¶ Ad aliud, quod est maius dubium, augetur dubium, quia illa obseruantia perseuerauit in ecclesia non solum tempore apostolorum, sed etiam multò pòst. Erat enim temporibus Tertulliani, ut patet in apolog. c. 9. & in Synodo Gangrens. & habetur dis. 30. inter errores illic damnatos. Sichabetur, Si quis carnem manducantem ex fide cum religione pręter sanguinem, & idolo immolatum, & suffocatũsuffocatum crediderit condemnatum, anathema sit. Et idem Rabanus in pœnitentiario, & quotquot ante quadringentos annos fuerunt: imò aiunt Gręcos hodie obseruare, & abstinere se à sanguine, & suffocato. Ad hoc respondet S. Tho. 1. 2. q. 103. art. 40. ad 3. quòd hæc sunt prohibita, nõnon ad obseruantiam legalium, sed ut ab initio posset cõualescereconualescere unio Gentilium, & Iudęorum. Iudæis enim propter antiquam consuetudinem sanguis & suffocatum erant abominabilia, & ideo interdicta sunt Gentilibus: sed cessante causa, cessauit effectus, adueniente lege libertatis, & luce euangelica, nihil est reijciendum, quod cum gratiarum actione recipi|tur. 1. Timoth. 4. Idem dicitur 4. d. 1. q. 2. art. 1. Item super Marc. c. 15. Licet antiqui dixerint, inquit, quòd ab his abstinendum est, quia immunda sunt. Vnde S. Tho. bene uiderat TertullianũTertullianum, & concilium Gangren, & Rabanum: hos enim intelligit per antiquos. Ex quo sequitur, quòd illud fuit præceptũpræceptum iuris apostolici, non diuini. Sed quæritur, quando cessauit obligare. Respondetur, primò. Per contrariam consuetudinem potuit abrogari, quia est præceptum humanum, quod per contrariam consuetudinẽconsuetudinem potest abrogari, ut patet ex S. Tho. 1. 2. q. 97. art. 3. & Doct. in c. 1. de treug. & pac. & c. fin. de consuetudine. & in l. de quibus. ff. de legibus. Vnde cùm iam abhinc quadringentis annis sit consuetudo in cõtrariumcontrarium, abrogatum est illud pręceptum. Ex quo sequitur, quòd si adhuc apud Gręcos durat consuetudo abstinendi à suffocato & sanguine, non esset licitũlicitum apud illos frangere illud præceptum apostolorum. Dico si sola consuetudine ablatum est præceptum. Hoc est probabile, sicut in nostra ecclesia fuisset peccatum ante sexcentos annos. Et ideo potest dici secundò, & melius, quòd cessante in uniuersum ratione legis positiuæ, cessat uis legis, etiam sine alia abrogatione legis, nec spectata consuetudine: quia ipso facto, quòd lex est inutilis, nõnon habet uim obligandi: quia si à principio legis ita fuisset | irrationabilis, & per consequens nec obligatoria, maximè cùm esset onerosa. Sic autem est in proposito. Tota enim ratio legis illius fuit societas, & communicatio cõuersorumconuersorum ex Iudaismo, & gentilitate, quæ iam nulla est. Vnde sequitur, quòd non solum iam inducta consuetudo in ecclesia, sed ante omnem consuetudinem licebat uesci sanguine & suffocato, dummodo intelligeretur causam cessasse, & ideo S. Tho. ubi suprà, non fundat facultatem uescendi illis in consuetudine, sed in eo, quòd causa legis omnino cessauit. Sicut si in tempore belli fiat aliqua lex, quæ pro illo tempore est necessaria, cessante bello, etiãetiam ipso facto cessat lex, etiam si nõnon exprimatur in lege. imò puto, quòd tempore apostolorum nõnon seruaretur illa lex ubiubique, sed solum ubi erat necessaria ad illam communicationem utriusutriusque populi. Fortè uerum est, sed nescio cùm durauerit tandiutamdiu, pòst etiam ubi non erant Iudæi. Sed etiam facit, quod 1. Corinth. 10. dicitur, Omne quod in macello uænit, manducate, nihil interrogantes propter conscientiam. Et si quis uocat uos infideliũinfidelium ad cœnam, & uultis ire, omne quod uobis apponitur, manducate, nihil interrogantes propter conscientiam. Et quòd illa fuerit causa illius præcepti, patet: quia eodem contextu habetur, ut abstineatis uos ab immolato, similiter & sanguine, & suffocato. Sed tota ra|tio quare prohibebatur comedere immolatũimmolatum, erat propter conscientias aliorum, non autem quòd de se aliquid mali cõtineretcontineret, ut patet per Apostol. 1. ad Corintii. 8. ergo idem dicendum est de suffocato & sanguine. Et ex eodem patet, quòd etiam tẽporetempore apostolorum licuisset gentibus extra communionem Iudæorum uiuentibus, comedere suffocatum, & sanguinẽsanguinem, quia non obstante interdicto de idolothyto, licebat sine scandalo comedere idolothytum, ut patet ex uerbis Apostoli 1. Corint. 8. De his autem, quæ idolis sacrificantur, scimus quia omnes scientiam habemus. & infrà, Quidam autem cum conscientia usque nunc, quasi idolothytum manducant, & conscientia ipsorum cum sit infirma, polluitur. esca autem nos non cõmẽdatcommendat Deo. Videte autẽautem ne hæc licẽtialicentia uestra offendiculum fiat infirmo. Si enim quis uiderit eum, qui habet scientiam in idolo recumbentem, nónne conscientia eius cùm sit infirma, ædificabitur ad manducandum idolothyta, & peribit infirmus in tua conscientia frater, propter quem Christus est mortuus? Sic autem peccantes in fratres, & percutientes conscientiam eorum infirmam in Christum peccatis. Ex quibus uerbis manifestè patet, ꝙquod uesci immolatis, nõnon erat illicitum, nisi propter scandalum infirmorum: ergo eadem ratione ibi non erat opus abstinere à suffocato. Sed li|cet illud uideatur probabile, tamen etiam potest dici, quòd non est simile de idolothyto, & suffocato, & sanguine: quia idolothytum prohibitum est solum propter scandalum, & ideo ubi non erat scandalum, non erat opus illa abstinentia, sed de suffocato alia fuit ratio, scilicet ut conualesceret amicitia inter utrunutrunque populum: & quòd licet illa fuerit ratio, tamen mandatum fuit absolutum, & sic non est simile. Et præterea posset quis respondere, quòd cùm Paulus scripsit epistolam illam, non erat facta prohibitio, cùm concilium illud fuerit quindecim annos saltem post passionẽpassionem Christi, sed ratio temporum non consentit, & pro certo epistola fuit posterior concilio. Sed potest aliter probari, quòd non fuerint propter rationem scandali prohibita: quia eadem ratione prohibita fuissent alia legalia: ergo alia fuit ratio, ut arguit Altisiodor. lib. 4. in propria quæstione de suffocato & sanguine, dicens, ꝙquod ad literam illud præceptum non fuit de suffocato in illo sensu, sed ne occiderent homines, id est, ne suffocarent minus potentes, & ne effunderent sanguinem humanum. Sed hoc est contra omnes doctores. Et Hieronymus expressè super illud Ezechiel. 44. Omne morticinum, & captum à bestia de pecoribus, & auibus, non comedent sacerdotes: ait, ne comederet illud, cuius sanguis effusus non est, quod | epistola Apostolorum decreuerat. Sed contrà arguit Altisiod. & bene. Quia si illud præceptũpræceptum erat cæremoniale, contrà, quia beatus Petrus in illo concilio dixit, Quid tentatis imponere iugum super ceruices discipulorum, quod nec nos, nec patres nostri potuerunt portare? Sed per gratiam domini nostri Iesu Christi credimus saluari, quẽadmodumquemadmodum & illi. Actuum 15. Ex quo patet, quòd sententia Petri fuit, quòd non imponerentur illis cęremonialia. Et Iacobus ibidem dicit, Ego iudico non quietari eos, qui ex Gentibus cõuertunturconuertuntur ad DeũDeum. Et aliter potest argui, quia profectò si solũsolum illud præceptũpræceptum erat eis impositum, quia Iudæi abominabantur suffocatum, & sanguinem, & ut possent simul conuiuere Iudæi & Gentiles, & multo magis abominabantur carnes suillas, de quibus tamen nihil prohibetur, non ergo uidetur illa causa: sed certè, quòd liceret. Et Clitouæus in antilo. lib. c. 21. ubi dicit, quòd non peccabant comedentes de immolatis, nisi esus mãducatiomanducatio generaret aliis scandalum: imò ita dicit S. Tho. 1. art. 10. & 8. & etiam ex Apostolo ad Rom. 14. ubi per totum capitulum sine exceptione uidetur diffinire, quòd nihil est immundũimmundum nisi ex conscientia, uel scandalo. Confido, inquit, in domino Iesu, quòd nihil commune per ipsum, nisi ei, qui existimat, quid commune esse, illi commune est. Et S. Tho. di|cit illic nihil esse prohibitum. Est etiam determinatio expressa in concilio FlorẽtinoFlorentino, quod uide in doctrina quæ ibi datur Armeniis, ubi sic legitur, Firmiter credimus omnem creaturam Dei bonam esse, nihilꝗnihilque reiiciẽdumreiiciendum quod cum gratiarum actione suscipitur, quia iuxta uerbũuerbum Domini, non quod intrat per eos, coinquinat hominem. illaꝗillaque Mosaycæ legis ciborum mundorum & immundorum ad cęremonialia asserit pertinere, quę surgente euangelio transierunt. Illa etiam prohibitio apostolorum ab immolatis simulachrorum, & sanguine, & suffocato, dicitur illi tempori congruisse, quo ex Iudæis, atque Gentilibus, antea diuersis cæremoniis, moribusꝗmoribusque uiuebant, & determinat, quòd iam cessante causa, cessat effectus, & nunc nulla est differentia faciendi. Ad aliud, Vtrum* ante diluuium esset concessus usus carnium, S. Thom. quidem 1. 2. q. 102. art. 6. ad. 2. dicit, quòd esus carniũcarnium uidetur esse post diluuium introductus. TũcTunc enim Gen. 9. dictum est, Quasi holera uirentia dedi uobis omnem carnem. & hoc ideo, quia à terra nascentia magis pertinent ad simplicitatem uitæ, esus autem carnium ad quasdam delicias, & curiositatem uiuendi. & Rom. 14. super illud, Is qui manducat, non manducantem nõnon spernat, & qui non manducat, manducantem non iudicet. dicit S. Tho. Terra nascẽtianascentia fuerunt con|cessa homini ad edendum. Primo secundum illud Genes. 1. Ecce dedi uobis omnem herbam &c. Sed post diluuium primò legitur concessus usus carnium. Vnde legitur Gen. 9. quasi holera uirẽtiauirentia tradidi uobis omnia, scilicet animalium genera. Ex quibus uerbis S. Thom. uidetur dicere, quòd ante diluuium non solum non fuerint in usu carnes, sed nec fuerint licitæ. Sed quicquid sit de hoc, uidetur primùm, quòd de iure naturali nõnon essent illicitæ, ut suprà probatum est. & confirmatur, quia per legem Christi nõnon est aliquo modo abrogata lex naturalis: si ergo nunc licet uesci carnibus, non ergo est contra ius naturale. Secundo uidetur quòd nõnon fuerit prohibitum lege diuina etiam ante diluuium. Probatur primò, non habetur talis prohibitio. Tertio illa dicebatur ętas legis naturæ, quæ scilicet regebatur lege naturali, sine aliis præceptis, saltem erant paucissima. Et S. Tho. 1. 2. q. 103. art. 1. ad quartum dicit, quòd generaliter ante legem Moysi nulla lege erat prohibitus usus carnium aliquorum animalium, sed solum propter abominationem, uel consuetudinem ab aliquibus. Ita ergo potest dici, quòd si ante diluuium non erat usus carnium, hoc erat solum ex consuetudine, non ex aliquo præcepto diuino speciali. Nicolaus tamen Gen. 9. dicit, quòd tunc profuit concessus usus carnium, quia terra iam non erat adeo | fructifera, acceperat enim detrimẽtumdetrimentum magnũmagnum ex diluuio. IdẽIdem dicit Abul. ibidẽibidem propter eandẽeandem rationẽrationem, scilicet ꝙquod ante diluuiũdiluuium non erat cõcessusconcessus usus carniũcarnium. & Ge. 1. dicit idẽidem Abul. Hic taxauit Deus cibos hominibus, ut scilicet carnes non comederẽtcomederent, sed fructibus uescerẽturuescerentur. Et facit quod Ge. 1. dicitur, Ecce dedi uobis omnẽomnem herbam afferẽtemafferentem semen super terrãterram, & uniuersa ligna, quę habẽthabent in semetipsis sementẽsementem generis sui, ut sint uobis in escãescam, & cunctis animantibus terræ &c. Et factũfactum est ita, id est, ita fuit factum. Vnde uidetur, ꝙquod non habuerũthabuerunt aliud in escam. Confirmatur, Ge. 9. ostẽditurostenditur naturalis esus carniũcarnium. s. carnem cũcum sanguine nõnon comedetis. ergo omnino tunc cœpit usus uel cõcessioconcessio. & Ari. 7. Et. c. 5. comedere carnes crudas numerat inter uitia feritatis. Hoc etiãetiam Boët. uidetur dicere de Consolatione lib. 1. Felix initiũinitium prior ætas contẽtacontenta dulcibus aruis, nec inerti perdita luxu, facileꝗfacileque sera solebat ieiunia soluere glãdeglande. & Oui. in 1. Met. CõtentiꝗContentique cibis, nullo cogẽtecogente creatis, Arbuteos fœtꝰfetus, mõtanaꝗmontanaque fraga legebãtlegebant, CornaꝗCornaque in duris hęrẽtiahęrentia mora rubetis. Et quæ deciderãtdeciderant, patula iouis arbore glandes, Et Pythagoras suos carnibus abstinere docuit. de quo Ou. 10. Met. Parcite mortales, dapibꝰdapibus temerare nephãdisnephandis Corpora. & alia elegãtereleganter dicit. ArgumentũArgumentum est certè, ꝙquod antiquꝰantiquus ille mos māsitmansit in memoria hominũhominum, nec poëtæ hoc finxerũtfinxerunt, | sed acceperũtacceperunt ex antiquitate. Solus Caietanus. Ge. 9. dicit etiãetiam ante diluuium licitè usos carninibꝰcarnibus. Quod probat, quia Ge. 4. laudatur Abel, qui offerebat de primogenitis gregis sui, & de adipibus eorũeorum, id est de pinguioribus. Si enim non uescebantur illis, quæ laus erat afferre pinguiores? uel in quẽquem usum habebãthabebant greges? et tamen Heb. 11. laudatur Abel, ꝙquod potiorẽpotiorem hostiam obtulit quam Cain. Sed ad hoc alii respondent, ꝙquod causa pelliũpellium, & uellerũuellerum ad uestitũuestitum, & etiãetiam lactis, quod edebant. Sed contrà, etiãetiam lac non legitur cõcesumconcesum. ergo non erat usus ꝓpterpropter lac. ItẽItem quod de uolucribus cicuribus, uel gallinis quantum ad usum nutrissent, nam nec ipsa oua concessa fuerant Gen. 1. Et posset facere ad Caietanum, quòd Ge. 7. dixit Dominus Noë, ut tolleret de animalibus mundis septena, & septena, de immundis uero, duo & duo. Videtur enim, quòd munda uocẽturuocentur idonea ad uescendũuescendum, alia uerò immũdaimmunda. Sed S. Tho. 1. 2. q. 103. art. 1. ad 4. dicit, ꝙquod munda, & immunda distinguebãturdistinguebantur quantum ad sacrificium. Sed idem Caiet. 2. 2. q. 148. artic. 2. ad 3. Martini, dicit, ꝙquod deus primo Adæ dedit in escam uegetabilia, deinde Noë dedit animalia. Certè primũprimum uidetur certũcertum, ꝙquod scilicet in statu innocentiæ non fuissent usi carnibus in alimentũalimentum: quia ligna, & plantę fuissent sufficientia ad uitam. & omnino non uidetur dubitandum quin sequuti fuissent illam institu|tionem Gen. 1. Ecce dedi uobis omnem herbam afferentem semen super terram, & uniuersa ligna, quæ habent in semetipsis sementem generis sui, ut sint uobis in escam. Secundo apparentiam habet, ꝙquod ante diluuium non fuissent usi carnibus, & uidetur ex illa prohibitione Genes. 9. Carnem cum sanguine non comedetis. Vel enim prius comedebant carnes aut non. Si comedebant, uel cum sanguine, uel non. Si comedebant carnes, non tamen cum sanguine, uidetur quòd non esset opus illo nouo præcepto. Si cum sanguine, tunc oportebat reddere rationem quare Deus antea permiserat, & tunc de nouo prohibebat. Vnde uidetur profecto, quòd tunc cœpit usus, & ideo docuit dominus naturalem modũmodum comedendi. Et tunc hoc tenendo oportet dicere, quòd licet non esset prohibitum iure naturali, erat prohibitum iure diuino. nec enim est dubitandum, quin haberẽthaberent aliqua præcepta à Deo, quę tamen non sunt scripta: uel cum conceduntur eis plantæ, uidentur negata animalia: uel fortè solum ex consuetudine erat, & non ex aliquo iure. Tertio potest teneri cum Caietano, quòd erat usus animalium, licet fortè non ita communis sicut postea fuit, licet AuicẽnaAuicenna 1. c. dicat ueteres non nisi in prandiis usos carnibus, in cœna uero solo pane. Posset etiam confirmari, quòd non esset licitum ante diluuium uesci | carnibus, quia Gen. 9. non conceduntur plantæ, & ligna, quæ erant prius cõcessaconcessa, sed solum animalia. ergo postquam conceduntur animalia, signum est, ꝙquod non erant prius concessa. Sed pro opinione Caiet. facit, si ante diluuium non sunt usi carnibꝰcarnibus, nec etiam piscibus, quia idem est iudicium, & eodem modo fuerũtfuerunt de nouo concessi. Ge. 9. & Gen. 1. solum conceduntur, de quo tamen doctores non faciunt mentionem. Fortè non erat pręceptum de abstinentia carnium, sed inspiratio interior, quæ non facit præceptũpræceptum. Item quid Noë comedebat in arca? Et probatur omnino, quòd esset usus animalium. Et arguitur, nõnon uideretur quòd esset usus in sacrificiis, si non esset usus & utilitas rerum: quia uidetur quòd non sit sacrificium de re nullius utilitatis, uidelicet, si quis comburet paleas inutiles, uel serpentem, uel corium, tunc ergo quæritur, utrum facerent sacrificia, uel oblationes columbarum, uel turturum. Si sic, ergo erunt utilia ad aliquos usus, & non nisi ad edendum, ergo &c. Si non, contrà uidetur, quòd fieret sacrificium ex eisdem rebus, sicut in lege scripta. Sed in lege fiebat oblatio columbarum, & turturum, ergo &c. Item Gen. 7. mandatum est Noë, ut tolleret in arca de animalibus mundis septena, & septena, & de immundis duo & duo, & sic dicit S. Thom. 1. 2. quæst. 103. art. 1. ad 4. quod intelligitur quoad | sacrificium. Tunc quæro, an ex columbis, & gallinis fuerint septena aut bina. Omnino septena, quia oportebat illa multiplicari, plus ergo erant munda. ergo erant in sacrificiis, & oblationibus: ergo erant inutilia, sicut corui, sed utilia, ad edendum scilicet. & S. Thom. ubi suprà respondens ad illud Gen. 7. dicit, quòd non erant munda quo ad esum, sed quia nulla lege erant prohibita, uidetur quòd simpliciter loquebatur & ante diluuium, quia illa distinctio erat ante diluuium: nec de hoc potest haberi maior certitudo. & sic patet solutio argumentorum, & conclusio uniuersalis, scilicet quòd nullum est genus alimenti, nec in animalibus, nec in plantis, quo non liceat uti, quantum quidem spectat ad ius naturale, uel diuinum.