VALET ſsane commemoratio difficultatũdifficultatum, quæ in diſsſseminando verbo Dei occurrũr, ſsi prudenter adhibeatur, non parum, vt quorundam iuuenilis quidam ardor temperetur, ac refrænetur audacia, quam rectiſssime Ariſstoteles dixit pericula vt ignota citius aggredi, ita tentata celerius fugere. Fortes enim milites poſstulant bella Domini exercituum, non audaces & temerarios, qui more Ephraim inter ſsuos ocioſse intendentes, ac mittentes arcum, in die prælij conuerſsi ſsunt. Est verò prudentis & fortis viri, pericula, difficultates omnes, rerumq́ue incertos exi|tus ſsecum ante meditari, non vt magnitudine la boris territus, ſspem abijciat victoriæ, ſsed quò & paratior, inſstructiorq; accedat ad rem, & dubiam ſsortem, ſsi ſsecus cedat, minus iniquè ferat. Ita certè videmus Moſsem ſsuas metientem vires detrectaſsſse cum Pharaone congreſsſsum, Hieremiam prophetandi prouinciam deprecatum eſsſse, Saulem cum adhuc Deiſspiritu regeretur, ob regnum delatum latitaſste: quos tamen omnes cæteroſsq; homines Dei & ſsi rei magnitudo probè perſspecta terrebat; tamen Dei omnipotentis ampliusre creauit, & confirmauit autoritas. Illud enim veriſssimè à quodam noſstro fratre diu multumq́;multumque in hoc negotio Indorum exercitato dictum etiam ipſse experiri iam mihi videor, Inter omnes virtutes ad functionem eam neceſsſsarias caput eſsſse humilitatem. Hæc neq́;neque magnaſsapit, neq́;neque ſsibi pollicetur illuſstria, neq́;neque labore vnquam frangitur, neq́; verò fructus etiam tenues dedignatur: ſsed quiduis per eam efficiat Dominus, id gratum pro magno habet. Verè humilibus dat gratiãgratiam Deus, atq; his adminiſstris, fortia ſsæculi & præclara cõfundit. Ac mihi quidem humilitatis maximè inopia in cauſsa eſsſse videtur, penuriam vt fructuũ videamus, & cùm multum fortaſssis ſseminauerimus, metamus perparum, quia iuxta Prophetæ ſsermonem, Vnuſquiſq;Vnusquisque in domum noſstram fe ſstinamus, & domum Domini non curamus, id eſst auidius noſstram quàm Dei gloriam quærimus. Sed venio ad rem. Indorum veram conuerſsionem ad Fidem perdifficilem eſsſse dicunt. Est | ſsané. At illud non oſscitanter cogitare oportet, ſsemper Fidei prædicationem fuiſsſse difficillimam, & fructificationem Euangelij laborioſsiorem longe exiſstimatione noſstra. Vt enim omittam dicere, quanta præceſsſserint, quanta conſsecuta ſsunt, quæ ſsemen Dei ne ſsuſsciperetur, vrgerent, ne ſsuſsceptum matureſsceret, impeditent, profectô generalis ratio doctrinæ Chriſstianæ ſsatis per ſse ipſsam verticem formidabilem monſstrat. Etenim ratione omni ſsuperiora docet, nec probat: mores ab omni cu piditate, & gloria alienos inſstituit, vitijs omnibus funditus enerſsis, quibus eſst humana natura pleniſssima, & diuturna cõſuetudineconſuetudine offirmatiſssima. Præmia pollicetur, quæ non videntur, ea, quȩ videntur, contemnere iubet: ſsenſsum hominis ad ea transfert, quæ ſsentiri nequeunt: vitam non huma nam hominesagere vult. Quis igitur facile ac fuaue putet, belluas in Angelos transformare, idq́ue voluntate ipſsorum adnitente, quibus vis iſsta affertur? Verè opus hoc non hominis, nõnon alterius cuiuſsquam, quam Dei vnins. Ipſse ſsibi proprium vult. Hoc eſst opus Dei, inquit, vt credatis in eũeum. Et, Nemo venit ad me, niſsi quem Pater traxerit. Et, Dei donum eſst, nonex vobis, ne quis glorietur. Quòd ſsi in ipſsum Fidei noſstræ autorem, & conſsummatorem Ieſsum, oculos conuertamus, eſst omnino aliquid, quod nosmagnopere conſsolari, & erudire poſssit, vt obſstruatur omne os, & ſsubditus fiat Deo omnis ſspiritus. Quis enim æternæ ſsapientiæ celſsitu|dinem cogitans, miraculorum potentiam, benignitatis viſstera, cum ad homines docendos, & alliciendosſse inclinaret, non pro certò ſsibi perſsuaderet, vel vna illius concione mortales omnes fuiſsſse flectendos, vt tantum Prȩdicatorem in numerabili multitudine certatim orbis vniuerſsus ſsequeretur? At vide, quàm res euenerit ſsecus. Diu Euangelizauit, ſsummo conatu, magna diligentia, adhibitis ſsignis ingentibus, quæ nemo aliàs fecit, vita innocentiſssima, conuerſsatione ſsua uiſssima, autoritate diuina, quid egit? quid conſsecutus eſst? Si conſsilia æterna ſsuſspicias, pluſsquam intelligi poſssit. At ſsi hominum gratitudinem & obſsequium conſsideres, horror eſst dicere. In exiguo populo, eoque per plus mille annos inſstructo legis, & Prophetarum oraculis, vix paucos diſscipulos habuit, eoſsque neq́ue præcipuos, neque conſstantes: plurimos aduerſsarios, innumerabiles obtrectatores, qui de malis verterentur in peſssimos. Et indignetur homuncio non ſsibi latas ſsegetes ſsurgere ad primum ſseminis iactum? fruſstratum ſse conqueratur, ſsi ad prædicationem ſsuam non cernat hominum millia datis manibus ſsterni? Ioannes Baptiſsta ipſsa hominum qui Chriſstum ſsequerentur, paucitate commotus, dixit ad ſsuos. Qui de cœlo venit ſsuper omnes eſst: & quod vidit & audiuit, hoc teſstatur, & teſstimonium eius nemo accipit. Nam pro doctoris dignitate, tam exiguus diſscipulorum numerus quaſsi nemo Ioanni merito videbatur. | Audiamus verò ipſsum ducem & ApoſtolũApoſtolum confeſssionis noſstræ piè cum patre ſsuo æterno expoſstulantem. Etrego dixi, In vacuum laborani, ſsine cauſsa & vanè fortitudinẽ meam conſsumpfi. Nõ ne labores tot & tantos prædicandi, pernoctandi, vicos & caſstella circumeundi, clamandi, nauigandi, curandi ægrotos, diuina & mirabilia patrã di, vacuos & infructuoſsospenè dicas, ſsi paucitatem Chriſsti diſscipulorum ſspectes, cateruas inimicorum, & peruicaciam? Nonne fruſsta tantum ro bur, fruſstra illam fortitudinem conſsumptam putes, ſsi morientem videas, confixum in domo eorum, qui diligebant eum: à ſsuis partim deſsertum, partim proditum, ab alienis inſsatiabili crudelita te vexatum, cælum, in crucem actum? Sed quam rationem init ſsapiens Magiſster? quomodo ſse confirmat, & conſsolatur? Ergo, inquit, iudicium meũ cum Domino, & opus meum cum Deo meo. Id eſst, non amplius homines curo, non reſspicio ad relatam ab hominibus gratiam: ſsed Deum meũ attendo, illius iudicis æquitatem ſscio; opus meũ illi impendo:ſspem meam apud illum colloco, illius gratia cuncta libens & facio, & ſsubeo, diſspẽ diapro compendijs ducens: Hic animus erat, hȩc mens ſsaluatoris noſstri Dei. Huc deberemus aduertere animum, quicumq;quicumque opus Domini facimus, & operarij inconfuſsibiles haberi cupimus. Non noſstrum, ſsed Dei negotium agimus, curam ipſsi omnẽomnem lætè ac promptè laborantes, atq;atque rei exitum relinquamus. Qui hac humilitate veriſssima, hac ſsynceriſssima charitate opus. Dei tractat, | etſsi videtur interdum ſsine fructu laborare, tamẽ audit ſstatim diuinum reſsponſsum. Et nunc dicit Dominus formans me ex vtero ſseruum ſsibi, vt reducam Iacob ad eum, & Iſstaelnon congregabitur, & glorificatus eſst in oculis DñiDomini, & Deus meus factus eſst fortitudo mea, Et dixit, Parum eſst, vt ſsis mihi ſseruus ad ſsuſscitandas tribus Iacob, & fœces Iſsrael conuertendas: ecce dedite in lucem gentium, vt ſsisſsalus mea vſq;usque ad extremum tertæ. Satis planê Chriſsti Domini propoſsito exẽplo tam perſspicuo & illuſstri, quicquid eſst moleſstiȩ leuari, quicquid querelȩ deponi queat, ſsi cordis aliquid ac frontis ſsuperſsit homini. Neq́; enim diſscipulus ſsupra Magiſstrum eſst, neq́;neque ſseruus maior Domino ſsuo.