, cap. 25. num. 50.
    • Improbus dicitur, qui nititur infringere pia defunctorum iudicia, cap. 22. num. 73.
    • Inducta ad augmentum, operari non debent diminutionem, cap. 40. num. 12. ſsequenti.
    • Inducta ad diminutionem, ſseu reſstrictionem; augmentum operari non poſsſsunt. Quod exornatur, ibid. num. 15.
    • Infinitiui, & ſsubiunctiui modi verba, qualiter interpretanda, & an præſstent coniecturam ad interpretationem teſstamentorum, & vltimæ cuiuslibet diſspoſsitionis, cap. 58. num. 31.
    • Indefinitæ orationis, hoc eſsſse proprium ſscilic. æquipollere vniuerſsali, capite 9. numero 52. latius, cap. 44.
    • Idque in fideicommiſsſsariis vocationibus præcipuò locum habet, ibid. num. 53.
    • Oratio aliquando ſsingularis, aliquando particularis, aliquando generalis, aliquando vniuerſsalis, & aliquando indefinita, cap. 44. numero 1. & ſsequent.
    • Vbi earum exempla traduntur, ibidem, numero 2.
    • Indefinita, an, & quando habeat vim vniuerſsalis ſsignificationis, ſsiue æquipolleat vniuerſsali, vel non, non modò in teſstamentis, ſsed etiam in omni actu, & materia, & de omnibus ad propoſsitum pertinentibus: vide latè, capite 44. per totum.
    • Indicium vnum aliud tollit, cap. 23. num. 10.
    • Inſstitutio hæredis vtrum ſsolis coniecturis, & præſsumptionibus inducatur, aut cenſseri poſsſsit inducta. dubium maximum inter Scribentes noſstros fuiſsſse, cap. 15. numero 62. Quod explicatur, numeris ſseq.
    • Inſstitutio hæredis extenditur de caſsu ad caſsum, quando habet eandem rationem, & veriſsimilem mentem teſstatoris, dicto capite 15. numero 68.
    • Inſstitutio hæredis extenditur de perſsona ad perſsonam, ex veriſsimili, & præſsumpta mente teſstatoris, eodem capite 15. num. 80.
    • Inſstitutus in reliqua parte, ſsi nihil ſsupereſst, in nihil videtur inſstitutus, cap. 16. num. 20.
    • Inſstitutionem factam ad nutum teſstatoris, valere, quando teſstator apertè prius dixerat, quod volebat inſstituere tales, & tales, cap. 27. num. 29.
    • p. [702]
      Inſstitutionem hæredis factam à teſstatore etiam per verbum ſsic, vel per annuitionem capitis ad interrogationem Notarij valet, quando prius dictatum fuit teſstamentum ab ipſso teſstatore, ibidem, num. 30.
    • Inſstitutio facta per verbum ſsic, & nutu ſsimul, valet, & tenet, ibidem numero 31.
    • Circa inſstitutiones hæredum nutu factas, legata, ſseu fideicommiſsſsa nutu quoque relicta, hactenus dicta fuere, vtrum procedant etiam de iure huius Regni, poſst leges Regias nouæ collectionis Regiæ, ibidem, num. 51.
    • Quod latius, & vtilius quàm antea factum eſsſset hic explicatur, & videbis, ibidem.
    • Et Alfonſsi Azeuedi conſsideratio quædam noua in propoſsito, nouè etiam, & concludenter conuincitur, ibidem, num. 52.
    • Perſsona penitus incerta cùm inſstituitur, corruit ipſso facto inſstitutio, cap. 34. num. 10.
    • Et idem iuris eſsſse, quando perſsona certa eſst inſstituta, ſsed dubitatur quænam illa ſsit, ibidem, numero 11.
    • Hæredis inſstitutio incerta, an, & quando, & quibus coniecturis reddatur certa, vt valeat; plena manu explicaſsſse Menochium, prout hic adnotatur, ibid. num. 12.
    • Inſstrumentum, quod intelligi verbis non poteſst, non valet, cap. 6. num. 26.
    • Inſstrumenta duo ſsi reperiantur, vnum de mutuo, alterum de confeſsſsione mutui, præſsumuntur diuerſsi contractus, cap. 37. num. 11.
    • Interpretatio quid ſsit: quibus modis accipiatur, & in quot ſspecies diſstinguatur, cap. 2. num. 20. & ſsequenti, vſsque ad numerum 30.
    • Interpretatio fieri non debet contra mentem teſstatoris, nec in perniciem voluntatis eius, capite 7. num. 12.
    • Verborum teſstatoris interpretatio fit, ſsicut verborum legis; & argui poteſst de verbis legis, ad verba teſstatoris, cap. 10. num. 2.
    • Verba teſstatoris quantumcunq;quantumcunque ſsint larga, & præciſsa, tamen interpretationem iuris recipiunt, ibidem, num. 3. Modo fiat in caſsu dubio, & non in claris, & cum aliis requiſsitis, de quibus, eodem cap. 10. ex num. 4. cum ſsequentibus.
    • In omni materia, & diſspoſsitione, interpretatio nulla melior eſst, quàm ea, quæ colligitur ex eo, quod teſstator ſsi viueret, aut ſsi interrogatus fuiſsſset, reſsponſsurus eſsſset, vt pro diſspoſsitio, & expreſsſso habeatur, tametſsi diſspoſsitum non fuerit, capite 25. num. 39.
    • In teſstamentis, & vltimis voluntatibus plenior adhibetur interpretatio, vt voluntates teſstantium plenius interpretemur, capit. 32. numero 3.
    • Ratio habetur, num. ſseq.
    • Voluntates vltimæ ſstrictè interpretandæ non ſsunt, ibid. num. 2.
    • Sed potius extenſsiuam, quàm reſstrictiuam interpretationem recipiunt, ibid. num. 3.
    • Fauorabilior dicitur interpretatio, quæ adiuuat. quàm quæ reſstringit teſstamentum, ibidem, numero 4.
    • In legatis licet aliquando plenior, non tamen pleniſsſsima fieri debet interpretatio, ibidem, numero 49.
    • In fideicommiſsſsis lata, & benigna fieri debet interpretatio, dummodo id intelligatur iuxta reſsolutiones traditas ſsuprà, numer. 48. ibidem, numero 50.
    • In maioratibus, & vinculis perpetuis, quàm ſstricta fieri debeat interpretatio, ibid. num. 51.
    • Interpretationem reſstrictiuam habere locum in qua, cunque materia, & diſspoſsitione, in legibus in quam, in Principum conſstitutionibus, in ſstatutis in libellis, in iudiciis, in ſsententiis, & reſscriptis, in priuilegiis, & in contractibus, & vltimis voluntatibus, cap. 41. num. 40.
    • Et nihil aliud eſsſse, quam diſspoſsitionis generaliter loquentis, certis in caſsibus factam diminutionem, vel coarctationem, ibid. num. 41.
    • Interpretationem reſstrictiuam, quæ in generali quacunque diſspoſsitione locum obtinet, procedere etiam in vniuerſsali, ibid. num. 75.
    • Ad interpretationem vltimæ voluntatis cuiuſsque, multum intereſsſse, an verſsemur in fauorabilibus, vel odioſsis.
    • Et ſsic an materia, de qua agitur, fauorabilis ſsit, vel odioſsa.
    • Quia fauorabilia ſsunt amplianda, odioſsa verò reſstringenda, ibid. num. 96.
    • Interpretatio in teſstamentis fit ſsecundum tempus mortis teſstatoris; quo tempore ſsua diſspoſsitio recipit perfectionem, cap. 49. num. 2.
    • Habita tamen ratione ad intellectum verborum tempore conditi teſstamenti, ibid. num. 3.
    • Interpretatio non poteſst ſsumi ex actu futuro, ibid. num. 4.
    • Interpretatio voluntatis teſstatoris congruè fit ex vna ſscriptura, & diſspoſsitione ad aliam; quoniam vna ſscriptura alteram interpretatur, capite 50. numero 29.
    • Interpretatio voluntatis teſstatoris optimè fit, ſsupplendo vnam ſscripturam, ex alia, ibid. num. 32.
    • Nec nouum eſst, quod ex duabus ſscripturis ſsimul iunctis conſsequamur illud, quod ex vna tantum non conſsequeremur, ibid. n. 33.
    • Ioannis Marci Aquilini contra ſsententiam communem, & aſsſsiduam allegationem, l. tale pactum, § fin. ff. de pactis, ſsingularis ſsententia, quàm facili negotio diluatur, & communis in tuto maneat ex his; quæ num. præced. adnotata fuere, & nouiter hoc numero adnotantur. cap. 12. num. 13.
    • Ioannis Gutierrez reſsolutio quædam, Authoris placito conueniens omnino, commemoratur, & probatur, cap. 26. numero 15.
    • Ioannis And. in addit. ad Specul. titulo de teſstamentis, §. in primis, in vltima addit. circa finem, recitatur, cap. 56. numero 45.
    • Ioannis Oroſscij pro deciſsione Senatus Hiſspalenſsis locus velut expreſsſsus; & Pinciani Senatus deciſsio ponderantur, cap. 60. numero 32.
    • Ius non decreſscendi potius, quàm accreſscendi locum habere in mixta coniunctione rei, & verborum; ex ſsententia multorum.
    • Quamuis alij accreſscendi ius competere aſsſserant, cap. 56. num. 76.
    • Et id ipſsum in reali coniunctione ſstatuunt, ibidem, num. 77.
    • Ius accreſscendi inter verbis tantùm coniunctos locum habere, ibid. num. 78.

  • L

    • LEgis in testamentis, ff. de regulis iuris, deciſsio locum obtinet, & procedit in qualibet ſspecie vltimæ voluntatis, capite 32. numero 7.
    • Legata, an latam, an ſstrictam interpretationem recipiant; & quibus in caſsibus, aut quarum perſsonarum fauore, aut reſspectu, latè interpretari debeat, vt plus contineant, vel latiùs accipiantur; & de omnibus ad propoſsitum attinentibus; vide omnino, cap. 32. per totum.
    • p. [703]
      Mobilium legato, & appellatione, an beſstiæ, & ſse mouentia contineantur, cap. 33. num. 8.
    • Legatario, cui fuit legata annua pecunia de introitu, ſsunt præſstandi fundi, ex quibus poſsſsit tantum introitum percipere, vbi expenditur in terminis Petri Surdi ſsingulare concilium 319. lib. 3.
    • Et l. fundi Trebatiani, ff. de vſsuf. legato, & l. ſsi quis argentum, §. ſsin vero redditum, C. de donationibus, explicatur, eodum cap. 33. num. 9.
    • In legato generali bonorum, iura, & actiones, & nomina debitorum an veniant; remiſsſsiuè, ibid. numero 10.
    • Legatum vitiari, ſsi ex duobus eiuſsdem nominis, non conſstat cui legatum fuerit, capite 34. numero 13.
    • Legatum incertum, quando, & quibus coniecturis reddatur certum, vt valeat, atque ſsubſsiſstat, pleniſsſsimè explicatur per Menochium, vt hic obſseruatur, ibidem, num. 14.
    • Legatum nullomodo valere, quando eſst incertum tam reſspectu perſsonæ legatarij, quàm rei legatæ, ibidem, num. 15.
    • Legati reuocatio ex quibus inducatur, & probetur, latiſsſsimè explicatum ab his Authoribus, qui commemorantur, cap. 37. num. 11.
    • Legatum ſsepulturæ vni Eccleſsiæ factum, & anniuerſsarium in ea relictum, illi Eccleſsiæ debetur, vbi poſstea teſstator corpus ſsuum ſsepeliri iubet, ibidem numer. 13.
    • Legatum relictum pro maritandis puellis, vtrum debeatur etiam maritatis; & an conditio iam impleta tempore teſstamenti, habeatur pro impleta debito tempore, remiſsſsiuè, ibidem, numero 34.
    • Teſstator legans pecuniam, an præſsumatur in eadem voluntate manere, ſsi illam mutuo det, vel in emptione conferat.
    • Aut ſsi pecuniam pones campſsorem exiſstentem legauerit, & poſstea eam conſsumat; & quid ſsi alia pecunia reponatur, remiſsſsiuè, ibidem, numero 37. dicto cap. 37.
    • Legatum liberationis rationum reddendarum, remittit dumtaxat ſscrupuloſsam redditionem; non autem dolum, cap. 41. num. 62.
    • Legatum factum ad tempus, ſseu limitatum, & reſstrictum ad vitam legatarij, non poteſst ad hæredes legatarij tranſsire, cap. 45. num. 33.
    • Legatum quandocunque non eſst perpetuum, ſsed temporale, ipſso iure reſsoluitur dominium, & reuertiur ad hæreditatem, ibidem, numero 56.
    • Legati perpetuitas, vel temporalitas, quomodo dignoſscatur; remiſsſsiuè, ibid. num. 37.
    • Legatum puellæ factum, vt poſsſsit nubere, an ſsit purum, aut conditionale; dignoſscendum ex eo, quod verba eiuſsmodi adiecta fuerint in diſspoſsitius, vel in executiuis, capite 48. num. 11.
    • Legata in quantitate, an minuantur per legata in ſspecie; & è contra: & cum hæreditas ſsoluendo non ſsit, quemadmodum legatarij concurrere debeant, & an pro rata concurrant, & an ab ordine literæ coniectura colligatur, aut prælatio detur: vide omnino, capit. 51. ex numero 19. cum ſseq.
    • Legatum recta via tranſsire in legatarium (quod per manus traditur quotidie) quemadmodum explicari, atque intelligi debeat, ibid. num. 29. dicto cap. 51.
    • Legato fundo ad vſsum, & vſsufructum, vel ad vtendum & fruendum, vel ad alimenta, vel ad gaudimentum, aliòve ſsimili modo; domo etiam ad habitandum, relicta; proprietas ipſsa legata cenſsetur, capite 54. numero 11.
    • Legatum quantitatis debitæ à Titio, vtrum per exactionem videatur ademptum, remiſsſsiuè, ibidem, num. 14.
    • Legata facta incertis pecunijs, ſsi contingat poſstea, vt pecuniæ in alios vſsus expendantur, an propterea tollantur, remiſsſsiuè, ibid. num. 15.
    • Legato purè facto ſsi adiiciatur modus vnde poſsſsit fieri ſsolutio, modus ipſse intelligitur demonſstrationis gratia factus, non vt adiiciatur conditio, & reſstringatur legatum, ibidem, numero 16.
    • De quo vide etiam nu. præced. vbi iura in id expenduntur, & Tiberij Deciani locus expenditur: vide etiam num. ſsequenti.
    • Legatum, an ſsit conditionale, necne, quando adiicitur locus, aut fundus, vel res ex qua ſsoluatur, ibid. num. 17. & ſseq. dicto cap. 54.
    • Deſsignatio, vnde legatum ſsoluatur, an demonſstrationem inducat, vel conditionem, dicto cap. 54. ex numero 18. vſsque ad num. 23.
    • Legatum ſsi fiat nominis debitoris, hæres non tenetur illud idoneum præſstare, ſsed ſsola ceſsſsione actionis directæ liberatur, dicto cap. 54. num. 23. & tenetur legatarius ſsuo periculo vendicare, eodem cap. 54. num. 24.
    • Idem, ſsi teſstator dixerit, ſse legare centum, ad quæ aliquis ſsibi tenebatur, ibidem, num. 25.
    • Vel quæ habet ſsuper aliqua parte bonorum alicuius, prout hic adnotatur, ibidem.
    • Legatum pecuniæ in genere, omnino deberi, licèt pecunia non inueniatur, ibidem, num. 26.
    • Secus verò vbi pecunia fuit legata in ſspecie, veluti, lego decem, quæ in arca habeo, ibidem.
    • Et ſsic differentia in eo verſsatur, an legatum reſspiciat certum corpus, aut certam ſspeciem, an verò genus, ſseu quantitatem, ibidem.
    • Legatum de centum penes campſsorem, aut in bancho talis loci, an dicatur legatum in ſspecie, vel non, ibidem num. 27.
    • Legatis decem, quæ mihi debentur, aut quæ ſsum habiturus à Titio, nomen ſsolum debitoris legatum cenſsetur; & ſsic hæres ſsola ceſsſsio ne liberatur, ibidem, num. 28.
    • Legare centum, quæ mihi Titius debet, tantum eſst, quantum legare illa centum, quæ debet mihi Titius, & non alia, ibidem num. 29.
    • Legatum conditionale non debetur, vſsquedum ſsit impleta conditio; & quando ſsecus, remiſsſsiuè, cap. 55. num. 51.
    • Legatum conditionale non tranſsmittitur ad hæredes, ſsi ante conditionem legatarius moriatur; & quando ſsecus.
    • Purum verò etiam non agnitum tranſsmittitur, & quando; remiſsſsiuè, ibidem. num. 52.
    • Legatum quando dicatur purum, quando conditionale, & quando modale; & quando ſsub die certa, vel incerta relinquitur, an ſsit conditionale, vel purum.
    • Et in his omnibus caſsibus, vtrum tranſsmittatur; nec ne, ad hæredes legatarij, ſsi ipſse moriatur, quod exornatur, & longa ſserie explicatum traditur, remiſsſsiuè.
    • An etiam conditio omnis in vltimarum voluntatum elogiis, legatorum, & fideicommiſsſsorum tranſsmiſsſsionem impediat, ibidem, numer. 53. dicto capite 55.
    • Legatum pro dote, vel cauſsa dotis, ſsiue pro maritandis virginibus, aut pro aliqua certa maritanda, vel vt aliqua nubat, aut nubere poſsſsit, vel cum nupſserit, an ſsit purum, aut modale, vel conditionale, & an tranſsmittatur, remiſsſsiuè, ibidem, num. 54.
    • p. [704]
      Et ibidem, an huiuſsmodi legatum præferatur aliis legatis, remiſsſsiuè, ibidem, num. 55.
    • Legatum pro dote, vel cauſsa dotis relictum, conditionale eſsſse, habere in ſse tacitam illam conditionem, ſsi nuptiæ ſsequantur, Quod latiùs explicatur remiſsſsiuè, cap. 56. num. 2.
    • Legatum factum puellæ, ad hoc vt nubere poſsſsit, non eſst conditionale, ſsed purum, ibid. num. 3.
    • Legatum certæ quantitatis, pro maritanda certa & expreſsſsa perſsona, purum eſst, & peti poteſst ante nuptias ibidem, num. 4.
    • Legatum relictum alicui ad nuptias eius, vel pro ipſsa maritanda, an ſsine aliqua cautione præſstandum ſsit, & quando cautio requiratur, eodem capite 59. num. 5.
    • Legatum ad hoc, vt ſsit modale, non ſsufficit, quod dictio ſsit modalis, niſsi, grauamẽgrauamen inducat in tempus diſspoſsitionis perfectæ, ibid. num. 6.
    • Cauſsa adiecta non limitat, neque reſstringit legatum, cum reſspicit commodum ſsolius legatarij ibidem num. 7.
    • Legatum purè datum, ſsi ſsub conditione adimatur, efficitur conditionale, quaſsi ſsub contraria conditione datum; & qualiter intelligatur, infrà. num. 21. & ſseq. ibidem num. 17.
    • Legatum purè datum, ſsi ſsub conditione adimatur, efficitur conditionale, quaſsi ſsub contraria conditione datum, in ademptione ſsimplici, in qua non ineſst tranſslatio, ibid. num. 21.
    • Secus verò in ademptione tranſslatiua legati, in quaſsi legatum purè datum, ſsub conditione adimatur, transferendo illud in alium, remanet purum, vt antea erat, ibid. num. 22.
    • Et de diſscriminis ratione inter vnum, & alterum caſsum, eodem capite 56. num. 23.
    • Legatum ſsi teſstator faciat vxori de aliquibus bonis, quovſsque vixerit, ſseu ſsimili modo; finito tempore, bona legata conſsolidantur cum hæreditate, & ad poſsſsidentem hæreditatem tranſseunt, etiam ſsi hæres mortuus ſsit ante grauatum, & mentio hæredis infra ſscripti fieret, eod. cap. 56. num. 31. & 32.
    • Legatum poteſst fieri hæredi à legatario, poſst certum tempus, ibidem, num. 35.
    • Legatum an purum ſsit, & tranſsmiſsſsibile, vel conditionale, & non tranſsmiſsſsibile; ex coniecturis etiam, non modò ex expreſsſsa teſstatoris voluntate dignoſsci, ibidem num. 63.
    • Legata relicta ad vitam legatarij, & poſst eius mortem ſsubſstitutis hæredibus, conditionalia dicuntur, ſsi plures fuiſsſsent hæredes ſscripti, & vnus ex eis ſsupereſsſset, vt hic cæteris præferatur, neque hæredes, hæredum admittantur, ibid. n. 53.
    • Legata ab inſstituto relicta, à ſsubſstituto repetita præſsumuntur, eodem, capite 56. num. 55.
    • Ad vitam cùm res alicui legatur, & poſst eius mortem, teſstatoris hæres ſsubſstituitur; magis hæreditarium ius, quam hæredis perſsona conſsideratur.
    • Et idcirco res reuerti debet ad illam perſsonam, in qua conſsiſstit ius hæreditarium, ſsiue ſsit hæres ſscriptus, ſsiue hæres hæredis.
    • Quia legatum temporaliter relictum, finito tempore, ad ius hæreditarium reuertitur, ibid. n. 60.
    • Legati conditionaliter, & poſst mortem hæredis relicti, tranſsmiſsſsionem non dari in hærede vnius ex legatariis, qui pendente conditione deceſsſsit, provt hic adnotatur; & caſsus practici ex facto occurrentis in Regio Hiſspalenſsi Senatu definitio proponitur, cap. 56. num. 62. & multis ſseqq.
    • Legatum ſsub conditione relictum, ſsi pendente conditione legatarij mors interuenerit; ad hæredes illius non tranſsmittur, vt ſsupra, num. 34. ibid. num. 64.
    • Legatum poſst mortem hæredis relictum, conditionale eſsſse, ibid. num. 66.
    • Legati, vel fideicommiſsſsi in diem certum, vel incertum relicti tranſsmiſsſsioni an & quando locus ſsit, vel non.
    • Vbi latè, an, & quando temporis incertitudo, & mortis hæredis, vel alterius conditio efficiat legatum conditionale, & tranſsimiſsſsionem impediat, vel non.
    • Et quid ſsi dies certa, vel incerta adiecta eſst ſsolutioni, & executioni, ſseu ſsubſstantiæ, & diſspoſsitioni legati, num. 70. & 71.
    • Legatum efficitur caducum, aut accreſscit coniuncto, vel grauato, ad quem ſspectaret onus ſsoluendi, ſsi eſsſset purificata conditio, ſsi legatarius ſsub qualibet conditione ſsuſspenſsiua, vel poſst mortem alicuius, moriatur pendente conditione, vel ante illam. ibid. num. 73.
    • Legatum factum filiabus in caſsu mortis maſsculorum, ſsi præmoriantur filiæ maſsculis, non debetur filiis filiorum, cap. 56. num. 74.
    • Legatum factum poſst obitum filiorum, ſsi legatarius decedat ante eos, non tranſsmittitur ad hæredes legatarij, ibidem, num. 75.
    • Legatum quibus modis reuocetur, aut reuocatum cenſseatur, remiſsſsiuè, cap. 59. num. 9.
    • Contemplatione certæ perſsonæ facta promiſsſsio, vel legatum relictum, ipſsi perſsonæ cohæret; & conſsequenter perſsona extincta, dicitur quoque extingui, cap. 60. num. 7.
    • Legatum intra annos, putà quinque, præſstandum, ratum videlicet quolibet anno, vnum dicitur; & etiamſsi legatarius interim moriatur, ad ipſsius hæredes tranſsmittiur, eodem capite 60. n. 40.
    • Et multum intereſst, an annuatim legatum relictum fuerit; an verò liberè, & ſsimpliciter, eius tamen ſsolutio ad commodum hæredis diſstribuatur intra aliquod tempus, ibid. num. 41.
    • Legatum factum contemplatione perſsonæ, extinguitur, perſsonâ ipſsâ extinctâ ante eius acceptationem, & acquiſsitionem; non poſstmodum. ibid. num. 54.
    • Legatorum materiam & coniecturas, plena manu tractaſsſse, atque abſsoluiſsſse iuris Interpretes permultos, qui aggregantur hoc numero; & ibidem notabilis quæſstiones proponuntur, remiſsſsiuè, cap. 1. num. 8.
    • Legatarium Quinti teneri ſsoluere ex Quinto ſsibi legato ſsumptus funeris, & alia gratuita, cap. 16. num. 12.
    • Legati verba dubia declarantur coniecturis: ſsed quando mutatur ſsubſstantia, vel aliquid additur, debet probari per ſseptem teſstes in teſstamentis; vel quinque in codicillis, capite 19. num. 19. & cap. 25. num. 27.
    • Legatorum tacita ademptio, vtrum poſsſsit duobus teſstibus probari, remiſsſsiuè, cap. 20. num. 20.
    • Legatum relictum pauperi ſsanguine coniuncto, non præſsumitur ad piam cauſsam, ob paupertatem factum, ſsed ob ſsanguinis affectionem, ex communi ſsententia: Contra ex ſsententia aliorum, de qua infra, num. 90. capite. 22. num. 7.
    • Legatum relictum conſsanguineis pauperibus, debetur conſsanguineo propinquiori, etiam ſsi alius conſsanguineus ſsit pauperior, ibid. num. 8.
    • Legatum non dicitur ad pias cauſsas, quando relinquitur vxori, & inde poſst eius mortem ſsubſstituitur Eccleſsia, ibidem, num. 11.
    • Legatum pro virginibus maritandis, videtur relictum reſspectu diuini numinis, & poteſst dici |
      p. [705]
      quodam modo relictum ipſsi Deo immortali, ibid. num. 80.
    • Legatum factum pauperi & inopi, dicitur ad pias cauſsas, & piæ cauſsæ priuilegia conſsequitur, tametſsi paupertatis mentio non fiat, ibidem numero 86.
    • Et idem ſsi fiat ei, quæ pro conditione, & qualitate ſsuæ perſsonæ bona non habeat, quibus honeſstè nubere poſsſsit, etſsi aliqua haberet, ibidem numero 87.
    • Legatum factum pro anima, & pro redemptione captiuorum, eſst pium, ibid. num. 88.
    • Coniectura ea accipi debet in dubio, quæ animæ teſstatoris ſsuffragatur, ibidem, num. 89.
    • Legatum in dubio cenſseri magis relictum intuitu pietatis, & animæ quam contemplatione conſsanguinitatis, ex ſsententia Franciſsci Manticæ. Contra ex ſsententia quamplurimorum, vt adnotatur ſsuprà, numer 6. & 7. ibidem num. 90.
    • Legata, & fideicommiſsſsa tametſsi in codicillis adimi poſsſsint; id verum exiſstimatur, niſsi contrarium conſstet de mente teſstatoris, de qua conſstare dicitur apertè, vbi limitata fuit ademptio fideicommiſsſsi in codicillis, & non in totum ibid. numer. 168.
    • Legatum virgini factum, ſsi Titio nupſserit, minime amitti, ſsi ipſsa legataria alteri nubat ex conſsenſsu patris. ibidem, numero 54.
    • Vel ſsi expectans conſsenſsum patris intra tempus à teſstatore præfixum non nupſserit, vt num. ſseq. & præced. ibidem.
    • Et de conſsilio Bertrandi 48. lib. 1. & numer. ſseqq. ibidem.
    • Legata, & fideicommiſsſsa particularia, & etiam vniuerſsalia, an, & quando, ſsiue quomodo nutu abſsque alia expreſsſsione verborum relinqui poſsſsunt? vide latè, capite 27. numer. 32. & ſseq. vbi articulus ex profeſsſso declaratur.
    • Legitimæ tractatum, materiam, & coniecturas dilucidè & latè explicaſsſse, atque ſscripſsiſsſse Authores nonnullos, qui commemorantur, capite 1. num. 9.
    • Legitima filiorum licêt relinqui debeat titulo inſstitutionis, ad hoc vt teſstamentum valeat; capite. 20. numer. 23.
    • Tamen quod filio ſsimpliciter relictum fuerit, relictum fuiſsſse titulo inſstitutionis, duo tantùm teſstes poſsſsunt probare, ibidem, num. 24.
    • Legitima regulatur, & debetur ſsecundum tempus mortis. cap. 35. num. 49.
    • Legitimam vſsque adeò præcedit æs alienum, vt non ſsit, nec debeatur legitima, niſsi deducto ære alieno: quoniam illa aduerſsus creditores non detrahitur, cap. 35. num. 34.
    • Pater licet filium in legitima grauare non poſsſsit, tamen in aliis rebus vltra legitimam grauare poteſst de iure: & ſsi pœnam adiiciat, tunc filius contraueniendo, pœnam incurrit.
    • Et idcirco, ſsi contra præceptum teſstatoris, filius alienet, licèt alienatio valida ſsit intra menſsuram legitimæ, reſspectu aliorum bonorum fideicommiſsſso locus erit ad fauorem ſsubſstituti.
    • Nam etſsi prohibitio alienandi non impediat, neque annullet alienationem, quæ facta eſst intra legitimam; tamen operatur, quod alienans incidat in pœnam appoſsitam à teſstatore, priuationis ſscilicet bonorum, quæ teſstator poterat non relinquere. capite 64. num. 11.
    • Legitimationis per reſscriptum Principis, quo ad ſsucceſsſsionem, & cætera omnia, materia; & an legitimatus efficiatur verè legitimus, & comprehendatur in diſspoſsitionibus de legitimis loquentibus; & de aliis ad propoſsitum, vide capite 22. ex numero 40. cum multis ſseqq.
    • Legitimationis reſstrictiuæ, & diſspenſsatiuæ, plenariæ etiam, & limitatæ quoad ſsucceſsſsionem, materia; & an, & quando legitimatio, aut diſspenſsatio dicatur; & quid quando ſsucceſsſsio eſst limitata ad patris voluntatem, vt in eo, quod pater voluerit, filius legitimatus ſsuccedat; & quæ vera & propria legitimatio dicatur; & de omnibus ad hunc articulum pertinentibus; vide longa ſserie, & vtiliter actum, capite 22. ex numero 57. cum ſseq. & numero 128. cum multis ſseqq.
    • Legitimati per ſsubſsequens matrimonium, an excludant ſsubſstitutum ſsub conditione, ſsi hæres, aut grauatus deceſsſserit ſsine filiis, ex legitimi matrimonio natis; & inde an admittantur; necne ad maioratum, ad quem filij legitimi, atque ex legitimo matrimonio nati vocantur; ad honores etiam, ad officia, dignitates, & cætera, ad quæ admittuntur legitimi ab initio: & in effectu an eadem iura obtineant, quoad ſsucceſsſsiones, & alia, quæ verè legitimi ab initio habent; & reoucent donationem, de qua loquiter textus in l. ſsi vnquam. C. de reuocand. donat. & de omnibus ad hoc pertinentibus, vide latiſsſsimè, cap. 31. per totum.
    • Lex noua in dubio non videtur corrigere vellè legem antiquam, capite 21. num. 33.
    • Et reſstringenda eſst, vt quando minus fieri poſsſsit, recedatur à iure communi, ibidem numero 34.
    • Et in terminis, in quibus loquitur, ſstrictè intelligitur, ibid. num. 35.
    • Nec extenditur ad alios caſsus, quam ad eos, de quibus ibi nominatim fit mentio. ibidem numero 36.
    • Lex noua vbi enumerat aliquem caſsum ſspecificè, alij caſsus cenſsentur ſsub diſspoſsitione iuris communis remanere. ibid. num. 37.
    • Lex ſsui natura futuris prouidet negotiis, non præteritis, & quando ſsecus; & de materia, latè cap. 56. num. 88. & 92.
    • Leg. 2. C. de pignoribus & hypothecis deciſsio, & materia explicatur, atque exornatur, cap. 26. numero 13. & numer. 23. cum ſseq. vſsque ad numer. 34.
    • L. tale pactum. §. fin. cum ſsua Gloſsſsa. ff. de pactis, regula illa, quod veriſsimiliter quis fuiſsſset reſsponſsurus, ſsi fuiſsſset interrogatus, &c.
    • Habet locum non ſsolum in contractibus, & in vltimis voluntatibus, ſsed etiam in quacunque alia materia. cap. 13. num. 6.
    • Argumentum illud ex leg. tale pactum. §. fin. cum ſsua Gloſsſsa. ff. de pactis, deductum, & pro ſse à Valaſsco principaliter ponderatum; in contrarium, & pro Hiſspalenſsis Regji Senatus definitione expendi debere, provt hic adnotatur, ibidem, numer. 16.
    • L. hæreditatum, ff. ad l. falcidiam, deciſsio, locum habet in quibuſscunque controuerſsiis, & in omni actu, & materia, in qua agitur de coniectura vitæ taxandæ,
    • Etiam in diſspoſsitionibus inter viuos, ibidem numero 15.
    • L. 30. Tauri, deciſsio, vtrùm procedat, quando Quintum fuit in vita donatum, ſsequuta traditione rei, in qua fuit donatio, vel melioratio; vel non ſsequuta.
    • Vbi adducitur communis Interpretum huius |
      p. [706]
      regni diſstinctio, an in teſstamento, vel inter viuos de Quinto diſsponatur.
    • Cum legata voluntaria non reuocent donationem, vel meliorationem inter viuos, quia iam erat conſsumpta facultas diſsponentis, nec ipſsemet mutare, nec minuere poterat. capite 16. numer. 9.
    • L. 25. Tauri deciſsionem obtinere, ſsiue melioratio fiat in contractu inter viuos, ſsiue in teſstamento, & vtroque caſsu ipſsam procedere; ac limitari dumtaxat, quando melioratio Tertij & Quinti irreuocabilis præceſsſsit, ibidem, numer. 48.
    • L. 25. Tauri, vtrum procedat, etiam reſspectu ipſsius filij meliorati, cui antea donatum eſst, vel cui facta Tertij & Quinti melioratione, res aliquæ in vita traditæ fuere.
    • An vero reſspectu aliorum filiorum tantum, quibus dotes traditæ, aut donationes factæ fuere.
    • Vbi vtriuſsque partis rationes, & fundamenta perpenduntur maturè, & nonnulla adnotantur ingenti ſstudio, quæ nullibi erant antea ſscripta, nec ponderata.
    • Ac denique, lex ipſsa 25. indiſstinctè, ac reſspectu eiuſsdem filij meliorati, cui antea traditum, vel donatum fuerat, accipitur, & ſsingulariter explanatur.
    • Et Telli Ferdinandi, & Azeuedi ſsententia damnatur. cap. 16. num. 49.
    • L. 23. Tauri, hodie, l. 7. tit. 16. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, licet de Quinto non tractet, in ipſso tamen procedit, ſsicut in Tertio; ibidem num. 52.
    • L. in teſstamentis, ff. de regulis iuris, deciſsio locum obtinet, & procedit in qualibet ſspecie vltimæ voluntatis, cap. 32. num. 7.
    • L. boues, §. hoc ſsermone, ff. de verborum ſsignificatione, materiam, & deciſsionem regulari à fauore, vel odio, ex communi Interpretum ſsententia.
    • Et dum quæritur, vtrùm diſspoſsitio aliquid concedens, intelligatur de primo actu, vel de prima vice, an etiam de ſsecundo; ſsic explicandum, atque declarandum, provt articulus, & materia latè explicatur, cap. 39. ex num. 25. cum ſsequentibus.
    • L. fin. C. de hæredibus inſstituendis, loquitur in his quæ tranſseunt ad hæredes hæredis; ſsed in his quæ non tranſseunt, vt in ſsubſstitutione conditionali, ſsecus eſst. cap. 56. numer. 43.
    • L. 1. C. quorum legatorum, explicatur, ibidem n. 58.
    • L. pecunia, C. de priuilegio fiſsci, vniuerſsa materia explicata, atque exornata late, capite 61. ex numero 54. & ſsequenti.
    • Liberatio generalis de omnibus in quibus poteſst teneri, ex quacumque cauſsa, reſstringitur ad cauſsam adminiſstrationis, ſsuper qua agebatur. cap. 42. num. 22.
    • Liberatione generali non liberatur quis, quando tenetur aliquid præſstare, vel ſsoluere alteri ex certa & ſspeciali cauſsa. ibid. num. 25.
    • Liberatio generalis, de omnibus indiſstinctè facta intelligitur, ibidem, num. 39.
    • Liberationem, aut quietationem generalem nemo tenetur facere, quia eſst captioſsa. ibidem numer. 40.
    • Liberatio ſsimplex reſstringitur ad petita, ſsed ſsi fuit adiecta clauſsula generalis non petendi aliud occaſsione cuiuſsque debiti, aut cauſsæ, generaliter refertur ad omnia, & quæcunque ex quacunque cauſsa; cum ſsalua ratione recti ſsermonis ad ſspecificata reſstringi non poſsſsit.
    • Quod exornatur, atque comprobatur nonnullis Interpretum deciſsionibus in propoſsito, eod. cap. 42. num. 45.
    • Liberatio reputatur fauorabilis, quia reducit ad priſstinam libertatem, & reſsoluit obligationem; & ideo latior fieri debet eius interpretatio, non reſstrictior. ibid. num. 46.
    • Idque maximè, quando eſst reciproca reſspectu vtriuſsque partis, ibid. num. 47.
    • Licentia Cardinali, ſsiue Epiſscopo conceſsſsa teſstandi, an primo actu conſsumatur, vel an poſsſsit primum reuocari; & alterum fieri.
    • Vbi pars affirmatiua, quod poſsſsit, defenditur. cap. 39. num. 38. Licentia ad tempus conceſsſsa, viribus caret lapſso tempore, cap. 45. num. 43.
    • Limitatio temporis à teſstatore adiecta, aliud quodcunque tempus vlterius excludit, cap. 25. num. 11. & vide num. 13. & 14.
    • Ex limitatis verbis, ſsiue limitatè & reſstrictè appoſsitis, voluntatis coniecturam deduci, atque interpretationem iuridicam fieri: cap. 45. num. 1. & ſsequenti.
    • Limitata cauſsa, & limitata diſspoſsitio in omni actu, materia, & diſspoſsitione, limitatum producit effectum; ſsicque in teſstamentis, ſsubſstitutionibus, fideicommiſsſsis, & legatis: in contractibus etiam, in iudiciis, & cæteris aliis. Quod latè comprobatur, atque exornatur, capite 45. per totum.
    • Literæ commendatitiæ in fauorem alicuius, non inducunt mandatum, & præſsumuntur potius adulatoriæ quàm diſspoſsitiuæ. capite 40. numer. 20.
    • Litteris credentiarum quando ſsit credendum, remiſsſsiuè ibidi. num. 31.
    • Locator liberans generaliter conductorem, intelligitur reſspectu penſsionis: capite 42. numer 21.
    • Ludouici Molinæ obſseruationes nonnullæ expenduntur, quæ eò ſsemper tendunt, vt maioratus mentione non facta in diſspoſsitione, etiam fideicommiſsſso relicto, & alienatione prohibita, etiam perpetuò, maioratus perpetuus induci non valeat. capite 9. numer. 13.
    • Ludouici Molinæ locus explicatur. capite 60. numer. 25.
    • Ludouici Molinæ obſseruationes, atque reſsolutiones proferuntur, & ad examen, & diſsputationem reducuntur. capite 26. num. 29. & tribus ſsequentibus.
    • Ludouici Molinæ locus in annotationibus ad commentaria de Hiſspanorum primogeniis, commemoratur, & expenditur; ex quo apertè deducitur, alterius voluntati liberæ committi poſsſse facultatem meliorandi, vel non aliquem ex filiis, vel deſscendentibus, aut primogenium inter ipſsos conſstituendi, vel non.
    • Quod num. ſsequent. exornatur atque explanatur, cap. 36. numer. 4.
    • Ludouici Molinæ ſsententia, Gregor. Lop. reſsolutioni conueniens, adducitur. cap. 36. numer. 16.

  • M

    • MAioratum aut vinculum inſstituere ſsi teſstator voluiſsſset, veriſsimile non eſsſse, quod in aliqua parte totius diſspoſsitionis de maioratu mentionem non feciſsſset. cap. 9. num. 4.
    • Maioratus iure bona deferri, aut deberi, nunquam eſst interpretandum, niſsi expreſssè dicatur. ibid. numer. 7.
    • p. [707]
      Maioratus ſscriptura non eſst amplianda vltra limites eius, ſsed ſsolerter reſstringenda. ibidem, num. 8.
    • Maioratum non induci, neque inductum cenſseri ex ſsolo grauamine, ſsolaque oneris impoſsitione, ſscilicet Miſsſsarum, vel alterius; vt ex eo dicatur, titulo & iure maioratus ſsuccedendum eſsſse perpetuò. ibidem, num. 9.
    • Diſspoſsitio ita concepta eſst, vt nomen Vinculi, ſseu maioratus non contineat, ſsiue vinculi aut maioratus mentionem non faciat; tunc equidem nec perpetuus maioratus erit, nec etiam alienationis prohibitio durabit perpetuò; ſsed inter vocatos, ac eorum deſscendentes dumtaxat. ibidem numero 10.
    • Maioratus perpetuus inſstitutus non cenſsetur ex prohibitione alienationis bonorum.
    • Niſsi expreſsſsim dicatur, quod bona in familia perpetuò remaneant.
    • Aliàs autem, prohibitio alienationis vltra nominatos non extenditur. ibidem num. 15. & vide, infra num. 83.
    • Ad inducendum maioratum perpetuum, vnum, vel duos vocare non ſsufficit, ſsed plures in infinitum vocare neceſsſse eſst. eodem cap. 9. numero 17.
    • Maioratus perpetuus vtrum probari poſsſsit aliis modis, quàm contentis in l. 41. Tauri, ibidem, num. 19. & vide infra num. 85.
    • Ex eo ſsolum quod teſstator ad plures ſsubſstitutionum gradus digreſsſsus fuerit, quamuis perpetuus maioratus non inducatur; inducitur tamen, ſsi id ex aliis coniecturis deducatur: & tunc in perpetuum, & vltra perſsonas nominatas extenditur. ibid. num. 23.
    • Maioratibus fideicommiſsſsis, & vltimis voluntatibus, ſsicut præcedentia declarant ſsequentia; ſsic è conuerſso dubia defuncti voluntas, quæ præceſsſsit, declaratur, & coniecturatur, ex ſsubſsequenti, quæ clara, & aperta ſsit: ibidem numer. 57.
    • Maioratus perpetuus inducitur ex qualitate bonorum; & quod teſstator voluerit ea bona perpetuò in ſsua familia permanere. Vt ſsi bona illuſstria ad quæ affectionem habebat, vel Maiorum ſsuorum, relinquit: eodem capitulo 9. numero 65.
    • Maioratus inducitur, & inſstitutus cenſsetur, ſsi ex verbis teſstatoris conſstet velle conſseruare familiam, vel agnationem, quomodocunque conſstet, etiam ex verbis enunciatiuis. ibidem numerum 66.
    • Maioratus vtrum inſstitutus cenſseatur ex eo quod pater inſstituat filium, & diſsponat, quod ſsi ipſse, & eius deſscendentes deceſsſserint fine filiis, bona deueniant in filium ſsecundum.
    • Et quid inter tranſsuerſsales. ibidem, num. 67.
    • Maioratus Hiſspaniæ fauorabiles, & propter bonum publicum introducti, & multis rationibus, iuſstíſsque de cauſsis in vtroque foro ſsuſstinentur, cum de familiarum conſseruatione, & propagatione in eis agatur.
    • Ideóque non ſsunt reſstringendi, ſsicut fideicommiſsſsa; ſsed potius ampliandi: ibidem, cap. 9. numero 72.
    • Maioratus inſstitui, vt bona conſseruentur indiuiſsa ad familiæ decorem. ibidem, num. 73.
    • Maioratus mentionem tametſsi teſstator in ſsua diſspoſsitione non fecerit; ex vocationibus tamen, & clauſsulis adiectis, atque ex coniecturis perinde haberi poteſst, ac ſsi id expreſsiſsſset: Ibidem numero 75.
    • Maioratus & ſsi ex ſsola oneris pij impoſsitione inſstitutus non cenſseatur; inſstitutus tamen cent ſsebitur, ſsi præter onus Anniuerſsarij aliæ adſsin. coniecturæ. ibidem. num. 80.
    • Maioratus ex omnibus bonis ſsi ab eo in teſstamento inſstituatur, qui nullos habet liberos, & in patrimonio defuncti exiſstat emphyteuſsis, licet illa maioratui applicari, & annecti non poſsſsit, hæres tamen grauari poteſst, vt ipſsam vendat, & redactam pecuniam in maioratus bona conuertat, cap. 13. num. 19.
    • Et id ipſsum ex ſsententia Authoris obſseruandum, & ſsi hæres ita expreſsſsim grauatus non fuerit: vt hic obſseruatur, ibidem num. 20.
    • Maioratus, aut melioratio rectè conſstituitur in filium, quem teſstator nominauit in quadam ſschedula, dummodo de veritate ſschedulæ conſstet: capit. 20. num. 31.
    • Et ſsufficit, quod ex comparatione, vel ex aliis legitimis indiciis, & coniecturis appareat, quod illa ſschedula eſst teſstatoris. ibidem, numer. 32. & numer. 35.
    • In maioratu præceptum de contrahendo habetur pro impleto, tertio iniuſstè impediente matrimonium, capit. 25. num. 84.
    • In maioratibus, & vinculis perpetuis, lata potius, quàm ſstricta fieri debet interpretatio. capit. 32. num. 51.
    • Teſstator, aut maioratus inſstitutor vbi expreſssè prohibuit bona alienari, in illis non poteſst cenſsus conſstitui, etiam pro vita poſsſseſsſsoris: cap. 35. num. 33.
    • Licentia conceſsſsa à Principe ad conſstituendos redditus annuos ſsuper bonis maioratus, eorúmque bonorum ſsuppoſsitio, ita demum locum habent, ſsi bona libera deficiant. ibidem, numero 34.
    • Maioratus poſsſseſsſsor ſsi abſsque facultate Regia cenſsum conſstituat ſsuper bonis maioratus, expreſsſsè alienari prohibitis; cenſsus conſstitutio cenſseri debet facta ſsuper ipſsis rebus, & non ſsuper fructibus, ſsicque nec in fructibus ſsuſstinetur. ibidem, num. 35.
    • Maioratus poſsſseſsſsor non poteſst nocere ſsucceſsſsoribus ex actu voluntario.
    • Sicque neque compromittere, aut tranſsigere ſsuper bonis maioratus in præiudicium ſsucceſsſsorum.
    • Etiam ſstante dubio; vtrum bona ſsint maioratui ſsubiecta, vel non: ſsufficit enim, quod tanquam bona maioratus petantur, vel habeantur. ibidem, numero 38. & explicatur, infra numer. 63.
    • Maioratus ſsucceſsſsor non tenetur ad ſsoluenda debita inſstitutoris, contracta poſstquam maioratus ipſse irreuocabiliter conſstitutus fuit; eodem cap. 35. num. 39. & explicatur, infra numer. 66.
    • Maioratus irreuocabiliter ex Tertio & Quinto inſstitutus, non reuocatur, nec minuitur bonis inſstitutoris ex poſstfacto diminutis, aut debitis ab eo contractis.
    • Quia ſsicut inſstitutor maioratus directè non poteſst maioratum irreuocabilem effectum reuocare, ſsic etiam nec indirectè poteſst debita contrahendo.
    • Idque ex ſsententia quorundam, quorum contrariam Ludouic. Molina & alij ſsuſstinent: & amplectitur, atque latiùs explicat Author infra, num. 58. eodem cap. 35. num. 45.
    • Meliorationem, aut maiorum faciens irreuocabilem, non poteſst poſstmodum tollere vincula, |
      p. [708]
      & ſsummiſsſsiones, nec in totum, nec in parte, nec reſspectu alicuius rei in præiudicium ſsequentium vocatorum, etiam accedente conſsenſsu primi meliorati, aut vocati. ibidem, num. 46.
    • Maioratus irreuocabiliter ex Tertio & Quinto inſstitutus, reuocatur, aut minuitur, bonis inſstitutoris diminutis, vel debitis ab eo citra fraudẽfraudem & dolum contractis,
    • Quod cum Molina & aliis defenditur contra relatos ſsuprà num. 45. Et caſsus matrimonij, cuius cauſsa fit maioratus, aut melioratio, ſsemper excipitur.
    • Atque Velazq. Auendan. ſsententia contraria euidenti ratione confutatur, & contrariæ partis rationi præcipuæ concludens reſsponſsum aſsſsignatur, eo. cap. 35. num. 58.
    • Ac denique hac materia, & pro explicatione legum Tauri, notanda admodum atque ſsingularis traditur reſsolutio, ibidem num. 59.
    • Super bonis maioratus cenſsum imponi non poſsſse, quod dictum fuit ſsupra, num. 33. & ſseq. quemadmodum debeat explicari, ibidem num. 62.
    • Tranſsactio ſsuper bonis maioratus, vtrum aliquando ſsubſsiſstat.
    • Quo vtiliter, & ſsingulariter explicatur ibidem, num. 63.
    • Maioratus ſsucceſsſsor, an aliquando teneatur ad ſsoluenda debita inſstitutoris contracta poſstquam maioratus ipſse irreuocabiliter conſstitutus fuit. eodem cap. 35. num. 96.
    • Maioratus irreuocabiliter conſstitutus cum aſsſsignatione rei, vtrum reuocari poſsſsit, vel minui debitis poſstmodum contractis; ſsingulariter, & meliùs quàm hactenus fuiſsſset, declaratur, ibid. num. 67.
    • Explicatur l. quæ prædium, C. ſsi res aliena pignori data ſsit. ibidem, num. 68.
    • Maioratus inſstitutor, qui ex Regia facultate illum inſstituit, vtrum in perſsonarum vocatione teneatur ſseruare ordinem traditum à l. 27. Tauri, cap. 36. num. 22. & ſsequentibus. Et an deſscendentibus prætermiſsſsis ad extraneos, vel conſsanguineos deuenire poſsſsit, eodem cap. 36. n. 26. &. ſseq.
    • Maioratum inſstituendi facultas, & commiſsſsio alicui conceſsſsa, vtrum intelligi debeat, vt regularem & ordinarium maioratum inſstituere poſsſsit: an verò vt extraordinarium quoque, & irregularem; ſsicque cum clauſsula excluſsiua fœminarum efficere valeat, eod. cap. 30. num. 31. & multis num. ſsequentibus vſsque in finem capitis.
    • Maioratus geminato conſsenſsu, ſsiue bis à parente in eundem filium, atque eiſsdem ex bonis factus, vtrum reuocari poſsſsit, quamuis nullum ex his interueniat, quæ vt maioratus irreuocabiles ſsint, in l. 17. & 44. Tauri, exprimuntur, cap. 52. num. 28. & 29.
    • Maioratus poſsſseſsſsores tenentur ad onera, quæ ex inſstitutione, & diſspoſsitione maioratus inſstitutoris procedunt, cap. 61. num. 48.
    • Mandatum generale cum libera adminiſstratione habens, non cenſsetur mandatum habere ab hoc, quod poſsſsit pro aliis fideiubere.
    • Quia fideiubendo, dicitur magis diſsſsipare bona, quàm adminiſstrare, cap. 26. num. 18.
    • Mandati, & commiſsſsionis fines ad vnguem obſseruari debere, nec ab eis recedere debere, aut in commiſsſsionis forma excedere; aliàs non valet quod agitur.
    • Et ibidem, l. diligenter, ff. mandati, allegatio vulgata, exornata, & illuſstrata remiſsſsiuè: cap. 36. num. 36.
    • Mandatum eſst ſstricti iuris, & in dubio non extenditur, ſsed reſstringitur, ibid. num. 37.
    • Et paria ſsunt, quod aliquid fiat contra formam mandati, aut præter, vel citra. Quia in hoc æquiparantur, contra, citra, & præter. ibid. num. 38.
    • Mandatum, aut commiſsſsionem excedere procuratorem, aut commiſsſsarium dici, non ſsolum quando ipſse excedit totam formam, ſsed etiam quando excedit aliquam qualitatem formæ, etiam minimam. ibidem, num. 39.
    • Mandati, & commiſsſsionis fines non dicitur excedere is, qui ex voluntate, & verbis eius, qui mandauit, aut commiſsit, procedit: ibidem n. 66.
    • Mandatum, vt aliquid fiat certo tempore, non extenditur, vt ſsimpliciter fiat poſst illud tempus: cap. 45. num. 39.
    • Mandatum ipſso iure reuocatur ob mutationem ſstatus in perſsona mandatarij: idem ſsi contingit mutatio in perſsona mandantis.
    • Vbi & quæ mutatio ſstatus ſsit neceſsſsaria, & an requiratur decoctio, vel ſsufficiat quælibet mutatio in deterius.
    • Ibidem etiam de eo, qui ſsoluit ei, qui iam adminiſstrator non erat. cap. 59. num. 36.
    • Maritus quas exceptiones vxori dotem repetenti obiicere poſsſsit, remiſsſsiuè, cap. 26. num. 6.
    • Mulier marito obærato ſscienter nubens, an dotem conſstante matrimonio repetere poſsſsit: remiſsſsiuè. Ibidem, num. 7.
    • Maritus locupletior factus, vtrum dotem ex cauſsa inopiæ reſstitutam repetere poſsſsit, remiſsſsiuè: ibidem, num. 8.
    • Maritus ſsi fideiubeat ſsæpè, dicitur vergere ad inopiam, & malè vti ſsubſstantia ſsua: & poteſst vxor conſstante matrimonio repetere dotem ſsuam: ibidem. num. 16.
    • Maritus non poteſst augere dotes vxoris, nec vxori dotem conſstituere, capit. 49. num. 25.
    • Quod procedit etiam, ſsi ante matrimonium contractum præceſsſsit promiſsſsio augendi dotes, augmentatio autem fuit collata in tempus matrimonij. cap. 49. num. 26. & ſsequenti.
    • Maritus an poſsſsit augere dotes vxoris, de iure huius regni, poſst annum contracti matrimonij. ibid. num. 32.
    • Matrimonij onera ſsunt penè importabilia, & in eo venditur libertas. cap. 5. num. 25.
    • Metu pœnæ licet non poſsſsit quis adſstringi ad matrimonium contrahendum; tamen ſspe lucri optimo iure poteſst ad matrimonium allici, atque inuitari. cap. 25. num. 19.
    • Matrimonium ſsequens non operatur, quin macula fuerit in generatione.
    • At teſstator dum requirit legitimam natiuitatem, vult eam eſsſse puram, & immaculatam. cap. 31. num. 41.
    • Quia matrimonium, quod eſst cauſsa legitimitatis, debebat præcedere; & tamen ſsubſsequitur: & ſsic effectus præcedit ſsuam cauſsam.
    • Quod non poteſst fieri per naturam, neque etiam per fictionem.
    • Quia teſstator vt hanc fictionem excluderet, addidit ex legitimo matrimonio procreatos: cap. 31. num. 44.
    • De conditione contrahendi matrimonium, vel non contrahendi cum aliqua certa & determinata perſsona, vel cum certo genere perſsonarum; Vide cap. 25. & ſsuprà, littera. C. verbo, Conditio.
    • Melioratione inter viuos facta, vt reuocari non poſsſsit, duos caſsus æquiparari in l. 17. Tauri. fieri ſscilicet meliorationem ex cauſsa lucratiua, interueniente rei traditione vel ex cauſsa oneroſsa, |
      p. [709]
      traditione non interueniente, cap. 16. num. 2.
    • Et in l. 22. Tauri, non ſsolum meliorationem; ſsed & pactum de meliorando in Tertio & Quinto ex cauſsa oneroſsa matrimonij, irreuocabile fieri: ibidem. num. 3.
    • Inde ex ea æquiparatione, & rationis identitate dicendum videtur neceſsſsariò deciſsionem dict. l. 17. Tauri, reſspectu etiam Quinti ſseruari debere; quamuis lexi ipſsa non expreſsſserit Quintum: ibid. num. 4.
    • Et ipſsum euinci quoque ex l. 44. Tauri conſstitutione; provt hic adnotatur, ibid. num. 5.
    • Melioratio Tertij, & Quinti an irreuocabilis fiat, etiam reſspectu Quinti, ſsi ex cauſsa oneroſsa matrimonij facta fuerit, vel traditio vera, aut ficta interueniat; vide latè cap. 16. num. 6. & ſsequentibus, & num. 14. & ſseqq.
    • Melioratio Tertij, & remanentis Quinti, cum ex cauſsa oneroſsa ſsit, vt meliorans totum Quintum conſsumere non poſsſsit in præiudicium meliorati, vel reſspectu eiuſsdem Quinti meliorationem reuocare, fortiſsſsimam vrgere rationem; cui reſspondetur infra, num. 32. dict, cap. 16. num. 10.
    • Meliorationem Tertij, & Quinti, vel Tertij & remanentis Quinti, idem in effectu videri; cum ſsemper intelligatur de reſsiduo Quinti, vt hic adnotatur: & num. ſsequenti, eod. cap. 16. n. 11.
    • Meliorationis remanentis Quinti verbum, vt aliquid operetur, nec ſsuperfluè adiectum dicatur, videri quod melioratio aliquid remanere debeat ibidem num. 13. & reſspondetur infra, num. 33.
    • Melioratio ex cauſsa oneroſsa matrimonij, vel ex alia cauſsa irreuocabili, filio facta, recuocari poteſst, quoties pater cùm meliorationem fecit, ſsibi reſseruauit reuocandi facultatem.
    • Quoniam reſseruatio huiuſsmodi loco conditionis eſst. dict. cap. 16. num. 26.
    • Meliorationem Tertij & Quinti, vel Quniti tantùm, fieri in teſstamento, vel in vltima voluntate; vel fieri Tertij, & remanentis Quinti, nihil intereſsſse videri, vt hic adnotatur: fieri tamen inter viuos Tertij & Quinti, aut Quinti ſsimpliciter, vel remanentis Quinti, valde differre: eodem cap. 16. num. 33.
    • Nec haberi in conſsideratione, quod in aliquo remanenti verificetur verbum ipſsum remanentis Quinti, vt hic adnotatur. ibidem.
    • Aliquando vero habitum fuiſsſse in Senatu, ex variis rerus, & perſsonarum cauſsis, & circunſstantiis, vt hic obſseruatur; ibidem, & ſsupra num. 15.
    • Melioratio Tertij & Quinti, vtrum extrahi poſsſsit, ac debeat de dote, vel donatione propter nuptias, & de aliis donationibus, quæ ad collationem adducuntur: eod. cap. 6. n. 34. 35. 36. & 37.
    • Melioratio regulanda eſst ſsecundum valorem bonorum tempore mortis, & ſsic reſspicit tantum bona, quæ parens habet, & poſsſsidet, quoniam omnis quota regulanda eſst ſsecundum tempus mortis.
    • Et Tertium & Quintum ita regulatur: dicto cap. 16. num. 40.
    • Melioratio Tertij & Quinti irreuocabilis præcedens, non minuitur per dotem, vel donationem propter nuptias ſsequentem: & inde l. 25. Tauri procedit, & loquitur, quando præceſsſsit dos, vel melioratio propter nuptias, meliorationem Tertij, & Quinti; ſsecus verò ſsi melioratio irreuocabilis præceſsſsit eas.
    • Idque ex ſsententia communi Interpretum huius regni contra Azeuedum.
    • Contra quem & vera, & concludens ratio proponitur: eodem cap. 16. num. 47.
    • Meliorationis Tertij in re aliqua aſsſsignati, poteſst peti augmentum auctis facultatibus: num. 56. dict. cap. 16.
    • Diminutionis autem quemadmodum ſsolutio & computatio fieri debeat, breuiter explanatur. ibidem, num. 57.
    • Meliorationis aſsſsignatio ſsi fiat, in re certa, & tradatur poſsſseſsſsio, res ipſsa per parentes meliorantes alienari non poteſst, quod latius explicatur, num. 67. & vide num. 61. cap. 35. num. 43.
    • Et ponderatur optimus text. in propoſsito, in l. quæ prædium, C. ſsi res aliena pignori data ſsit, cui etiam reſspondetur, num. 68. ibidem num. 44.
    • Legibus dicentibus quoad meliorationem Tertij & Quinti ſspectandum eſsſse tempus mortis meliorantis; non poteſst à meliorante & meliorato in præiudicium cæterorum filiorum renuntiari, ibidem num. 51.
    • Melioratio quemadmodum filio meliorato debetur ex bonis poſstmodum augmentatis, ſsi meliorantis facultates excreuerint, & ita commodo eius cedit augmentum, ſsic etiam & minuitur, ſsi bona quoquo modo diminuantur, vt diminutio, & augmentum æqualiter ad ipſsum pertineat. eod. cap. 35. num. 52. & vide num. ſseqq.
    • Melioratio poteſst aſsſsignari in re certa, vel parte bonorum, dummodo res aſsſsignata non excedat valorem Tertij & Quinti reſspectu temporis mortis: num. 60. dict. cap. 35.
    • Et tunc an aſsſsignatio reuocari poſsſsit, licet melioratio aliàs irreuocabilis ſsit ex conſstituto, vel traditione ſscripturæ: ibidem num. 61. & vide infrà, num. 67.
    • Aduerſsus aſsſsignationem rei pro melioratione relictæ, filij reclamare poſsſsunt, ſsi ex ea lædantur in legitima: eod. cap. 35. num. 64.
    • Melioratio reuocatur, quatenus Tertium & Quintum excedit. ibidem num. 65.
    • Meliorandi facultate commiſsſsa tertio, & ipſso ad meliorationem non eligente, neque nominante; pro non facta melioratio habetur, vt omnes filij æqualiter admittantur, cap. 36. num. 5.
    • Et vtrum id in facultate maioratum inſstituendi commiſsſsa tertio, locum obtineat; an verò electore non eligente, vel eligere nolente, ſsucceſsſsio maioratus ad ſsolum primogenitum deferatur. ibidem num. 6. & vide infra ſsub num. 14. & num. 15.
    • Pater, aut mater ſsi dixerit, quod meliorat vnum ex filiis, quem vxor, vel maritus, vel commiſsſsarius elegerit, commiſsſsio, & diſspoſsitio velet: ibidem, num. 7.
    • Pater, aut mater ſsi dixerit, Concedo facultatem, vel do poteſstatem vxori vel marito, vel alicui alteri, meliorandi vnum, vel duos ex filiis, vel nepotibus, melioratio valeat.
    • Vbi nõnullanonnulla pro explicatione huiuſsce caſsus ſsingulariter obſseruantur: & Ioan. Gutierr. ſsententia recipitur.
    • Legis etiam 31. Tauri verus, & germanus ſsenſsus adducitur. ibid. num. 8.
    • Meliorare, aut non meliorare, ſsi in voluntate mariti, vxoris, vel commiſsſsarij, ita liberè poſsitum ſsit, vt nihil diſsponere, aut exprimere teſstator voluerit; ſsed duntaxat dixerit, quod ſsi maritus, vxor, vel commiſsſsarius voluerit, melioret, aut meliorare poſsſsit, vel in aliquem ex filiis primogenium inſstituat; vtrum diſspoſsitio valeat: eod. cap. 36. num. 9.
    • Nominatio ſspecialis eius, qui meliorandus eſst, non requiritur, vbi facultas, & commiſsſsio meliorandi vnum ex filiis, vel deſcendẽtibusdescendentibus alicui re|
      p. [710]
      linquitur, etiam poſst l. 31. Tauri, ibid. num. 10.
    • Meliorandi aliquem ex filiis, vel deſscendentibus, vel inſstituendi, aut non inſstituendi primogenium commiſsſsio & facultas cùm altero conceditur, intra quod tempus electio, aut nominatio fieri debeat: ibid. num. 11. & num. ſsequenti, vſsque ad num. 22.
    • Meliorandi, aut maioratum inſstituendi facultas, & poteſstas alicui conceſsſsa, ſsicque perſsonarum electio, anno non finitur, ſsed durat perpetuò, quovſsque lis conteſstetur ſsuper tali electione: vbi & de intellectu l. 33. Tauri. cap. 36. num. 14. & ſseq. & 19. & ſseqq.
    • Melioratione Tertij, aut Tertij & Quinti aſsſsignata in re, vel in rebus certis, non æquiualentibus eiſsdem Tertio & Quinto: illud quod deeſst, an ſsit ſsupplendum ex cæteris bonis meliorantis, cap. 54. num. 33.
    • Mens, & voluntas, & finis diſspoſsitionis ſsumitur ex verbis: cap. 6. num. 28.
    • Mens ex verbis deprehenditur melius quam ex alio; cùm nemo præſsumatur dixiſsſse, quod mente prius non cogitauerit: ibidem num. 36.
    • Mens teſstatoris in interpretatione ſsui teſstamenti, & contentorum in eo, omni cum diligentia eſst perquirenda, & totum facit, & eam pedetentim ſsectari debemus, ſsicut venator leporem: capit. 7. num. 1.
    • Mens nedum expreſsſsa, ſsed etiam coniecturata tantum, potiùs attendi debet, quàm prolatorum verborum qualitas, & ita præualet: ibid num. 2.
    • Mens teſstatoris, & cuiuſslibet alterius diſsponentis, in omni actu & materia magis attenditur, quam figura verborum; quod exornatur quamplurimis, dict. cap. 7. ex num. 3. cum ſseq. vſsque ad numerum 14.
    • Verba potius ſspectanda, quàm mentem diſsponentis ſsæpiſsſsimè enuntiare Interpretes noſstros, variis in locis.
    • Eoſsdem etiam adnotare ſsæpiſsſsimè, mentem diſsponentis attendi potius, quàm verba, provt hic obſseruatur: & de intellectu vero, & communi conciliatione, latiùs dicto cap. 7. ex num. 14.
    • Diſspoſsitio teſstatoris, vel alterius cuiuſslibet ſsolet interpretari, vel ex verbis, vel ex mente: ibid. numero 15.
    • Mens expreſsſsa, vel tacita, ibid. num. 16.
    • Expreſsſsa cognoſscitur verbis dumtaxat, eod. cap. 7. numero 17.
    • Tacita autem mens altero tribus modis cognoſscitur, provt latius hic explicatur. ibid. num. 18.
    • Inter mentem & ſscriptum, cum vertitur controuerſsia, vtri potius ſstandum; menti inquam, an vernis? dicto cap. 7. ex num. 19. vſsque ad num. 29.
    • Mens teſstatoris in interpretatione ſsuæ diſspoſsitionis, nedum expreſsſsa, ſsed etiam tacita & coniecturata tantùm, totum facit, & potius attendi debet, quàm prolatorum verborum qualitas & figura; & uta præualet. cap. 9. num. 20.
    • Menſsuram minorem non vitiare, neque minuere diſspoſsitionem, quæ apparet enunciata potius demonſstratiuè, quàm reſstrictiuè, aut diſspoſsitiuè: cap. 54. num. 10.
    • Teſstatoris metus arguitur ex perſsuaſsionibus multorum factis cum calliditate, ac variis moleſstiis; maximè ſsi ille ægrotus erat: cap. 22. num. 26.
    • Minori ſsine decreto poterat erat iure ciuili mutuari ſsub vſsuris, nec reſstituebatur: cap. 61, num. 16.
    • Minor ſsi indigebat, poterat tutor pecuniam ſsub vſsuris accipere, vel etiam ſsuam pupilli fœnerari ſsine decreto.
    • Et idem poterat quilibet negotiorum geſstor, ibid. numero 17.
    • Minoris res ſsemel legitimè obligata, poteſst vendi non ſseruatis ſsolemnitatibus, ibid. num. 25.
    • Minoris bona vendi poſsſsunt ſsine ſsolemnitatibus pro dote, quando præceſsſsit legitima promiſsſsio, ibid. num. 26.
    • Minorum bona immobilia alienari non poſsſsunt abſsque tutoris, vel curatoris, authoritate, & decreto Prætoris, ſsiue Iudicis.
    • Quod ex iuſsta cauſsa interponitur. eod. cap. 61. n. 29.
    • Et idem eſst in alienatione rerum mobilium, quæ ſseruando ſseruari poſsſsunt, ibidem, num. 30.
    • Minorum bona immobilia abſsque decreto Iudicis hypothecari non poſsſsunt, nec permutari, nec locari, nec ſsuper eis tranſsigi, aut compromitti, ibid. num. 31.
    • Minor non poteſst annuũannuum reditum, ſsiue cenſsum ſsibi debitum, ſsiue Iudicis decreto alienare. ibid. numero 34.
    • Non poteſst etiam annui reditus, qui redimitur, pretium, & ſsolutionem abſsque turoris & curatoris authoritate, & Iudicis decreto recipere, eod. cap. 61. num. 35.
    • Alienationem rerum immobilium minoris prohibitam fuiſsſse, etiam ſsi conſstet, pecuniam verſsam in rem minoris, & vtilitatem adfuiſsſse, ibid. n. 36.
    • Minoris bona, vt ſsolemnitatibus alienentur in executionem præcedentis contractus; neceſsſsarium eſst, quod præcedens diſspoſsitio ſsit præciſsa, & determinata de re certa; non quando de pecunia: ibid. num. 42.
    • Et idem quando alienatio fit pro debito hæreditario. ibid. num. 43.
    • Mobilium legato, & appellatione, an beſstiæ, & ſse mouentia contineantur. capite 33. num. 8.
    • Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, tenetur reſseruare filiis prioris matrimonij, quidquid titulo lucratiuo habuit occaſsione prioris matrimonij, cap. 5. num. 39.
    • Poteſst tamen plus vni filio, quàm alteri relinquere, vel vnum filium ex Teritio & Quinto bonorum omnium meliorare iuxta huius regni.
    • Provt latiùs explicatum traditur remiſsſsiuè, ibid. numero 40.
    • Mulier ætate maior non cenſsetur, quando nubit, primo viro dare bona ſsua an dotem in totum, vel in partem, ſsicque nec dotem conſstituiſsſse.
    • Idque ex recepta & veriori Interpretum ſsententia. cap. 40. num. 23.
    • Mulier ætate maior, aut minor, an cenſseatur, quando nubit, dare bona ſsua in dotem, in totum, vel in partem: quod latè declaratur, atque exornatur dicto cap. 40. ex num. 24. cum multis ſseqq.
    • MulierẽMulierem aliquando habere bona triplicis generis, hoc eſst, dotalia, paraphernalia, & extra dotem, dicto cap. 40. num. 46. etiam ſseq.
    • Mulier per hypothecariam non poteſst auocare res mariti à tertiis poſsſseſsſsoribus, niſsi præcedat excuſsſsio in bonis mariti.
    • Idque ex veriori, & communiori ſsententia.
    • Quæ generaliter procedit, vt hypothecaria non detur contra tertium ſsine excuſsſsione: provt latius hic probatur, ibidem, num. 68.
    • Monetæ valor intrinſsecus, vel extrinſsecus, quando conſsiderari debeat; vel tempore teſstaenti, aut contractus, vel factæ diſspoſsitionis cuiuſslibet; vel potius ſsolutionis, remiſsſsiuè, cap. 10. numero 62.
    • Et ibidem in propoſsito concluſsiones duæ deductæ quæ ex communi omnium placito procedunt, vt hic apparet, ibidem, num. 63.
    • p. [711]
      Mutationem monetæ eſsſse in detrimentum, & maximum ſscandalum populi. Et ponitur exemplum Regis Aragoniæ, qui mutauit pecuniam, & ex reſscripto Innocentij Tertij reduxit ad priſstinum valorem. ibid. num. 64.
    • Mutationem voluntatis in dubio non præſsumi, ſsicque nec teſstatorem ſsuam reuocaſsſse, neque mutaſsſse diſspoſsitionem, cap. 22. num. 163.
    • Teſstatorem non præſsumi mutaſsſse, ſsiue mutare voluiſsſse iam à ſse diſspoſsitum: & ideo voluntatis mutationem in dubio non præſsumi; ſsed per allegantem probari debere.
    • Et ſsic potius præſsumi durationem voluntatis in diſsponente ſsuper aliquo actu, quam correctionem, aut mutationem.
    • Et potius debet voluntas reſstringi, quam corrigi: de quo, & omnibus ad articulum pertinentibus, vide latè, cap. 37. per totum.
    • Mutata perſsona, mutatur etiam iuris interpretatio, cap. 59. num. 4.
    • Mutationem qualitatis, & conditionis perſsonarum, & rerum, producere varias iuris interpretationes, & effectus; & diuerſsa iuris miniſsteria importare, ibid. n. 7.
    • Mutato rerum ſstatu, quod ipſsa quoque diſspoſsitio mutetur, generare eſsſse in omni actu, & materia, & diſspoſsitione, ibid. num. 8.
    • Mutati ſstatum beneficij, ex mutatione perſsonæ, ibid. num. 26.

  • N

    • NAtiuitatis principium quando vitioſsum fuit, ad illa verba legitimè natis, aut ex legitimo matrimonio procreatis, referri non poſsſsunt, cap. 31. num. 29.
    • Naturales filij ex teſstamento patris, in ſsola quinta bonorum parte ſsuccedere poſsſsunt, extantibus filiis legitimis, etſsi reſscripto Principis legitimati fuerint, cap. 22. num. 154.
    • Naturales filij non ſsuccedunt ab inteſstato parentibus, extantibus filiis legitimis, vel legitimatis, ibid. num. 155.
    • Eis autem deficientibus ſsuccedunt in duabus vnciis, hoc eſst in ſsexta parte bonorum, ibid. numero 156.
    • Naturales filij poſst leges Tauri, & nouæ collect. Regiæ, poſsſsunt hæredes inſstitui à patre deficientibus deſscendentibus legitimis, etiam ſsi extent aſscendentes legitimi, ibid. n. 157.
    • Quod tibi non nocet, & alteri prodeſst, faciendum eſst, cap. 10. n. 36.
    • Regula illa, quod tibi non nocet, aut non prodeſst, faciendum eſsſse, & l. 2. §. item varus ff. de aqua pluuia arcenda. An & quando procedat, vel non, ibidem, num. 55.
    • Nomen quale fuit, qui vendidit; duntaxat vt ſsit tenetur, non autem vt exigi aliquid poſsſsit, cap. 42. num. 63.
    • Nominare in ſsecundam, vel tertiam perſsonam, aut vitam qui poteſst; vtrum animam ſsuam nominare valeat; vel inſstituendo hæredem animam ſsuam, videatur eam nominare. cap. 13. num. 1. & ſsequentibus.
    • Nominandi facultatem in conceſsſsione emphyteuſsis competentem alicui, & cui poſst mortem ipſse nominatum reliquerit; ſsi non nominauerit, ad omnes eius hæredes, tam ex teſstamento, quàm ab inteſstato pertinere.
    • Atque ex hoc conuinci manifeſstè Aluari Valaſsci ſsententiam, quando anima fuit hæres inſstituta; vt hic oſstenditur, ibid. num. 12.
    • Nominati nomine proprio, præſsumuntur magis dilecti, quàm nominati nomine collectiuo, c. 51. num. 11.
    • Notarius ſsi quid omiſsit in teſstamento ſscribere, & id probatur teſstibus, ſseruabitur teſstamentum ſsecundum dicta teſstium, cap. 6. n. 17.
    • A notario omiſsſsa ſsubſstitutio, poteſst probari teſstibus, ibid. num. 18. & infra, num. 24.
    • Error notarij commiſsſsus in ſscribendo teſstamentum, probatur duobus teſstibus, ibid. num. 19. & infra. num. 24.
    • Pro notario præſsumitur, quod bene & fideliter exerceat officium ſsuum, ibid. n. 22.
    • Et quod ipſse ſscripſserit, quidquid à partibus fuit dictum; & it quod ipſse ſscribit, habetur, ac ſsi à teſstatore ipſso dictum fuiſsſset. eodem cap. 6. numero 23.
    • Omiſsſsum autem, vel ab eo non ſscriptum, qualiter probari debeat remiſsſsiuè: & Petri Surdi conſsilium 129. lib. 1. optimum & notandum expenditur, ibid. num. 24.
    • Notario ſsi obiiciatur, quod erat excommunicatus, & ſsic quod non potuit rogari de teſstamento; per duos tantum teſstes probari poteſst, quod eo tempore fuerat abſsolutus. cap. 20. n. 25.
    • Notarij, & teſstium rogitus, an pro ſsubſstantia teſstamenti requiratur, & an præſsumatur, & quòd teſstibus probetur, remiſsſsiuè. cap. 22. n. 127.
    • Notario non creditur aſsſserenti aliquem eſsſse ſsanæ mentis, cap. 27. n. 41.
    • Et an aliquando credi poſsſsit, ſsiue fides notarij adminiculetur, prout alij contendunt. ibid numero 42.
    • Clauſsulas acceſsſsorias, ſsiue executiuas, potius adiici ex voluntate partium, quam ex ſstylo notarij. cap. 48. n. 21.
    • Nec præſsumi, quod ipſse notarius clauſsulas tanti ponderis ex ſsolo ſsuo capite in inſstrumento adſscribat, ibid. n. 22.
    • Nec poteſst ipſse plus ſscribere, quam quæ propriis vidit oculis, vel propriis audiuit auribus, ibid. num. 23.
    • Et cenſsetur rogatus à partibus, vt clauſsulas conſsuetas apponat, ibid. n. 24.
    • Debétque inſstrumentum coram partibus legere, ibid. n. 25.
    • Notarij verba, eſsſse partium. ibid. n. 26.
    • Notarij debent eſsſse cauti, vt faciant concipere verba, ſsecundum mentem teſstatoris. cap. 57. numero 43.
    • Nouatio vtrum inducatur per delegationem, ſsine interuentu nouæ perſsonæ, tam de iure communi, quam de iure Regio, remiſsſsiuè. cap. 59. num. 34.
    • Nouatio hodie non inducitur, niſsi expreſssè agatur. ibid. n. 57.
    • Et ibidem, l. fin. C. de nouat. materia exornata remiſsſsiuè.
    • Nouatio hodie inducitur, quando pactum poſsterius ſse non compatitur cum primo, ibid. n. 58.
    • Aut quando fit pactum ex interuallo diuerſsum à primo. ibid. n. 59.
    • Nouatio non perimit obligationem primam, ſsed eam transfundit, ibid. n. 60.

  • O

    • OBligatio limitata ad certum vſsque tempus, vltra illud non porrigitur. cap. 45. num. 31.
    • Obligatio principalis, quando in aliqua ſsui parte mutatur, vel alteratur, per poſsteriorem mutationẽmutationem perempta intelligitur; vt nec fideiuſsſsor, qui ipſsi |
      p. [712]
      principali obligationi acceſsſsit, teneatur, cap. 59. num. 52.
    • Obligationes omnes, tam actiuò, quam paſsſsiuè in hæredes, & contra hæredes tranſseunt, cap. 60. num. 45.
    • Etiam obligationes facti, ibid. n. 46.
    • Et cum eadem qualitate actiua, vel paſsſsiua, quæ erat apud defunctum, ibid. n. 47.
    • Obſscurum aliquid ex quibus reddatur, remiſsſsiuè: ca 4. num. 24.
    • Obſscuritas reprobatur in omni diſspoſsitione: quod exornatur nonnullis, remiſsſsiuè ibidem, numero 25.
    • Obſscuritas quando nihil operetur, aut verba obſscura habeantur pro non appoſsitis, remiſsſsiuè, ibidem, n. 26.
    • Obſscuritas ex quibus declaretur, remiſsſsiuè: ibidem, num. 27.
    • Obſseruationem diuturnam operari quamplurima, ac maximè præſsumptionem actus ritè, & vtiliter geſsti; vt ab ea recedendum non ſsit.
    • Et declarare, ac tollere omnem dubitationem.
    • Quod exornatur, & illuſstratur remiſsſsiuè; cap. 56.
    • Odioſsi caſsus qui dicantur, cap. 41. n. 97.
    • Odioſsa, an fauorabilis ſsit diſspoſsitio, vt dignoſscatur, conſsiderari debet cauſsa, propter quam principaliter eſst inducta: nam ſsi cauſsa eſst fauorabilis, erit & diſspoſsitio eiuſsdem naturæ.
    • Si verò odioſsa, pariter & diſspoſsitio cenſsebitur odioſsa.
    • Et ſsic principalis intentio, ac ſscopus diſsponentis detegit, an diſspoſsitio ſsit fauorabilis, vel odioſsa, cap. 41. num. 100.
    • Et de aliis in eodem propoſsito, ex num. 101. vſsque ad numerum 106.
    • Oldradi conſsilium 21. limitari, vbi verba impropriando, poteſst conditio augmentatiuè accipi, cap. 38. num. 14.
    • Omiſsſsum à teſstatore quando, & quomodo præſsumatur conſsultò omiſsſsum; vel habendum ſsit pro expreſsſso: vide cap. 15. per totum, & ſsupra littera, C. verbo, caſsus omiſsſsus.
    • Omiſsſsum in teſstamentis ſsuppleri debet, ſsi per teſstes ſsufficientes probetur; quia præſsumitur omiſsſsum per errorem, & obliuionem: capite 19. numero 2.
    • Ad probandum omiſsſsum aliquid fuiſsſse in teſstamento, errore, aut obliuione tabellionis, ſsiue ad probandam voluntatem omiſsſsam, qui requirantur teſstes neceſsſsario, ibid, num. 12.
    • Vbi in effectu concluditur per totum num. tot teſstes requiri, quot ſsunt neceſsſsarij, ſsi omiſsſsum expreſsſse diſsponeretur, vel ſsi expreſsſsa probatio fieret directæ diſspoſsitionis, ibid.
    • Oratio imperfecta ex præſsumpta defuncti voluntate perficiutur, cap. 15. n. 30.
    • Oratio aliquando ſsingularis, aliquando particularis, aliquando generalis, aliquando vniuerſsalis, & aliquando indefinita, prout hic obſseruatur, & num. ſseq. cap. 44. num. 1.
    • Ex ordine contextúque verborum diſspoſsitionis, aut ſscripturæ, coniecturam, & argumentum frequens admodum, & vſsitatum eſsſse, & iuridicè deduci cap. 51. num. 1.
    • Idque non modo in teſstamentis, vltimis voluntatibus, ſsed in aliis etiam diſspoſsitionibus quibuſscunque: ibid. & vide infra, num. 6.
    • Ex ordine verborum regulam dari in dubiis, ibidem, num. 2.
    • Ordinis verborum, ſsiue ſscripturæ ſseruandi, vel non ſseruandi materiam brocardicam eſsſse: nec ſsemper argumentum, & coniecturam ab ordine procedere in iure, ibid. numer. 3. & inferius, numero 14.
    • Ordinis verborum regula eſst limitata, & ſsublimata: vt plurimùm tamen non eſst contemnendæ conſsiderationis; quinimo maximè conſsiderabilis, prout oſstenditur, numer. ſsequent. ibidem, num. 4.
    • Ordinis verborum, ſsiue litteræ, aut ſscripturæ, argumenti coniecturalis, & præſsumpti materiam, & effectum: & quando argumentum ipſsum ab ordine procedat, vel non; vide latè, & ſsingulariter, c. 51. per totum.

  • P

    • PActa matrimonialia inter coniuges, & maximè illud, vt primogenitus certis in bonis ſsuccedat; an ſseruari debeant? remiſsſsiuè, cap. 37. num. 35.
    • Et an conuentio reſspectu matrimonij celebrata, reuocari non poſsſsit, ibid.
    • Pactum de non reuocando donationem cauſsa mortis, poſsitum in clauſsulis executiuis, etiam ſsi iuratum ſsit, non impedit reuocationem, cap. 48. num. 6.
    • Pactum de non contraueniendo non alterat naturam contractus, ibid. n. 7.
    • Aut ſsi ſspecialis hypotheca eius rei, quæ prohibetur alienari, pacto de non alienando iungatur, ibidem, n. 22.
    • Vel etiam generalis, ex ſsententia quorumdam. Contra verò ex ſsententia multorum, qui ſspecialem requirunt, ibid. num. 23.
    • Pater inter viuos, & reuocabiliter ſsi filium meliorauerit, & ipſsum grauauerit alteri reſstituere, non poteſst eo inuito meliorationem, ſsiue conuentionem reuocare, cap. 5. n. 22.
    • Pater ſsi acquirit feudum, vel emphyteuſsim pro ſse, & filiis; emphyteuſsis, vel feudum illud ordine ſsucceſsſsiuo, ita filiis, ſsicut ipſsi patri acquiſsitum dicitur; vt non poſsſsit ab eo alienari, vel vni ex filiis totum prælegati in pręiudicium filiorum; ſsed omnibus debeat eſsſse commune, & æquale: de quo tamen, & an poſsſsit pater vni filiorum totum relinquere, & de contrariis ſsententiis in propoſsitio; vide omnino, cap. 5. vbi. latè.
    • Pater vtrum poſsſsit filio ſspurio grauamen reſstituendi poſst mortem apponere in Quinto ad alimenta relicto, remiſsſsiuè, cap. 22. num. 66.
    • Patruus vtrum alere debeat filium fratris, qui pauper ſsit, & quibus in caſsibus, cap. 61. n. 53.
    • Paria ſsunt, quod fiat aliquid tempore prohibito vel fiat tempore licito, & conferatur in tempus prohibitum, vel è contra, cap. 49. numer. 24. & num. ſseq.
    • Pater filiam nuptam cogitur alere in domo mariti, cap. 60. num. 24.
    • Paraphernalia bona mulieris, quæ dicantur; & de materia, & fructibus, adminiſstrationéque horum bonorum; & de differentiis dotalium cum paraphernalibus, tam de iure communi, quàm de ure huius regni; & an pro paraphernalibus detur tacita hypotheca cum prælatione; vide omnino, cap. 40, vbi latè.
    • Pelaez à Mieres in comprobationem eorum, quæ adnotata fuere, num. præced. obſseruatio quædam expenditur, cap. 9. n. 25.
    • Pelaez à Mieres in propoſsito, conſsilij Bertrandi 148. num. 16. lib. 1. obſseruatio quædam profertur; & contraria pars defenditur, infrà, num. 82. cap. 25. n. 32. & vide num. 63.
    • Perſsuaſsionis iteratæ & moleſstæ, atque ſsolicitæ ſsuggeſstionis teſstatori adhibitæ materiam, ſsingulariter |
      p. [713]
      explicaſsſse Petrum Surdem, in conſsilio 373. lib. 3. & vide infra, ex. num. 20. & 107. cap. num. 18.
    • Et de materia perſsuaſsionis iteratæ, & moleſstæ, teſstatori adhibitæ, vide latè dicto cap. 22. numer. 22. & multis ſseq.
    • Periculum nominis debitoris dati in ſsolutum, ſspectat ad creditorem, qui acceptauit, cap. 59. numero. 32
    • Petri Surdi deciſsione 324. num. 8. &9. obſseruatio, Authoris placito conueniens, nouiter expenditur: & deciſs. 322. ex num. 47. cum ſseq. cap. 5. numero 44.
    • Petri Surdi, in conſsilio 373. lib. 3. reſsolutiones quædam commemorantur, cap. 22. num. 117.
    • Petri Surdi, in conſsilio 213. num. 20. lib. 3. rationi, ſsiue pro legitimato contra ſsubſstitutum argumentationi, nouè & vere reſspondetur, capite 31. numer. 84.
    • Petri Surdi deciſso 226. nominandi facultas quanto tempore duret; explicatur, atque exornatur, cap. 36. num. 17.
    • Petri Surdi decifione. 385. reſsolutio, & ſsententia explicatur, cap. 42. num. 60.
    • Petri de Peralta ſsubtilis & noua conſsideratio adducitur.
    • Quæ approbatur, & aliquantulum exornatur per Authorem, cap. 21. num. 114.
    • In diſspoſsitione ad pias cauſsas, magis teſstatoris voluntas, quam iuris ſsolemnitas ſspectatur.
    • Et ſsic quomodocunque de ea conſstet, conſseruari debet, cap. 22. num. 72.
    • Piæ cauſsæ priuilegia minime concedi, niſsi quando legatum primariò & principaliter relinquitur ad pias cauſsas; non quando ſsecundariò, deficiente prima & principali diſspoſsitione: ibidem, num. 9.
    • Pia cauſsa ſsit, nec ne, vt dignoſscatur, debet attendi principalis diſspoſsitio, ibidem, num. 10.
    • Improbus dicitur, qui nititur infringere pia defunctorum iudicia. ibid. num. 73.
    • Pupillaris ſsubſstitutio tacita, quod matrem excludat ex coniectura voluntatis teſstatoris, duobus teſstibus probari poteſst. cap. 20. num. 28.
    • Pupillus non poteſst ſsine decreto tradere poſsſseſsſsionem rei propriæ, quæ fuit relicta à teſstatore. cap. 61. num. 44.
    • Præcedentium quadruplex eſst virtus, ſscilicet declarandi, ſsupplendi, ampliandi & reſstringendi, cap. 50. num. 8.
    • Media ex præcedentibus & ſsubſsequentibus colliguntur. ibid. num. 9.
    • Præcedentia magis declarant mentem in ſsubſsequentibus quam écontra. ibidem, num. 12.
    • Et ſsic coniectura ducta ex præcedentibus verbis, præfertur ei, quæ ſsumitur à ſsubſsequentibus, ibidem num. 13.
    • Quoniam præcedentia facilius influunt in ſsubſsequentia, quàm ècontra, ibidem, num. 14.
    • Clauſsula præcedens potentior, & fortior eſst, vt ſsequentis determinet, quàm ècontra, ibid. num. 15.
    • Sequentia in dubio magis referuntur ad præcedentia, quam, ècontra. eod. cap. 50. num. 16.
    • Preces importunæ habent inſstar, imo effectum, & vim iuſsti metus, qui caderet in virum conſstantem; ſsicque actum factum prætextu earum reddunt meticuloſsum, & generaliter reſsciſsſsioni ex edicto, Quod metus cauſsa, ſsuppoſsitum, cap. 22. numero 29.
    • Per importunitatem obtenta non debere valere, & dici fieri inuito dante, ex authoritate, & reſsolutione quamplurimorum Authorum probari, qui variis in cauſsis, & negotiis ſsic reſsponderunt. ibidem. num. 30.
    • In præfationibus verba, aut in prœmiis, diſspoſsitionis appoſsita, declarant mentem, & intentionem, atque voluntatem diſsponentis, capite 47. numero. 1.
    • De vi, effectu, atque virtute præfationis ad interpretandam diſspoſsitionem; de omnibus ad articulum attinentibus: In præfatione etiam dicta, quando in ipſso actu, & diſspoſsitione repetita præſsumantur; vide latè, capite 47. per totum.
    • Præteritionis atque exhæredationis liberorum materiam, & vtriuſsque coniecturas & præſsumptiones, abſsolutè explicaſsſse Authores quamplures, qui recenſsentur hoc loco, cap. 1. num. 4.
    • Pretij conſsignatio ad retractum, vtrum in pecunia argentea fieri poſsſsit, ſsi pretium venditionis fuit in moneta aurea conuentum, cap. 10. num. 43.
    • Præſscriptionis rerum dotalium conſstante matrimonio, materiam: item & iurium hypothecæ in bonis mariti, vxori competentium; vide latè, capite 29. in additio.
    • Præſsumere verbum habere plure ſsignificationes, de quibus remiſsſsiuè, cap. 22. num. 30.
    • Præſsumptio alia eſst iuris tantum, alia hominis & alia iuris & de iure, & multis modis definitur, cap. 2. num. 31. ſsequent.
    • Præſsumptionem ſsemper verſsari circa rem dubiam, quæ ſscilicet eſsſse, vel non eſsſse poteſst, dicto capite. 2. num. 38.
    • Præſsumptio verſsatur circa id quod eſst geſstum, ſsed ignoratur qualiter geſstum, ibidem. num. 39.
    • Præſsumptio, coniectura, & interpretatio qualiter differant; dicto cap. 2. ex num. 40. cum ſseq.
    • Principiorum cognitionem, & doctrinam debere ſsemper præcedere, capite, 2. num. 2.
    • Probare quid debet, talem ſse eſsſse, qualem aſsſserit & aliàs obtinere non poſsſsit, capite, 31. num. 20.
    • In procuratoris, vel commiſsſsarij liberam voluntatem quoties aliquid relinquitur, dolus ſsolum excipitur, cap. 36. num. 64.
    • Profectitium illud eſsſse dicitur, quod ex bonis patris acquiritur, cap. 5. num. 26.
    • Profectitium reputatur eſsſse filiis conceſsſsum patris contemplatione, licèt pater de ſsuo nihil refuderit, ibidem, num. 27.
    • Profectitium reputatur relicutum filiis, aut deſscendentibus naſscituris, & patris contempliatione conceſsſsum, cum affectio, nec dilectio non cadat in nondum natos, & ſsic incognitos, ibidem numero. 31.
    • Profectitia in totum acquiruntur patri, ibidem numero 32.
    • Prohibitum ad tempus, cenſseri permiſsſsum poſst tempus; non prouenire ex vi argumenti à contrario ſsenſsu, ſsed ex vi limitati ſsermonis, capite 45. numero 27.
    • Prohibitio alienationis, limitatè facta hæredibus inſstitutis pro certo tempore, ceſsſsat elapſso illo tempore, ibidem, num. 28.
    • Promiſsſsionem de ſsoluendo ſsingulis menſsibus à conductore factam ſsub pœna caducitatis, intelligi; rebus ſsic ſse habentibus: & ideo ſsuperioris mandatum excuſsare à pœna caducitatis, capite 59. numero. 39.

  • Q

    • QValitas legitimitatis, ſseu de legitimo matrimonio, quando per teſstatorem fuit deſsiderata tempore natiuitatis, & ad illud relata, eo tempore adeſsſse debet; nec ſsufficit, quod ex poſst facto interueniat per ſsubſsequens matrimonium, cap. 31. num. 36.
    • p. [714]
      Qualitas adiecta verbo, intelligitur ſsecundum tempus verbi, ibid. n. 42.
    • Circa quam regulam Sfortia Oddo deceptus, & poſst eum Beccius, vt hic adnotatur, ibid. num. 43. & ſsequent.
    • Quia matrimonium, quod eſst cauſsa legitimitatis, debet præcedere, & tamen ſsubſsequitur, & ſsic effectus præcedit ſsuam cauſsam.
    • Quod non poteſst fieri per naturam, neque per fictionem.
    • Quia teſstator vt hanc fictionem excluderet, addidit, ex legitimo matrimonio procreatos, cap. 31. numero 44.
    • Qualitas appoſsita in aliqua inſstitutione, & repetita in ſsubſstitutione, quando dicatur appoſsita demonſstratiuè, & quando diſspoſsitiuè, c. 54. num. 13.
    • Qualitas, & ſstatus rerum vbi mutatur, extinguitur omnis effectus prioris ſstatus; & res ipſsæ ſsecundum præſsentem ſstatum diiudicantur, & regulantur. cap. 59. n. 5.
    • Qualitas rerum mutatur, & ſsequitur conditionem perſsonarum, quibus res ipſsæ acquiruntur, ibid. num. 6.
    • Qualitas nominis determinans verbum, à quo diſspoſsitio ſsumit effectum, reſstringit & limitat diſspoſsitionem. cap. 60. num. 35.

  • R

    • RAtionum plurium vna ceſsſsante, ſsi altera remaneat, an diſspoſsitio ſsuſstineatur. cap. 60. in addit. n. 42. & n. 47. vſsque ad num. 56.
    • Ratificatio actum alias nullum ab initio conualidare non poteſst, cap. 53. n. 11.
    • In ratificatione, vel confirmatione actus nulliter facti, debent interuenire omnes ſsolemnitates, quæ in ipſsius confectione neceſsſsariæ erant, ibid. n. 12.
    • Ratificatio, etiam ex interuallo ſsubſsequens, conualidat contractus etiam nullos, & doloſsos, & tolllit effectus nullitatis. ibid. num. 47.
    • Ratificari contractus nullus omninò, aut qui aliquo modo valere poteſst, quemadmodum intelligatur, ibid. num. 48.
    • Clauſsula, rebus ſsic ſse habentibus, & in eodem ſstatu permanentibus, & aliquo de nouo non ſsuperueniente, ex præſsumpta diſsponentis mente, in omni actu, materia, & diſspoſsitione, ſsubintelligitur, cap 59. n. 20. & de materia, vide latè ex num. 11. cum ſseq.
    • Rerum, & perſsonatum ſstatu mutato, iuris etiam diſspoſsitionem mutari; vide latè, dicto cap. 59. ex num. 2. cum ſseq.
    • Propter nouam cauſsam ſsuperuenientem, & mutato rerum, vel perſsonarum ſstatu, debitor cogitur cauere, etiam ante diem, vel conditionis exiſstentiam.
    • Vbi lex, in omnibus. 41. ff. de iudiciis, exornatur nonnullis? n. 24. dicto cap. 59.
    • Fideiuſsſsor datus, ſsi efficiatur non ſsoluendo, an debitor cogatur alium dare, eodem cap. 59. n. 25.
    • Atque ita, cauſsa contingens in perſsona fideiuſsſsoris, nocere debeat debitori, ibid. n. 26.
    • Commutatio voluntatis teſstatoris fieri poteſst ex mutatione ſstatus rerum, & qualiter, & per quem facienda, dicto cap. 59. n. 58.
    • Vbi de materia Clement. quia contingit, de religioſsis domibus, & Trident, Seſs. 22. cap. 6.
    • Promiſsſsionem de ſsoluendo ſsingulis menſsibus à conductore factam ſsub pœna caducitatis, intelligi; rebus ſsic ſse habentibus: & ideo Superioris mandatum excuſsare à pœna caducitatis, eodem capite 59. num. 39.
    • In fideiuſsſsione ſsubintelligitur clauſsula, rebus ſsic ſstantibus, ibid. num. 43.
    • Reditus conſstitutio, non eſst alienatio rei, ſsuper qua conſstituitur, ſsed potius pignoratio, ſseu obligatio ipſsius rei, ſsuper qua conſstituitur, capite 61. num. 19.
    • Reditus annui, ſsiue cenſsus conſstitutio, an de iure ſsubſsiſstat, ſsi abſsque decreto Iudicis, cum authoritate tamen tutoris, aut curatoris fiat, & in vtilitatem, & commodum minoris ceſsſserit, ibidem, num. 28. & num. ſsequent.
    • Communis opinio de reditu annuo à minore ſsine decreto non conſstituendo; iuſstis de cauſsis temperanda, ibid. n. 46.
    • Referens ſsi aliter loquatur, quàm relatum, reſspicimus ad relatum. c. 43. n. 27.
    • Ex alterius diſspoſsitionis relatione, ſsumi, atque deduci mentis, ſsiue voluntatis teſstatoris referentis interpretationem, atque coniecturam.
    • Sic referens, capere vim & interpretationem ex relato.
    • Et ſsecundum illud ampliari, vel reſstringi, vel temperari, cap. 43. n. 1.
    • Relata mens, ſsiue voluntas teſstatoris dicitur, quando de ea non conſstat per verba, ſsed ſsequitur mens ad aliud diſspoſsitum expreſsſsum, & habetur pro expreſsſsa & certa ſsuper relatis, ibidem num. 2.
    • Per relationem ad aliud, vel per ſse quid ex primi, aut certum eſsſse, à pari procedere, & inde relatum intelligitur eſsſse in referente cum omnibus qualitatibus ſsuis; & quando contra; & quid ſsi relatum non apparet; & de materia, vide latè, cap. 43. per totum.
    • Relatiuum qui, vel quæ, adiectum diſspoſsitioni ſsine copula, diſspoſsitionem reſstringit, & limitat generalitatem verborum; cap. 54. n. 30.
    • Reſsoluitur etiam in conditionem, quando refertur ad tertiam perſsonam, etiam per verba præſsentis temporis, ibid. num. 31.
    • Relegatus ad certum tempus, eo finito poteſst redire abſsque licentia Superioris, cap. 45. n. 30.
    • Verbum remanente, intelligitur, ideſst, quod reliquum fuerit. cap. 16. num. 21.
    • Et ita verificari poteſst etiam in minima quantitate; ſsicut verificantur dictiones aliquid vel quidquam ibidem, num. 22.
    • Reliqui vel reſsidui appellatione, etiam nihil continetur, ibid. num. 23.
    • Aliquando vero reſsidui, vel reliqui commemoratio totum admittit, ibidem, num. 24.
    • Ac in effectu ex ſsubiecta materia, de qua agitur, ex veriſsimili, & præſsumpta diſsponentis intentione, vel certa aliqua iuris diſspoſsitione, atque ex aliis circunſstanitiis, res æſstimanda erit, vt vel totam, vel nullam, vel partem aliquam comprehendat, ibid. num. 25.
    • Renunciatio, ſsiue quietatio generalis intelligitur in dubio contra eum, cui fit, & pro eo, qui renuntiauit, ſsiue quietauit, cap. 42. n. 29.
    • Renunciatio extenditur etiam vltra expreſsſsa, vbi ratio recti ſsermonis reſstrictionem non admittit; ibid. num. 55.
    • Renunciatio limitata, limitatum producit effectum, cap. 45. n. 19.
    • Renunciare diſspoſsitioni conceſsſsæ ad tempus videtur, qui permittit labi tempus, ibid. numero 42.
    • Renunciatio geminata, facta à filia minore 25. annorum, non reſscinditur prætextu enormiſsſsimæ læſsionis, ex ſsententia Decij, & aliorum, capite 52. num. 26
    • p. [715]
      Repræſsenationis circa ſsucceſsſsionem maioratuum materia, cap. 56. ex num. 82. cum ſsequent.
    • Reſscripti conditio ante omnia debet verificari; alioquin reſscriptum ſsuum non ſsortitur effectum, cap. 57. num. 10.
    • Reſscriptum conditionale nunquam tribuit iuriſsdictionem, niſsi conſstet, conditionem purificatam eſsſse, ibid. num. 11.
    • Reſscripti conditio adeò ſsubſstantialis eſst, quòd verè, propriè, in forma ſspecifica, & ad vnguem implenda eſst; alioquin reſscripti effectus reſsoluitur. ibidem num. 12.
    • Reſscriptum ad aliud non trahitur, niſsi ad id, in quo verè & propriè verba illius verificari poſsſsunt, ibidem num. 13.
    • Res cum ſsuo onere, & cauſsa ad quemcunque poſsſseſsſsorem tranſsit, cap. 61. num. 47.
    • Reſseruatio conſseruat reſseruanti ius quod habebat, cap. 16. num. 27.
    • Et eſst quædam exceptio, quæ modificat actum, ibid. numero 28.
    • Et ſsemper regulatur à iure, & ſsecundum illud interpretari debet, ibidem, num. 29.
    • Et operatur effectum conſseruatiuum actus, perinde ac ſsi eodem tempore factus fuiſsſset, dato quod poſstmodùm fiat, ibid. num. 30.
    • Reſstituere obligatus bona malè adquiſsita, ſsi non inueniantur perſsonæ, quibus erat facienda reſstitutio, poteſst illa bona pro dote filiarum relinquere. cap. 22. num. 85.
    • Retentio facilius conceditur, quàm petitio, aut repetitio. cap. 42. num. 13.
    • Retinere multis in caſsibus poteſst quis, quod ſsi non poſsſsideret, non poſsſset conſsequi agendo ibidem numero 114.
    • Ideo excluſsa petitione, non excluditur, nec excluſsa cenſsetur retentio. ibidem, num. 115.
    • Retentionis ius actione fauorabilius reputatur, ibidem. 116.
    • Et competit aduerſsus executionem ſsententiæ, ibid. numero 117.
    • Pro reo magis, quam pro actore, & è contra, quando præſsumi, aut interpretatio fieri debeat: & de l. fauorabiliores. ff. de regul. iuris, remiſsſsiuè, cap. 23. num. 28.
    • Reuertendi, redeundi, & reddendi verbum, qui ſsignificet, cap. 56. num. 15.
    • Qui reuocat in parte, reliqua omnia confirmare cenſsetur, cap. 22. num. 165.
    • Rogitus teſstium in teſstamento, vſsque adeò eſst de eius ſsubſstantia, vt aliàs teſstamentum ſsit nullum, cap. 20. num. 15. & vide infra. num. 22. in fine.
    • Rogitus teſstium per duos tantum teſstes, etiam non teſstamentarios probari poteſst, ibid. num. 16.
    • Romæ appellatione veniunt etiam ea, quæ extra vrbem, prope tamen mænia ſsunt illius, ex conſsuetudine loquendi. cap. 61. num. 13.

  • S

    • SChifor. de Geriſsilis opinio contra communem confutata, & communis ipſsa defenſsa, cap. 61. numer. 80.
    • Quod ſscriptura teſstamentaria, vel alterius cuiuſslibet diſspoſsitionis, non dicit, nec cantat, neque nos dicere debemus; pronuntiatum commune Interpretum fuiſsſse in hac materia, cap. 14. num. 4.
    • Scriptura teſstamenti ſseruanda eſst, ibid. num. 23.
    • Scriptura beneficio vti non debet is, qui in ea nominatus non eſst. ibidem, num. 24.
    • Scriptum, ſsine voce prolatum, videri quoque illud, quod ex ſscriptis colligi poteſst, quamuis verbis expreſsſsis non ſsit annotatum, cap. 17. num. 26.
    • Scriptura defuncti dicitur continere in ſse iuramentum, vel eius vigorem, cap. 50. num. 31.
    • Scripturam ſsuppleri per viuam vocem, cap. 19. n. 5.
    • Scripturæ errorem poſsſse probari teſstibus, ibidem numero 6.
    • Sententia, ſsiue condemnatio non cadit ſsuper non petitis, vel deductis, capite 10. num. 51.
    • Sententia lata contra principalem, exequi poteſst contra fideiuſsſsorem, etiam non citatum abſsque nouo proceſsſsu, & libello, quando ſsumus in fideiuſsſsore iudicij; ſsecus verò in fideiuſsſsore contractus. cap. 14. num. 29. & ſsequent.
    • Idque procedit, etiam ſsi lata ſsit ſsententia contra principalem abſsentem, & non citatum. ibidem numero 30.
    • Sub ſsimplicibus, an contineatur caſsus mixtus, vide cap. 15. ex n. 35. vſsque ad 50. & ſsupra, littera. C. verbo, Caſsus duo ſsimplices.
    • Sobrinus qui in primogenium auitum ſsucceſsſsit, an ſsit cogendus patruum alere, cap. 61. n. 53. & ſseq.
    • Vbi etiam, an ex proprij bonis, etiam quòd primogenium maiorum non poſsſsideat, id facere teneatur.
    • E conuerſso quoque, vtrum eiſsdem in caſsibus patruus alere debeat filium fratris, qui pauper ſsit: quod vtrumque latè explanantur, ibid. num. 54.
    • Socini ſsenioris ſsententia, & reſsolutio in conſsilio 249. col. penul. lib. 2. confutatur, cap. 62. num. 74.
    • Socius aliquid debens ſsocietati, & volens compenſsare, quod ſsibi ab alio ex ſsociis debetur, an audiri debeat.
    • Damnum etiam, quod imputatur ſsocio malè adminiſstranti, an computetur cum commodo, quod ipſse ſsocietati acquiſsiuit. cap. 40. num. 77.
    • Creditor de decem ex cauſsa ſsocietatis, an poſsſsit compelli illa compenſsare cum aliis decem, quæ ex alia ſstatione ſsuo debitori ſsoluere tenetur, ibidem numero 79.
    • Teſstes in teſstamento deſscriptos, & adhibitos, præſsumi fuiſsſse rogatos, quia eſst ſsolemnitas, quæ tunc temporis potuit interuenire, capite 20. numero 21.
    • Solemnitas fauore alicuius perſsonæ, quando in aliquo actu requiritur, valet actus abſsque ea ſsolemnitate, ſsi reperiatur vtilis tali perſsonæ, cap. 61. numero 22.
    • Solutione eius, quod debetur, tollitur omnis obligatio. cap. 59. num. 44.
    • Debitor ab alio, quam à creditore exactus, & ſsoluens alij quàm ſsuo creditori de mandato iudicis, an excuſsetur. ibidem, num. 40.
    • Vbi permulti iuris Interpretes aggregantur, qui articulum hunc ex profeſsſso explanant.
    • Et Senatus Hiſspalenſsis deciſsio commemoratur, ibid.
    • In ſsolutum quando aliquid datur, pro aliquo debito, per inde eſst ac ſsi res ipſsa debita ſsolueretur, ibidem num. 45.
    • Iu ſsolutum datio reputatur nouus contractus, & venditionis, & per eam transfertur dominium. ibidem num. 49.
    • Datio in ſsolutum tenet incommutabiliter, etiam inuito creditore, nec in ea habet locum pœnitentia; ibidem, num. 50.
    • Debitor dando rem in ſsolutum, liberat fideiuſsſsorem, qui non conuenitur, poſstea re euicta, ibid. numero 54.
    • Soluens partem debiti, non cogitur alteram partem ſsoluere, capite 60. numero 61.
    • Statuta ſsunt propriè, & ſstrictè intelligenda, capite 31. num. 86.
    • Stipulatio, quæ eſst ſstricti iuris, & non ita fauora|
      p. [716]
      bilis, ſsicut teſstamentum, vnius teſstis dicto declarari poteſst, cap. 19. n. 50.
    • Stricti iuris omnia regulariter eſsſse, niſsi expreſsſsè reperiatur contrarium; & conſsequenter ſstricto potius, quàm lato ſsignificatu eſsſse intelligenda, cap. 41. n. 93.
    • Stricti iuris dicuntur termini quamplures, qui ſstrictam habent materiam, atque interpretationem ſstrictam admittunt, quæ referuntur, atque commemorantur, capite 41. num. 94. & 95. vbi vide.
    • Subrogatus ſsapit naturam eius, in cuius locum ſsubrogatur. cap. 36. n. 51.
    • Cum cenſseatur vnus, & idem, ibid. n. 52.
    • Et ſsubrogatio fiat cum omnibus qualitatibus natura, poteſstate, & immunitate, ibid. num. 53.
    • Et hoc procedit tam reſspectu rei, quàm perſsonæ ibid. num. 54.
    • Subrogatus vtitur illis priuilegiis, quibus vti poteratis, in cuius locum ſsubrogatur, ibid. num. 55.
    • Subſstitutionum omnium materiam & coniecturas, atque iuridicam circa vnanquamque ſsubſstitutionem, interpretationem; enucleaſsſse infinitos fere iuris vtriuſsque Interpretes, qui commemorantur, cap. 1. n. 5.
    • Subſstitutio omiſsſsa à notario, poteſst probari teſstibus, c. 6. n. 18. & infra n. 24.
    • Subſstitutio probatur quinque teſstibus, ibidem, numero 20.
    • Subſstitutionem qui allegat, quæ in teſstamento non legitur; nec verbis exprimitur, tenetur eam probare, ibid. n. 21.
    • Subſstitutionum plures gradus ſsub vnico verbo contineri, nouum eſst, cap. 9. n. 55.
    • Subſstitutio, ſsiue diſspoſsitio de te non loquitur, ſsiue hoc in caſsu non loquitur, nec diſsponit, & qui ex ea nititur, & contendit, includere aliquem caſsum, debet id concludenter oſstendere, habet enim intentionem ſsuam fundatam, qui obiicit diſspoſsitionem non loqui eo caſsu, cap. 14. n. 6.
    • Vulgatiſsſsimum etiam, & mille in locis repetitum Doctorum axioma fuiſsſse, vt ibidem videbitur, & declaratur infra, n. 22. cum ſsequent. vſsque ad numerum 28. vbi vide.
    • Subſstitutio directa, an, & quando ſsolis coniecturis & præſsumptionibus dicatur inducta, vide cap. 15. num. 66. & 69. & de perſsona ad perſsonam. num. 81.
    • Subſstitutio vulgaris directa in caſsu voluntatis facta, an extendatur ad caſsum impotentiæ, & è conuerſso; vide, dicto cap. 15. ex num. 70. vſsque ad numerum 81.
    • Subſstitutionem à notario omiſsſsam in inſstrumento, poſsſse probari teſstibus. c. 19. n. 4.
    • Subſstitutionis omiſsſsionem probari etiam per impropriam probationem, quæ fit per coniecturas, ibid. n. 8.
    • Subſstitutionem errore omiſsſsam fuiſsſse, non poſsſse per notarium ipſsum probari. ibid. n. 9.
    • Subſstitutio, quæ prætenditur omiſsſsa in teſstamento, probanda eſst per ſseptem teſstes. c. 25. n. 26.
    • Subſstitutiones fauorabiles dicuntur, & ob id in eis latiſsſsimam oportet fieri interpretationem, c. 32. num. 5.
    • Subſstitutio aut vocatio dubia, quod regulariter interpretari debeat contra eum qui ea innititur, generalis illa Interpretum noſstrorum doctrina, quemadmodum temperari, atque explicari debeat. cap. 34. n. 6.
    • Subſstitutiones ſsequentes cenſsentur factæ attento themate, & forma ſsubſstitutionis antecedentis, c. 50. n. 11.
    • Vna pars ſsubſstitutionis declaratur, & ſsuppletur per aliam, ibidem, n. 18.
    • Et ſsi imperfecta, ſseu diminuta in aliquo; perficitur, ampliatur, & ſsuppletur per alias partes, in quibus teſstator magis clare & ſspecifice loquutus eſst, ibid. num. 19.
    • Subſstitutionis pars vna alteram declarat, etiam in dubio, etſsi non conſstet adeſsſse eandem rationem, quando ratio diuerſsitatis reddi non poteſst, ibid. num. 24.
    • Vel vbi hoc ſsuadent aliquæ coniecturæ; ſsecus verò ſsi in contrarium coniecturæ. aut præſsumptiones exiſstant, ibid. n. 25.
    • Subſscriptio ſsuppoſsita ad inſstitutionem verbis expreſsſsis, vel in ſscriptura de mandato teſstatoris facta, valet, ſsi fiat alio trahente manu teſstatoris, vt latis hic adnotatur; & Petri Peraltæ reſsolutio approbatur, c. 27. n. 53.
    • Superfluum non dicitur, quod ad tollendam dubitationem exprimitur, c. 17. num. 58.
    • Vel ad maiorem declarationem, ibidem, num. 59.
    • Vel quod magis diſstinctè exprimit illud, quod abſsque aliqua diſstinctione ſsubintelligebatur, ibid. num. 60.
    • Superfluitatis vitium vitandum, & verba diſspoſsitionis aliquid operari debere, vide latè c. 38. & littera. V. verbo, Verba.
    • Succeſsſsionis ab inteſstato circa deſscendentes, & aſscendentes, & omnes in vniuerſsum; materiam & coniecturas, qui tractauerint ex profeſsſso magis, ſsiue vtilius, & latius explanauerint. capite 1. num. 2.
    • Succeſsſsionis teſstamentariæ, & inſstitutionis hæredum in vniuerſsum materiam, & coniecturas, tractaſsſse dilucide Authores hic commemoratos, ibid. num. 3.
    • Succeſsſsor beneficij recipiendo penſsionem vnius anni, non cenſsetur ratificare locationem annorum ſsequentium, cap. 60. num. 63.

  • T

    • TAcitum quod includitur ex natura expreſsſsi, & expreſsſsum in puncto iuris non differunt, cap. 17. num. 30.
    • Tacitum non eſsſse vere expreſsſsum, ſsed haberi pro expreſsſso, ibid. num. 36.
    • Tacitum vtrùm habeatur pro expreſsſso, & idem operetur, & de diſsceptatione taciti & expreſsſsi, vide dicto cap. 17. ex numero 36. vſsque ad numerum. 43.
    • Temporis limitatio à teſstatore adiecta, aliud quodcunque tempus vlterius excludit, cap. 25. n. 11. & vide, num. 13. & 14.
    • Temporis limitati lapſsus continet diſspoſsitionem contrariam, & excludit quem à beneficio conceſsſso ad tempus.
    • Quoniam ad tempus conceſsſsum, cenſsetur poſst tempus prohibitum; & tempus non obſseruans, non obſseruat formam; imo renunciat. ibidem, num. 14.
    • Tempore tranſsacto, intra quod conditioni quis parere debet, poſst tempus non admittitur, etiam libertatis fauore, eod. cap. 25. num. 15.
    • Tempus à iure, vel ab homine ſstatutum contra legitimè impeditum, & maximè eum, qui impedimentum non potuit remouere, non currit, ibid. num. 43.
    • De perſsona tempus validum eſsſse argumentum in iure, maximè eadem exiſstente ratione, ibid. num. 55.
    • Ex temporis diuturnitate præſsumi omnia legitimè |
      p. [717]
      & vtiliter geſsta, & poſsſseſsſsionem, quam quis habet, iuſstificari.
    • Quod latiùs exornatur, remiſsſsiuè, capite 35. numero 57.
    • Tempus à teſstatore præfixum commiſsſsario, vel executori, ſseruandum eſst omnino, & poſst illud ceſsſsat poteſstas, cap. 36. num. 12.
    • Conceſsſsum, aut permiſsſsum ad tempus, poſst tempus cenſsetur prohibitum; quod exornatur remiſsſsiuè, cap. 45. num. 26.
    • Prohibitum ad tempus, cenſseri permiſsſsum poſst tempus, non prouenire ex vi argumenti à contrario ſsenſsu, ſseu ex vi limitati ſsermonis, ibidem, numero 27.
    • Tempus limitatum: prout diſspoſsitio temporalis concepta loquitur, natura ipſsius temporis limitati elapſsi inducit, & operatur vel prohibitionem, vel negationem, vel permiſsſsionem, ibidem, numero 32.
    • Tempus adiectum & limitatum, dicitur eſsſse de forma; ideo ſspecificè, & ad litteram eſst implendum, ibidem, num. 38.
    • Tempus limitatum continet contrariam diſspoſsitionem poſst tempus, eodem cap. 45. num. 40.
    • Tempus diſspoſsitionis qui non ſseruat, dicitur non ſseruare ipſsam diſspoſsitionem, ibidem, numero 41.
    • Tempus determinato modo prolatum, alterius temporis non recipit functionem. ibidem, numero 44.
    • Diſspoſsitio omnis in dubio videtur tacitè collata, in tempus, & caſsum, quo erit vtilis & neceſsſsaria, cap. 49. num. 16.
    • Tempus præſsentis temporis, vel præteriti imperfecti trahitur ad futurum, cum in præſsenti verificari non poteſst, ibid. num. 17.
    • Verba præſsentis temporis collectiua, quomodo extendantur ad futurum? quod exornatur: & de verbis quoque indefinitis, ſseu generalibus agitur, ibid. num. 19.
    • Tempus facti teſstamenti non attendi, cùm teſstatoris voluntas repugnare videtur.
    • Sic ſsane ex præſsumpta teſstatoris voluntate, verba teſstamenti, etiam ſsi præſsentis temporis eſsſse videantur, & verè ſsint, ad futurum etiam tempus referri.
    • Et à regula ſsuperiori ex coniecturis recedi, ibidem, num. 11.
    • Tenor inueſstituræ feudalis attendi, ſseruaríque debet, etiam ſsi repugnet feudi naturæ, capite 6. num. 8.
    • Tenor verborum emphyteuſsis, vel cenſsus, conſsiderari multùm debet, ibid. num. 9.
    • Tenor Regiæ conceſsſsionis, & priuilegij, attendi debet, ibid. num. 10.
    • Teſstamentorum materiam, plena & abſsoluta manu explanaſsſse Authores quamplurimos, quorum ſspecifica mentio fit; & de coniecturis circa teſstamenta, ipſsos quoque ſscripſsiſsſse, capite 1. numero 10.
    • Teſstamenti tota ſscriptura legi, & inſspici debet, cap. 6. num. 43.
    • Teſstamenti vna pars aliam declarat; & inde ſsi verbum aliquod dubium ſsit, aut obſscurum, eo modo intelligi debet, ſsecundum quem reperitur in alia parte teſstamenti, c. 9. num. 59.
    • Circa teſstamenti ſsubſstantiam vbi fit probatio, requiruntur tot teſstes in probando errore, aut in voluntate inducenda probanda, quot in voluntate teſstantis probanda; & in diſspoſsitione ipſsa conficienda requiruntur, c. 19. n. 14.
    • Circa certitudinem verò duo teſstes ſsufficiunt, ibid.
    • Teſstamentum quotieſscunque imperfectum eſst imperfectione (vt aiunt) ſsiue ratione incompletæ, aut non conſsummatæ voluntatis, videlicet quando teſstator cœpit facere teſstamentum, & morte præuentus, vel aliter perficere non potuit, aut noluit; vel quando ſse præparauit tantum ad teſstandum; tunc equidem inualidum eſst quoad omnia, cap. 21. num. 1. & vide per totum cap. vbi late de materia teſstamenti imperfecti ratione voluntatis non conſsummatæ, tam de iure communi, quam de iure huius regni.
    • Ad probandum, quod teſstamentum conditum fuerit, duo tantum teſstes ſsufficiunt; ſsed ad probandum ſsic, vel ſsic factum, ſseptem requiruntur.
    • Et ſsic parum prodeſst, probare primum, niſsi probetur ſsecundum, eod. cap. 20. num. 7.
    • Teſstamenti ſsolemnitas, quamuis in dubio non præſsumatur, niſsi quatenus eius prima facies oſstendit, ſsiue requiſsitam à lege formam habet; ibidem, num. 8.
    • Tamen cum de ipſsa ſsolemnitate probanda dumtaxat agitur, quia non negatur, teſstamentum conditum, ſsed debitam ſsolemnitatem non interueniſsſse, dicitur: tunc equidem duo tantum teſstes ſsufficiunt, etiam non rogati, & non teſstamentarij, eod. c. 20. n. 9. & infra, num. 14.
    • Teſstamenti conditi loco, tabellionem, vel vltra tres teſstes vicinos adinueniri non potuiſsſse, duobus tantum teſstibus, etiam non vicinis probari poſsſse, ibidem, n. 10.
    • Et cui hoc caſsu onus probandi incumbat, remiſsſsiuè, ibidem, num. 11.
    • Teſstamenti amiſsſsio, vtrum duobus tantum teſstibus, etiam non vicinis, probari poſsſsit.
    • Et amiſsſsione ipſsa probata, an eiuſsdem teſstamenti tenor, duobus tantum teſstibus probari poſsſsit, remiſsſsiuè, ibid. n. 12.
    • Teſstamento immixtus contractus, quibus teſstibus probari debeat, ibid. n. 13.
    • Teſstamentum fuiſsſse lectum, ſsiue publicatum, duobus tantum teſstibus, etiam non ciuibus, probari poteſst, ibid, n. 18.
    • Teſstamentum valere quoad hæredis inſstitutionem, & quoad legata, ſsi teſstator inſstituat illum, qui continetur in tali ſscriptura, vel in tali ſschedula; vel ſsi dixerit, quod fiat, vel adimpleatur ſscriptum in ſschedula, quam reliquit penes Guardianum fratrum Minorum, dummodo legitimè conſstet, ſschedulam eſsſse teſstatoris; eodem capite 20. numero 30.
    • Teſstamentum in dubio, imperfectione, ſsiue ratione voluntatis imperfectum an præſsumatur, necne, vide latè, capite 21. ex numer. 58. cum ſseq.
    • Teſstamentum nuncupatiuum de iure communi an legendum ſsit coram teſstibus, & teſstatore, & quid de iure Partitarum, dicto cap. 21. ex num. 94. cum ſseq. & de iure nouo collectionis Regiæ, num. ſseq. & an dicatur imperfectum imperfectione voluntatis ſsi non legatur; eodem cap. 21. ex num. 90. atque ex num. 100. & ſseq. & c. 22. ex num. 35. cum ſseq. & num. 119. cum ſseq.
    • Teſstamentum valere non poteſst, niſsi conditum ſsit ab eo, qui ſsanam mentem, & iudicium integrum retinet, cap. 22. num. 14.
    • Teſstamentariam, & diſspoſsitionem aliam quamcunque, in mortis articulo factam, præſsumi à lege dolosè & fraudulenter fieri, ex ſsententia Angeli, & aliorum.
    • Contra verò ex ſsententia Alexandri, quæ probatur infra, numero 105. & 106. ibidem, numero 17.
    • p. [718]
      Teſstamentum primum, ſsi ſsuaſsionibus, vel ſsuggeſstionibus alicuius mutetur; auocatur hæreditas à ſscripto hærede in ſsecundo teſstamento, & applicatur ei, qui datus fuerit in primo teſstamento, præſsertim interueniente dolo, & facta ſsuggeſstione.
    • Id que ex ſsententia Angeli.
    • Contra verò, & magis communiter, ex ſsententia aliorum, de qua infra num. 117. & vide num. 118. eod. cap. 22. n. 34.
    • Teſstamentum in dubio, libere exiſstimandum eſst fuiſsſse confectum; non importunis precibus, aut iteratis, vel illicitis perſsuaſsionibus, eod. cap. 22. num. 115.
    • Teſstamentariam, & aliam diſspoſsitionem quamcunque, in mortis articulo factum, abſsque fraude, & dolo fieri præſsumi, ſsi non extent altæ fraudis, & doli coniecturæ, & præſsumptiones, ibidem, num. 105.
    • Teſstamentum in dubio non præſsumi vi, aut metu, ſsed potius ſsponte factum, cùm metus tanquam delictum non præſsumatur, ibidem, numero 111.
    • Et conſsequenter, nec præſsumendum eſst, teſstatorem metu compulſsum ad diſsponendum, ibidem.
    • Actus quicunque ſspontaneus præſsumitur regulariter, niſsi coactio probetur, ibid. n. 112.
    • Teſstamentum validum ſsemper præſsumi, niſsi contrarium probetur, ibid. n. 113.
    • Teſstamentum non præſsumitur dolo confectum, & conſsequenter, nec teſstatorem dolo inductum fuiſsſse ad teſstandum, ibid. n. 114.
    • Sed ab his omnibus, traditis nu. 111. & 114. contrariis coniecturis, & præſsumptionibus receditur, quibus teſstatoris liberam & abſsolutam voluntatem impeditam fuiſsſse: aut dolum, vel vim, vel ſsuggeſstionem interueniſsſse, probari, & conſstare poſsſsit, ibid. n. 116.
    • Teſstamentum ſsecundum factum ad blanditias alicuius, nullo tamen interueniente dolo, reuocat primum.
    • Et Petri Surdi, in conſsilio 373. lib. 3. reſsolutiones in propoſsito commemorantur, ſsicq́ue contrarium eius defenditur, quod prolatum fuit ſsuprà, nu. 34. ibid. num. 117.
    • Teſstamentum fuiſsſse lectum, ſsiue publicatum, duobus tantum teſstibus probari poſsſse, ibid. numero 123.
    • Teſstamentorum interpretationem, & coniecturarum, ac voluntatis quæſstionem, vt plurimùm in arbitrio, & æſstimatione iudicis eſsſse, cap. 24. n. 1. & ſseq.
    • Ipſsum autem iudicem præ oculis habere debere nonnulla, de quibus hoc num. remiſsſsiuè, ibid. num. 2.
    • Teſstamentum fieri poſsſse ab exiſstente in articulo mortis, dummodo conſstet, ipſsum eſsſse ſsanæ mentis, c. 27. n. 5.
    • Et etiam ab eo, cui propter morbi grauitatem lingua balbutiens, & groſsſsa efficitur, ibid. numero 6.
    • Vel cuius vox cum difficultate emittitur, vel cuius ſsonus cum eadem difficultate percipitur, & intelligitur, ibid. n. 7.
    • Teſstamentum nutu factum, de æquitate canonica ſsuſstineri in terris Eccleſsiæ.
    • Et ex clauſsula codicillari, ibid. n. 28.
    • Teſstamentum ad alterius interrogationem factum, an valeat, necne, & de omnibus, quæ ad propoſsitum attinent; vide latè, & vtiliter cap. 27. ex n. 54. vſsque ad numerum 83.
    • Teſstamentum à furioſso conditum, etiam ad pias cauſsas, non valet, cap. 28. n. 10.
    • Teſstamentum à furioſso factum, nequaquam valere, etiam ſsi rectè & prudenter, ac cum bono conſsilio conditum appareret.
    • Quia fortuito potius, & à caſsu, quam à iudicio ratiotionis, & conſsenſsu, liberáque voluntate prouenire videtur, ibid. n. 15. & ſseq.
    • Teſstamentum à furioſso conditum, ante furorem, validum eſsſse.
    • Nec illum perimere iam antè rectè geſstum negotium, ibid. n. 19.
    • Præſsumptionem valitatis actus, ſscilicet teſstamenti, ſsuperare omnes alias præſsumptiones, ſsiue cæteris potiorem, & efficaciorem, atque potentiorem eſsſse, cap. 29. n. 1.
    • In teſstamentis, & vltimis voluntatibus, coniecturam eam ſsumi, atque interpretationem fieri debere, per quam teſstamenti, & diſspoſsitionis conſseruationi magis proſspiciatur, ac pro illo pronuntiandum in dubio, ibid. n. 2. & ſseq. vbi latè id explicatur, & vide ex num. 8. vſsque ad numerum 18. vbi quando ab præſsumptione, & interpretatione pro validitate actus recedatur.
    • Teſstamenta duo diuerſsi tenoris ſsi appareant, & dubitetur, quod eorum prius factum fuerit, neutrum ſsuſstinere, eod. c. 29. num. 19.
    • Teſstamentum non ſsuſstineri, ſsi appareat, teſstatorem pœnituiſsſse prioris voluntatis, & voluiſsſse decedere inteſstatum: quod declaratur, ibidem, num. 20.
    • Teſstamentum, an reuocatum cenſseri debeat, ſsi teſstator coram ſsufficienti numero teſstium dixerit, ſse nolle valere teſstamentum antea conditum; nec cauſsam expreſsſserit, quia vult decedere inteſstatus.
    • Et ſsic an per ſsolam verbalem reuocationem, quoad inſstitutionem, & cætera tollatur, cum reuocatio ipſsa non ſsit ſsolemnis, idque tam de iure communi, quam de iure regio, dicto cap. 29. numer. 21. & 22.
    • Teſstamentum, an & quando iure communi, vel iure ſspeciali, & priuilegiato confectum præſsumatur; planè explicaſsſse Menochium, vt hic adnotatur, c. 30. nam. 11.
    • Teſstamentum ſsi valere non poteſst, neque ſsuſstineri ſsecundum ius commune, præſsumitur iure ſspeciali, & priuilegiato confectum, ibidem numero 13.
    • Teſstamento primo reuocato, legata, fideicommiſsſsa, & omnia in eo diſspoſsita reuocata cenſsetur, c. 29. ad finem vltimæ deciſsionis.
    • Reformare, & reuocare teſstamentum an ſsit idem; & reformatum an deſsinat eſsſse teſstamentum; vide ad finem deciſsionis vltimæ, cap. 29.
    • Tetamenta omnis facientia mentionem de legitimè natis, requirunt, quod quis ſsit legitimè conceptus; aliàs non poteſst dici legitimè naſsci, cap. 31. n. 63.
    • In teſstamentis, & vltimis voluntatibus plenior adhibetur interpretatio, vt voluntates teſstamentium pleniùs interpretemur.
    • Ratio habetur, numer. ſsequentibus, capite 32. numero 1.
    • Fauorabilior dicitur interpretatio, quæ adiuuat, quàm quæ reſstringit teſstamentum, ibidem, numero 4.
    • Teſstamenta, contractus, priuilegia, reſscripta, & omnes diſspoſsitiones ſsecundum ius commune interpretari, & declarari debere, cap. 35. numero 12.
    • Teſstamentum conditum in articulo mortis, ex e |
      p. [719]
      quod teſstator conualuit, non præſsumitur mutatum, cap. 37. n. 4.
    • Imo etiam ſsi quis peſstifero morbo affectus, coram quinque teſstibus fecerit teſstamentum, & poſstea conualuerit, huiuſsmodi teſstamentuni ſsubſsiſstit; tametſsi rurſsus potuerit illud adhibitis ſseptem teſstibus reſsicere, & confirmare, ibidem, numero 5.
    • Niſsi teſstator dixiſsſset, ſsi contingat me mori, ex hac infirmitate; tunc enim ſsi conualuerit, euaneſscit, ibid. n. 6.
    • Per teſstamenti cancellationem, aut inductionem, teſstamentum rumpitur, & teſstator cenſsetur à priore voluntate receſsſsiſsſse, ibid. n. 27.
    • Teſstamento cancellato, cui hæreditas debeat applicari, remiſsſsiuè, ibid. num. 29.
    • Teſstamentum cancellatum, an videatur reuocatum, ſsi protocollum apud notarium remanſserit; remiſsſsiuè, ibid. nu. 30.
    • Teſstamentum quod non reperitur, an dicatur probatum, ſsi aliquis pluries monitus, vt teſstamentum faceret, dixit, Ego feci testamentum, & talem inſstitui, cap. 40. num. 27.
    • Teſstamentorum verba regulariter referri ad tempus teſstamenti facti, ſsiue circa res, ſsiue circa perſsonas, fiat diſspoſsitio, cap. 49. num. 5. & 6. & 7. vbi vide.
    • Teſstamenti pars vna, quæ ambigua ſsit, ab alia declarationem, atque determinationem recipit: quod exornatur, & latè comprobatur, cap. 50. num. 17. & ſseq.
    • Teſstamenti vnius ad aliud quoad qualitatem aliquam in alio expreſsſsam, & in alio omiſsſsam, declaratio, ſsiue interpretatio deduci non valet; prout hic explicatur, ibid. num. 34.
    • Teſstamentum ſsecundum conditum poſst decennium à primo iam condito, habente clauſsulam derogatoriam ad futurum, etſsi non contineat clauſsulam ſspecialem derogatoriam ad præcedens, illud tamen tollit, cap. 53. n. 34.
    • Teſstandi difficultas alicui conceſsſsa, intelligitur in forma ordinaria, ſseruatíſsque regulis, & ſsolemnitatibus ordinariis, cap. 36. num. 44. & explicatur infrà, num. 69.
    • Teſstatoris voluntatem in vltimis voluntatibus prædominari in omnibus, & tanquam reginam primum locum obtinere, & ideò præcipue ſspectandam, atque obſseruandam ad vnguem, & totum facere: quod exornatur capite 8. numero 1.
    • Teſstatori cenſsetur permiſsſsa diſspoſsitio de omnibus, quæ expreſsſse prohibita non reperiuntur, quoniam ſsua diſspoſsitio eſst de genere permiſsſsorum, ibidem, num. 4,
    • Teſstatoris voluntatem & diſspoſsitionem ita interpretari ſsemper debere, vt quantum poterat diſsponere, tantum voluiſsſse, ac diſspoſsuiſsſse dicatur, ibid. num. 5.
    • Teſstatoris voluntatem aliquibus in caſsibus non ſseruandam; remiſsſsiuè: ibid. n. 6.
    • Teſstatoris voluntatem in fideicommiſsſsis magis ſspectari, quam verba, & prædominari, ac totum facere, etiam ſsi verba deficiant, & ita ex ſsolis coniecturis induci, licèt ex verbis non conſstent.
    • Idque vulgatiſsſsimum, & frequentiſsſsimè vſsitatum Interpretum omnium axioma; prout hic adnotatur.
    • Atque Scribentes mille in locis, ita argumentando, atque decidendo, & reſsoluendo perpendere, & fideicommiſsſsa abſsque verbis conſsiſstere, aſsſseuerare; vt etiam hic demonſstratur, eod. c. 8. n. 7.
    • Sepiſsſsimè etiam, atque è contrario ſscribere fideicommiſsſsa non induci, niſsi expreſssè de voluntate teſstatoris appareat; ibid. num. 8.
    • Nec dici adeſsſse, ſsi teſstamenti verbis non demonſstrentur.
    • Et ſsic ſsola coniecturata mente teſstatoris non induci, ceſsſsantibus verbis, ibid.
    • Teſstator hoc non dixit, hoc non expreſsſsit, ergo neque nos dicere debemus; vulgatum, & commune Doctorum axioma, capite 9. num. 5.
    • Teſstatorem aliquid voluiſsſse, allegare non ſsufficit, niſsi ipſse diſspoſsuerit, etiam ſsi de veriſsimili mente conſstet, ibid. n. 6.
    • Teſstatorem omittere voluiſsſse id, quod non expreſsſsit, & facile exprimere potuiſsſset, regulam illam, ſsiue axioma adeò vulgatum ceſsſsare, quando adeſst coniecturata mens teſstatoris, quod teſstator ita diſsponere voluerit, ibid. n. 78.
    • Ad demonſstrandum teſstatorem induxiſsſse fideicommiſsſsum, quemadmodum coniecturæ ſsufficiunt, ſsic & ad oſstendendam ipſsam primogenituram, ibid. num. 69.
    • Teſstatoris mentem aliam fuiſsſse, quàm verba ſsonant, ſsi probetur per eum cuius intereſst, & probatio concludat, eiuſsmodi voluntas probata præualet apparentiæ verborum, & ſseruari debet, cap. 10. num. 34.
    • Teſstatoris ſsolam ſsententiam, aut voluntatem non eſsſse idoneam, neque efficacem, ad producendum aliquem effectum diſspoſsitiuè, niſsi vltra teſstator proceſsſsiſsſset, ad diſspoſsitionem faciendam, cap. 11. num. 1.
    • Et conſsequenter teſstatoris voluntatem non attendi nec alicuius effectus reputari, quæ non tranſsiuit in diſspoſsitionem, ibid. num. 2. & quatuor ſseq. & de materia, & quando dicantur in diſspoſsitionem tranſsire, vel non, vide latè eod. cap. 11. vſsque ad num. 24.
    • Teſstatorem in dubio diſspoſsuiſsſse, atque voluiſsſse id cenſseri, quod veriſsimiliter ſstatuiſsſset, vel reſspondiſsſset, ſsi fuiſsſset interrogatus, & ob illam præſsumptam mentem pro expreſsſso illud haberi.
    • Et fieri extenſsionem de caſsu ad caſsum, & de perſsona ad perſsonam, & quando id procedat, vel non, vid late cap. 12. ex numero primo, cum pluribus ſsequentibus, vbi id exornatur, atque explicatur.
    • Teſstator hoc non dixit, hoc non expreſsſsit, hoc non diſspoſsuit; ergo neque nos dicere debemus: in coniecturanda vltima voluntate, ſsiue diſspoſsitione quacunque, frequenter Scribentes dicere ſsolitos, prout adnotatur cap. 14. num. 1. & 2. & vide vſsque ad numerum 21. vbi latè explicatur, atque exornatur.
    • Teſstator quod non loquitur, vel quod non dixit, velle non præſsumitur, cum facile illi fuiſsſset exprimere, aut diſsponere, & non diſspoſsuit: aſsſsiduè etiam Interpretes omnes adnotaſsſse in eodem articulo, dicto cap. 14. num. 3. & vide infra, num. 12. cum ſsequent.
    • Vbi regula vulgata, l. vnicæ, §. ad deficientis, C. de caducis tollend. quomodo, & quando procedat, ſsingulariter & vtiliter explanatur, ibid.
    • Teſstamentariæ, vel alterius cuiuslibet diſspoſsitionis ſscriptura, quod non dicit, nec cantat, neque nos dicere debemus, pronunciatum etiam commune Interpretum fuiſsſse in hoc materia, eodem cap. 14. num. 4.
    • A teſstatore quæ dicta fuere, & à cabellione prætermiſsſsa, per teſstes poſsſsunt probari, ita vt ſsuum ſsortiantur effectum.
    • p. [720]
      Quia interdum minus ſscriptum, & plus nuncupatum eſst, cap. 19. num. 1.
    • Teſstator ſsi poſst conditum teſstamentum aſsſseuerauerit, ſse aliquid omiſsiſsſse, quod voluiſsſset diſsponere, eius intentio probatur teſstibus, ibidem, num. 3.
    • Teſstatori ab hærede, de eius voluntate adimplenda, facta promiſsſsio, vtrum duobus teſstibus probari poſsſsit, c. 20. n. 14.
    • Teſstatoris habilitas ad teſstandum, duobus tantum teſstibus probari poteſst, ibidem, num. 26.
    • Ad probandum teſstatoris voluntatem, quòd ſsub vulgari expreſsſsa ſsubſstitutione, non contineatur tacita pupillaris, duo teſstes ſsufficiunt. ibid. num. 27.
    • Teſstator ſsi voluerit, & diſspoſsuerit, fidem adhiberi memoriali eius manuſscripto, quoad interpretationem ſsuæ voluntatis, dubium non eſsſse, quin talis ſscriptura fidem faciat, dummodo conſstet comparatione litterarum, vel ex aliis legitimis coniecturis, ſscriptam fuiſsſse manu ipſsius teſstatoris, ibid. n. 29. & n. 32. & 35.
    • Et ibidem de memoriali, aut ſschedula tradita, & concredita à teſstatore Guardiano, vel alteri & de Bartoli deciſsione per illum text. in l. ſsi ita ſscripſsero. 38. ff. de condit. & demonſst.
    • Teſstator ſsi in teſstamento ſsolemni ſse refert ad aliquam priuatam ſscripturam non ſsolemnem, omnia contenta in ſscriptura priuata, cenſsentur expreſsſse diſspoſsita, & expreſsſsa in ipſso teſstamento referente, eod. cap. 20. num. 33.
    • Et in huiuſsmodi caſsibus cenſsetur ſsufficiens probatio, confeſsſsio filiorum dicentium, ſschedulam eſsſse ſscriptam, vel ſsubſscriptam manu parentis, ibid. num. 34.
    • Mentis ſsanitas, & integritas in teſstatore deſsideratur omnino, cap. 22. n. 13.
    • Teſstator demens potius, quàm ſsanæ mentis præſsumitur, qui non habet memoriam ordinatam, ibid. n. 15.
    • Teſstator conſstitutus in articulo mortis, præſsumitur mortis propinquæ cogitatione turbatus, & non integræ & ſsanæ mentis, ex ſsententia quorundam.
    • Contrarium infrà, num. 103. niſsi ex aliis coniecturis, & præſsumptionibus id deducatur, eod. cap. 22. num. 16.
    • Teſstamentorum voluntates liberas eſsſse debere, atque in actu teſstandi conſsenſsum requiri cum qualitate libertatis plenæ, & ſsic omnino & abſsolutè liberum in diſsponendo, ibid. n. 19.
    • In teſstando leges volunt, cuique liberam eſsſse voluntatem; & odio habent adulationes, & ſsuggeſstiones, & importunitates, & cætera alia, quæ teſstatoribus adhibentur, ſsi ex illis, quocunque modo abſsoluta omnino, & plena, liberáque voluntas eorum impediatur. ibid. n. 20.
    • Teſstator cùm adductus immodicis perſsuaſsionibus, teſstatus eſst, vel allectus ad ſsic, vel certo modo teſstandum, aut de rebus ſsuis diſsponendum, vel ad iam conditum teſstamentum reuocandum, vel non reuocandum; tunc equidem dolus præſsumitur; ibid. n. 21.
    • Teſstatoris metus arguitur, ex perſsuaſsionibus multorum factis cum calliditae, ac variis moleſstiis; maximè ſsi ille ægrotus erat, eod. cap. 22. n. 26.
    • Teſstator ſsi reliquit centum nummos diſstribuendos inter pauperes, poterit executor in maritandis virginibus diſstribuere, ibid. n. 82.
    • Teſstatorem præſsumi ſsanæ mentis fuiſsſse, donec contrarium manifeſstiſsſsimè probetur, & ei qui ſsanam mentem negauerit, vel dementiam allegauerit probandi onus incumbit: quod exornatur dicto cap. 22. ex n. 91. vſsque ad num. 103.
    • Teſstator in codicillis receſsſsiſsſse non videtur à diſspoſsitis in teſstamento, ſsed ab his tantum rebus, quas reformauit, ſsicque in dubio interpretatio ſsumitur, quod teſstator in codicillis non videatur mutare ea, quæ in teſstamento diſspoſsuerat, eod. cap. 22. num. 167.
    • Teſstator quod voluit tempore teſstamenti, ſsemper poſstea voluiſsſse præſsumitur, ibid. n. 170.
    • Teſstator ſsi in teſstamento aliter diſspoſsuerit, quam inter viuos dixerat, per contrariam diſspoſsitionem cenſsetur voluntatem ſsuam mutaſsſse, cap. 25. n. 30.
    • Teſstatoris diſspoſsitio continens conditionem in honeſstam de iure, vel ſsecundùm mores ciuitatis, reijcitur à matrimonio, provt hic adnotatur: & num. ſseq. ibid. num. 49.
    • Teſstator in extremis conſstitutus, ideſst, moriens, & quaſsi extra terminos huius vitæ exiſstens, de bonis ſsuis teſstari & diſsponere poteſst, cap. 27. n. 1. dummodo articulatè loquatur. Et quando articulatè loqui dicatur? Et de cæteris ad propoſsitum pertinentibus, dicto capite 27. ex num. 2. vſsque ad num. 19.
    • Teſstatoris diſspoſsitio in dubio ita interpretari debet, vt potius valeat, & ſsuſstineatur, quàm quod ſsubuertatur; quod exornatur; cap. 29. num. 3. & c. 30. num. 4. & ſseq.
    • Teſstator dum vocauit filios legitimos, & naturales, & legitimè natos, aut ex legitimo matrimonio procreatos, reſspexit originem, & principium naſscendi, & conſsiderauit natura, & non accidens; ideo legitimati poſstea per ſsubſsequens matrimonium non continebuntur.
    • Quia non eſst noſstrum extendere ſscripturas, cap. 31. num. 34.
    • Teſstator non cenſsetur ſse voluiſsſse conformare cum diſspoſsitione iuris, ſsi verba eius apertè repugnant, ibid. n. 77.
    • Et facile recedi ſsolet ab ea regula, ibidem, n. 78.
    • Et valde debilis eſst illa præſsumptio, nam ſsola non ſsufficit, niſsi concurrat alia, ibid. n. 79.
    • Teſstatoris diſspoſsitio late & benigne interpretari debet, non ſsolum reſspectu inſstitutionis, ſsed etiam fideicommiſsſsorum, & legatorum, & codicillorum, & quod omnia contenta in teſstamento, capite 32. num. 6.
    • Teſstator quod cenſseatur minus grauare hæredem, non attenditur quoad fauorem coniunctæ perſsonæ, ibid. n. 43.
    • Teſstatoris diſspoſsitio ita in dubio accipi, & interpretari debet, vt videatur ipſse magis diligere hæredem, quàm legatarium, & quanto minus poſsſsibile ſsit, hæredem ipſsum grauare.
    • Et hæc præſsumptio regulariter procedit, regulariter namque legatario videtur teſstator hæredem præferre, cap. 33. n. 1. & quando contra, & de materia, ibidem, ex n. 2. cum ſseq.
    • Teſstatoris verba imperſsonaliter prolata, intelliguntur grauamen, & executionem relictorum ad hæredem referre.
    • Sicque onus in dubio præſsumitur impoſsitum hæredi, etiam ſsi imperſsonaliter impoſsitum ſsit onus, dicto cap. 33. num. 6.
    • Teſstamentorum voluntates, & teſstamenta ex iuris communis diſspoſsitione optimè colligi, & interpretari; & vniuſscuiuſsque voluntatem iuris diſspoſsitioni conſsentaneam eſsſse præſsumi; quia quilibet præſsumitur voluiſsſse id, quod lex ipſsa diſsponit.
    • Et ſsic voluntas teſstatoris interpretatur eo modo, quo interpretatur diſspoſsitio legis; & videtur teſstator in dubio ſsuam diſspoſsitionem velle eſsſse con|
      p. [721]
      formem iuri communi, aut etiam iuri municipali, & ſse cum eo conformare voluiſsſse; & quando ſsecus? & de materia, vide latè, cap. 35. per totum.
    • Teſstatoris voluntas, & diſspoſsitio ex alterius pendere arbitrio non debet; & ſsic in alterius voluntatem non poteſst de iure conferri.
    • Vbi etiam ratio aſsſsignatur.
    • Et an inſstitutionis hæredis reſspectu duntaxat id procedat, an verò legatorum, & fideicommiſsſsorum quoque reſspectu, tam de iure communi, quàm poſst leges Partitarum, & Tauri, remiſsſsiuè explicatur, cap. 36. num. 2.
    • Argumentum ab vſsu, & conſsuetudine teſstatoris, vel aliorum teſstatorum, non attenditur, quando de voluntate ad alium modum apparet, ibidem numero 67.
    • Teſstatorem non præſsumi mutaſsſse, ſsiue mutare voluiſsſse iam à ſse diſspoſsitum, & ideo voluntatis mutationem in dubio non præſsumi; niſsi per allegantem ipſsam mutationem, illa probaretur.
    • Et ſsic potius præſsumi durationem voluntatis in diſsponente ſsuper aliquo actu, quam correctionem, aut mutationem.
    • Et potius debet voluntas reſstringi, quàm corrigi.
    • Quod latius illuſstratur, & infinita Interpretum allegatione exornatur, cap. 37. num. 1. & per totum cap.
    • Teſstator conficiendo codicillos, non cenſsetur à diſspoſsitis in teſstamento recedere, niſsi in his tantum, in quibus illa reformauerit. ibid. num. 8.
    • Teſstator quando confecit duo teſstamenta contraria, tunc poſsterius præſsumptionem facit, quod teſstator voluerit reuocare primum; & ideo mutatio, atque alteratio prioris voluntatis inducitur omnino, ibidem num. 31.
    • Teſstator, quando reſstrictè & limitatè onus reſstitutionis fideicommiſsſsi iniungit primis filiis, hæredibúſsque ſsuis, tunc nullo modo præſsumitur illud onus repetitum in ſsubſstitutum, cap. 45. numero 12.
    • Teſstator, qui voluit rem ad legatarium pertinere ad tempus, videtur velle poſst illud ad hæredem ſsuum redire. ibidem num. 34.
    • Etiam ſsi hæres decedat ante ipſsum legatarium, ibidem num. 35.
    • Teſstator, ſsi ita dixerit, ſsi Caius filius meus hæres institutus, deceſsſserit ſsine filiis, ſsubſstituo hæredes Sempronij: fideicommiſsſsum tranſsmittitur ad alios hæredes ſsubſsequentes, ſsi primus, vel ſsecundus hæres Sempronij decedat ante Caium filium hæredem inſstitutum, cap. 56. num. 37.
    • Teſstator non habet affectionem ad eos, qui non vocantur iudicio ſsuo, ſsed extrinſsecus, ibidem numero 41. & ſseq.
    • Teſstatoris affectio cadit in eum, qui venit directè ex ſsubſstitutione, non qui venit per obliquum. ibidem num. 42.
    • Teſstatoris affectio quando dirigitur ad certos hæredes, venientes ex eius iudicio; idem operari hæredis mentionem ſsimpliciter, quod hæredis ſscripti, aut infraſscripti, ibidem num. 57.
    • Teſstator, ſsi plures habens domos, ſsimpliciter legauit domum, & dubitetur de qua cenſsuerit, præſsumendum eſst legaſsſse domum ordinariam habitationis, cap. 60. num. 11.
    • Teſstator, vbi aliquid mandat fieri in foro, intelligitur de foro illius ciuitatis, in qua habitat, ibidem num. 12.
    • Teſstator, ſsi legauit Eccleſsiæ parochiali, & duas habeat parochiales, præſsumitur legaſsſse illi, in qua magis ordinariè conuerſsabatur, ibidem numero 13.
    • Teſstator, ſsi iubeat aliquem domi ſsuæ ali, de domo heredis loqui intelligitur, non de domo propria teſstatoris, ibidem num. 14.
    • Per teſstes poſsſsunt probari, quæ à teſstatore dicta fuere, & à tabellione prætermiſsſsa, ita vt ſsuum ſsortiantur affectum, cap. 19. num. 1.
    • Teſstes quando omiſsſsum in ſscriptura ſsupplere poſsſsunt, remiſsſsiuè, ibidem num. 7.
    • Ad probandum omiſsſsum aliquid fuiſsſse in teſstamento, errore, aut obliuione tabellionis; ſsiue ad probandam voluntatem omiſsſsam, qui requirantur teſstes neceſsſsariò, ibidem numero 12. & multis ſseqq.
    • Teſstes tot requiruntur in probando id quod ſsapit diſspoſsitionem, extendendo, vel addendo, quot requiruntur ad probandam diſspoſsitionem principalem. ibidem num. 21. & cap. præcedenti. num. 50. & c. 25. num. 29.
    • Teſstium numerus in probandis indiciis idem requiritur, qui requiritur in probanda veritate, ibidem num. 27.
    • Teſstium rogitus teſstamento, vſsqueadeo eſst de eius ſsubſstantia, vt alias teſstamentum ſsit nullum, cap. 20. num. 15. & vide infra num. 22. in fine.
    • Teſstium rogitus per duos tantum teſstes, etiam non teſstamentarios probari poteſst, ibidem numero 16.
    • Teſstes in teſstamento adhibitos, ciues, aut vicinos eſsſse ipſsius loci, in quo teſstamentum conditum eſst, duobus teſstibus, etiam non ciuibus probari poteſst.
    • Teſstes in teſstamento deſscriptos, & adhibitos, præſsumi fuiſsſse rogatos, quia eſst ſsolemnitas quæ tunc temporis potuit interuenire. eodem capite, 20. numero 21.
    • Erratum circa qualitates extrinſsecas teſstamenti, per duos tantum teſstes probatur, ibidem numero 38.
    • Teſstes ſsingulares non probant, capite 22. numero 124.
    • Teſstes de auditu in facto recenti nullam faciunt fidem, ibidem num. 125.
    • Teſstis vnicus non probat, nec iuſstificat, nec condemnat, ibid. num. 126.
    • Teſstium, & notarij rogitus an pro ſsubſstantia teſstamenti requiratur, & an præſsumatur, & quot teſstibus probetur; remiſsſsiue, ibidem num. 127.
    • Teſstis vnus contradicens teſstamento, non facit illud vacillare, quando contrarium deponunt alij teſstes, cap. 27. num. 10.
    • Teſstes ad probandum furorem inducti, quales debeant eſsſse; & qualiter deponere debeant, vt concludenter probent quem fuiſsſse, vel non fuiſsſse furioſsum, remiſsſsiue, cap. 28. num. 27.
    • Teſstes deponentes furore, tenetur cauſsam, & rationem ſsui dicti reddere, etiam non interrogati, ibidem num. 28.
    • Et talem, quæ concludat furorem ipſsum, ibidem numero 29.
    • Teſstes deponentes aliquem eſsſse furioſsum, vel non ſsanæ mentis, præferuntur teſstibus deponentibus de ſsana mente, quando meliorem rationem aſsſsignant, & veriſsimiliora deponunt, ibidem numero. 30.
    • Et idem ſsi teſstes vicini, conſsanguinei, aut medici deponerent de furore per veras cauſsas ſsignificantes furorem, quia illis credendum magis eſsſset, ibidem num. 51.
    • Vel ſsi cum eis concurrunt alia, vel aliqui teſstes, aut ſscripturæ partis aduerſsæ, eodem capite 28. numero 32.
    • Aut magis in ſspecie deponunt, ibidem numero 33.
    • p. [722]
      Teſstes deponentes de crudelitate & iudicio ad probandum furorem admittuntur, ibidem, numero 39.
    • Tractantur multa, quæ non perficiuntur, & non veniunt ad concluſsionem, & finalem effectum, cap. 21. n. 73.
    • Per traditionem inſstrumenti, an, & qualiter dominium, & poſsſseſsſsio transferatur, cap. 35. numero 40.
    • Qualiter etiam per retentionem vſsusfructus, ibid. num. 41.
    • Et per clauſsulam Conſstituti, ibid. num. 42.
    • Tranſsactio quando ad ſspecificata tantum reſstringatur; ſseu ad omnia alia, etiam non expreſsſsa extendatur, remiſsſsiuè, cap. 38. n. 9. & quando reſstringatur, vel non ad rem, & cauſsam, ſsuper qua interpoſsita eſst, vide late, cap. 42.
    • Tranſsactio de his tantum, ſsuper quibus lis pendet, fieri ſsolet; & ſsuper re dubia, & lite pendente, ſseu metu futuræ litis: & ſsuper re iudicata non cadit; quod exornatur, dicto cap. 42. ex n. 26. cum ſsequent.
    • Tranſsmitti non poteſst ius nondum competens, & quando ſsecus; vbi latè fideicommiſsſsi, & legati conditionalis tranſsmittendi, vel non, materia, cap. 56. num. 65.
    • Trebellianicæ, & falcidiæ materiam, & coniecturas; abſsolutè magis explicaſsſse Recentiores nonnullos, qui enumerantur hoc loco, cap. 1. numero 7.
    • Tutor poteſst ſsine ſsolemnitatibus tradere rem à minore debitam vigore præcedentis contractus, capite 61. num. 24. & vide infra, numero 42. & ſseq.
    • Tutor, qui emit rem à patre minoris defuncto, poteſst eam ſsibi tradere abſsque alia ſsolemnitate, ibid. num. 27.
    • Tutor, vel curator pro obſseruantia contractus liciti, quem facit in rebus minorum, vtrum poſsſsit obligare bona illius generaliter abſsque decreto, ibid. num. 37.

  • V

    • VEnditor non tenetur ſsolum tradere, ſsed etiam vacuam & liberam rem venditam.
    • Et ſsic non ſsufficit traditio ſsimplex rei venditæ ad conſsequendum pretium, ſsed debet venditor rem tradere liberam, & omni onere ſsolutam, cap. 42. num. 82.
    • Et ideo ſsi venditor agat ad pretium, ſsubmouetur exceptione rei non traditæ.
    • Et hæc dicitur doli exceptio.
    • Quia petens pretium rei, quam non tradidit, locupletari affectat cum aliena iactura.
    • Dolo autem videtur facere, qui cum alterius damno lucrum quærit, ibid. cum. 83.
    • Venditor poſst traditionem etiam conueniri poteſst ab emptore, quamuis in re nulla inferatur moleſstia, vt rem alienam, vel alteri obligatam liberet, vel ſsoluat, quanti minoris illam fuiſsſset empturus, aut quanti eius intereſst, rem non eſsſse obligatam, ibid. num. 89.
    • Quod ſsi emptor agere poteſst modo prædicto, multo magis excipiendo ſse defendere à pretij ſsolutione, eod. cap. 42. num. 90.
    • Venditioris ignorantia non nocet emptori, quominus venditor teneatur, ſsi emptor fuerit deceptus, ibid. num. 92.
    • Venditor vbicunque ſsciens non certiorem fecit emptorem de qualitate rei, propter quam res minoris valet tenetur ignoranti ad omne intereſsſse.
    • Si autem venditor ignorauerit, tenetur quanti minoris emptor fuiſsſset empturus, ſsi ſsciuiſsſset.
    • Vbi de intellecta l. 63. tit. 5. part. 5. remiſsſsiuè, ibid. num. 93.
    • Venditor tenetur ea omnia exprimere, circa rem venditam, quæ emptorem poſsſsent à contrahendo retrahere, eodem cap. 42. n. 103.
    • Qualitates etiam omnes rei venditæ explicitè & apertè explanare, & ſsignificare; nec ſsufficit ſsi verbis generalibus, aut profuſsoriis explicet, ibid. num. 104.
    • Imo etiam, ea quæ ſsunt extra rem, non modo quæ ab ipſsa re dependent, tenetur venditori explanare, ibid. num. 105.
    • Venditor, qui infra certum tempus poterat redimere, eo elapſso amplius non poterit, cap. 45. n. 52.
    • Verba dubia interpretationem, atque declarationem recipere ex quamplurimis, quæ remiſsſsiuè recenſsentur, cap. 4. num. 23.
    • Verba diſspoſsitiua ſsufficere ſsemper ad inducendum fideicommiſsſsum, ſsiue teſstator cum grauato loquatur, ſsiue cum honorato, cap. 5. num. 17.
    • Verba quid ſsint, ſsiue qualiter accipiantur in hac materia, qua de coniecturis, atque interpretatione vltimarum voluntatum ſsermo inſstituitur, cap. 6. num. 1.
    • Verba ad quid inuenta, ibid. n. 2. & 4. & 5.
    • In verbis quæ conſsideranda ſsint, & in quo conſsiſstat natura & intellectus verborum, ibid. n. 3.
    • Hominum commercia ſsine verbis eſsſse non potuiſsſse, ibid. num. 4.
    • Verborum effectus qui ſsint, remiſsſsiuè ibidem, n. 5.
    • Ante omnia teſstamenti, ſsiue diſspoſsitionis verba inpicere, atque maturè, & ſsubtiliter conſsiderare, & perpendere debemus, eodem capite 6. num. 7. & ibidem late de vi, & effectu verborum in hac materia, ex numero 13. vſsque ad n. 47.
    • Cum in verbis nulla eſst ambiguitas, non eſst facienda voluntatis quæſstio, nec eſst locus coniecturis, dicto cap. 6. num. 48.
    • Nam voluntas teſstatoris eſst intelligenda, vt verba ſsonant, ibid. num. 49.
    • Et iuxta ipſsa interpretatio fieri; ibid. num. 50. & exornatur vſsque num. 54. & vide cap. 7. n. 8. & 14. & ſsequent.
    • Verba de maiori in maiorem, vel de primogenito in primogenitum, vel de hærede in hæredem, vel de maſsculo in maſsculum, vel alia ſsimilia, inducere maioratum perpetuum, inter omnes qui ex familia teſstantis proceſsſserint, cap. 9. num. 42. & ſsequent.
    • Idem in verbis, de deſscendente in deſscendentem, vel de antiquiori in antiquiorem, ibid. num. 43.
    • Vel quando dicitur, quod bona tranſseant de vno ad alium, ibid. num. 44.
    • Vel quod bona habeantur à maſsculis, ibid. n. 45.
    • Et de ratione prædictorum ex mente communi tradita per Menochium, ibid. num. 46.
    • Verbum maſsculos, multùm operari ad inducendam perpetuitatem, & conſseruationem agnationis, vel familiæ, eod. cap. 9. n. 48.
    • Verba potius impropriè, contra eorum naturam interpretanda, quam vt ſsuperflua reddantur, aut non operentur; ibid. num. 49.
    • Verbum illud, de varon en varon, collectuum eſst, plures gradus, & ſsucceſsſsiones in ſse contineus, eodem cap. 9. num. 54.
    • A verbis teſstatoris aliter non recedendum, quàm ſsi manifeſstum ſsit, teſstatorem aliud ſsenſsiſsſse.
    • Et l. non aliter, & l. ille aut. §. cum in verbis. ff. de legatis 3. exornata nonnullis, remiſsſsiuè.
    • Obſseruata etiam, atque dilucidè adnotata, nonnulla, |
      p. [723]
      num. ſseq. quæ nullus Recentiorum ita diſstincte deduxerat, cap. 10. num. 10. & vide numeris ſseq. vſsque ad num. 34. vbi optime in propoſsito.
    • Verba teſstamenti vnico ſsolùm teſste declarari poſsſse, cap. 19. num. 49.
    • A verbis diſspoſsitionis expreſsſsis recedendum non eſst, cap. 25. n. 5.
    • Verba geminata denotant magis enixam teſstatoris voluntatem, & ipſsam augent, & apertius detegunt, ibid. n. 6.
    • Verba ſsemper debent intelligi verè, & naturaliter, & non ciuiliter per fictionem, c. 31. n. 27.
    • Et quando poſsſsunt trahi ad duplicem ſsenſsum, naturalem ſscilicet, & ciuilem, potius trahenda ſsunt ad naturalem, ibid. n. 28.
    • Verba diſspoſsitionis cui non conueniunt, nec etiam conuenit diſspoſsitio per ea importata, ibid. n. 32.
    • Verba diſspoſsitionis cuiuſsque, etiam teſstamentariæ, interpretari, & accipi in dubio debent contra eum in cuius fauorem facta eſst, & qui eam producit, cap. 34. num. 7.
    • Verba contractuum, & conuentionum interpretantur contra eum, qui ſse in illis fundat, & cuius cauſsa, & ad cuius commodum conceptum fuit pactum, vel contractus initus.
    • Et ibid. l. veteribus. ff. de pactis, allegatio vulgata exornatur nonnullis, ibid. n. 8.
    • Verba obſscura, ſsiue dubia, vel ambigua contra quem interpretari debeant in teſstamentis, & vltimis voluntatibus eodem cap. 34. ex num. 2.
    • Teſstatoris verba imperſsonaliter prolata, intelliguntur grauamen, & executionem relictorum ad hæredem referre.
    • Sicque onus præſsumitur in dubio impoſsitum hæredi, etiam ſsi imperſsonaliter impoſsitum ſsit onus, cap. 33. num. 6.
    • Verba ſsi imperſsonalia ſsint circa onus per legatarium, vel fideicommiſsſsarium perſsoluendum; & incertum, cui dandum ſsit, præſstari debet hæredi, ibid. num. 7.
    • Verba, hagais mayorazgo, ſsunt intelligenda ſsecundum communem vſsum loquendi, & intelligentiam horum regnorum, cap. 36. num. 35.
    • Verba inueſstituræ debent recipere interpretationem à natura feudi, ſscilicet proprij, & regularis; non autem irregularis & improprij, ibidem, numero 42.
    • Verbum volo, ſsui natura liberam & abſsolutam tribuit poteſstatem, etiam pro voluntate nulli legi alligatam, ibid n. 47.
    • Verbum maioris virtutis, & potentiæ, cum verbo minoris potentiæ iunctum, illius ſsignificationem inflectere, & ad ſse tradhere, ibid. n. 48.
    • Verbum libet, aut pro libito voluntatis, liberam, & abſsolutam voluntatis poteſstatem, facultatémque tribuit, ibidem. n. 49
    • Verba teſstamentorum ſsic debere intelligi & interpretari, vt ſsuperfluitatis vitium ceſsſset omnimodo, nec ſsint ſsine effectu aliquid operandi; imo ſsemper aliquid operentur, cap. 38. n. 1.
    • Et verba quando dicantur ſsuperflua, nec ne; vitium etiam ſsuperfluitatis quando tolerari poſsſsit; & de omnibus ad materiam pertinentibus, vide latè dicto cap. 38. per totum.
    • Verba in dubio intelligenda, atque accipienda eſsſse in potentiori ſsignificatu; quod explicatur, atque exornatur, cap. 39. n. 1. & ſseq. vſsque ad n. 7.
    • Verba in ſspecie, potius quam in genere ſsunt accipienda; quod explicatur, atque exornatur, dicto cap. 39. num. 8. & ſsequenti.
    • Verba in dubio, purè & ſsimpliciter ſsunt intelligenda, non autem ſsecundum quid, ibid. n. 12.
    • Verba ſsimpliciter prolata, intelliguntur de actu ſsimplici, non qualificato; ibidem numero 13.
    • Et de digniori ſsubiecto; eodem capite 39. num. 14.
    • Verba in teſstamentis, in contractibus, & aliis diſspoſsitionibus quibuſslibet accipienda, atque intelligenda eſsſse per prius, & non per poſsterius;
    • Vulgatum quidem fuiſsſse, & multum allegabile Doctorum axioma.
    • Et à quo dependet tota ferè fideicommiſsſsorum, & ſsubſstitutionum materia, vt Alexand. Raudenſsis arbitratur, ibidem, n. 15.
    • Et procedit, quando materia, de qua agitur, eſst ſstricta, ſsiue ſsui natura ſstrictè intelligenda; aut cum eſst odioſsa, vt grauaminis, & ſsimilis: ibid. num. 16.
    • Non tamen quando materia eſst fauorabilis, & nemini nociua, ibid. n. 17.
    • Tunc namque verba, etiam ſsimpliciter prolata per poſsterius etiam accipi, atque intelligi debent, ibid.
    • Non etiam procedit, vbi adiecta eſst vniuerſsalis dictio, eod. cap. 39. n. 18.
    • Vel vbi ſsubiecta materia, aut adiuncta ſsic ſsuadent, ibid. n. 19.
    • Aut vbi diſspoſsitio per prius non haberet effectum, ibid. n. 20.
    • Vel vbi euitatur maius odium, oneris, vel fideicommiſsſsi, ibid. n. 21.
    • Aut euitatur abſsurdum, ibid. n. 22.
    • Vel vbi ex præſsumpta, & coniecturata mente, & voluntate teſstatoris aliud elicitur, ibid. num. 23.
    • Et generaliter in quocunque caſsu, in quo menti diſsponentis non eſsſset ſsatisfactum; tunc namque intelligenda ſsunt verba per poſsterius quoque, vel alternatiuè, vel copulatiuè, vel ſsubordinatè, ibidem, num. 24.
    • Verba intelligenda, atque interpretanda ſsemper eo reſspectu, & fine, quo prolata fuere, & non aliter; cap. 40. num. 1.
    • Et reſstringenda ad illam cauſsam, ob quam prolata ſsunt; ibid. num. 2.
    • Et ad rem, ſsuper qua exprimuntur; ibidem, n. 3.
    • Et ſsecundum ſstatum, & materiam, ad quam partes principaliter ſse præpararunt; ibidem, numero 4.
    • Et in caſsu, cui adaptari poſsſsunt; ibidem, num. 5.
    • Et ſsecundum intentionem agentium, & diſsponentium regulantur; ibid. n. 6.
    • Vel primariam, vel ſsaltem ſsecundariam; ibidem num. 7.
    • Scilicet tempore actus geſsti; eodem capite 40. numero 8.
    • Quidquid poſstea contingat: ibid. num. 9.
    • Id circo actus noſstri voluntarij, aut verba, quibus geruntur, non operantur, nec operari poſsſsunt vltra intentionem, nec contrarium, aut alium effectum, aut finem, quàm quem intendebat diſsponens, ibid. num. 10.
    • Verba poſsita ad ampliandum, non poſsſsunt reſstringere, ibid. n. 13.
    • In fauorem alicuius quæ conſstituuntur, non debent in eius odium retorqueri, ibid. num. 14.
    • Verba generalia adulatoria, ſsiue complacentiæ, diſspoſsitionem non inducunt, nec obligant, eod. cap. 40. num. 16. & 18. cum ſsequent.
    • Verba adulatoria directa ad honoratum, diſspoſsitionem non inducunt, niſsi concurrat fauor libertatis, aut piæ cauſsæ; ibidem, num. 18.
    • Ex ipſsis tamen coniectura, atque interpretatio voluntatis deducitur, quando ad grauatum diriguntur, eodem cap. 40. num. 19.
    • p. [724]
      Verba prolata per modum conſsilij non diſsponunt neque inducunt neceſsſsitatem, ibidem, numero 22.
    • Ex verbis generalibus, ſsiue generaliter prolatis à teſstatore, voluntatis eiuſsdem interpretationem, atque coniecturam ſsumi iuridicè, ſsic etiam ex verbis vniuerſsalibus: cap. 41. per totum.
    • Et ibidem latè de vi, & effectu verborum generalium, & vniuerſsalium; & quemadmodum generaliter, aut vniuerſsalium accipiantur; quando etiam reſstringantur; & latè de omnibus ad propoſsitum pertinentibus.
    • Et ad ea, de quibus ille, qui diſspoſsitionem fecit, diſsponere potuit: ibid. num. 81.
    • Verbum denotans genus, & quod etiam ſsolet communicari, aut participari vni ſspeciei, & ſsic quod recipitur in genere, & in ſspecie, ſsi in vltima voluntate, vel in alia diſspoſsitione adiiciatur, in materia odioſsa ſsumitur interpretatio ſspecifica, non autem generica, & ſsic potius in ſspecie, quam in genere; ſsi autem materia fauorabilis eſsſset, in genere accipiendum eſst; eodem capit. 41. numero 82.
    • Quod ſsi verbum in ſspecie ſsumi non poteſst, ſsumitur in genere, etiam in materia odioſsa, ibid. n. 83.
    • Vel in aliis caſsibus, de quibus vſsque ad numerum 92.
    • Verba contractus interpretantur contra eum, qui in illis ſse fundat.
    • Et contra ſstipulatorem, qui potuit legem apertiùs dicere.
    • Et contra eum, cuius cauſsa, & ad cuius commodum conceptum fuit pactum, cap. 42. n. 28.
    • Verba quouis modo, & quomodocunque, ſsunt vniuerſsalia, & omnia comprehendunt; ſsimilia inquam, & diſsſsimilia, æqualia, & maiora expreſsſsis, ibid. num. 34.
    • Verbum, quacunque, geminatum & vniuerſsale, includit etiam caſsus, qui non venirent ſsub ſsimplici diſspoſsitione, & etiam improprios, & maiores expreſsſsis. ibidem, n. 35.
    • Nam cum verba illa, alia cauſsa, ad diuerſsas ab expreſsſsis referantur, ſsine dubio iuncta cum verbo, quacunque, omnes alias diuerſsas, & maiores includere debet, eod. cap. 42. n. 36.
    • Quod ſsi aliter diceretur, impropriaretur natura dictorum verborum, & verba illa, alia quacunque cauſsa, eſsſsent penitus fruſstratoria, & ſsuperflua, quod dicendum non eſst; ibid. num. 37.
    • Verba reciprocæ liberationis generalia, generaliter ſsunt intelligenda, ibid. num. 38.
    • Ex verbis limitatis, ſsiue limitatè, & reſstrictè appoſsitis, voluntatis coniecturam deduci, atque interpretationem iuridicam fieri, cap. 45. num. 1. & ſsequent.
    • Vbi, quod id procedit in fideicommiſsſsis, in ſsubſstitutionibus, in legatis, & aliis diſspoſsitionibus quicuſscunque, ibid.
    • Verba poſsita ad demonſstrandum, & non ad diſsponendum, non inducunt limitationem; nec reſstringunt, ſsi aliter conſstat de demonſstrato; ibidem, num. 53.
    • Verba enunciatiua, an, & quando probent, aut diſspoſsitionem inducant, vel non, in omni actu, materia, & diſspoſsitione; & quando enunciatiua, quando etiam diſspoſsitiua dicantur, & de omnibus ad propoſsitum pertinentibus; vide latè, cap. 46 per totum.
    • Ex verbis præſsentis, vel futuri temporis, & tempore etiam teſstamenti, aut factæ diſspoſsitionis, atque ex tempore in quod diſspoſsitio confertur, ſsumitur efficax & vrgens coniectura ad vltimam quamcunque voluntatem interpretandam capit. 49. num. 1.
    • Verba, & diſspoſsitionem temporis præſsentis, legata etiam non includere futura, ſsed intelligi iuxta tempus facti teſstamenti, multis exemplis Interpretes demonſstrare, quorum nonnulla commemorantur, ibid. num. 9.
    • Verba teſstamenti ex veriſsimili voluntate trahuntur ad futurum tempus, etſsi eſsſsent præſsentis temporis, ibidem, num. 12.
    • Verbum ambiguum in teſstamentis, & vltimis voluntatibus cùm reperitur, de tempore futuro intelligitur, ibid. num. 14.
    • Verba præſsentis temporis collectiua, quomodo extendantur ad futurum? quod exornatur; & de verbis quoque indefinitis, ſseu generalibus agitur; ibid. num. 19.
    • Voluntas teſstatoris ex contextu verborum omnium ſsimul totius teſstamenti, aut diſspoſsitionis ſsumitur; efficáxque coniectura, & interpretatio deducitur, cap. 50. num. 1.
    • Idcirco non vnam tantum clauſsulam teſstamenti, aut diſspoſsitionis; ſsed omnes debemus attentè perſspicere, ibid. num. 2.
    • Nam ex vnis clariùs, quàm ex aliis colligitur teſstatoris mens, & voluntas: ibidem, num. 3.
    • Atque ex vicinis verbis, ſseu clauſsulis, aut ſscripturis vicinis, verbum ambiguum declaratur; ibidem, num. 4.
    • Et ſsic ab iis, quæ præcedunt, & quæ ſsequuntur; præcedentia namque, & ſsequentia præbent coniecturam, eod. cap. 50. num. 5.
    • A verbis coniectura ſsumpta præcedentibus, diuerſsa eſst ab ea, quæ ex ſsequentibus ſsumitur, ibidem, num. 6.
    • Et ſsic duæ ſsunt ſseparatæ coniecturæ, eſst à verbis præcedentibus, alia verò à ſsequentibus.
    • Licèt eas malè noſstri vnà miſsceant; ſsed alij rectè ſseparant, vt hic adnotatur, ibid. num. 7.
    • Verba ſsequentia, quamuis ſsint generalia, debent intelligi cum qualitate, aut iuxta rationem, naturámve præcedentium, ibid. n. 10.
    • Si verbum multiplicem habeat ſsenſsum, & intellectum, debet intelligi ſsecundum eam ſsignificationem, ſsecundum quam reperitur in alia parte teſstamenti, eod. cap. 50 num. 20.
    • Et verbum æquiuocum prolatum in vna parte diſspoſsitionis, intelligitur eodem modo in alia parte, ibid. num. 21.
    • Ex verbis geminatis, ſsiue multiplicatis, à teſstatore prolatis, colligitur eius mens, intentio, & voluntas, atque vehementior, & plenior interpretatio, & coniectura deducitur, c. 52. n. 1.
    • Verba geminata efficacem, & magis efficacem, voluntatem demonſstrant, & quamplurimos effectus producunt, de quibus, & de materia, vide latè dicto capite 52. per tot.
    • Verba derogatoria teſstamenti, & alterius piſpoſitionisdispositionis cuiuslibet in teſstamento appoſsita, non obeſsſse donationi inter viuos poſstmodum confectæ, nec inducere neceſsſsitatem repetendi verba derogatoria in eo prolata, ſsiue ſspecificam de illis mentionem faciendi, cap. 53. n. 33.
    • Ex verbis demonſstratiuè, ſsiue, exemplificatiuè, (vt aiunt) prolatis, voluntatis atque intentionis teſstatoris coniectura, & interpretatio ſsumitur, cap. 54. num. 1.
    • Verba demonſstratiua, quæ dicantur, ibid. n. 2.
    • Verba diſspoſsitiua, & taxatiua, quæ dicantur, numer. 5.
    • Verba in dubio intelliguntur, atque præſsumuntur appoſsita demonſstratiuè magis, aut declaratiuè, |
      p. [725]
      quàm diſspoſsitiuè, aut reſstrictiuè, vel limitatiuè, ibidem, numer. 6.
    • Verbum qualitatem aliquam ſsignificans, ſsi adijciatur verbo diſspoſsitiuo, quod ſstet demonſstratiuè; ſsi executiuo, diſspoſsitiuè, & reſstrictiuè, ex ſsententia Bartoli, quæ hic expenditur, eod. cap. 54. numero 8.
    • Verba hæc, quæ ad præſsens eſst grauida, in inſstitutione poſsthumi, ſstant demonſstratiue, & non reſstrictiuè, provt hic adnotatur, ibid. num. 9.
    • Ex ibidem explicatur, remiſsſsiuè materia, l. placet. ff. de liber. & poſsthu.
    • Ex verbis conditionalibus, ſsiue conditionaliter prolatis, voluntatis & intentionis teſstatoris coniectura deſsumi atque interpretatio fieri valet in caſsu dubio.
    • Diſspoſsitiua namque declarantur, atque interpretantur à conditionalibus: ſsicut ècontra conditionalia, à diſspoſsitiuis, cap. 55. num. 1. & infra. num. 19.
    • Conditionalia verba, ſsiue conditionaliter prolata, etiam in teſstamentis, & vltimis voluntatibus, non operantur effectum diſspoſsitiuum, ſsiue non diſsponunt, ibidem num. 15.
    • Et ideo nec fideicommiſsſsum inducunt, ſsed nudi potius facti reputantur. ibid.
    • Verba conditionalia diſsponunt, quando prolata ſsunt ab habente authoritatem diſsponendi, & creditur proferentem ita voluiſsſse, ibid. num. 20.
    • Ex verbis quoque ſsub modo relictis, aut modificatiuè prolatis, voluntatis teſstatoris coniectura colligitur, & interpretatio fit ſsæpiſsſsimè.
    • Et ſsuperiora diſspoſsitionis declarantur, determinantur, & modificantur, ibid. num. 28.
    • Verba infinitiui, & ſsubiunctiui modi, qualiter interpretanda, & an præſstent coniecturam ad interpretationem teſstamentorum, & vltimæ cuiuſslibet diſspoſsitionis, cap. 58. num. 31.
    • Verba diſstributiua qualiter interpretari debeant; remiſsſsiué, ibid. num. 32.
    • Verborum teſstatoris interpretationem variari, ſsecundum varietatem temporis, cap. 59. num. 3.
    • Verbum quodcunque ratione adiuncti recipit limitationem, & extenſsionem, & declarationem, & naturam ſsuam mutat, cap. 61. num. 4.
    • Vinculum, ſsiue maioratus, ſsi ſsemel inſstituatur irreuocabiliter, non poteſst reuocari de conſsenſsu primi vocati in præiudicium aliorum, capite 5. numer. 23.
    • Pro virginibus dotandis quæ relinquuntur, non poſsſsunt in alium vſsum; quantumcunque pium, etiam vt ingrediantur Religionem conuerti, capite 22. numero 83.
    • Vita hominis durare præſsumitur ſsecundum vulgares regulas vſsque ad centum annos; ſsecundùm veritatem contrà, vt infra. num. 41. vbi l. finalis, C. de Sacroſsanct. Eccleſs. exornatur remiſsſsiuè, capit. 13. numero 8.
    • Vitam cuiuſslibet hominis cenſseri vſsque ad centum annos; communem illam traditionem, de qua ſsuprà. num. 8. falſsam eſsſse, vt hic adnotatur, ibidem numero 41.
    • Voluntas quid, & quid vltima voluntas, cap. 2. nu. 3. per totum num. vbi & quare vltima dicatur.
    • Voluntas noſstra, aut eſst concepta, aut prolata, aut ſscripta; cap. 3. num. 1.
    • Concepta imperfecta eſst; prolata autem, vel ſscripta perfecta: ibidem num. 2.
    • Et in dubio perfecta præſsumitur. ibid. num. 3.
    • Voluntatum vltimarum ſspecies quamplures ab Interpretibus conſstitui, vt hic adnotatur, ibid. nu. 4.
    • Vltima voluntas ex crebriori & veriori ſsententia in quatuor ſspecies diſstinguitur, teſstamentum ſscilicet, codicillum, donationem cauſsa mortis, & epiſstolam; ibidem, num. 5.
    • Vltimam voluntatem, & diſspoſsitionem quamcunque, ita demum coniectura adiuuandam, atque interpretatione, fauorabili conſseruandam, ſsi in diſsponente voluntas, & poteſstas ſsimul fuerit: cap. 5. num. 1.
    • Si etiam iuris forma & ſsolemnitas ab eo ſseruetur:
    • Neque enim ſsufficit teſstatorem aliquid voluiſsſse, niſsi id potuerit.
    • Niſsi etiam debitis, & à iure probatis modis, & iuxta formam actum conficiat, ibidem.
    • Sicut è contra non ſsufficit, teſstatorem aliquid facere potuiſsſse, niſsi id eum voluiſsſse, atque expreſsſsim, vel tacitè (manifeſstè tamen) diſspoſsuiſsſse apparuerit.
    • Imo neque voluiſsſse, neque etiam potuiſsſse ſsufficit, ſsi legis præcepto aut diſspoſsitioni non paruerit, legisvè ipſsius formam, aut ſsolemnitatem omiſserit, ibidem, num. 2.
    • Sic quamuis voluntas teſstatoris dominetur, & totum faciat in teſstamentis, & ideo præcipuè ſspectetur, atque obſseruetur;
    • Aliquando non valet: & de effectu poteſstatis, vel tranſsgreſsſsionis diſspoſsitionis, aut præcepti legis, vt hic obſseruatur, ibid. num. 3.
    • Et ſsibi teſstator imputet, qui legem contempſsit, quam obſseruare debebat, ibidem, num. 4.
    • Cum voluntas inanis ſsit, cum qua non concurrit iuris potentia, eodem cap. 5. num. 5.
    • Diſspoſsitio quantumuis generalis debet intelligi de his, quæ ſsunt in poteſstate diſsponentis, cùm ſsic commodè accipi poteſst, ibidem num. 6.
    • Actum omnem humanum voluntate, & poteſstate, & ſsolemnitate confici & perfici: quod exornatur & latius declaratur. cap. 5. ex num. 9. cum ſseq.
    • Voluntas teſstatoris attenditur, quando illa ex verbis teſstamenti, atque diſspoſsitionis in eo percipitur. capite 6. num. 16.
    • Voluntatis noſstræ teſstimonium nullum maius eſst, quàm qualitas inſspecta verborum, ibid. num. 30.
    • Voluntas hominis conſsiſstit in verbis, ſsicut facies in ſspeculo, ibidem num. 32.
    • Voluntas teſstatoris debet intelligi, vt verba ſsonant, ibidem num. 49.
    • Et iuxta ipſsa interpretatio fieri, ibidem, num. 50.
    • Voluntatem teſstatoris in vltimis voluntatibus prædominari in omnibus, & tanquam reginam primum locum obtinere, & ideo præcipuè ſspectandam, atque obſseruandam ad vnguem, & totum facere.
    • Nec circunueniri debere, nec nimia verborum ſsubtilitate ſsubuerti.
    • Sed potius inquirendum eſsſse ante omnia, quid teſstator ſsenſserit, demonſstrare ſseu ſsignificare voluerit.
    • Provt hic adnotatur, & vulgatum illud axioma voluntatis præcipuè obſseruandæ, & primum locum obtinenti, exornatum, atque comprobatum quamplurimis, remiſsſsiuè, cap. 8. num. 1.
    • Voluntatem teſstatoris ad vnguem obſseruandam, & prædominari, & totum facere, non ſsolum expreſsſsam, ſsed etiam tacitam; ibid. num. 2.
    • Modo expreſsſsis in teſstamento, ſsiue ex legitimis coniecturis voluntas tacita colligatur ibidem numero 3.
    • Teſstatori permiſsſsa cenſsetur diſspoſsitio de omnibus; quæ expreſsſse prohibita non reperiuntur; & quoniam ſsua diſspoſsitio eſst de genere permiſsſsorum, ad cap. 8. num. 4.
    • Teſstatoris voluntatem & diſspoſsitionem ita interpretari ſsemper debere, vt quantum poterat diſspo|
      p. [726]
      nere, tantum voluiſsſse, ac diſspoſsuiſsſse dicatur, ibid. num. 5.
    • Voluntatem teſstatoris aliquibus in caſsibus non ſseruandam, remiſsſsiuè, ibidem, n. 6.
    • Voluntatem teſstatoris in fideicommiſsſsis magis ſspectari, quàm verba; & prædominari, ac totum facere, etiam ſsi verba deficiant; & ita ex ſsolis coniecturis induci, licèt ex verbis non conſstent, ex ſsententia quorundam. Contra verò ex ſsententia aliorum; de quibus, & accurata articuli reſsolutione, vide omnino cap. 8.
    • Voluntatem teſstatoris in fideicommiſsſsis magis ſspectari, quàm verba; & prædominari, ac totum facere, etiam ſsi verba deficiant.
    • Et ita ex ſsolis coniecturis induci fideicommiſsſsa, ſsimplicia etiam, & perpetua, licet ex verbis non conſstent & quomodocunque appareat de voluntate, cap. 9. num. 22.
    • Et id ipſsum in maioratibus ita pariter ſsicut in fideicommiſsſsis ſstatuiſsſse permultos iuris Interpretes, vt hic adnotatur, ibid. n. 22.
    • Voluntas teſstantis, quod voluerit maioratum inſstituere, comprehenditur ex his, quæ dixit ante teſstamentum, ibid. numero 56.
    • Voluntas teſstatoris obſscura, ex aliis in teſstamento expreſsſsis declaratur, ibid. n. 58.
    • Voluntas teſstatoris ambigua, ex vicinis ſscripturis, hoc eſst ex his, quæ præcedunt, & quæ ſsequuntur, declarari debet; ibid. num. 61.
    • Voluntas quæ non tranſsit in diſspoſsitionem, attenditur, ſsi ex coniecturis legitimis de ea conſstet, ibid. numero 79.
    • Voluntatem teſstatoris dubiam, vel obſscuram, ſsiue ambiguam, ex variis rerum circunſstantiis interpretationem ſsemper iuuandam, cùm neceſsſse fuerit: capite 10. num. 1. & ſseq.
    • A verbis teſstatoris non aliter recedendum, quàm ſsi manifeſstum ſsit teſstatorem aliud ſsenſsiſsſse.
    • Et ibid. l. non aliter, & l. ille aut ille, §. cum in verbis, ff. de legatis, 3. exornatæ nonnullis, ex n. 10.
    • Voluntas teſstatoris poteſst allegari ad addendum, modò verba ſsecundum aliquam ſsignificationem propriam, vel impropriam, ſseruire poſsſsint, aut conuenire; ibidem n. 32.
    • Voluntas teſstatoris poteſst allegari ad detrahendum verbis, vt tantum verba ſsignificent, & fieri poteſst per legitimas probationes: ibid. n. 31.
    • Teſstatoris ſsolam ſsententiam, aut voluntatem non eſsſse idoneam, neque efficacem ad producendum aliquem effectum, diſspoſsitiuè, niſsi vltra teſstator proceſsſsiſsſset ad diſspoſsitionem faciendam, c. 11. n. 1.
    • Et conſsequenter teſstatoris voluntatem non attendi, nec alicuius effectus reputari, quæ non tranſsiuit in diſspoſsitionem, ibid. n. 2. & exornatur, latiùſsque explicatur, vſsque ad num. 21.
    • Voluntas, & intentio concedentis debet inſspici in conceſsſsione emphyteuſsis, ſsicut & in cæteris contractibus. c. 13. n. 3.
    • Teſstatoris voluntas, vel ex verbis conſstat, vel ex coniecturis; cap. 17. n. 3.
    • Et ſsufficit quòd ſsit declarata ex coniecturis, ib. n. 4.
    • Velle enim aliquid dicitur ille, cuius voluntas colligitur ex coniecturis, & præſsumptionibus, ibid. numero 5.
    • Et huiuſsmodi voluntas teſstatoris coniecturata, ſsiue præſsumpta, ita operatur, ac ſsi verbis expreſsſsa fuiſsſset; ibid. numer. 6.
    • Dicitur enim expreſsſsa, quæ ex coniecturis colligitur & per eam euidenter conſstare de intentione teſstatoris, & ſsi verbis expreſsſsa non fuerit, ibid. n. 7.
    • Et ſsic debet ſseruari, ſsicut voluntas verbis expreſsſsa, ibid. n. 8.
    • Immo & ſspecialiter prouiſsum dicitur, quod ex mente, aut intentione diſsponentis apparet per coniecturas, eodem cap. 17. n. 9.
    • Scriptum etiam illud cenſsetur, quod ex coniecturis, & præſsumptionibus colligitur, ibid. n. 10.
    • Et propter vim coniecturarum recedimus à præſsumptione inducta à legali diſspoſsitione; ſsiue legis præſsumptio non attenditur in ſsubſstitutionibus, vbi conſstat de contraria mente teſstatoris, ſsaltem ex coniecturis; eod. cap. 17. n. 11.
    • Ac denique coniecturæ plurimùm poſsſsunt, & fortiter euincunt; in perſscrutanda teſstatoris vltima voluntate, ibid. n. 12. quod exornatur vſsque ad num. 17.
    • Voluntatis teſstatoris interpretatio plena periculi eſst, & perſsæpè in illius cognitione errare ſsolemus, capit. 18. num. 24.
    • Ambulare enim dicimur in tenebris, cum agimus de interpretanda mente teſstatoris, cum quo loquuti non ſsumus, & qui non poteſst modò mentem ſsuam aperire, ibid. n. 25.
    • Nec de mente hominis nullum certum teſstimonium eſst, quia ſsoli Deo nota eſst; ibid. n. 26.
    • Ideo magis inhærendum eſst verbis certis, quam menti imaginariæ, ibid. num. 27.
    • Ad probandam voluntatem teſstatoris contrariam primæ directæ, & vniuerſsali diſspoſsitioni, idem teſstium numerus requiritur, qui ad ipſsam expreſsſsam diſspoſsitionem neceſsſsarius eſst: c. 19. n. 22.
    • Quemadmodum in teſstamento reuocando, eadem ſsolemnitas exigitur, quæ in eo conficiendo deſsideratur, ibid. n. 23.
    • Ad probandam teſstatoris voluntatem per coniecturas, & coniecturas ipſsas (quibus quis innititur) probandas, ſsolemnis requiritur numerus teſstium, qui ad probandum ipſsum teſstamentum requiritur; intelligendo prout ſstatim dicitur: ibidem. num. 24.
    • Voluntas teſstatoris per coniecturas probanda, vel coniecturæ ipſsæ ex quibus voluntas ipſsa reſsultat, quare probari debeant per ſsolemnem numerum teſstium ad probationem vltimæ voluntatis requiſsitum, eod. cap. 19. n. 26.
    • De probanda teſstatoris voluntate, non diſspoſsitiua, ſsed declaratoria, cùm agitur, duo tantùm teſstes ſsufficiunt: ibid. n. 28. & 29. etiam inhabiles, & ſsingulares, imo & vnus ſsolus teſstis ſsufficit, ibid. num. 44. & ſseq.
    • De voluntate, & diſspoſsitione teſstatoris, vbicunque quæſstio non eſst, nec agitur de ea probanda, ſsed duntaxat de probanda aliqua qualitate, ſsiue circunſstantia extrinſseca, etiam ſsi ſsit ſsubſstantialibus, pro validitate diſspoſsitionis, duo teſstes ad eius probationem ſsufficiunt, cap. 20. n. 1.
    • Idque generaliter procedit in omnibus qualitatibus, ac circumſstantiis extrinſsecis, ex ſsententia communi, ibid. n. 2.
    • Voluntatis imperfectæ defectus, dicitur defectus à lege naturali procedens, in quo leges non diſspenſsant, cap. 21. num. 32.
    • Voluntatis imperfectio in dubio non præſsumitur, ibid. n. 46.
    • Idque magis, & magis coadiuuatur, quando Notarius, qui teſstamentum ipſsum conſscripſsit, adieciſsſset clauſsulam illam, actum, &c. ibid. n. 47.
    • Voluntas expreſsſsa facit ceſsſsare tacitam, quæ colligitur ex coniecturis per legis interpretationem, c. 23. n. 2.
    • Facit etiam ceſsſsare diſspoſsitionem legis, ac præſsertim coniecturalem, diſspoſsitio teſstatoris expreſsſsa, ibidem, num. 3.
    • Voluntas teſstatoris in teſstamentis totum facit; & |
      p. [727]
      in primis ſseruari debet; ea etenim, tanquam regina primum locum obtinet, & in omnibus dominatur, cap. 25. num. 2.
    • Et tanquam lex obſseruanda eſst modis omnibus, ib. num. 3.
    • Nam facit, vt quod ſscriptum eſst in teſstamento valeat, ibid. num. 4.
    • De voluntatis declaratione cum agitur, quia actus eſst iam in eſsſse productus, voluntas probatur per duos teſstes.
    • Si verò agatur non de declaranda voluntate iam inducta, ſsed de probanda voluntate inducenda, & de cuius ſsubſstantia non apparet, iidem teſstes neceſsſsarij ſsunt, qui in ipſsa diſspoſsitione interuenerunt, nec duo ſsufficiunt, ibid. num. 25.
    • Voluntas non modò ex verbis colligitur, ſsed etiam ex conatu, ſsignis, nutu, vel ſsono vocis confuſsæ percipitur, cap. 27. n. 33.
    • Voluntas affirmatiua, caput versùs pectus inclinando, deducitur ibidem, num. 34.
    • Voluntas ſsignis demonſstrata, expreſsſsa dicitur, ibid. num. 35.
    • Voluntas teſstatoris ſsono etiam tubæ, vel cornu demonſstratur, & percipitur, ibid. num. 36.
    • Voluntas & conſsenſsus percuſsſsione etiam palmarum probatur, ibid. num. 37.
    • Et inde infertur ad legatum à marito vxori factum, quo maritus ipſse vxoris manum adſstrinxit, ibid. num. 38.
    • Voluntas percipitur etiam ex voce aliquantulum confuſsa, vt ſsi interrogatus aliquis, an Titio leget, vel an filium ſsuum talem melioret, reſspondeat, an alium? cur non? & ſsimilia verba, ibid. num. 39.
    • Ex ſsententia Authoris caute procedendum, in omnibus predictis caſsibus, ne fraus facilè committatur, & vt ſsigna omnia ſsatis certa, & dilucida videantur; ibid. num. 40.
    • Voluntates vltimæ ſstrictè interpretandæ non ſsunt, cap. 32. nu. 2.
    • Sed potius extenſsiuam, quàm reſstrictiuam interpretationem recipiunt, ibid. num. 3.
    • Voluntatis mutatio, an, & quando præſsumatur, vide capite 37. per totum. Et littera M. ſsupra verbo, Mutatio.
    • Vltima quæque voluntas, ſsicut & diſspoſsitio alia quæcunque coniecturatur, atque interpretatur ex tempore, & ſsecundum tempus, in quod confertur; cap. 49. num. 21.
    • Et facta vno tempore, & quoad ſsui effectum in aliud collata, iudicatur ſsecundum tempus, in quod dirigitur; neque tempus quo fit ipſsa diſspoſsitio attenditur, ibid. num. 22.
    • Vnde quoad validitatem ipſsius, tempus, in quod confertur, inſspicitur.
    • Quod procedit, quando ſsubſstantia actus confertur, in tempus prohibitum, ſsecus verò ſsi executio ſsola, vt inferiús num. 27. ibid. num. 23.
    • Voluntas teſstatoris, quantumcunque firma, & expreſsſsa, ex cauſsa poſstea ſsuperueniente, aut emergente, infringi & alterari, ſsiue mutari, & non ſseruari poteſst; quoties veriſsimile ſsit, quod teſstator ita voluiſsſset, aut expreſsſsiſsſset, ſsi talem cauſsam ſsciuiſsſset; eàmve cogitaſsſset, cap. 59. n. 1.
    • Idcirco recedi poteſst à voluntate teſstatoris ex cauſsa, quæ poſst eius mortem emergat, ibid. num. 2.
    • Commutatio voluntatis teſstatoris fieri poteſst ex mutatione ſstatus rerum, & qualiter, & per quem facienda, ibid. num. 38. & vide litt. C. verbo Commutatio, vbi de materia Clement. quia contingit, de religioſsis domibus, & Trident. Seſsſs. 22. cap. 6.
    • Voluntas teſstatoris colligitur ex vſsu loquendi intelligendi, & vtendi, cap. 62. num. 8.
    • Voluntas teſstatoris in primis ſseruari debet, ea enim tanquam regina primum locum tenet, in omnibus dominatur, & totum facit. capit. 64. num. 3.
    • Et tanquam lex modis omnibus adimpleri debet, ibid. num. 4.
    • Voluntas teſstatoris ita demum ſseruari debet, ſsi ſsit legitima, & iuri conſsona; ſsecus verò ſsi legibus ſsit interdicta, cap. 64. num. 55.
    • Voluntas teſstatoris non omnis, nec ſsemper eſst ſsequenda per filium, ſsed potius non ſseruanda, quando eſst circa ea, in quibus diſsponere non poteſst; aut contra leges vniuerſsales; vel contra bonos mores, ibid. num. 56.
    • Vocati nomine collectiuo poſst aliquem, pro rata, & in viriles & æquales partes ſsuccedunt, cap. 5. num. 20.
    • Vocationes factæ certarum perſsonarum ad certa bona, perſsonales, & non reales dicuntur, cap. 9. num. 18.
    • Vox eſst inſstrumentum voluntatis, & intellectus rationis; cap. 6. n. 34.
    • Tubáque cordis eſst lingua loquentis, hinc adagium, & exempla Socratis, & Diogenis, ibidem, numero 35.
    • Vſsus teſstatoris attenditur, cap. 62. n. 7.
    • Vtile per inutile non vitiatur in ſseparabilibus, ac maximè in teſstamentis, c. 13. num. 13.
    • Vtilitatem ſsuam procurans, non præſsumitur facere, vt alij noceat, etiam ſsi in conſsequentiam inferatur damnum tertio, cap. 22. n. 108.
    • Vtile per inutile non vitiatur in teſstamentis, ſsed diſspoſsitio teſstatoris firma remanet in eo, in quo ipſse diſsponere potuit; cap. 64. num. 24. & ſseq.
    • Subſstitutio vtiliter, & ſsecundum formam legis facta, non debet per inutilem vitiari, ibidem, numero 25.
    • Vtile per inutile non vitiatur in his, quæ ſseparationem recipiunt: quod exornatur, ibidem, numero 26.
    • In indiuiduis, & in his, quæ commodam diuiſsionem recipere non poſsſsunt, vtile per inutile vitiatur, ib. num. 27.
    • Vxori donata mariti contemplatione, marito acquiruntur, eíque, vel hæredibus eius ſsoluto matrimonio ſsunt reſstituenda, cap. 5. n. 29.
    • Vxor marito mortuo, an, & qualiter bona eius pro dote retinere poſsſsit, cap. 37. n. 36.
    • Et an pro legatis & aliis vltra dotem, ibid.
FINIS.
Loading...