ERgo Magneti accepta referenda eſst Indica nauigatio tam certa, tam breuis, vt complures hodie homines viderimus, qui Vlyſsipone Goam, Hiſspali, Mexicum aut PanamãPanamam, & in hoc ipſso Auſstrali Oceano ad Sinas vſ̈;vſque & fretũfretum Magallanicum nauigent, id̈;idque facile & crebro. Nam qui quindecies & octies ſsupra decies Oceanum emenſsi nauigatione ſsint, ipſsi vidimus, nonnulli ſsupra vicies ijſsſse ac redijſsſse memorantur, cũcum tamẽ in magno Oceano nulla impreſsſsa veſstigia vię ex tarent, nulli viatores occurrerẽtoccurrerent, qui de via doce rẽt. Nauis enim, vt ſsapiens ait, pertranſsit fluctuã tẽ aquãaquam, ne̈;neque eius cũcum præterierit, veſtigiũveſtigium inueni re eſst, nec ſemitãſemitam carinę eius in fluctibus. Attamẽ magnetis viribus fit, vt Oceanus orbiſsque vniuer ſsus mortalibus peruius ſsit, cui à ſsempiterno & ſsa pientiſssimo Conditore vis ea attributa eſst, vt ex ſsolo attritu illius ferrum qua parte attactum eſst perpetuo quodam aſspectu motuque conſstan ti Septentrionẽ indicet vbi̈;vbique locorũlocorum. Cauſsas huius tãtitanti prodigij alij rimẽturrimentur & quærãtquærant, & Sympa thiam neſscio quam conentur inducere: ego ſsum|mi Opificis potentiam, prouidentiamq́ue quoties ad hæc intueor, & vehementer admiror & iucundiſssimè celebro. Hic enim veriſssime Deum cum Salomone alloqui opportunum eſst. Tua Pa ter prouidentia lignum gubernat, quoniam dediſsti in mari viam, & interferos fluctus ſsemitam firmiſssimam, oſstendens quoniam potens es ex omnibus ſsanare, etiam ſsi ſsine rate aliquis adeat mare. Sed, vt non eſsſsent vacua ſsapientiæ tuæ ope ra, propter hoc & exiguo ligno credunt homines animas ſsuas, & tranſseuntes mare per ratem li berati ſsunt. Et illud quoque ex Pſsalmiſsta. Qui deſscendunt mare in nauibus facientes operationem in aquis multis, ipſsi viderunt opera Domini, mirabilia eius in profundo. Neque minimum eſst inter Dei opera mirabilia, quod exigui lapilli vis in immenſsa abyſsſso dominetur, cogatque pelagi infinita ſspatia ductui ſsuo promptiſssimè ce dere. Hoc quia ſsæpè fit & facillime fit, neq́;neque homines iam mirantur, neq́;neque vero curant, ipſa̈;ipſaque liberalitas apud imprudentes quo effuſsior eſst, mi noris ducitur. At nos decet & ſsapientiam Dei ve nerari, & pro ingenti beneficio gratias agere. Cũ enim gentes Indorum tot ſsæculis antea ignotas adiri, at̈;atque frequentari à noſstris, vt ipſsæ quo̈;quoque ſsalutem, quæ eſst in Chriſsto Ieſsu adipiſscerentur, diuino conſsilio decretum eſsſset, proſspectum etiam diuinitus eſst, vt tam longi & inuſsitati itineris dux certus hominibus præberetur. Ita̈;Itaque Magnetem ducem & magiſstrum accepimus. Quo autem tẽpore primum eius nauticus vſsus innotuerit, per | crebueritque ſscire vix poſsſsumus. Equidem non fuiſsſse antiquum coniecturis idoneis teneo, non ſsolum ex ijs quę ſsuperiore capite retuli, ſsed quod in Horoſscopis quoque veterum nullam magne tis mentionem lego, cuius tamen eſst præcipua in mobilibus horologijs ratio. Scribunt illuſstres hi ſstorici Luſsitani à Gama primo Orientalis Indiæ inueſstigatore inuentos eſsſse barbaros nautas citra PromontoriũPromontorium bonæ ſspei, qui Magnetis vſsum edocti maria illa circumquaque percurrerent. Sed vnde ijs notitia ea parta, non tradunt. Quin etiam nonnulli eorum ſscriptores veteribus igno tam rẽ eam ex noſstra opinione confirmant. Addam aliud eiuſsdem Magnetis maius mea ſsententia miraculum, quod incredibile haberetur niſsi & à peritiſssimis accepiſsſsemus, & explorata expe rientia confirmaſsſsemus. Spectat ſsane Acus maritima, hoc eſst, ferri illa acies magnete attacta, ſsemperq́ue atque vbique gẽtiumgentium Arcticum polum, verum non vbique æquè directo. Sunt climata quædam, vbi recta reſspicit Septẽtrionem, vltra vero & citra in latus aut ſsiniſstrum tãtiſsper vergit, eoque amplius, quo magis ab illo ſsuo climate recedit. Hoc nautæ noſstri ſsuis vocabulis dicere ſsolent, Nordeſstear, & Noruëſstear, quæ ſsunt contraria, illud enim eſst ad Orientem tantiſsper inclinare, hoc ad Occidentem. Quam plane declinationem tenere probe tanti refert, vt ſsi gubernator eius rei imperitus ſsit, exitum nauigationis longe diuerſsum, quam intendit, habiturus ſsit. Eſsſse autem in vniuerſso orbe quatuor | tantummodo ea climata, vbi acus rectà fertur in Polum, narrabat mihi vir quidam Luſsitanus eiuſsce artis peritiſssimus, ac regiones, & nomina proferebat, quæ non ſsatis teneo memoriter. Vnum horum notiſssimum eſsſse clima, vbi inſsula, quam appellant del cuerno, ſsita eſst. Inde enim ad Septentrionem aſscendentibus occaſsum verſsus incipit declinare, deſscendentibus ad æquinoctialem contra, ortum verſsus. Sed quantum & quouſ̈;quouſque peritiores norunt. Hic ego diuinorum operum cenſsores appellate cuperẽ, qui tantum ingenio ſsuo tribuunt, vt nihil ſse neſscire patiantur, quas cauſsas reddituri ſsint, cur perexiguũ ferrum ex cuiuſdãcuiuſdam lapidis cõfricationeconfricatione tantam facultatem concipiat, vt Septentrionẽ vbique quærat & notet, vt mundi regiones & climata tam accuratè calleat, vt vbi ſsiſstendum, vbi deſstrorſsum nõnihil inclinandum, vbi lęuorſsum, quouis Philoſsopho & Coſsmographo certius cõ ſstantiuſs̈; norit. Quod ſsi horum quæ quotidie cernimus, rationem excogitare non poſsſsumus, & eſsſsent prorſsus incredibilia niſsi vſsus ipſse faceret fidem, quid eſst, cur cœleſstia & ſsuper mundana ad diſsputationis noſstræ calculos reuocare velimus. Quin potius, vt præclare Gregorius Theologus diſsſserit, Fidei cõcedatconcedat ratio, quæ ſsuis etiam terminis anguſsta imbecilliſsque eſst. Verum hacte nus pauliſsper ad philoſsophandum diuertiſsſse ſsit ſsatis: ad inſstitutum reuertamur, Magnetiſsque vſsum nauticum antiquis ignotum probabiliter demonſstratum teneamus, ex quo fit conſsequens, | vt nauigatio Oceani non fuerit olim ad hunc no uum orbem certo conſsilio & ratione ſsuſscepta.