Avendaño: Thesaurus Indicus

 Legal

TITVLVS XVIII. DE PRÆBENDARIIS ECCLESIARVM CATHEDRALIVM INDICARVM.

EOrum supra Parochos nota excellentia est: sed cùm de Ministris saluti Indorum quærendæ præpositis, & Episcoporum præcipuis adiutoribus tractatio nostra procedat, illos est visum præmisisse. Cùm aliàs ob peculiarem Curam animarum, in quâ Parochi ad Episcopalis solicitudinis partem aduocantur, sint qui tractationem de Parochis tractationi de Præbendariis præponendam arbitrentur, vt videri potest apud P. Bauny Tomo 1. aut etiam anteponant quatenus ex minùs perfectis ad perfectiora procedunt; eo quòd Beneficia Curam animarum habentia simplicibus perfectiora quoad substantiam videantur; immò & reuerà sint: iuxta quæ de illis agit P. Azor Tomo 2. Lib. 3. qui de Parochis Cap. 12. Sed hoc parui momenti est: nec Domini Præbendarij multùm de ordine curabunt, dummodo illis hoc nostro labore aliquantulùm seruiamus. Sit ergo pro ipsis
CAPVT I.

CAPVT I.

An prouisionis titulum accipientes pro Cathedralium Indicarum PrębendisPraebendis, si admittant, debeant statim ad seruiendum, præsentatione exhibitâ, se conferre.
1
*QVando Reges nostri aliquos ad Indi
cas solent præsentare Præbendas, in prouisionis schedulis spatium etiam soliti sunt satis competens temporis assignare, intra quod sic prouisi Regiâ præsentatione Prælato Ecclesiæ exhibita, debeant suum ministerium auspicari, non valituram aliter, vt in eadem ex
primi consueuit. Et caussa quidem longi spatij, duorum scilicet, aut trium annorum, ex distantia desumitur, & nauigationum incertitudine. Contingit autem multoties aliquos prouisionem dictam accipientes totum illud spatium expectare, cùm breuiori possint ad Ecclesiam sibi assignatam accurrere, Regiæ beneficentiæ fructum accepturi. Circa quod meritò dubitari potest, an tutâ conscientiâ fieri possit. Et pro parte affirmatiua stat prouisionis ipsius tenor, cui se po|
p. 262
test quis, saluâ conscientiâ, accommodare; est
Pars affirmatiua probatur.
enim gratia, & talibus, sicut & priuilegiis, vtimur cùm volumus, iuxta receptum axioma. Præterquàm quòd cùm Regio Consilio Indiarum constet prouisos posse in ciuitate ipsa adesse, in quâ est Ecclesia, ad cuius seruitium promouentur, vel certè non longè ab illa, sic statuere poterant, vt si intra breuius spatium se præsentare non possint, longum aliud minimè patrocinari posset, clausulâ illâ additâ, vel si intra breuius poßint, in quo mora eis nocebit. Atqui tale quidquam non additur: ergo quia non est iuxta prouidentis mentem vt spatium illud, cùm fieri poterit, debeat ex obligatione conscientiæ coarctari. Nihilominùs
2
*Dico primò. Si prouisus de Præbenda sine
rationabili caussa præsentationem diu differat, non videtur tutâ conscientiâ id facere posse. Probatur, quia cùm Præbenda instituta sit pro feruitio Ecclesiæ, ad cuius auctoritatem, decentiam, & splendorem spectat, dum eo per longum spatium priuatur, damnum notabile patitur, cuius rationabilis caussa non est in eo, qui eidem occurrere potuit, & debuit, acceptâ præsentatione. Damnum autem notabile reputari ex dispensatione Iuris ostenditur, circa tempus, quod Patronis ad præsentationem conceditur; laicis enim quadrimestre, Ecclesiasticis semestre: quia vlte
riùs prouisionem differre non sine notabili Ecclesiæ potest contingere detrimento. Et ideò negligentes in præsentando intra illud spatium, præsentationis pro illâ vice iure priuantur: quæ pœna grauis profectò est. Cap. Qui diuersitatem 5. de Concessione Præbendæ. Et Cap. Vnico, de iure patronatus in Sexto. Ratio autem decisionis redditur in Cap. Ne defectu 41. de supplen. neglig. Prælator. ne scilicet Beneficia diu vacent. Et Cap.
Nulla 2. de Concess. Præb. ibi: Non diu maneant in suspenso. Quid autem prouisio prodest, si electus remoratur? Quod vrgetur ex obligatione, quam Præbendarij habent assistendi in Ecclesiâ, quæ sub mortali est, si absentia sit diuturna, vt cum alijs docet P. Bauny Tomo 1. Tractat. 11. Quæst. 6.
§. Est autem. Et §. Quæres. Et in Praxi Beneficiorum, Disput. 13. Quæst. 47. ac Disput. 15. Quæst. 24. per errorem, cùm esse debeat. 25. §. Quæ etsi. Et probabilius, multis adductis, affirmat Diana Parte 2. Tractat. 12. Resolut. 31. P. Palaus Tomo 2. Tractat. 7. Disputat. 3. Puncto 2. Et omnino videndus Bonacina Tomo 1. Disput. 2. de officio diuino in Choro, &c. Quæst. 1. Puncto 2. num. 1. & P. Lessius in Resolutionibus posthumis. verb. Horæ Canonicæ, num. 18. Pro quo & nonnullos adducit P. Thomas Sancius Lib. 2. Consiliorum, Cap. 2. Dub. 112. num. 2. licèt ipse num. 4. & 5. tantùm sub veniali esse dicat, nisi contemptus adsit, aut propter absentiam omittatur Officium diuinum publicum, vel aliàs notabiliter lædatur cultus diuini officij. Atqui prouisus de Præbenda, quam admisit, iam est moraliter Præbendarius, & titulo Præbendæ ab omnibus salutatur, eiusque absentia non sine detrimento diuini cultûs accidit: ergo de illo est simi
liter iudicandum. Neque obstat Præbendæ fructus non percipere: quia obligatio residendi ex vi Beneficij habetur ad Ecclesiæ seruitium instituti: distributiones autem neque augent, neque minuunt obligationem, sicut neque alia emolumenta: sed dantur ad inuitandum Præbendarios vt animo promptiore concurrant, vt benè obseruat P. Sancius suprà, num. 6.
3
*Dico secundò. Si rationabilis caussa di
lationis sit, nullum erit in illâ peccatum. Probatur; quia rationabilis caussa dilationis, est rationabile impedimentum: atqui impedito non currit tempus, vt est regula multis Iuris vtriusque decisionibus comprobata, pro quibus videri potest Glossa in Cap. His quibus de Electione verb. Currit. Vt verò rationabilis debeat caussa reputari, inspiciendum an ex affectu honesto procedat, etiamsi temporale commodum concernat; vt quia tempus illud necessarium est ad recupe
Vnde talis reputādareputanda.
randa debita, vel de rebus suis disponendum. Non verò si ex titulo augendi diuitias per contractus minùs decentes Clericalis statum, aut ex ambitione, quia sic viam munit Præbendæ alteri pinguiori. Erit autem honestissima, si Parochus Indorum sit, & in ædificandâ Ecclesiâ versetur, cuius fabrica eo abscedente, aut nullo modo, aut lentè admodum censeatur processura. Vel si pio alteri incumbat operi illius præsentia promouendo, & absentia negligendo. Et generaliter si Deus habeatur præ oculis, cuius beneplacitum inquiratur, & non mundi vanitas dominetur.
4
*Dico tertiò. Si tempus in Regiâ prouisio
ne assignatum non sit elapsum, etiamsi rationabilis caussa pro dilatione non fuerit, non peccabit grauiter qui præsentato titulo Præbendæ postulauerit collationem, neque etiam qui sic præsentatum admiserit ad Canonicam institutionem & possessionem. Ratio est; quia quidquid de præterito peccato fuerit, ius ex præsentatione habitum non est amissum, quia Regia prouisio absolutè illum terminum statuit, neque ob dilationem aliàs culpabilem inualidari gratiam à se factam declarat, aut verosimili aliquâ ratione significat. Oportet autem beneficia Principum esse mansura. Sicut Regula habet Iuris in Sexto: pro quo & facit ratio adducta nu. 1. & deseruire potest mul
torum scriptorum sententia asserentium Præbendarios ægrotantes lucrari distributiones quotidianas, etiamsi propriâ culpâ in morbum inciderint, vt videri potest apud P. Sancium suprà, Dub. 91. Trullench Lib. 1. Cap. 8. Dub. 8. numer. 5. & Zerolam Parte 1. verb. Distributiones, numer. 3. Culpa ergo priuilegio & gratiæ non obstat, quando ita admiscetur, vt ob illam non inueniatur aliud à Principe declaratum: vnde nec veniale in eo videtur esse peccatum.
5
*Dico quartò. Si terminus elapsus sit, ne
que rationabilis caussa substiterit dilationis, etiam prouisus poterit tunc tutâ conscientiâ ad Episcopum venire, institutionem Canonicam petiturus. Id probo ex Cap. Si tibi absenti, de Præbendis, &c. in Sexto, vbi sic habetur: Sed si Episcopus (notificatâ tibi Collatione) ad consentiendum terminum com
petentem aßignet: nisi consenseris, poterit eo elapso Beneficium liberè, cui viderit expedire, conferre. Antequàm tamen ipsum contulerit, tuum poterit (non obstante quòd elapsus sit terminus) præstare consensum: & ex tunc de ipso non poterit aliter ordinari. Sic Bonifacius VIII. Propter quam decisionem tenent communiter Doctores nullum tempus in Iure præfixum esse, intra quod Beneficia acceptari debe|
p. 263
ant, vt videri potest apud Dom. Solorzanum Tomo 2. Lib. 2. Cap. 13. numer. 21. Licèt autem Re
giam præsentationem acceptauerit, cui terminus præfixus est, cùm renuntiare illi possit liberè ante Collationem, non est plenè Beneficium acceptatum. Præterquàm quòd Capitis præfati decisio eò tendit, vt Collationi non sit tempus in Iure præfixum, licèt præsentationi & prouisioni sit: ergo dummodo Ordinarius præsentatum velit instituere Canonicè, lapsus termini à Patrono designati non officit; quæ quidem designatio prouisi diligentiam excitat, & obligationem ante oculos ponit, & non formam inuiolabilem proponit, etiamsi dicatur vt Præbenda vacet: vt verò hoc non debeat Regiæ voluntati contrarium existimari, valida est coniectura ex iis, quæ diximus num. 2. circa damna, quæ ex dilatione in Beneficiorum prouisione sequuntur: id namque in casu præsenti maximè verum comprobatur. Si enim post elapsum tempus præsentationi assignatum, ad nouam sit deueniendum prouisionem, aliud erit spatium simile percurrendum, quod iunctum præcedenti longissimam faciet vacationem. Nequit autem tale quid de Regiâ voluntate præsumi, ad maius semper bonum caussæ publicæ, & præsertim Indiarum, intentâ, cuius sunt curæ ab Apostolicâ Sede quoad spiritualia commendatæ. Si etiam addamus non sine graui scrupulo præsentationem ita posse prorogari, contra Iuris dispositiones, præsertim circa Patronos laicos.
6
*Et licet communis sententia sit eum, qui
per triennium collationem non acceptauit, censeri iuri sibi competenti renuntiasse, & ita illo priuari: pro quo Dom. Solorzanus suprà, num. 21. & 22. quia est tacita renuntiatio, quæ in Iure expressæ æquiparatur. Cap. Quàm periculosum 7. quæst. 1. In casu tamen nostro aliter res habet, quia nequit tacita renuntiatio præsumi, vbi expressa est Beneficij assumendi voluntas, quamuis
plus iustò illius executio prorogata. Neque Caput illud quidquam probat, in quo de tacita renuntiatione nihil habetur sed quòd periculosum sit iuri & potestati in spiritualibus renuntiare, quandoquidem quod dimittitur, nequit reassumi, quod Esau exemplo comprobatur, qui vendidit primogenita sua. Atqui Esau non tacitè, sed expressè renuntiauit, vt constat ex Genesis 25. & ex facto: vnde Caput illud desumptum, quia scilicet Diuus Cornelius Pontifex volebat Pontificatui renuntiare, quod ne faciat, Diuus Cyprianus exhortatur. Vbi manifestum est non de tacita, sed de expressâ renuntiatione tractatum. Negandum tamen non est tacitam tantùm renuntiationem inueniri posse, & triennium ad illam sufficere, vbi de contrariâ voluntate non constat, per quam tacita venit elidenda, quia in solâ præsumptione fundatur. Ad ea, quæ initio Capitis pro parte fauorabili sunt proposita, non est opus respondere, cùm ex dictis constet quod ex illis habeatur.
CAPVT II.

CAPVT II.

An tutâ conscientiâ pauci Præbendarij, ad quos est numerus statutus in erectione redactus, eorum possint emolumenta lucrari.
7
*DEcimalia emolumenta sic disposita
Ratio dubitandi.
in Indiis sunt, vt ad distributiones quotidianas quarta decimarum portio sequestretur Præbendariis dispensanda. Cùm ergo ob Patroni distantiam contingere possit, vt deficientibus Præbendariis alij tardiùs adueniant, & sic eorum numerus reddatur exiguus, inde dubitationis materia, & certè non leuis, vt non debeat hoc loco prætermitti. Circa quam
Dico primò. Quando numerus Præbenda
riorum adeò est exiguus, vt eorum distributiones veniant duplicandæ, aut ampliores duplo futuręfuturae, recipi quidem ab illis possunt, sed cum diuerso modo obligationis. Primum ex eo ostenditur, quia quota illa eisdem assignata est, & pro casibus contingentibus nihil aliud dispositum, dum deficientium numerus non suppletur. Sicut ergo quarta Episcopalis deferenda Episcopis est, & sua etiam portio fabricæ, sicq́ue alijs; ita & Præbendarijs. Secundum autem probatur; quia distributiones decimales secundùm maiorem sui partem sunt stipendium laboris, quod vti proportionatum est eisdem assignatum, de quo num. 2. Atqui numero ad paucos redacto, nequit quod cum dicto excessu superadditur rationem proportionati stipendij habere: ergo non est illius & alterius eadem ratio, & pro vtroque similis obligatio. Maior constat ex dictis. Et prætereà
est pro illa quod ex communi scribentium doctrina habet Couarruuias Lib. 3. variarum, Cap. 13. num. 1. distributiones scilicet esse veluti diurnum & horarium stipendium his, qui quotidiano ministerio in celebrandis diuinis officijs inseruiunt Ecclesiæ. Pro quo & Zerola Parte 1. verb. Distributiones, num. 3. §. Primum dubium, bene ait, esse denarium diurnum illi ex condigno debitum, qui portauit pondus diei & æstus, vt in Euangelio. Matth. 20. v. 12. & Congregatio Cardinalium circa Caput. 12. Seßione 24. de Reformat. ante num. 40. verbis illis: Amittendas esse distributiones quotidianas, vtpotè quæ debeantur illis, qui adstant. Ideoque dicunt esse salarium diurnum, quod laborantibus debetur. Minor autem est manifesta: nam distributiones sunt proportionatum stipendium, quando numerus est Præbendariorum expletus: ergo quod additur duplò aut ampliùs excedens, supra proportionem est: ex quo fit illationem esse etiam manifestam.
8
*Dici potest supra proportionem non esse,
quia augetur labor, dum ille, qui plurium erat futurus, ad paucos reuocatur: sed contra hoc est, quia licet labor aliquantulum augeatur, non tamen in eâ proportione vt totum distributionum incrementum possit illi respondere; cùm aliàs certum sit, quòd præmium laboris iuxta illius debeat crescere proportionem. Quòd autem non sic crescat euidentissimum est. Nam quod attinet |
p. 264
ad Chorum non duplicatur assistentia, cùm sit obligatio eadem, licèt hebdomarij munus sit frequentiùs obeundum, vnde & Missa Conuentualis pluries etiam decantanda. At hoc incrementum laboris aliquale tantum est, non tamen duplo maior labor. Præterquàm quòd propter incrementum tale laboris nihil videtur peti ampliùs posse, quia ratione Præbendæ ad id tenetur, quando casus necessitatis occurrunt, vt patet quando Socij ægrotant, aut impedimentum aliud legitimum patiuntur. Et ita etiam accidit in officiis aliis: Auditores enim Regij, si pauciores sint, plus laborare coguntur, nec tamen proptereà salarium maius accipiunt: sicut & Quæstores, & Rationales. Non debent autem Ecclesiastici in hac rerum temporalium caussa à laicis ministris superari. Pro quo est & sententia multorum apud Couarruuiam suprà. §. Tertiò, eadem, quam & sequitur Zerola suprà. §. Primum dubium, asserentium Præbendario, qui gerit vicem duarum personarum, vt quia Canonicus, & Archidiaconus est, non deberi plures distributiones, quia non multiplicatur præsentia, licèt labor aliquomodo multiplicetur: est enim absonum vt quis stipendia sibi vendicet plurimorum, vt habetur in Cap. Quia
Cap. Quia nonnulli.
nonnulli, de Cleric. non resident.
9
*Et pro resolutione propositâ stat etiam
sententia, quam cum doctis Recentioribus tenet P. Thomas Sancius Lib. 2. Consiltorum, Cap. 2. Dub. 88. num. 8. quòd scilicet si Canonicus propter excommunicationem, suspensionem, vel aliud impedimentum occultum, Beneficij fructus principales amittat, non tenetur illos restituere aliis Canonicis, sed fabricæ Ecclesiæ, in quâ est Beneficium, vel pauperibus. Id quod numer. 7. etiam docuerat citatus Auctor cum communi etiam Doctorum sententia Recentiorum, de eo, qui fructus principales amittit, quos vocant Grossam, ob non recitatas Horas Canonicas. Atqui idem videtur dicendum quando fructus ex quacumque aliâ ratione supersunt, & ita cùm Præbendæ vacant, quia eadem ratio est. Sicut enim in casibus prioribus non sunt aliis dandi Præbendariis, quia nullus apparet titulus, propter quem illos lucrari possint; ita & in posteriori, cùm ipsis possit Euangelicum illud dici: Tolle, quod tuum est, & vade. Stat enim celebris opinio Glossa in Clement. 2. verb. Suspensos, de vita & honest. Clericor. asserentis absentium partes in fructibus principalibus in Ecclesiam conferendos. Sunt autem distributiones, de quibus loquimur, principales fructus, vt constat, & licet Couarruuias suprà. §. Quartò, quod, contrarium videatur tenere, id tamen cum formidine pronuntiat, sic dicens: & sanè, ni fallor etiam in redditibus principalibus, &c. addens statim
quamdam distinctionem; vt tunc fructus accrescant præsentibus, quando certa quantitas destinata est ad Ministrorum victum, & laboris mercedem: secus autem si statutum sit, vt cuilibet Ministro detur certa aliqua præstatio: tunc enim absentium partes debentur Ecclesiæ. Quis autem non videat eamdem in omnibus esse rationem, nec maiorem titulum pro lucro extare, quando labor non duplicatur. Quòd si ratione aucti aliqualiter laboris debet stipendium accrescere: ergo & quando certa annua præstatio destinata est, idem debet affirmari: quod tamen negatur.
10
*Deinde, militat principaliter pro Asser
tione Decretum Concilij Tridentini Seßione 22. Cap. 3. vbi de non implentibus personaliter competens sibi seruitium dicitur: quod illius diei distributionem amittant, nec eius quoquo modo dominium acquirant, sed fabricæ Ecclesiæ, quatenus indigeat, aut alteri pio loco, arbitrio Ordinarij applicatur. Non ergo præsentibus distributiones accrescunt. Si dicatur cum P. Sancio suprà num. 4. intelligi de distributionibus, quæ amittuntur ab iis, qui non
adimplent onera particularia sibi ab Episcopo imposita, quarum diuersa est ratio ab illis, quæ amittuntur propter absentiam: & ab eodem Concilio Seßione 21. Cap. 3. decernitur, vt inter illos diuidantur, qui diuinis officiis intersunt. Id certè non satisfacit, quia ratio est eadem: sicut enim non adimplentibus onera particularia ab Episcopo imposita, distributiones non accrescunt præsentibus, & imposita sibi exequentibus, quia nullus est titulus, propter quem tale accrementum mereantur, laboris sui pretium proportionatum habentes: ita similiter in aliis, quibus nullum est speciale onus impositum, absunt tamen sine titulo priuilegiato; quia nulla est ratio differentiæ. Neque Concilium cùm distribuendas inter præsentes decernit, eam generalem distributionem intendit, sed proportione accommoda: vt scilicet præsentibus suæ dentur portiones, quæ quidem Choro etiam pleno darentur, non verò quòd in paucos omnis quantitas dispergatur; cùm illa potiùs debeat præualere sententia: Dispersit, dedit pauperibus. Quia verò eo loco quid esset de portionibus absentium faciendum, non statuerat, id Decreto posteriori disposuit: vnde nulla est in præfatis Sanctionibus antinomia; neque necessaria expositio adducta, quam ex Nauarro citatus Auctor desumpsit.
11
*Videtur autem in contrarium stare De
Neque Declaratio Cardinalium.
claratio Cardinalium quam adducit Nicolaus Garcia de Beneficijs, Parte 3. Cap. 1. num. 465. Iuxta illam enim inter duos illos distributionum modos discrimen constituitur, vt aliæ interessentibus accrescant, non ita illæ, de quibus in loco disponitur posteriori. Sed certè de tali Declaratione authenticè non constat. Deinde, cùm discriminis ratio appareat nulla, ita accipienda est dicta Declaratio, vt nullum in re ipsa discrimen sit quantùm ad Ecclesiæ, piorum locorum, ac pauperum commodum, licèt per diuersas debeat manus ad eosdem deuenire. Itaque dandæ illæ interessentibus, sed vt per eos fiat, quod erat per Ordinarios faciendum. Bona enim Ecclesiæ sunt, & in illis non est titulus vt lucrari ea possint: ergo in bonum debent ipsius Ecclesiæ conuerti. Prætereà, quod ad casum nostrum atti
Illam suffragari.
net, ex eadem Declaratione compertum habetur, sic enim in eâ dicitur: Portiones absentium accrescunt deseruientibus, si ex Decreto Concilij Seßione 21. Cap. 3. separatæ sint. Cùm ergo distributiones, de quibus agimus, non sint ex Decreto Concilij separatæ, sed totum emolumentum Beneficiale; fit inde non accrescere seruientibus. Aut ergo Declaratio dicta authentica non est, & sic ex eâ nihil probare aduersantes possunt: aut authentica; & sic Assertioni propositæ penitus conformatur.
12
*Dico secundò, Ex distributionibus ac|
p. 265
crescentibus sumere Præbendarij possunt pro
portionatum aliquid labori etiam accrescenti, consideratâ illius qualitate, & eo frui sicut distributionibus aliis. Neque obstat quod diximus de condignitate stipendij secluso incremento dicto, etiamsi illud non augeatur: quia licet ita sit; cùm tamen accrescat illis, iuxta specialem pro Indiis dispositionem, aliquid inde emolumenti percipere possunt, ne velut mericenales sint, per quos ad alios dictarum transeat vtilitas portionum. Et quia cùm reuerâ labor aliqualiter accrescat, & illius intuitu dentur, præmium inde aliquod poterit expectari: quod iuxta Ecclesiæ benignitatem est, quæ distributiones eâ consideratione disposuit. Enimuerò cùm hæc non sine doloris acri sensu aduerteret, frigere templa, silere pulpita, mœrere diuina officia, Canonicorum ea obeuntium paucitate mirabili, credidit optimum factum esse eos præmiis, vti pueros, dulciariis, ad pietatem munusque præstandum illicere, vt loquitur P. Bauny Tomo 1. Tract. 11. Quæst. 17. §. Est autem. Et quidem licet nihil sibi applicandum ex tali accretione Præbendarij haberent, hoc ipsum quod est posse de illis disponere, magni præmij loco habendum esset: quia plura opera pia instituere aut promouere possunt, consanguineorum necessitatibus subuenire, & sic gratiam multiplicem inire, atque honorem non modicum comparare. Quomodo autem portio illa labori respondens dispensanda sit, quæstio est ad integram distributionem assistentiæ respondentem spectans, de qua statim.
13
*Dico tertiò. Si major numerus Præ
bendariorum adsit, ita vt excedant medietatem, videtur sine scrupulo posse quidquid accrescit, assumi. Et ratio est: quia cùm sumi aliquid possit, juxta nuper dicta; id quod accrescit in casu dicto non videtur improportionatum, etsi superabundantia aliqualis appareat, ad benignitatem est Ecclesiæ talis liberalitas referenda.
Dico quartò. Si vnus tantùm Præbendarius,
sit vt non semel accidit, non sunt illi distributiones penitus denegandæ, eò quòd distributio respectu vnius solùm esse nequit, vt ex nominis constat proprietate. Id videtur clarum, quia eo quòd solus sit, & sic labor eius minor, non debet esse pejoris conditionis. Habebit ergo proportionatum labori stipendium, juxta prudentis arbitrium. Et distributionis tunc etiam stabit vox propter respectum ad plures, non actu, sed aptitudine. Sicut justitia distributiua exercetur quando vni datur Beneficium non habenti oppositorem. Præter illud autem quod sibi assumpserit, dubitari potest, an alia possit Ecclesiæ aut pauperibus dilargiri, vel ad Episcopum hæc spectat functio, juxta id quod Concilium Tridentinum disponit Seßione 22. Cap. 3. Et videtur quidem satis verosimile ad Episcopum spectare, quia casus est specialis, & momenti magni, nec verosimile Præbendario vni tantùm esse concessam potestatem. Pro quo & facit id, quod cum alijs
tradit Dom. Solorzanus Lib. 3. Cap. 13. num. 53. & in Politica Lib. 4. Cap. 14. pag. 620. §. 1. Capitulum scilicet sine Episcopo posse disponere de bonis Mensæ Capitularis siue fabricæ, in rebus non multi momenti. Quod sequitur Dom. Villaroël Quæst. 8. Artic. 2. num. 10. Et est illud Iuris dispositioni conforme, videturque in Indijs seruandum, & maximè in nostro casu, vbi non
Quid fit CapitulũCapitulum.
videtur esse Capitulum, quia Capitulum est collectio Canonicorum, eodem suffragij caussa commeantium: vt videri potest apud P. Bauny suprà Quæst.
21. Si verò non adsit Episcopus, ab vno fieri poterit distributio, quando in Ecclesiam est indigentem facienda, aut in pauperes: quia hæc non patiuntur dilationem. Cui resolutioni accommodari potest id, quod ait Dom Barbosa de Potestate Episcopi Allegat. 53. num. 239. quòd licet Capitulum, siue Clerici inferiores sine Episcopo non possint statuere de quotidianis distributionibus, quia hoc concernit statum vniuersalis Ecclesiæ, diuinaque officia, eorumque regimen: poterunt tamen id facere, quando nihil constituunt contra Episcopi jurisdictionem, aut contra jus commune: id quod ex Auctoribus alijs desumpsit, & de quo infrà Tit. seq. num. 1. In casu ergo nostro id fieri poterit quod diximus, quia jurisdictio
In quo remanet ius Capituli.
ad vnum redacta est. Et in vno solo Canonico ius Capituli conseruari potest: vt cum aliis tradit P. Azor Tomo 2. Lib. 3. Cap. 27. Quæst. 5. quamuis hoc suam habeat difficultatem, pro qua Dom. Solorzanus Lib. 3. Cap. 13. num. 36.
CAPVT III.

CAPVT III.

Quomodo debeat Præbendariorum defectus suppleri.
14
*CVm id possit in Indiis non rarò cōtingerecontingere, ad Regiam prouidentiam pertinuit casus huiusmodi præuenire, vt scilicet Ecclesiæ debito cultu non careant, & diuina officia cum conuenienti possint decentiâ celebrari. Ideò per Regias schedulas constitutum, vt paucitate Præbendariorum succedente, Episcopi Clericos aliquos deputent adstituros Choro, & PrębendariorũPraebendariorum more sacra peracturos, competenti illis stipendio designato. De sua S. Iacobi Chilensi Ecclesia locutus Dom. Villaroël & Schedulam, & factum refert Quæst. 5. Art. 5. num. 25. qui per errorem typographiæ est. 14. Circa quod
Dico primò. Episcopi nequeunt Religiosum
ad Canonicatum modo dicto designare, etiam conniuentibus Prælatis. Quod quidem non ex eo accidit, quia Religiosis nequeunt sine licentia Sedis Apostolicæ Beneficia concedi. Cap. Super eo, de Regularibus. Cap. Cùm de Beneficio, de Præbendis in Sexto. & alibi: Pro quo alia satis vrgentia adducit Lauretus de Franchis in Controuersiis. Quæst. 89. cùm tale ministerium non sit Beneficium, sed seruitium temporale, sicut de Vicariis temporalibus affirmant communiter Doctores, & esse ab omnibus receptum testatur P. Palaus Tomo 2. Tract. 13. Disput. 1. Puncto 1. in fine. Sed quia id absolutè extat prohibitum in citato Cap. Super eo, verbis illis: Nec ampliùs in
Ecclesiis sæcularibus debent assumi: ne contra votum, quod Deo fecerunt, venire probentur. Vbi cùm de iis sermo sit, qui nondum professionem emiserunt; habitum tamen Religionis assumpserunt; ex eo Doctores colligunt, ad Religiosos talem decisionem extendi. Quæ cùm generalis sit, & assumptionem prohibeat, de illâ etiam, quæ tempora|
p. 266
lis est, necessariò intelligenda. Et ideò Religio
Qui nequeunt esse Canonici.
sum non posse esse Canonicum tenent quamplures, quos adducit P. Thomas Sancius in Opere morali Lib. 7. Cap. 29. num. 75. Pro quo & Thomas à Iesv in Cap. Non dicatis. Parte 2. Cap. 7. Dub. 3. §. 1. In eo enim maximè verificatur ratio, quam Canon inducit, quòd scilicet contra votum Deo factum venire probetur: contra professionem inquam Religiosi statûs, qui humilitatis, obedientiæ, & secessus à sæculo est.
15
*Dices primò aliquos esse Doctores, qui
affirmant Regulares esse capaces Canonicatûs in Ecclesia sæculari, vt videri potest apud P. Sancium suprà num. 74. Sed contra hos est communissima & verissima sententia ita vsu recepta, vt contraria penitus videatur antiquata, & ab vsu Ecclesiæ reiecta, vnde sine dispensatione Pontificis id numquam ad praxim reuocatur.
Dices secundò communem decisionem tunc
quidem obseruandam, cùm non vrget necessitas, eâ autem vrgente ob defectum Præbendariorum, Religiosos posse ad id muneris aduocari. Sic enim affirmat Rebuffus, & Gonzalez alios referens, ex illisque P. Palaus suprà Puncto 3. n. 11. qui ex Nicolao Garcia addit in casu dicto Beneficia non esse conferenda in titulum, sed in Commendam, quia non videtur necessarius modus alius prouisionis; & hic est aptior: siquidem, quandocumque reperiatur minister idoneus, poterit extraneus remoueri. Et sic decisum videri à sacra Congregatione apud citatum Garciam
Parte 7. de Beneficiis Cap. 10. num. 32. in 1. Declaratione. Verùm neque hoc vrget, quia doctrina illa procedit circa Beneficia Curata, vt videri potest apud citatum Patrem, Auctores pro eadem afferentem. Cùm enim §. decimum cum sententiâ Mandosij terminasset dicentis hodie non dispensari cum Monacho ad Beneficium Curatum obtinendum, statim sequentem verbis illis auspicatur: Limitanda tamen est doctrina &c. Et est illa etiam P. Sancij citato Cap. 29. num. 39. vbi pro eadem plures Auctores adducit. Et ex hac differentiâ argui pro Assertione potest: nam ad Beneficia Curata promoueri Regularis nequit, cùm tamen iuxta Ius commune capax illorum sit, vt constat ex Cap. Quid Dei timorem, de statu Monachorum (iuxta quod P. Lessius verb. Religiosus Casu 2. in Resolutionibus posthumis praxim Belgicam defendit) id enim propter bonum animarum sic est ab Apostolicâ Sede dispositum: immò neque ad tempus ad eadem assumi, vt declarauit Gregorius XIII. cuius Declarationem adducunt plures Scriptores, vt videri potest apud P. Palaum, num. 20. citato & sic se habet: Sanctissimus D. N. Gregor. XIII. noluit licere Canonicis Re
gularibus Congregationis Lateranensis, etiam de licentia sui Generalis, absque permissu Summi Pontificis assumere curam animarum etiam ad tempus, multò minùs Beneficium Curatum. Sic Declaratio. Ex qua fit multò minùs licere Beneficium simplex assumere, quia illud neque de iure communi licet, & ita neque ad tempus: quia etiam ad tempus assumptum ea habet inconuenientia, de quibus numer. præced. & ex eisdem fundamentis constat neque Episcopum in eo posse dispensare. Id quod specialiter aduertunt P. Sancius loco nuper adducto n. 76. qui plures adducit, & P. Palaus num. 5. quamuis Staphylæus apud P. Sancium contrarium sentiat, minimè audiendus, sicut nec Gambara apud Lauretum suprà, Doctorum agmine repugnante, & nihil contra eos, quod aliquatenus vrgeat obiectans.
16
*Ratio autem cur non liceat in Benefi
cio simplici id, quod in Curato, iam insinuata est, quia pro hoc esse potest necessitas, non pro illo, vt colligitur ex Cap. Priscis 55. dist. ibi: Quia eatenus Ecclesiæ vel cunctis, vel sufficientibus priuatæ sunt ministris, vt plebibus ad se pertinentibus di
Cap. Priscis 55. dist.
uina munera supplere non valeant; concedimus vt si quis Monasterialibus disciplinis eruditus &c. Ex Gelasio Papa. Pro simplicium autem Beneficiorum administratione, in quibus magis est honoris & commodi, quàm laboris, talis necessitas non est, cùm illa ad animarum curam non ordinentur, licet ad diuinum cultum decenter exhibendum possint necessaria iudicari, vt in Ecclesiis Cathedralibus accidit: pro eo enim Præbendæ institutæ sunt; & vt vigeat, distributiones quotidianæ dispositæ sunt, vt constat ex Concilio Tridentino Seßione 21. Cap. 3. & ex dictis Cap. præced. Cùm autem cultus diuinus in Monasteriis etiam sit decenter exhibendus, non est conueniens vt, iuxta vulgarem parœmiam, vnum spolietur altare, vt alterum vestiatur: neque inquietandi Religiosi, cùm possint Clerici sæculares inquiri, & dictis muneribus admoueri. Non equidem desunt illi in oppidis frequentioribus: si autem Cathedralis in solitario oppido fundata sit, non est ibi quærendus splendor & pompa insignium ciuitatum. Et pro Festis solemnioribus inuitari Religiosi poterunt, qui libenter accurrent, etiamsi nullius temporalis lucri illecebrâ prouocentur. Quamquàm neque erit indignum, vt aliquid huiusmodi per modum eleëmosynæ aut gratitudinis interdum transmittatur.
17
*Dico secundò. Si Episcopus opinione
vtens inuerosimili Religiosum de licentia suorum Prælatorum in Canonicum assumat, non poterit illum pro publicis delictis publicâ animaduersione punire, licet quoad leuiores defectus in suo ministerio corripere illum possit proportionatâ correctione. Primum probo ex eo quòd talis manet absolutè sub obedientia Prælatorum Religionis, & multò magis quàm Parochi, circa quorum mores & vitam nequit Episcopus coërciuam potentiam exercere, vt vidimus Titulo præced. Cap. 7. In eo ergo seruandum quod à Concilio Tridentino statutum est Seßione 25. Cap. 14. de Regularibus, vt tunc tantùm puniri delicta Religiosi possint, cùm notoria sunt, & extra claustra commissa, ac proprius Prælatus admonitus omiserit punitionem, aut de ea Episcopum intra tempus ab eo assignatum non fecerit
certiorem. Secundum autem ex eo ostenditur, quia cùm ad Episcopum pertineat, vt ea, quæ ad diuinum cultum spectant, cum omni decentiâ administrentur, in eo, qui administrant, videntur eidem esse subiecti. Non videntur autem in tali administratione alij esse defectus posse, nisi qui in modo assistendi in Choro, aut Missas celebrandi, occurrere solent, qui graues esse in Religioso vix possunt, vnde non est cur ad grauem sit animaduersionem ab Episcopis ve|
p. 267
niendum; & ita non probandum, quod à quodam dicitur factum Episcopo, qui suæ Religionis socium, quem fecerat ille Canonicum, & in pu
blico grauiter deliquerat Regij Gubernatoris iniuria, in Choro publicè Religiosorum more traduxit, acri verberatione, vt eo pacto Gubernatori satisfactio conueniens præberetur. Nisi fortè à Prælato suo id ipsi permissum, aut socius talis eius obedientiæ penitus subiaceret. Sed non credo subiectionem ad casus istos extendi conuenienter potuisse; quandoquidem supplicium in proprio potuit Conuentu inferri, & pœnis reclusionis, alijsque ex se perspicuis, satisfactio proportionata disponi.
18
*Dico tertiò. Clerici ad Præbendas in
casu dicto supplendas adsciti, ad omnia tenentur, ad quæ proprietarij Præbendati, sicut & eorum frui priuilegijs possunt, si qua sunt in modo seruiendi. Id constat: quia subrogatio fit cum omnibus qualitatibus, quæ in eo essent, pro quo succedit subrogatus, vt probant Doctores, quos adducit Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 2. Cap. 19. num. 22. & Lib. 3. Cap. 9. num. 24. Si verò stipendium non sit integrum, ex eo capite erit inæqualitas, quantum ad obligationem detrahendi congruam portionem pro sustentatione, & reliqua pijs operibus applicandi: vix enim vlla esse videtur: quia si proprietarius tantùm pauperibus, aut piis operibus applicaret, quantum subrogato detrahitur, satis suæ obligationi satisfecisse videretur: ergo cùm illud minus hic habeat, ad nihil aliud videtur obligandus. Hac ratione excusantur qui vicariam habent temporalem, vt videri potest apud P. Palaum Tomo 1. Tract. 6. Disput. 2. Puncto 5. num. 2. & 3. Et prætereà est ratio aperta: quia id, quod detrahitur, piis est operibus applicandum; neque enim reseruandum successoribus est in Indiis, in quibus decimalis grossa pro Præbendariis sequestrata, inter eos diuiditur, licèt pauciores sint quàm esse debeant, iuxta Ecclesiarum erectionem: nihil ergo successoribus reseruatur, & ita quod paucis superfluit, piis operibus destinandum. Quidquid ergo de communi iure sit, de quo post alios eruditè agit P. Bauny in Praxi Beneficiorum, Disput. 15. Quæst. 22. & de nouis statutis in Beneficijs Cameræ Apostolicæ, de quibus Zerola Parte 1. verb. Beneficium, ad sextum: praxis equidem dicta contraria illis penitus non
est: quia vt constat ex Cap. Quarta, de officio iudicis Ordinarij, & ex Cap. Præsenti, eodem titul. in Sexto. Vacantium Beneficiorum fructus ita administrare œconomi ex præscripto Ordinariorum debent, aut eorum, ad quos cura talis spectat, vt eos aut in vtilitatem Ecclesiarum expendant, aut futuris personis fideliter reseruent. Quando ergo nihil reseruatur successoribus, sed in Ecclesiæ vtilitatem expenduntur, communis Iuris dispositionibus non penitus contraitur. Leges autem de spolijs pro Camerâ Apostolicâ in Indijs non sunt receptæ.
CAPVT IV.

CAPVT IV.

An eo quòd decimalia emolumenta ad distributiones quotidianas in Ecclesijs Indiarum sint redacta, obligatio erogandi superflua pauperibus &c. in Præbendarijs minuatur.
19
*CIrca conuenientiam dispositionis di
ctæ, pro quâ Concilium Limense secundum Seßione 2. Caput. 66. & tertium Act. 3. Cap. 26. videndus Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 14. num. 19. & in Politicâ Fol. 616. Quod & in nonnullis aliarum Prouinciarum Ecclesijs seruari supponunt Doctores, dum de distributionibus agunt, & earum discrimen ostendunt vsitatumque iam pridem probant Glossæ Decretalium citandæ num. sequenti; & in omnibus ferè Cathedralibus ac Collegiatis Hispaniæ ac Lusitaniæ in vsu esse affirmat P. Fragosus Tomo 2. Lib. 10. Disput. 23. §. 1. vers. Tertiò limitatur. Et vt consuetudine dictâ extante, non
sit obligatio erogandi pauperibus, aut in alia pia opera expendendi, quæ congruæ sustentationi superfluunt, ex eo videtur probari, quia ex distributionibus obligatio ista non emergit, vt tenent Doctores plures generaliter loquentes, & inter alios Couarruuias, Syluester, Rosella, quos adducit & sequitur P. Bauny in Praxi Beneficiorum, Disput. 15. Quæst. 23. Dub. 2. Assert. 2. & plures alios apud P. Thomam Sancium Lib. 2. Consiliorum, Cap. 2. Dub. 46. quibus adde D. Escobar à Corro Tractatu de Horis Canonicis, Quæst. 5. §. 2. num. 26. & videtur etiam tenere P. Reginaldus Libr. 10. Tractat. 3. num. 92. Quorum ratio est; quia distributiones conceduntur ob personale ministerium, suntque denarius diurnus labori debitus, vt iam diximus; quando autem tale aliquid est, nequit onus eidem apponi: hac enim de caussâ ex bonis acquisitis ob ministeria Ecclesiastica prædicationis, auditionis Confessionum, celebrationis Missarum, & similium, non est obligatio erogandi quidquam, iuxta communem sententiam Doctorum: censentur enim quasi patrimonialia, vt videri potest apud P. Sancium suprà. dub. 45. numer. 4. P. Palaum numer. 5. apud quem P. VaquezVazquez, P. Coninck, & P. Lessius. Nihilominùs
20
*Dico primò. Præbendarij Indici non
minùs ad eroganda superflua tenentur, quàm si vsitato aliis Prouinciis modo Præbendæ fructus acciperent. Et oppositum videtur improbabile, rationisque atque auctoritatis præsidio destitutum. Licèt enim sint qui de distributionibus videantur generaliter locuti, de illis tamen agunt, quæ verè & propriè tales sunt, iuxta communem sacrorum Canonum, & Doctorum de illis scribentium intellectum. Illæ enim quæ propriæ distributiones sunt, quotidianæ item sunt, quia quotidiè tamquàm denarius diurnus tribuuntur, iuxta dicta num. 7. & ita in Iure, cùm de illis agitur, proponuntur, vt constat ex Cap. Licèt, de Præ
Cap. Licèt de Præbendis.
bendis ibi: Nolumus autem vt quotidianæ distributiones, quæ tantùm residentibus in Ecclesijs, & ijs, qui intersunt horis Canonicis, exhibentur, ei tribui faciatis. |
p. 268
Quando autem tota Præbenda in eis consistit, nōnon distribuuntur quotidiè, sed in fine anni. Similiter in Cap. Consuetudinem, vnico de Cler. non resi
dent. in 6. ibi: Distributiones quotidianas, quæ aliàs Manualia Beneficia, seu victualia nuncupantur. Vbi Glossæ id obseruant, quas communiter Doctores sequuntur. Hinc Præbenda sic dari solita distributionis nomine non comprehenditur, sed vt quid ab illis distinctum in Cap. Olim, de verb.
Signific. ibi: Præbendam, quæ tantùm residentibus de communi confertur, sicut vni ex alijs, de communibus prouentibus, & Manualia Beneficia non conferrent, &c. Manualia enim Beneficia distributiones quotidianæ sunt, iuxta id, quod ex Bonifacio VIII. in citat. Cap. Consuetudinem, iam expressum habemus. Concilium etiam Triden
Conc. Trid.
tinum Seßione 21. Cap. 3. ibi: In quibus nullæ sunt distributiones quotidianæ. & Seßione 22. Cap. 3. Illius diei distributionem amittant, &c. Sic alibi. Videndus Dom. Solorzanus citato Cap. 14. num. 23. & seqq. Vbi plures Auctores ita de distributionibus sentientes adducit, quibus addendi P. Thomas Sancius citato Cap. 2. Dub. 111. pręterpraeter id quod Dub. 46. citat. vt certum præsupponit in illius initio; distributiones scilicet esse partem distinctam à grossa Beneficij, & quæ titulo illius datur. Pater Reginaldus suprà, numer. 22. & 23. in cuius fine clarè ostendit se de quotidianis distributionibus fuisse locutum. P. Bauny suprà, quæst. 24. quæ per errorem impressionis est. 23. Dub. 6. licèt omninò contrarius sibi in eo, de quo inferiùs. P. Fragosus Tomo 2. Libr. 10. Disputat. 23. §. 1. numer. 2. & 13. Vers. Tertiò limitatur, vt alios omittam.
21
*Ratio autem est manifesta. Quia non est
titulus aliquis, propter quem Præbendam accipientes modo dicto ab obligatione communi Præbendariorum eximendi sint. Quòd enim hoc aut illo modo Præbenda detur, illius substantiam non variat, neque specialis labor Præbendarijs adiicitur, quandoquidem vt lucrentur, necessariò assistere debent, vt statuitur in Concilio Tridentino Seßione 24. Cap. 12. ibi: Non liceat vigore cuiuslibet statuti aut consuetudinis, vltra tres menses, ab
Conc. idem
eisdem Ecclesijs quolibet anno abesse, &c. Habet ergo modus dictus distributionis illud speciale, vt amissa à non assistentibus accrescant iis qui assistunt: quod non accideret, si Præbendario cuilibet certa esset quantitas annuatim designata: pro quo Couarruuias adductus num. 9. vbi de hac dictum distinctione. Quod quidem tantùm abest vt obligationem Præbendariorum minuat, vt potiùs augeat: quia hoc modo locupletiores redduntur, vt in omnibus omnem sufficientiam habentes abundent in omne opus bonum, iuxta Apostoli monitum, & ita dispergant, & dent pauperibus. 2. Cor. 9.
22
*Dico secundò. Etiam vbi distributiones
non sunt tota Præbenda, sed portio aliqua ex decimali massâ detracta, tenentur illas lucrantes ad eumdem expendendi modum, de quo in Assert. præced. Sic Sarmientus, & Nauarrus, quos adducit & sequitur P. Sancius Dub. 46. citato. P. Bauny Dub. 6. contrarius sibi, vt iam dixi: sed posteriori standum Assertioni, vti testamento, quo priùs facta reuocantur. Vt autem in gratiam viri docti contrarietatem talem explicatione commodâ propulsemus, dici potest in priori loco, vbi sic
statuit: Dico secundò: Nec de annonis diarijs, quas distributiones nominant, quidpiam esse pauperi dandum, quod negatum in negantis cedat exitium: de distributionibus loqui, quæ ad quotidianum victum necessaria sunt, ita vt nihil ex illis superfluat. In secundo autem, vbi sic inquirit: An si distributiones diariæ sint his, quæ ad victum, suique sustentationem honestam ac decentem, Beneficiatus exigit, ampliores teneantur, quod de ijs reliquum erit, in res pias, inopumque commodum impendere? Et respondet statim sic: Omnino, nam omnia bona Ecclesiæ sunt eiusdem generis & conditionis. Et probationem latiùs exequitur: ibi inquam de alijs loqui, quæ abundantiores sunt. Benè verùm est rationem ab eo pro Assertione priori adductam explicationi isti non congruere: arguit enim ex eo quòd Præbendarius ob ministerium suum mercedem illam diariam accipiat, cuius & dominium comparat; & ideò ab Ecclesia non posse onus illud imponi, sicut neque patrimonialibus, quia quasi patrimonialia sunt. Quæ ratio probat, etiamsi aliquid superfluat, non esse obligationem ad illud piè expendendum, si verè quidquam probat juxta Auctoris mentem, pro quâ hæc satis. Fundamentum
FundamẽtumFundamentum Assertionis.
autem Assertionis nostræ iam indicatum est, quia distributiones non habent conditionem diuersam ab aliis fructibus Præbendæ, neque ex modo, quo tribuuntur, illa fundari potest, sicut de distributionibus, in quibus tota est Præbenda constituta, dicebamus. Et illo irrefragabili fundamento præsupposito, videtur euidens consequentia circa quotidianas, de quibus loquimur. Neque illæ absolutè pro diariâ sustentatione dantur: alioqui quod reliquum est Præbendæ & maior est illius pars, deberet in pia opera dispertiri: quia congruâ detractâ, id quod superfluit, sic expendendum est, de quo ex professo dictum Tit. 13. num. 72. & seqq. Hoc autem quis admiserit? Dantur ergo vt diarium subsidium, & leuamentum laboris, & desidiæ excitamentum, iuxta dicta num. 12.
23
*Neque obiecta vrgent: licèt enim stipen
dium laboris sint, id etiam habet Præbenda tota, quia Beneficium datur propter officium; & tamen onus illud pietatis adnectitur. Cui quidem non obstat dominium earum adquiri: nam & iis, quæ sic adquiruntur, potest onus charitatis imponi, quod grauiter quidem vrgeat, nec tamen implementi defectus obligationem restitutionis inducat: est enim obligatio velut paterna ab Ecclesia imposita; Pater autem non ex iustitiâ, sed ex pietate tenetur subuenire necessitatibus filiorum iuxta communem sententiam. Et ita potest quis donationem patri facere intuitu filiorum, vt illis scilicet in necessitate succurrat, nullam specialem eidem obligationem adiiciens, sed vt illi, quæ ipsi est propria, satisfaciat: quod si non fecerit, ad restitutionem non tenetur eisdem filiis faciendam: pro quo videri possunt P. Lessius Lib. 2. Cap. 9. n. 152. P. Filliucius Tract. 28. n. 4. P. Azor Tomo 2. Lib. 2. Cap. 4. quæst. 26. P. Reginaldus Lib. 20. n. 10. Bassæus verb. Alimenta, n. 5. Sayrus in Claui Regia Lib. 7. Cap. 5. n. 15. & apud eos alij, vt non videatur circa hoc posse dubitari.
CAPVT V.

p. 269
CAPVT V.

Quid circa congruitatem sustentationis obseruare Indici debeant Præbendarij.
24
*DIctum de hoc Titulo 13. num. 72. & seqq. & specialiter num. 75. cùm de Episcopis ageremus: ibi enim dicta ad Præbendarios sunt, proportione personarum ac reddituum seruatâ, penitus aduocanda. Sed vt aliquid magis speciale pro eisdem adijciamus
Dico primò. Præbendarij Indici non pos
sunt ad Congruam referre, quæ sæculi redolent vanitatem, qualia sunt vestes holosericæ magni pretij, aut earum varietas; serui multiplices, & eorum pretiosus ornatus, quem & in Episcopis damnat Dom. Villaroël, & ipse Episcopus Parte 1. Quæst. 2. Art. 3. num. 14. Qui & pro eorumdem conuiuiis videndus Quæst. 3. Artic. 1. & Parte 2. Quæst. 14. Artic. 4. num. 36. Lecti curiositate mirabiles, & operimentis planè regiis; currus vrbani nobiliorum curribus exæquandi; aulæa similis qualitatis: mensæ ex auro & argento singulariter spectabilis apparatus, & quotidiana fercula illius instar, qui epulabatur quotidie splen
Lucæ 16. v. 19.
didè, consequenter ad illud: Qui induebatur purpurâ & abysso. Lucæ 16. vers. 19. Sic enim fiet vt multi Lazari sint, qui neque micam pro tolerandâ fame, neque malagma pro curandis, aut panniculum pro leniendis vlceribus assequantur. Et hæc quidem satis comperta sunt; cùm Principes potiùs deceant, quam Christi ministros, & Christianæ moderationis exemplaria, quibus commendati pauperes, quibus pia opera demandata: pro quibus Fideles in sudore vultus sui terram colunt, non vt sæculi pompas nutriant, sed vt decentem & honestam viuendi rationem, talibus adiuti præsidiis cum omni tranquillitate complectantur. Ideo contra huiuismodi meritò Diuus Bernardus inuehitur Epist. 42. Col. 3. ita
scribens: Clamant verò nudi, clamant famelici, conqueruntur, & dicunt: Nobis frigore & fame laborantibus quid conferunt tot mutatoria, vel extensa in perticis, vel plicata in manticis? Nostrum est quod effunditis, nobis crudeliter subtrahitur quod inaniter expenditis. Et nos Dei plasmatio, & nos Sanguine Christi redempti sumus. Nos ergo fratres vestri: videte quale sit de fraterna portione pascere oculos vestros. Vita nostra cedit vobis in superfluas copias. Nostris necessitatibus detrahitur quidquid accedit vanitatibus vestris. Duo ergo mala de vnâ prodeunt radice cupiditatis, dum & vos vanitando, & nos spoliando perimitis. Huc accedit, quòd hæc omnia nec negotiationis studio, nec proprio manuum exercitio vobis laborastis: sed nec iure hereditario poßidetis: nisi & fortè vos in corde vestro dixeritis: Hereditate poßideamus Sanctuarium Dei, Psalm. 82. v. 15. & hæc pauperes modò quidem coràm Deo tantùm, cui corda loquuntur. Ceterùm in futuro stabunt in magna constantia aduersus eos, qui se angustiauerunt. Sap. 5. v. 1. Stante quidem pro eis Patre orphanorum, & iudice viduarum. Psalm. 67. v. 5. Ipsius enim tunc vox erit. Quamdiu non fecistis vni de istis minimis, nec mihi fecistis. Matth. 25. vers. 45. Hæc ille, & alia, ad quæ Præbendariorum debet attentio commoueri, & conscientiæ remorsus fideli eorum exauditione; non Scriptorum quorumdam nimis laxa doctrina sopiri. Pro quo & Auctores quamplures congerit Alfonsus de Valdes in Tractatu de Eleëmosyna pag. 42. Col. 2. & seqq.
25
*Dico secundò. In vrbibus præcipuis In
diarum, vbi currus sunt honorarij in vsu, poterunt Præbendarij iis vti, si pro necessitate magis, quàm pro vanitate videantur adhiberi, quod eorum structura & ornatus facient manifestum. Nouimus aliquos ex primariis Dignitatibus, qui numquàm vt illis vterentur, adduci potuerunt. Neque erat illud pusillo animo tribuendum; sed quia superfluum existimabant, quibus vna erat terenda via, à domo scilicet in Ecclesiam; vel si quæ rarior alia, pedibus similiter decurrenda, vel si libeat, mulâ decenter instratâ. Nihilominùs id dandum consuetudini, & aliquali necessitati cum moderatione dicta: sic enim multi timoratæ conscientiæ, & doctrinæ non vulgaris faciunt; idque sine scandalo. Si non sit notabilis in ornatu excessus, peccatum erit aliquod, quia & aliquid in eo vanitatis; sed non mortale; cùm aliàs sumptus iste quotidianus non sit: quod & de sellis gestatoriis, aut currilibus, ac similibus pariter asserendum. Vbi & personarum dignitas attendenda: nam vt benè ait P. Bauny in Praxi Beneficiorum
Disput. 15. Quæst. 24. quæ per errorem typographiæ est 23. post dicta ab eodem Quæst. 16. vbi alios magis in speciali loquentes inducit: plura Decano licent, quàm simplici Canonico: vt enim ille meritis ac dignitate pręstatpraestat; ita & splendidior decet agendi ratio; vnde & consequenter plura licent Canonico, quàm Portionario, & huic etiam plura, quàm dimidiam habenti portionem. Pro quo & P. Molina Disput. 145. §. Primum est. & seqq. & P. Thomas Sancius Lib. 2. Consiliorum Cap. 2. Dub. 41. num. 1. & 9. ex quibus & aliis D. Machadus Tomo 2. pag. 62. n. 4. Sed ille est Indiarum abusus, vt esse omnes pares
Indiarum abusus.
velint: & illi, quorum parentes mechanico sunt opificio noti, vbi dignitatis aliquid in Ecclesia sunt adepti, primarios pergant dignitate & sanguine Præbendarios exæquare. Sed sua sit multis laus, qui Propheticum illud audientes: Sta in gradu tuo. Dan. 10. v. 11. in eo contenti, & iuxta illius qualitatem agentes, nihil insolentiæ permittunt, nihil deferunt vanitati.
26
*Dico tertiò. In Præbendariis Indicis plus
aliquid splendoris licet quàm in Europâ, vbi fides altas egit radices; & ratione illius plus etiam ad congruam sustentationem assumi potest. Id ex eo ostenditur, quia apud Indos splendor iste peculiarem auctoritatem inducit, & reuerentiam parit, quæ & apud Europæos necessaria est, ne in regionibus istis ex illius defectu grauia incommoda subsequantur. Sic colligitur ex Ferdinando Zurita in Enchiridio Indico Quæst. 32. Proposit. 1. qui tamen Proposit 2. addit id intelligendum
nisi pauperes grauiter egeant. Sed certè quod inde piis operibus detrahitur, singulari est morum honestate supplendum, & eorum splendore exterior ille splendor superandus. Pro quo D. Bernardus Epistola citata sic habet: Vos autem absit vt in talibus honorificandum putetis ministerium vestrum. |
p. 270
Videntur quidem honorifica, sed oculo, qui videt in fa
D. Bernardus.
cie, non qui videt in abscondito. Nam quæ videntur in abscondito nullis apparent fucata coloribus: spectabilia sunt tamen. Nullis condita saporibus; prædulcia sunt tamen. Nullis eleuata culminibus; excelsa tamen. Castitas, charitas humilitas, nullius quidem coloris sunt; sed non nullius decoris. Nec mediocris decoris, qui diuinos quoque delectare poßit aspectus. Sic ille. Quomodo autem pro augendo splendore nouis dignitatibus, congruam non liceat augere, benè explicat. Card. Lugo in Resp. moral. Lib. 5. Dub. 11.
27
*Dico quartò. Circa pia opera id de
PrębendariisPraebendariis dicendum, quod de Episcopis Titulo 13. num. citatis. vbi an debeant in loco Beneficij fieri, an possint esse vltramarina? & pro hoc vltimo pugnat P. Bauny Disput. 15. citata Quæst. 23. Dub. 6. arguens Primò, quia de voluntate oppo
sita Papæ litteris scriptis non constat, aut Canonibus. Vbi enim illi? Quando, & à quibus Beneficiariis promulgata? Secundò. Ex Ecclesiæ in omnes pari ardore charitatis. Tertiò, Ex communi omnium sensu, & receptâ vbique consuetudine, quam erroris arguere, non paruæ fuerit in Politicis imprudentiæ. Sed ad primum & tertium de
Fit satis 1. & 3. rationi.
consuetudine, ex dictis citato loco potest facilè responderi. Nec verum absolutè est sic omnium sensum habere, cùm sint qui secus sentiant, habeatque illud non leue in sacris Canonibus fundamentum. Et ijs, quæ citato loco adduximus, addi
Extrau. Execrabilis.
potest id, quod in Extrauag. Execrabilis, de Præbendis & dignitatibus, ait Ioannes XXII. dum inter inconuenientia, quæ ex Beneficiorum pluralitate sequuntur, illud recenset, quòd hospitalitas in ipsis Beneficiis debita non seruatur. Non vrget autem magis hospitalitas, quàm aliæ Ecclesiarum aut pauperum necessitates, quas in Beneficiorum loco, de quibus agimus, non occurrere est moraliter impossibile. Vnde & P. Molina ad Diœcesim tantùm huiusmodi facultatem admittit, & in casu rarò extra illam asserit prorogari. Et Glossa circa citatum locum verb. Debita, sic habet: Intellige, solita & congruens iuxta quantitatem prouentuum Beneficij. Sic illa ex Hostiensi in Cap. De Monachis, de Præbendis. Pergit autem sic dicens: Pro hoc autem quòd dicit, Debita, videtur quòd ne
Glossa.
ceßitatis, non tantùm voluntatis est hospitalitas. Et in Beneficiatis hoc certum est. Cap. Florentinum 85. dist.
Hospitalitas quomodo debita.
& 42. dist. §. 1. Hæc Glossa. Ex quibus apparet quantùm vrgeat obligatio dicta, vel qualis sit obligationis huiusmodi fundamentum. Ad secundum autem dici potest affectum Ecclesiæ ar
Secunda ratio eliditur.
dentem esse erga omnes filios; illis tamen sufficienter ab eadem prouisum, cùm in omni Christianâ diœcesi sint ex illius dispositione, qui possint subuenire, quòd si non ita fiat, sed contrarium arbitrio Præbendariorum relinquatur, minor eius apparet affectus, quia sic multi possunt remedio opportuno destitui, Beneficiariis ad extraneos inclinatis & quidem in Europæ Prouinciis faciliùs id possit admitti, quia si Beneficiarij vnius Diœcesis in aliam per pia opera sunt propensi, sperari potest vt & Beneficiarij alterius pro illa opera pietatis instituant, sicque inter omnes compensatio reperiatur. Quod tamen in Indiis non accidit: nullus enim in Europa degens de Indiis curat, vt subueniat indigentibus, aut pia opera pro communi vtilitate constituat. Nihilominùs videatur moderatio exposita Titulo 13. numer. 83.
CAPVT VI.

CAPVT VI.

De obligatione Indicorum Præbendariorum circa assistentium in diuinis Officiis.
28
*DIco primò. Circa obligationem di
ctam consulenda sunt Ecclesiarum statuta, quæ in forma erectionis solent apponi, & illis standum, ita vt si defectus occurrat, iuxta communes regulas, quas Doctores in hac tradunt materia, & diuersitatem probabilium opinionum debeat iudicari. Sic P. Thomas Sancius Lib. 2. Consiliorum Cap. 2. Dub. 102. qui asserit statuta Ecclesiarum communiter habere, quod est in Concilio Baciliensi dispositum Seßione 21. Cap. Quo tempore quisque debeat esse in Choro. Sic autem ibi: Qui in Matutinis ante finem
Quid ex Concilio Basiliensi.
Psalm. Venite exultemus: & in aliis horis ante finem Primi Psalmi, & in Missa ante vltimum Kyrie eleison, vsque ad finem diuino Officio non interfuerit, nisi fortè neceßitate cogente, petita, & obtentâ à Præside Chori licentiâ, discedere oporteat, pro illa absens habeatur. Hæc Concilium. Sed certè statutum illud, si ser
Non obligare illud.
uatur alicubi, non ex vi illius, sed ex conuenientia, quæ in re apparet, receptum debet reputari quia statuta dicti Concilij vim obligandi non habent, nisi nonnulla, & quidem pauca, quæ vt admitterentur conueniens fuisse Sedes Apostolica iudicauit. Pro quo Lauretus de Franchis in Controuersiis pag. 196. Vnde circa prædictam assignationem non est vbique consuetudo eadem, vt ex Petro Moneta tradit Bonacina Tomo 1. Tractatu de Horis Canonicis Disput. 1. Quæst. 5. Puncto 2. n. 12. §. Verùm, quia
29
*Dico secundò. Stante statuto dicto,
Concilio Basiliensi conformi, aut alio quouis, quoad amissionem distributionum, non ideò illius transgressio iudicanda est mortalis ad effectum adimplendi præceptum, diuini officij recitandi, aut lucrandi fructus Beneficij. Sic P. Suarez Tomo 2. de Religione Tract. 4. Lib. 4. qui est de Horis Canonicis Cap. 25. numer. 15. & 16. P. Vincentius Tancredi de Religione Lib. 4. Tract. 3. Disput. 6. numer. 8. Quod etiam ex aliorum doctrinâ colligitur, & magis in speciali ex Bonacina, & Moneta suprà ex quibus & Diana Parte 2. Tract. 12. Resolut. 26. in fine. Et quoad priorem partem de transgressione circa generalem obligationem recitationis Officij, ex eo ostenditur, quia pars illa non est notabilis vt communissima Doctorum sententia firmat, pro quâ videndus Diana suprà Resolut. 41. & Parte 5. Tract. 5. Resolut.
26. & Parte 12. Tract. 2. Resolut. 44. P. Palaus Tomo 2. Tract. 7. Disputat. 2. Puncto 5. num. 1. P. Thomas Sancius in Opere morali Lib. 1. Cap. 4. num. 18. P. Bauny in Praxi Beneficiorum Disput. 13. Quæst. 7. D. Escobar. à Corro Tractatu de Horis Canonicis Quæst. 4. §. 6. circa particulam Integrè num. 22. Bassæus verb. Horæ Canonicæ 5. n. 2. vbi diuersas circa hoc Auctorum sententias congerit, & earum aliquas nimis laxas. Medium te|
p. 271
nuere beati. Et hæc laus sit P. Suario, qui num.
16. citato, sic concludit: & saltem videtur necessarium vt nulla Hora integra dimittatur, neque pars alicuius Horæ, quæ æquiualeat minimæ Horæ vel dimidiæ parti eius. Si autem hanc non attingat, non videtur esse peccatum mortale. Sic ille, qui ita præmiserat: Quarè si èex contrario quis omitteret ferè dimidiam partem Completorij, non vuderem dicere illum peccare mortaliter, quia reuerà respectu totius officij diei illa non videtur notabilis pars, nec in se & absolutè videtur tam grauis materia. Hæc doctissimus ille Magister; pro certitudine sententiæ P. Suarij militat P. Turrianus in Selectis Parte 2. Disputat. 31. Dub. 32. vbi ait oppositam de integra minori Hora non esse probabilem. Ex quibus colligit Cap. 30. n. 12. & 13. tunc oriri obligationem restitutionis quoties omissio est mortaliter peccaminosa: quod accidit quando duodecima pars totius Officij omittitur: id quod ex Bullâ Pij V. circa taxationem in huiusmodi omissionibus in ordine ad restitutionem deduci arbitratur. Neque credendum est statuta Ecclesiarum maiorem obligationem inducere ex statuentium intentione, quia de hoc minimè constat, neque opus erat ita arctare conscientias, quas in eo genere voluit Pontifex non vrgendas; cùm ad finem statutorum satis esset impositio mulctæ; quia vt sapienter philosophatur P. Suarez citato num. 15. hoc fundari potuit in prudenti gubernatione Chori, quia multi homines magis mouentur timore pœnæ, vel incommodi, quàm culpæ.
30
*Secundum autem ex hoc ipso probatur:
nam cùm sit pœna, non priuatur, nisi post sententiam. Licèt amissio ob defectum interessentiæ ante sententiam incurratur, quia Bonifacius VIII. & Concilium Tridentinum eius Constitutionem approbans, reddunt dominij inhabiles recipientes, de quo num 34. vt benè expendit P. Fragosus Tomo 2. Lib. 10. Disput. 23. §. 4. num. 9. Secus tamen accidit in pœnâ per statutum positâ circa interessentiæ modum, pro quo inhabilitas talis non interuenit, & ita applicari potest doctrina citati Auctoris num. 10. Pœna ergo per sententiam infligenda, quæ in hoc genere non est iuxta ordinariam iuris formam pronuntianda, formato processu; sed iuxta Ecclesiarum stylum, designato Punctatore, de quo Zerola verb. Horæ Canonicæ, ad Octauum, & Concilium tertium Act. 3. Cap. 26. Vnde si circa hoc diligentia Punctatoris defuerit, in conscientiæ foro nulla est obligatio,
quia ibi ad summum interuenit peccatum veniale, & propter illud obligatio restitutionis in materiâ, de quâ loquimur, imponenda non est; vt benè P. Suarez citato Cap. 30. num. 13. Qui licet cum ea distinctione, quam exposuimus, & probauimus, non loquatur, sicut nec P. Vincentius Tancredi, quatenus statuti specialis non meminerunt, sed iuxta obligationem à Pio V. impositam, & vrget etiam extra Chorum recitantes procedant, in eo certè suffragantur. Si prætereà addamus id quod de pœnâ ante sententiam incurrendâ diximus, ab omnibus non probari: id enim negat P. Bauny cum aliis Tomo 1. Disput. 15. quæst. 18. & quia illi de Missâ non loquuntur, iuxta
Quid circa Missam.
ipsorum, & aliorum doctrinam proportionaliter est dicendum, partem à Concilio assignatam non inducere obligationem restitutionis, quia exigua est. Quamuis autem ex eo quòd dicunt communiter Doctores circa obligationem audiendi Missam, designantes quæ sit pars notabilis, cuius omissio graue peccatum inducat, non videatur posse argui, quia obligatio illa pro diebus tantùm est festiuis, & Præbendarij etiam in profestis tenentur assistere; & in festiuis etiam possunt dicendo Missam, aut eam audiendo, à Conuentuali distinctam, satisfacere: nihilominùs optima illa
Optima regula.
habenda regula, quia ex ipsâ intelligitur quænam sit pars notabilis, aliàs dicendum propter omissionem in Missâ nihil in foro conscientiæ deberi; quod non est vllatenus admittendum. Quemadmodum licet possit extra Chorum obligationi Horarum Canonicarum Præbendarius satisfacere, & ita ratione præcepti circa illas non teneatur ad aliam recitationem: tenetur tamen ratione officij, si fructus sit Præbendæ lucraturus. Credo autem ante Euangelium debere assistere, quia illud in Missâ solemni singularem celebritatem habet, & cultus illi specialissimus adhibetur, vnde & pro eo cantando Minister sacer Presbytero proximus traditione libri Euangeliorum consecratur.
31
*Quamquam non videatur improbabile
Missam instar Horarum posse computari, vt tunc ei satisfactum sit, cùm maiori parti sit assistentia adhibita, vnde ab Offertorio videtur sufficere, vel fortè minùs aliquid, proportione habitâ etiam ad Matutinum, iuxta id, quod tenet P. Filliucius Tractat. 23. Cap. 20. num. 219. & Diana citata Resolut. 26. peccare scilicet mortaliter omittentem dimidiam Horam, sed non teneri ad restitutionem. Id quod est etiam P. Suarij doctrinędoctrinae confor
P. Suarez.
me citato num. 12. vbi sic ait: Ex dictis ergo colligo, per argumentum à contrario, vel potiùs à definita legis
taxatione, pro minori omißione, quàm sit vnius Horæ integra, non contrahi aliquam obligationem restituendi; solùm enim taxatum est, quod pro singularum Horarum omißione restituendum sit. Cùm autem sit lex rigorosa, videtur restringenda ad terminos suos: præsertim cùm peculiariter sit facta ad declarandam restitutionem pro rata temporis & Horæ. Sic ille, addens statim id, quod ex eodem retulimus num. 29. & sequitur P. Fragosus Tomo 2. Lib. 10. Disput. 22. §. 5. num. 9. &, vt verum fatear, non apparet dudum positæ eiusdem resolutioni conforme, vt verba adducta possunt reddere manifestum. Cùm enim lex rigorosa sit, & peculiariter pro taxandâ restitutione sit lata, ad suos est terminos restringenda: & ita cùm non Horæ partem, sed Horæ absolutè dictæ omissionem ad inducendam obligationem restitutionis exquirat, dum id P. Suarez amplectitur, & pro fundamento statuit, non videtur confonum ad medietatem minorum Horarum, & proportionales Matutini partes obligationem prorogare. Et ita P. Filliucij, & Dianæ sententia non displicet P. Vincentio Tancredi suprà, Disp. 16. Quæst. §. At, Filliucius, & P. Pellizario Tract. 5. Cap. 8. n. 21.
32
*Dico tertiò. Si per statutum non vrgeat
obligatio assistendi omnibus Horis, sed per assistentiam V., Verbi g.gratia, in Matutino compensari possit assistentia in primâ, vt alicubi est in vsu, possunt se Præbendarij eidem conformare. Id videtur clarum: quidquid circa vsum dictum in Ecclesijs Indicis obnitatur Dom. Reyna Tomo 1. de Perfecto Prælato, Lib. 4. Tractat. 1. Cap. 8. Quia statuta hu|
p. 272
iusmodi maturo consilio, & regulis iuris inspectis, à fuis auctoribus prodierunt. Quòd autem iusta esse possint, ex eo ostenditur, quia consuetudo talis potest esse rationabilis: ergo & lex idem indulgens. Assumptum constat, quia hoc spectat ad leuandum assistentiæ laborem, vt in simili tradit P. Palaus Tractat. 7. Disput. 3. Puncto 9. §. 12. num. 14. circa consuetudinem non assistendi Matutino, ex Bonacinâ Disput. 2. de Officio diuino in Choro, &c. Quæst. 5. Puncto 6. num. 14. vbi alios adducit. Et quidem propter eum finem Conc. Trident. Seßion. 24. Cap. 12. tres menses singulis annis absentiæ concedit, non permissione solâ, sed licentiâ: vt id sanè liceat, sicut eius verba declarant, dum ait: Non liceat vltra tres menses,
Conc. Trid.
&c. Sicut ergo tres menses in anno conceduntur, ita & quolibet die vna potest Hora conuenienti ratione concedi, beneficio consuetudinis. De tribus aliis mensibus ob iustam caussam admittit. P. Lessius in Resolutionibus posthumis. verb. Beneficium, num. 44. vide & num. 41. Prætereà, Consuetudine induci potest vt aliqui non assistant ob diuturnam in assistendo defatigationem: & ita vsu receptum in Compostellanâ Ecclesiâ vt Præbendarij, qui per 40. annos seruierunt, etiamsi absint, pro præsentibus habeantur, annuente consuetudini isti Gregorio XIII. vt refert P. Bauny Tomo 1. Tractat. 11. Quæst. 17. §. Primo, quia
vbi sic concludit: Iam hoc quæro, cur quod in Ecclesiis Hispaniæ fit impunè ratione consuetudinis, in Nostratibus, id est, Gallis, culpabile sit, nec ferendum? Sic ille. Quod & nos possumus ad Indicas Ecclesias deriuare. Iuxta quæ legitima est consequentia, quòd scilicet lex esse possit pro eodem, quia consuetudo legitimè præscripta & rationabilis vim legis habet, vt ex Iure notum. Cap. Finali, de consuetudine & communi Doctorum consensu, vnde & circa illam lex potest expressa constitui, id indulgens, quod aliàs non est vsu firmatum, vel si firmatum sit, specialius illi robur adiiciendo. De consuetudine enim ad statutum benè arguitur, iuxta Doctores, quos adducit Marius Antonius Lib. 1. variar. Resol. 1. n. 3.
33
*Et citatus quidem Pater consuetudinem
quamdam aliquarum Galliæ Ecclesiarum satis notabilem defendit, quarum Præbendarij discedentes à Choro vixdum inchoatis Matutinis, vt fit Metis, vel interessentes tantùm Missæ, aut Matutinis, vt fit Sibianecti, quidquid præsentibus obuenit plenè recipiunt. Circa quod in fine §. Non ero, sic ille scribit: Quarè est hæc mea sententia dum
corriguntur (quod facere Episcopo est neceße, aut Papæ, si eius solius potestati subiecti, ab Episcopi sunt censurâ liberi) mea inquam est opinio Canonicos, vbi se Choro steterint, sub initium finemque Officij, aut Horæ vni de præcipuis interfuerint, prout eos facere mos in suis Ecclesijs obtinuit, posse quidquid præsentibus obuenit, seruare. Sic ille, id probans, tum multorum proborum exemplo, qui se huic consuetudini conformarunt, obuentiones integrè reportantes: cùm quia ob diuersas caussas, quas Doctores assignant, absentes frui omnibus iis possunt, quæ sunt præsentibus destinata. Item, quia consuetudo hæc legitimè potest esse præscripta, & potest dici rationabilis, quia èex maiestate Ecclesiæ est vt fas sit Canonicis egredi, cùm aliquamdiu in sacrâ æde precandi caussâ fuêre cum ceteris, acsi velint per se psallere, & non per substitutas ad hoc operas, id vt illis sit liberũliberum. Accedit bona obuenientia posse sibi inuicem largiri Canonicos, si nulli sint nominatim debita, & ea, de quibus agimus, ad præsentes spectant, vnde & liberaliter possunt condonare. PręterquàmPràterquam quòd lex non obligat, nisi recepta sit, vt plures Auctores docent, ex quibus aliquos cōgeritcongerit: & quæ de negandis distributionibus, absentibus, aut à Choro, vt suprà, discedentibus, ab Ecclesia lata est, in Ecclesiis dictis non est recepta; vbi & dici potest præsentes esse, quia parti assistunt, saltẽsaltem impropriè & synecdochicè. Sic ille philoso
Non consequenter locutus.
phatur. Et quidem si iuxta ipsum rationabilis consuetudo dicta haberi debet, & èex maiestate Ecclesiarum est, cur corrigendam dicit, idq; necessariò ab Episcopo, seu à Pontifice faciendum? Ea certè corrigenda, quæ à ratione sunt aliena, & ita implicatio esse in dictâ videtur positione.
34
*Deinde. Consuetudo in casu dicto om
nino reprobata est in Cap. vnico de Cleric. non resid. in sexto. & in Concilio Tridentino Seßione 24. Cap. 12. de reformat. Pro quo consulendus P. Thomas Sancius Lib. 2. Consil. Cap. 2. Dub. 110. Quòd autem rationabilis non sit, constat ex eo quòd vt iniqua generaliter improbatur: iniquum enim est, vt qui non laborant, manducent ex iis, quæ sunt laborantibus destinata. Videndus Co
Couarr.
uarruuias Lib. 3. Variar. Cap. 13. num. 5. vbi Philippum Probum id probantem adducit, addens posse stare consuetudinem, si consensu Pontificis sit inducta, & sic concludens: Oportet autem hanc consuetudinem aliquâ ratione & caußâ ab iniquitate defendi; cùm alioqui iniqua esse videatur. Sic ille: & ex hoc refellitur id, quod dicitur de diuersis causis, quas Auctores tradunt, propter quas absentes possunt pro præsentibus haberi: tunc enim Pontificis suffragatur voluntas, de quâ in Cap. citato, verbis illis: Exceptis illis, quos infirmitas seu iusta &
Cap. Vnico supra.
rationabilis corporalis neceßitas, aut euidens Ecclesiæ vtilitas excusaret. Quod à Concilio Tridentino penitus approbatur, Constitutionis eiusdem factâ mentione, propter quam septuagenarios à residentiâ excusari tradit cum aliis Marius Antoninus Lib. 1. Resolut. 85. num. 12. Est etiam Eugeniana Constitutio in fauorem studentium, quam refert Nicolaus Garcia de Beneficijs, Parte 3. Cap. 2. num. 58. & non esse reuocatam probat Thomas Hurtadus Tractat. vlt. num. 733. & seqq. propter quam censent multi etiam lucrari distributiones, vt videri potest apud D. Solorzanum Tom. 2. Lib. 3 cap. 14. n. 24. cùm tamen illæ ibidem expressè excipiantur, quia de propriis accipiendum. Et Bonifacij VIII. in Cap. Cùm ex eo, de Elect. in 6. Sicut & alia Honorij III. in fauorem Magistrorum Cap. Super specula, quod est finale de Magistris. In casu autem, de quo est sermo, nihil tale acci
dit: neque enim momenti est alicuius, quod de maiestate Ecclesiarum dicitur, cùm sit illud potiùs maiestati earum aduersum: quòd scilicet Præbendarij officia sacra sua dedignentur præsentiâ cohonestare, totum illud magnum & sublime cultûs diuini negotium Clericis vulgaribus relinquentes. Et cùm non dedignentur ex Beneficio viuere, officium, in quo est summa constituta sublimitas, per se exequi dedignantur. Neque proborum praxis caussam promouere potest, quando in contrarium ratio & auctoritas |
p. 273
adeò manifestè stant. Morem planè secuti, & re indiscussâ processerunt: neque adeò equidem probi, qui lucro ita attenti, diuinum cultum, cuius esse promotores soliciti debuerant, adeò frigidè pertractarunt, vt vix pedem in Ecclesiam intulerint, cùm eumdem reuocarint. Videndus P. Lessius infrà Casu 11.
35
*Quod verò ad condonationem attinet,
à Concilio Tridentino est penitus condemnata citato in Capite verbis illis: Distributiones verò qui statutis horis interfuerint, recipiant; reliqui quauis collusione, aut remißione exclusâ, his careant, iuxta Bonifacij Octaui Decretum &c. Remissionem autem non solùm esse illicitam, sed etiam inualidam, communis est Scriptorum sententia, qui videri possunt apud P. Fagundez Tomo 2. in Decalogum Disput. 23. §. 4. numer. 6. Lib. 10. de quo etiam inferius Capite 8. Non esse autem receptam legem huiusmodi inconsequenter dicitur, quandoquidem Concilij Tridentini Decretum de accretione distributionum, quæ respectu interes
sentium contingit, cùm alij absunt, in præsenti caussa ab eodem Auctore allegatur §. Secundò cum sint. Prætereà, seclusâ lege, iuri naturali standum est: Atqui iuri naturali repugnat, vt qui officio suo deest, præmium consequatur officij. Pro quo est argumentum Auctoris eiusdem
§. Caussa est, vbi ita scribit: Qui de bonis communibus Ecclesiæ vitam propagat, ei quoque ministrare debet, vt dicitur Cap. Secundùm Apostolum, de Præbendis: at in quo est Ecclesiæ vtilis, qui præter speciem suam nihil ei publicè in Choro accommodat? Hæc ille. Quibus nos addere possumus: In quo est Ecclesiæ vtilis, qui nec speciem suam publicè in Choro accommodat, per spatium ibi breuissimum demoratus? Iam quid de assistentia? quæ impro
priè & Synecdochicè sit talis, benè quidem dictum est; ex quo & fit impropriè & Synecdochicè esse etiam sic præsentibus distributiones tribuendas, vt iustitiæ propria æqualitas teneatur. Quæ quidem ideò à me longiori ratiocinatione propositâ, vt omnibus prosim, & ne pro Indiis simile quidquam præsumatur. Et quidem Auctor idem posteà in Praxi Beneficiorum Disput. 14.
Quæst. 1. §. Secunda, Beneficium, consimili consuetudine memoratâ, sic subdit: Quod quàm prudenter iustèque id agant, aliorum esto iudicium: hunc ergo morem probare non possum, vtpotè Concilij Decretis oppositum. Hæc ille, quibus potiùs annuendum.
36
*Illud autem verissimè à citato Scriptore
dictum, ad Episcopum scilicet pertinere consuetudines rationi non conformes corrigere, quia in iis, quæ ad hoc spectant, ius illi ratione officij conuenit: & specialiter in Concilio Tridentino obligatio circa illud intimatur citato Cap. 12. Vide etiam P. Lessium suprà num. 45. & verb. Horæ Canonicæ n. 16. & 17. & omnino Casu 11. dum per Synodum Prouincialem quid debeat fieri non statuitur. Et licet ibidem duos Canonicos adhibendos ad dispositionem hujusmodi decernatur, verbis illis: Intereà verò Episcopus, non minùs quàm cum duobus Canonicis, quorum vnus ab E
piscopo, alter à Capitulo eligatur, in iis, quæ expedire videbuntur, poterit prouidere. Sic Concilium. Illorum tamen duorum non est suffragium decisiuum, sed consultiuum, vt Congregatio Cardinalium declarauit, quæ sic habet: Episcopus te
Declaratio Cardinalium.
netur consilium hoc petere, non autem sequi: consensus enim Capituli non est necessarius. Sic Congregatio, vt extat in Editione Ann. 1631. & ra
Pro illa ratio.
tio est, quia stante petitione consilij, verè cum duobus Canonicis procedit, & prouidet, vnde non est eius jurisdictio contra tenorem dispositionis, cùm sit odiosa coarctanda: & vt talis loquendi modus omnino legitimus ostendatur, ponamus ex duobus Canonicis vnum hoc modo sentire, alium diuerso: tunc quidem si Episcopus vnius iudicium amplectens, iuxta illud statuat, illius statutum stabit, & tamen si suffragia debeant esse decisiua, & ad eum sensum verba Concilij aduocanda, nequit dici cum duobus prouidere: non est ergo sensus ille accommodatus. Et quòd consuetudine introduci possit, vt videtur certè introductum, quòd tale consilium non requiratur, ex Auctoribus colligitur, quos adducit Zerola. Verb. Episcopus §. Decimò.
37
*Quia verò contingere potest vt Episco
pi consuetudinem aliquam remouere velint, quæ rationabilis & legitimè præscripta sit, & Præbendarij probabile fundamentum ad se in eâ cōseruandosconseruandos habere possint, vt circa assistentiam in Matutino & Primâ altercari vidimus, suo illi vtantur iure; neque enim Episcopis ita defertur arbitrium, vt quidquid verosimile appareat, valeant imperare. Pontifices quidem in suis Constitutionibus consuetudines locorum attendunt, nec suæ esse voluntatis affirmant, illis, cùm generaliter statuunt, contraire, quas, cùm sint res facti, possunt ignorare, vt constat ex Cap. 1. de Constitutionibus in Sexto. Non ergo Episcopis aliter est de suâ præsumendum potestate, vt omnem valeant sibi non bene visam consuetudinem statim abrogare, quæ aliis & probis, & sapientibus rationabilis potest apparere. Quòd autem stare consuetudo rationabilis possit, vt Præbendarij non debeant omnibus Horis interesse, & consequenter statutum vim illi tribuens, iam à nobis ostensum num. 32. Pro quo & facit id, quod in Concilio habetur ante adducta verba: sic enim ibi: Cetera, quæ ad debitum in diuinis officiis regi
Concilium Trident.
men spectant; deque congrua in his canendi, seu modulandi ratione, simulque de omnibus Ecclesiæ ministris, quæ necessaria erunt, etsi qua huiusmodi Synodus Prouincialis pro cuiusque Prouinciæ vtilitate & mori
bus, certam cuique regulam præscribit. Hæc ibi. Ex quibus constat id, quod attinet ad conueniendum in Choro, & permanendum ibi, ad Synodum Prouincialem spectare, vel ad Episcopum, dum Synodi statuta non extant, & in iis attendendos Prouinciarum mores. Non ergo necessarium est vt Præbendarij ad omnes Horas conueniant, & in Choro permaneant, si enim hoc necessarium esset, non erat cur circa hoc Synodus aut Episcopus deberent specialiter prouidere. Et per hoc roboratur id, quod numer. 29. diximus circa pœnam non interessentium, quando Pontificium statutum directè non violatur, sed speciale Ecclesiæ, vt debeat sententia iudicis expectari.
CAPVT VII.

p. 274
CAPVT VII.

Quæ absentia in Præbendariis Indicís debeat iusta reputari.
MVltæ esse pro eo caussæ possunt, iuxta Iuris dispositiones, & receptas Doctorum sententias, de quibus dictum aliquid num. 34. & vt id, quod instituti est nostri, promoueamus, sit
§. I.

§. I.

De iusta caussa ratione studiorum.
38
*DIco primò. Studiorum caussâ abesse
Indici Præbendarij possunt. Probatur, quia id conceditur in Cap. Licet vobis, de Præbendis. Cap. Cùm ex eo, de Electione in 6. & multis aliis locis apud Tiberium Decianum Volum. 1. Responso 43. numer. 1. Dom. Solorzanum Tomo 2. Lib. 3. Cap. 14. num. 21. & seqq. P. Bauny in Praxi Beneficiorum Disput. 14. Quæst. 2. §. Secundò excusat, & seqq. Dom. Barbosam de Potest. Episc. Alleg. 56. numer. 18. & seqq. aliosque. Et concessio talis nullibi reuocata; immò nec videtur posse conuenienter reuocari, stante semper ratione adductâ à Pontificio Octauo dicto Cap. Cùm ex eo. summâ scilicet necessitate doctorum hominum in Ecclesia.
Dico secundò. Absentia ob caussam dictam
maximè habet locum in Theologia. Constat, tum ex illius præstantia, tum ex speciali concessione in Cap. finali de Magistris. Et in Concilio Tridentino Seßione 5. Cap. 1. De Reformat. Vbi de studio Scripturæ sacræ est sermo, quod est Theologiæ fundamentum: & ex illius concessione sufficienter posset intelligi studium etiam Theologiæ concessum: quemadmodum in citato Cap. Licet vobis, sic habetur: In sacra pagina cupienti studere. Et tamen ibi Doctores Theologiam indicatam etiam volunt, sicque habet Summarium eiusdem Capitis, dum in eo ita legitur: Absens in Theologiæ studio fructus Beneficiorum suorum percipit.
39
*Dico tertiò. Idem indultum pro studio
Iuris Canonici est admittendum, licet in Iure non habeatur expressum. Sic probat Tiberius Decianus Responso citato n. 2. & seqq. vbi Doctores & congruentias adducit.
Dico quartò. Pro studio dicto tantum est spa
tium temporis concedendum, quantum conueniens apparet secundùm cursum ordinarium studiorum; aliàs non obtineretur finis à Sede Apostolica huiusmodi indulgentiâ prætensus. Cap. finali de Magistris quinquennium conceditur. Cap. Cùm ex eo, quod est posterius, septennium. Est autem inter Doctores controuersum an posterior hæc Concessio modò locum habeat, quia Declarationes Cardinalium extant, quinquennium tantummodò posse concedi concludentes, vt videri potest apud Nicolaum Garciam Tractatu de Beneficiis Parte 3. Cap. 2. num. 81. pro quo & ipse pugnat num. 82. sicut & alij, in quibus Dom. Barbosa suprà num. 31. Sed contrarium tenet Zerola Parte 1. verb. Studium. Ad Tertium, folis Parochis assignatum quinquennium affirmāsaffirmans, & vlteriùs addens circa hoc posse Episcopum arbitrari: & ita non solùm septennium, sed etiam octennium concedere siue pro Theologiæ, siue pro Iuris studio. Et pro eo adducit ConciliũConcilium Lateranense sub Leone X. Seßione 8. §. Statuimus.
Concilium Later. sub Leone X.
vbi quinquennium pro Philosophiâ, & aliud item pro Theologia conceditur: item Pium Quartum die 24. Nouemb. Ann. 1564. Bullâ spe
Pius IV.
ciali quinquennium exprimentem. Vbi tamen additur, Vel aliud tempus. Concilium Tridentinum citato Cap. 1. Seßionis 5. vbi nulla temporis
Concil. Trid.
limitatio adiecta. Quod quidem mirum videri non debet, si Galliæ consuetudinem attendamus, in quâ decennium pro Magistris & Licentiatis in Theologiâ conceditur: & pro Doctori
Galliæ consuetudo.
bus, aut Licentiatis in Artibus, & Logicalibus inclusiuè, septennium, vt testatur P. Bauny Quæst. 2. citata §. Dixi, iure.
40
*Et addi potest Eugenij Quarti Consti
tutio, de quâ num. 34. quæ licet pro Salmanticensi Academia tantùm expedita sit, ad omnes alias extendendam multi Scriptores affirmant, quos adducit & sequitur Dom. Solorzanus suprà num. 25. & 26. Vbi id præsertim habere verum ait in Limana & MaxicanaMexicana, quibus priuilegia omnia Salmanticensis à Carolo sunt quinto concessa. Quod quidem alicui minùs fortè placeat, quia Imperator & Rex potuit quidem priuilegia communicare, quæ ipse, aut eius inclyti Progenitores concedere potuerunt: non verò
illa, quæ ad ius spirituale Beneficiatorum spectant, quale est istud, de quo loquimur, & ea, quæ ad ipsum pertinent, & ita Pontifici propria sunt, vt neque Episcopi circa illa plenam habeant potestatem. Potest autem illud reduci ad Alexandri Sexti amplissimam Concessionem circa propagandam fidem, & Ministros prouidendi. Sed hoc etiam difficultatem habet, quia Reges nostri, cùm de studiis generalibus fundandis agitur, vbi Gradus, prout in Vniuersitatibus conceduntur. Sedem Apostolicam per suos Oratores adeunt, vtpotè qui existimant, quæ talia
sunt, eorum excedere potestatem. Quidquid de hoc sit, ratio à nobis adducta vrget, quia nisi competens concedatur tempus, Ecclesia concessionis suæ fine frustratur. Quis enim quinquennio possit in litteris euadere consummatus? Tales profectò, quales illa desiderat in Cap. finali, &
Cap. Cùm ex eo.
Cap. Cùm ex eo. In scientia inquam ita proficientes, vt fructum in Dei Ecclesia suo tempore afferre valeant opportunum. Qui sicut splendor firmamenti in Ecclesia sint, & velut stellæ in perpetuas æternitates mansuri, vt ibi dicitur.
41
*Dico quintò. Quæ Assertionibus præ
cedentibus dicta funt, Indiis possunt applicari, pro quibus locutus Dom. Solorzanus citatis locis, & in Politica pag. 616. Et ratio est quia nullibi exceptæ inueniuntur: quamuis dici non inuerosimiliter posset excipiendas esse, quia in illis speciales militant rationes, scilicet distantia ma
gna respectu Regiæ Curiæ, vnde prouisiones adueniunt, ex quo fit vt Ecclesiæ multoties competentibus Ministris destitutæ reperiantur: cui incommodo, si ex alia parte accedat, quod ex absentiâ pro studiis emergit, maior videbitur so|
p. 275
litudo. Deinde, Pro Ecclesiis Indiarum Ministros debere idoneos eligi, iuxta id, quod ab Alexandro Sexto Regibus Catholicis in celebri donationis Indiarum Bullâ grauiter intimatur. Præterquam quòd in Ecclesiis Europæ, vbi priuilegium dictum viget, solent Vicarij substitui; (licet obligationem talem negat Trullench Libro 1. Cap. 8. §. 9. num. 5.) per quos satis sacris fiat officiis, vt de Gallia testatur P. Bauny suprà §. Dixi, iure. Et generaliùs Zerola. V. Beneficium, ad Tertium, pag. 87. similis enim vbique ratio occurrit: ne scilicet Ecclesiæ seruitium per longum adeò spatium, cùm pro eo abundè sint dispositi prouentus, omittatur. Atqui id fieri in Ecclesiis Indiarum conuenienter nequit, quia nullus pro absenti inter Capitulares admittitur: & quamuis ad canendum posset admitti, non tamen ad alia, quæ Præbendariis propria sunt, tum in Choro, tum in altari. Item cùm in Ecclesiis Indiarum, vt diximus, tota Præbenda sit in distributionibus constituta, eam integrè sic absentes lucrari contendent, quia multi Doctores ita censent, quos refert & sequitur Dom. Solorzanus citato Cap. 14. num. 28. & 29. quod quidem durum videtur, vt scilicet ij, qui in Ecclesia resident, & pondus seruitij sustinent, nil plus eo titulo habeant: vnde sacri Canones distributiones semper excipiunt, sicut & Eugenius Quartus, vt vidimus num. 34. eo quidem respectu vt præsentes & seruientes, non præsentibus nec seruientibus præferantur. Licet autem sint
Doctores, qui in hoc casu tertiam distributionum partem detrahendam dicant, vt videri potest apud eumdem Auctorem citato num. 28. tenetque etiam P. Palaus Tomo 2. Tractatu 7. Disputat. 3. Puncto 9. §. 9. num. 13. vers. Solum est: quod est equidem & iuri & rationi apprimè consonum, extatque pro eo Declaratio Cardinalium circa Cap. 1. Seß. 5. num. 25. Cùm tamen in opinione sit, facilè contingere poterit vt contra Præbendarios in fauorem studentium sententia proferatur. Et ita quidem videmus in Magistris practicari, quibus pro absentiæ tempore nihil detrahitur.
42
*Dico sextò. Si priuilegium studentium
sit in Præbendariis Indicis practicandum, nullo modo id sine licentiâ debet fieri Prælatorum, qui & eam poterunt denegare. Scio multorum esse sententiam, qui affirmant Prælatorum licentiam non requiri, quibuscum tandem sentit Nicolaus Garcia Parte 3. Cap. 2. num 95. pro quo & alios adducit P. Bauny Quæst. 2. §. Hac tamen. Sed certè multi alij necessariam esse dicunt, ex quibus P. Reginaldus Lib. 30. Tract. 3. Cap. 5. num. 54. §. Quarta sententia, vbi P. Lessium adducit; qui tamen Lib. 2. Cap. 34. num. 163. ad studium Theologiæ, & Iuris Canonici non esse necessariam asserit. P. Palaus suprà num. 7. Dom. Barbosa Allegat. 56. numer. 28. & 29. Citat autem vterque Nicolaum Garciam, qui tamen citatorum. contrarium determinat. Et pro eo stat Cap. Relatum,
& Cap. Tuæ Fraternitatis, de Cler. non resid. ibi: Nisi fortè de licentia suorum Prælatorum, vel studio litterarum, vel pro aliis honestis caußis &c. Sic in priori. Et in alio, ibi: Accepta licentia. Ita vt etiam apertè Pius Quartus in Bulla citatâ numer. 39. & Congregatio Cardinalium, de qua Nicolaus Garcia num. 81. & 82. quæ circa ætatem præscribit limitationem: neque iudicium circa illud & alia formari conuenienter potest, nisi Prælatus à Præbendario conueniatur. Pro quo & expendo Cap. Super specula, ibi: Ad Theologicæ profeßionis
Cap. Super specula.
studium aliqui docibiles declinentur: qui, cùm docti fuerint, in Dei Ecclesia velut splendor fulgeant firmamenti &c. Non ergo omnes, sed docibiles, ad Theologicæ professionis, & Iuris Canonici sunt studia destinandi; sed qui docibiles? De quibus scilicet sperari possit, si diu prædictis facultatibus operam dederint, in Dei Ecclesia adinstar splendoris firmamenti futuros, & vt ad iustitam valeant plurimos erudire, vt ibidem dicitur, priùs ipsi iuxta ingenij docilitatem eruditi. Vt ergo ex circumstantiis docilitas possit agnosci, Prælatus necessariò est adeundus, & illius beneplacitum requirendum. Quòd autem in Indiis negare licentiam debeat, nisi casus aliquis rarus accideret, adductæ rationes ostendunt.
43
*Quia verò repulsus appellare potest, vt
Quid si repulsus appellet.
cum Zerola tradunt alij ab eodem citati suprà num. 1. §. Ad Primum. Et P. Palaus §. Nihilominùs, videant appellationis iudices qualiter in huiusmodi caussa procedant: vix enim credibile est, vt maiorem notitiam docilitatis habeant illi, quàm Pastor proprius, qui omnes circumstantias attentè potest expendere, & viciniores testes examinare. Omnibus autem id audiendum, quod habet Glossa in citatum Cap. Cùm ex eo, verb. Lit
Glossa.
terarum, sic clamans: Caueant Episcopi ne dispensent cum iis, qui dociles non sunt; iam enim in eis cessat huius Constitutionis caussa. Vnde nec fiat dispensatio. Sic illa, adducens statim Cap. Quod pro remedio 1. quæst. 7. quod tamen non videtur ad rem, quia ibi tantum dicitur quòd id quod neceßitas pro remedio re
perit, cessante vtique neceßitate debet cessare pariter. Nisi dicamus cessare hic necessitatem, quatenus necessitas possibile respicit: cùm autemis, qui docibilis non est, nequeat necessitati Ecclesiæ succurrere, respectu illius cessat necessitas. Sicut esuriens necessarium habet panem, non lapidem, qui tantùm in panem potest per diuinam potentiam transmutari. Accedit Regia Schedula Philippi Tertij die 14. Augusti. Ann. 1620. ad Proregem, & Audientiam Nouæ- Hispaniæ, in qua iubet Que ningun Prebendado deje de seruir y
Schedula Philippi 3.
residir su Prebenda, à titulo de Cathedra. Ex tali enim iussione clarè videtur inferri neque ratione studij debere residentiam omitti: quia omissio residentiæ ob publicum magisterium magis priuilegiata est, vt constat ex Cap. Finali, de Magistris, vbi cùm pro studentibus concedatur quinquennium, Magistris tamen minimè tempus limitatur, vt communiter obseruant Scribentes, pro quo Dom. Barbosa Allegat. 56. citatan. 32. vbi alios adducit. Et P. Palaus suprà numer. 11. §. Ceterùm: quamuis Glossa non ita resolutiuè in eo loqui videatur. Cùm ergo pro Magistris priuilegium Iuris in Indiis non ita suffragetur, vt illi à residendi obligatione habeantur immunes, neque id certè debet pro studentibus indulgeri. Et licet Schedula dicta non sit ad omnia Indiarum regna directa, ex eâ tamen pro iudicando conueniens fundamentum sumi potest, stante præsertim sententiâ & praxi, pro qua Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 4. Cap. 12. num. 66. & seqq. |
p. 276
plures Auctores adducit, quod scilicet Regiæ Schedulæ ad vnum Proregem directæ, non solùm pro illo regno, sed pro omnibus ius statuant, in quibus eadem est ratio, vt in casu est nostro manifestum.
44
*Et ex his constat Parochis potiori ratio
ne licentiam huiusmodi denegandam. Pro quo & facit quamplurium Doctorum sententia asserentium illis post Concilium Tridentinum non posse concedi. Cùm enim iuxta illud Beneficia Curata debeant per concursum, dignioribusque conferri; non est possibile digniorem inueniri aliquem, & aliàs penitus illitteratum. Videndi illi apud Barbosam suprà, num. 30. qui & ita decisum affirmant. Quod etiam vt probabilius & in consulendo ac iudicando seruandum amplectitur P. Palaus suprà, num. 8. & 9. vbi plures etiam congerit oppositum sentientes, qui tamen ab Episcopo licentiam petendam affirmant. Tenent etiam Trullench suprà, num. 3. casum tantùm rarum excipiens. Et Thomas Hurtadus Tractatu vltimo, num. 740. nisi quando Cura est data sine concursu, de quo num. 741. Habent ergo India
Nec appellationi deferendum.
rum Episcopi vnde negare eam meritò possint, idque sine appellationis remedio, quia suo vtuntur iure secundùm priorem sententiam, & secundùm posteriorem: cùm enim licentia in hoc vt necessaria statuatur, appellatio subuenire nequit, vt contra id fieri possit. Pro quo est Cap.
Relatum citatum, ibi: Nisi fortè de licentiâ suorum Prælatorum, vel studio litterarum, vel pro alijs honestis caußis contigerit eos abesse: nec patrocinari debet eis appellationis diffugium, si contra huiusmodi intentionem Decreti fuerit interiectum. Sic Alexander III. vbi de habentibus Curatum Beneficium agebatur. Extat etiam pro eodem Decretum Concilij Triden
Conc. Trid.
tini Seßion. 23. Cap. 1. de Reformat. vbi statuitur neminem Curam animarum habentem posse sine licentiâ Ordinarij in scriptis, gratisque concedendam, se absentare: quod si secus accidat, censuris absentem posse compellere ad residentiam, non obstante Eugenianâ, Extrauagante inquam Eugenij IV. quæ habetur inter Communes Lib. 5. de Priuilegijs, Cap. 3. & prohibet Censuras ferri in eos, qui Romam tendunt, ibique negotia apud Sedem Apostolicam prosequuntur. Possunt ergo & tales ad residendum compelli, possunt pariter & studentes, idque sine appellatione, aut inhibitione etiam in Romanâ Curiâ.
45
*Dico septimò. Pro studio Iuris ciuilis
posse priuilegium dictum suffragari (iis exceptis, de quibus in Cap. Non Magnopere. & Cap. Super specula, ne Clerici, vel Monachi, Religiosis inquam, Presbyteris & habentibus dignitatem, vel personatum, vel Parochialem) tenent Doctores aliqui, ex quibus nonnullos adducit & sequitur Tiberius Decianus Volum. 1. Responso 43. numer. 5. & seqq. quibus addendi Dom. Barbosa Allegat. 56. citata, num. 26. Zerola verb. Studium. Ad quintum, qui etiam alios allegat. Bonacina Tomo 1. Disput. 2. de officio diuino, Quæst. 5. Puncto 3. §. 9. num. 4. & P. Palaus tamquàm probabile suprà, numer. 6. Negant alij, ex quibus videtur Dom. Solorzanus, qui solius Theologiæ, & Iuris Canonici meminit. Pro quo & faciunt Declarationes Cardinalium, quæ numquàm de Ciuili iure loquuntur. Sed certè cùm prior dicendi modus graues Patronos habeat, non potest penitus improbari: præsertim quia Cap. Cùm de diuersis, de Priuilegijs in
6. expressè Ius ciuile commemorat, dum studentes Romæ, vbi iubetur vt regatur & vigeat studium iuris diuini & humani; Canonici videlicet, & Ciuilis, omnibus priuilegiis fruantur, quibus fruuntur ij, qui student in Scholis, vbi generale regitur studium, & ita quòd recipiant integrè prouentus suos Ecclesiasticos. sicut illi, &c. Vbi Innocentius IV. non solùm pro Romæ studentibus priuilegium illud concedit, sed simul ostendit quantùm debeat Iuris Ciuilis studium æstimari; atque ita caussam esse sufficientem, vt abesse Beneficiarij possint: pariterque præsupponit id in studiis aliis generalibus fieri, dum ad eorum similitudinem Romanas vult Scholas frequentari, & similibus priui
legiis studentes frui. Quòd si quis miretur quomodo Pontifex in statuendis scholis non meminerit Theologiæ, occurrendum est cum Ioanne Monacho, qui ait illud, Canonici videlicet & Ciuilis, non ita exponendum, vt Canonicum respondeat diuino, & Ciuile humano, sed per vtrumque quod sit humanum exponatur. Id est, positiui, scilicet Ca
Ioan. Monachus.
nonici & Ciuilis: quod dicit diuini intelligatur propriè de sacrâ paginâ. Verba illius sunt. Et meritò quidem, quia Ius Canonicum nequit propriè dici diuinum, quandoquidem iuxta communem Theologorum & Iurisperitorum intellectum, ius diuinum & positiuum omnino distincta sunt, & ita frequentissimè loquimur, dum dicimus aliquid
esse de iure positiuo, non tamen diuino. Quidquid tamen de hoc sit, in Indiis non est concedenda licentia pro studio legum, non solùm ob generalem rationem dictam, sed quia ad negotium fidei, quod præsertim in eisdem agitur, vix vtilis esse potest. Et quidem merus Legista generaliter loquendo parùm valet, vnde est illud apud Tiberium Decianum suprà. Legista senza Capitulo, val poco: Canonista senza legge val niente. Hinc factum vt in Limanâ Academiâ ita legum studium vigeat, quòd in illo nullus Gradum accipere nequeat; & ita duo tantùm anni cursus exigantur, quia eâ moderatione tantum comparari notitiæ potest, quantum est ad Sacrorum Canonum intelligentiam necessarium.
46
*Dico octauò. Pro auditione Gramma
ticæ, si talis defectus possit cum Præbendæ adeptione componi, concedi licentia potest, immò & debet, quia sine Grammaticâ Præbendarius lapsus fœdissimos in diuini officij exercitatione committet. Ad litteras humaniores posse licentiam concedi cum Nauarro tenet P. Lessius Lib. 2. Cap. 34. num. 163. P. Reginaldus Lib. 30. Tractat. 3. Cap. 5. num. 54. §. Quarta caussa. Alij etiam sine limitatione id fieri posse concedunt, vt Malderus & Petrus Gregorius, quorum sententiam vt probabilem amplectitur P. Bauny Quæst. 2. citatâ. §. Has tamen: & §. Secundò excusat. Cùm ergo hoc circa humaniores litteras ita habeat, circa Grammaticam non videtur etiam in Indiis, pro Parochis ipsis dubitandum. Sic vidimus Parochum quemdam Indorum ab Episcopo in Seminarium missum, vbi GrammaticāGrammaticam inter pueros addisceret, quod nescio an fuerit consecutus. Si dicas tales, vtpotè penitus illiteratos, esse irregulares, & ita Beneficio priuandos, cuius non sunt capaces ex Cap. Cùm in cunctis, de Ele|
p. 277
ctione. §. Finali. Cap. Cùm nobis, eodem Titulo:
pro quo & Doctores apud Barbosam Allegat. 46. num. 5. & 10. & Allegat. 63. num. 1. Occurrendum est ex communi sententiâ Doctorum, qui illiteratos Beneficij incapaces eos tantùm esse dicunt, qui legere nesciunt, vel ad summum, scribere: vt videri potest apud Illustrissimum Zapatam Disceptatione de Iustitiâ distributiuâ, Pag. 120. P. Thomam Sancium Lib. 2. Consil. Cap. 2. Dub. 20. & P. Palaum Tractat. 13. Disput. 4. Puncto 6. num. 9. qui sufficiens iudicat, si legere linguam Latinam sciat. Barbosa num. 9. & 13. cum aliis plus exigit, sed reuerà parum, quod scilicet aliquod principium Grammaticæ habeat. Quòd si inste
Eorum electiones irritandas.
tur electiones istas esse irritandas, licèt validæ sint, vt indignis delatas, contra Concilij Tridentini Decretum Seßione 7. Cap. 3. de Reformat. ibi,
Conc. Trid.
Aliter autem facta collatio, siue prouisio, omnino irritetur. Pro quo Barbosa Allegat. 65. num. 3. & P. Palaus suprà, numer. 8. Responderi potest irritandam quidem, si nulla sit spes meliorationis; cùm tamen esse possit, & rationes aliquæ conuenientiæ, vt irritatio possit suspendi, concesso tempore studij, sitque hoc pacto melior conditio possidentis, vel tolerati ob insignem probitatem, & alia, de quibus Barbosa citato numer. 3. & etiam.
47
*Dico nonò. Pro studio solius Philoso
phiæ generaliter loquendo verosimile est priuilegium studiorum ad sic studentes extendi. Sic Zerola verb. Studium, Ad quintum. P. Lessius, P. Reginaldus, & P. Bauny num. præced. citati; qui de licentiâ vt de Grammaticâ loquuntur, & apud ipsos alij. In Indiis tamen id non videtur admit
Sed non in Indijs.
tendum, propter rationem generalem, de quâ num. 41. & propter adductam num. 45. circa Ius ciuile: est enim studium hoc ad negotium, quod præcipuè in Indiis agitur, stabiliendęstabiliendae scilicet Christianæ Religionis, vbi dominata barbaries, parùm vtile, & tempus in eo insumendum vtilius posset studiis aliis commodioribus applicari. Et Præbendariis quidem, de quibus præsertim agimus, pro ministerio Chori & Altaris, defectus Logicæ, Physicæ, & Metaphysicæ incommodare non poterit. Sed si tantus amor huiusmodi cognitionis in aliquo vigeat, vt de illius carentia doleat, habet ille profectò horas vacuas, habet & menses, in quibus instructore consulto, possit adeptione notitiæ respirare. Poterit etiam frequentare Scholas, cùm residentiæ obligatio non vrget, nec difficilè fuerit Gradum aliquem consequi, cùm eos, qui in facultate istâ conferri solent, sit facillimum obtinere. Quod si in ciuitate sit, in quâ studia communia non vigent, de Gradu non curandum, vix vtili, nisi quatenus ad superiores est via. Satius fuerit studio probitatis incumbere, sic enim & Magistri & Doctoris lauream magis honorificam comparabit.
48
*Dico decimò. Priuilegio dicto non de
bent gaudere, præsertim in Ecclesiis Indiarum, qui Medicinæ operam dare velint. Sunt equidem qui hoc concedant, ex quibus Zerola Verb. Studium ad quintum principale, & in responsione ad dubium primum: vbi cùm prohibitionem proponat, de quâ num. 45. circa alios nullam mouet quæstionem. Colligitur etiam ex P. Bauny Quæst. 2. citatâ. §. In eorum. Vbi quod in Cap. Relatum, de studio litterarum dicitur, vt vidimus num. 44. ad humanas omnes litteras extendendum arbitratur, cùm reuerà omnibus & diuinis & humanis sit commune. Et posset quidem in Indiis specialis ratio conuenientiæ, immò & necessitatis allegari, ob paucitatem scilicet Medicorum, qui huic studio post Philosophiæ curriculum, quæ illius fundamentum est, operam strenuam diuturnamque nauarint. Neque Medicina Præben
darium dedecet, quandoquidem Præbendarios Medicos constat extitisse, & his ipsis diebus Canonicus Legionensis nescio quam super curando controuersiam Romæ discussam excitauit. Et quidem cùm Medicina simul cum Iure ciuili inueniatur concessa, iis exceptis, de quibus in Cap.
Cap. Super specula.
Super specula, ne Clerici vel Monachi, ibi: Ad Archidiaconos, Decanos, Plebanos, Præpositos, Cantores, & alios Clericos Personatus habentes, nec non Presbyteros. Sicut propter studium Iuris ciuilis potest licentia concedi, iuxta dicta numer. 45. ita & pro studio Medicinæ, cùm de similibus idem iudicium sit habendum. Cap. Inter Corporalia, de translation. Episcop.
49
*Nihilominùs proposita est Assertio su
Probatur Assertio.
stinenda, quia licet Medicinæ studium non sit Ecclesiasticis absolutè prohibitum: quòd tamen abesse à Beneficio possint, vt illi dent operam, contra morem Ecclesiæ est, non enim circa hoc quidquam practicatum extat, neque sine scandalo staret, si ad praxim illud adducere quisquam niteretur. Pro Indiis autem est singularis ratio, quam Honorius III. adducit in citato Cap. Super specula, sic locutus: Quia verò Theologiæ studium
cupimus ampliari, vt dilatato sui tentorij loco, funiculos suos faciat longiores, vt sit fides Catholica circumcincta muro inexpugnabili bellatorum, &c. Cùm enim in Indiis de propagatione agatur fidei, & ita, vt funiculos suos, dilatato tentorij loco, faciat longiores, omnium maximè necessaria Theologia est, & ita non est ad Medicinam indulgentia Sedis Apostolicæ pro studentibus amplianda. Cuius licet necessitas aliqua subsit, aliunde suppleri potest, prouidendo vt aliorum statuum adolescentes studio eiusdem applicentur. Non est autem eius, & Ciuilis iuris ratio eadem, licèt simul proponantur: quia Iuris ciuilis studium pro Sacrorum Canonum intelligentiâ valde necessarium est, & pro eo, vt vidimus, specialis est Innocentij IV. concessio.
50
*Dico vndecimò. Si in Indiis licentia
Præbendariis, aut etiam Parochis, studiorum caussâ concedatur, poterunt illi Philosophiam & Theologiam in Scholis Societatis audire, in quibus illæ cum facultate conferendi Gradus præleguntur. Licet enim Doctores aliqui, Declarationi cuidam Congregationis Cardinalium inhærentes, dicant futurum studium in famosa Vniuersitate, Vt Zerola verb. Studium, Ad Octauum, Bonacina Tomo 1. Disputat. 2. de Officio diuino Quæst. 5. Puncto 3. §. 9. num. 7. & 8. Dom. Barbosa Allegat. citata num. 21. & 22. P. Palaus Tomo 2. Tract. 7. Disput. 3. Puncto 9. num. 1. & alij. id tamen non videtur vrgere, quia iuxta dispositiones Iuris communis id necessarium non est;
Cap. Tuæ Fraternitatis.
& vbi præsertim de eo agitur, scilicet in Cap. Tuæ Fraternitatis, de Cler. non resident. nihil tale iubetur. Quæsiuisti (inquit Innocentius Tertius E|
p. 278
piscopo Altissiodorensi,) vt cùm interdum Canonici, quibus studiorum gratiâ est indultum vt in absentia sua fructus recipiant Præbendarum suarum, acceptâ licentiâ se ad villas transferunt, vel castella, in quibus nullum est, vel minùs competens studiorum exercitium, vtrùm Præbendarum suarum fructus sint talibus conferendi? Ad hoc sic ille. Ad quod breuiter respondemus, eis, qui huiusmodi fraudem committunt, (cùm fraus & dolus nemini debeat patrocinium impertiri) præfatam indulgentiam competere non debere. Hæc Pontifex. Quis autem non videat fraudem hic tantùm dolumque notari, dum prætextu studiorum vagandi oblectamenta quæruntur? & quis item non perspiciat nihil tale in studiis Societatis inueniri, vbi valde competens studiorum exercitium reperitur? Vnde Bernardus Parmensis in citatum Caput sic ait: Nota quod nomen
studij de meliori, vel saltem de bono intelligendum est. & Glossa ibidem verb. Sudiorum ita habet: Sufficit, si sit studium conueniens, siue mediocre. D. de Ædil. edicto. Sciendum. §. Illud & l. Si quod. §. Venditor. Hæc Glossa. Et ita non obstante Declaratione dictâ tenet Moneta de Distributionibus. Parte 2. Quæst. 10. num. 17. Nec videtur tandem dissentire Dom. Barbosa, dum ait studium generale illud dici, quod est erectum & institutum per Papam, Regem, seu Principem, & ita non sufficere studium, quod non est Vniuersitas. Studia enim Societatis, in quibus conferri Gradus possunt in Indiis, auctoritate Papæ & Regis id habent, & possunt vocari Vniuersitates. Pro quo est sententia executorialis Regij Indiarum Consilij, quâ concluditur vt in Ciuitate Platensi sit Vniuersitas, vbi de studiis Societatis erat controuersia. Et quidem non parum apparet dissonum, vt studia Abulensia, Oxomensia, & nonnulla alia in Hispania, in quibus nullum est, vel minùs competens studiorum exercitium, vt Textus citatus loquitur, Vniuersitatis nomen obtineant, & quòd illud sit studiis Societatis in Indiis, in quibus valde competens exercitium cernitur, propter aliquorum minùs competentem contradictiunculam, denegandum. Et hæc pro studentibus, iam pro docentibus
§. II

§. II

De iusta absentiæ caussa ratione Magisterij.
51
*DIco duodecimò. Professores Theolo
giæ Scholasticæ, Expositiuæ, & Moralis, ac etiam Iuris Canonici, ita in Vniuersitatibus Indicis docere possunt, vt præter horas lectioni competentes, Ecclesiæ debeant iuxta Præbendarum suarum officia deseruire. Pro hoc videndus Dom. Solorzanus citato Cap. 14. n. 21. & seqq. & in Politicâ pag. 617. Quia verò circa hoc amplior concessio extat, videntur illâ se tueri posse. Et est Gregorij XIII. cuius fit mentio in Declarationibus Concilij Tridentini ad Cap. 1.
Seßionis 5. numer. 29. & iuxta quam ita scribit P. Thomas Sancius Lib. 2. Concil. Cap. 2. Dub. 95. n. 5. Verùm iam ex gratia, diebus, quibus legunt, habendi sunt sicut præsentes in Choro & inseruientes, vt declarauit Gregorius XIII. audita relatione Congregationis Cardinalium ad Caput 1. Seßionis 5. num. 12. §. Non debent. Sic ille. Quod & inductâ huiusmodi concessione tenent Gonzalez ad Regul. 8. Cancellariæ §. 7. Proœmij numer. 180. & Nicolaus Garcia Parte 3. Cap. 2. num. 118. & post eos Bonacina Disput. 2. de officio diuino Quæst. 5. Puncto 3. §. 6. num. 2. Trullench Lib. 1. Cap. 8. §. 6. n. 1. & Thomas Hurtadus Tract. 12. num. 1585. Poterunt ergo in foro conscientiæ totius diei distributiones retinere. Quis enim possit illis Pontificiam gratiam impedire? Sed illud videtur obstare, de
gratiâ prædictâ authenticè non constare. Sed obstantia ista ex eo depellitur, quia negari nequit saltem id esse probabile, cùm testimonium pro eo Scriptorum grauium habeamus. Stante autem probabilitate, securè potest Præbendarius Professor, illâ se in retentione dicta tueri, iuxta communem doctrinam, de qua sæpiùs. Sed debet talis consequenter in hac materia procedere: & sicut Declaratione dictâ in suum vult vti commodum, cùm tamen authentica non sit, ita & similis pro detractione tertiæ partis distributionum debet admitti, de qua circa citatum Caput num. 25.
Cap. Ex eo, de reg. iuris.
vt enim habet Regula 38. Iuris in 6. Ex eo non debet quis fructum consequi, quod visus est impugnare. Non tamen ideò improbabile redditur priùs dictum.
52
*Dico decimotertiò. Præbendarij Cathe
dras Iuris ciuilis moderari possunt, & indulto frui, quo & alij Professores. Id negat P. Palaus citato §. 9. num. 3. Sed constat ex dictis num. 45. circa studentes, quia omnium quo ad hoc eadem ratio est. Et ita Thomas Hurtadus Tract. 11. n. 737. ait sic legentes Eugenianâ gaudere, etiamsi sint Curati, pro quo numer. 732. illud magis speciale, omnes exceptos in Cap. Finali, de quibus num. 48. non esse Professores, sed studentes, vt ex tenore ipsius est Textûs manifestum: quamuis Cap. Non magnoperè, vtrumque Religiosis videatur prohiberi, vt exponitur in Cap. Finali. In priori enim sic: Ad legendas leges. sed studium non ita expressum, subintellectum tamen ab Alexan
Cap. Finali, Ne Clerici &c.
dro, exponit Honorius, sic dicens: Contra Religiosas personas de claustris exeuntes ad audiendum leges, vel Physicam Alexander Prædecessor noster olim statuit &c. Quibus circa eosdem ampliùs roboratis, subdit statim: Quia verò Theologiæ studium cupimus ampliari &c. ad Archidiaconos &c. (sicut n. 48. & 49.) hoc extendi volumus & mandamus. Sic ille. Studium ergo est quod prohibet, non magisterium. Est insuper intellectus alius citati Capitis, Non magnoperè. & verò legitimus, iuxta quem
omnis cessat difficultas: nam cùm in illo dicitur Ad legendas leges, lectio studentium, non legentium indicatur, & ita exponit Honorius, estque iuxta Cap. Quianonnullis, de Magistris, ibi: Legendi studium, & opportunitas proficiendi. Et ita de Re
Religiosis etiam licere
ligiosis etiam loquentes tenent plures, quos adducunt & sequuntur P. Thomas Sancius in Opere morali. Lib. 6. Cap. 14. num. 45. & P. Palaus Tomo 3. Tract. 16. Disput. 4. Puncto 13. §. 6. num. 2. qui cùm addant Religiosos posse in ea facultate graduari, consequenter sentire debent, & eam legere publicè posse, ad id enim Gradus conceditur, vnde & de aliis idem pariter est dicendum. Et quidem decisionis ratio in magisterio deficit: ex eo enim quod in Iure ciuili laureatus illud publicè doceat, |
p. 279
Theologiæ studium non desinit ampliari: talis enim huiusmodi studio non est operam iam daturus, neque quemquam impedit quo minùs Theologiæ possit gymnasia frequentare. Ex fun
Circa Medicinam.
damento autem dicto idem videtur in Professore Medicinæ dicendum, & ita de illa similiter Scriptores citati loquuntur. Quia verò hæc ob speciales aliquas circumstantias potest in Indiis dedecere, in iis præsertim, quos Ius excipit, iudicio Episcopi standum est; cùm resolutio nostra circa illos non sit adeò certa, quin possit eidem non inuerosimiliter penitus refragari.
53
*Pro Magistro autem Grammaticæ ma
nifestior est ratio, cùm eam Concilium Tridentinum Seßione 5. Cap. 1. de Reformat. Decreto Innocentij Tertij in Concilio generali, vt habetur in Cap. Quia nonnullis, de Magistris, prorsus insistens, enixè commendet, ita iubens: Saltem Ma
Concilium Trident.
gistrum habeant ab Episcopo cum consilio Capituli eligendum, qui Clericos, aliosque Scholares pauperes Grammaticam gratis doceat, vt deinceps ad ipsa Sacræ Scripturæ studia, annuente Deo, transiire poßint, ideoque illi Magistro Grammatices, vel alicuius simplicis Beneficij fructus, quos tamdiu percipiat, quamdiu in docendo perstiterit, aßignentur: dum tamen Beneficium ipsum suo debito non fraudetur obsequio. &c. Ex quibus fit fructus Beneficij huic ministerio conuenienter applicari, cùm in citato Capite etiam dicatur vt vnius Præbendæ prouentus assignetur: possunt ergo & Præbendæ fructus secundùm illam portionem dari, quæ absentibus denegatur. Quod intelligendum deficiente alio, qui ęquèaequè benè id præstare possit. Quamuis P. Palaus §. illo 9. num. 3. sic
concludat: Præcipuè cùm non adsit alius, qui doceat, ex dicto Cap. Quia nonnullis. Quibus videtur significare etiamsi alius sit, qui docere possit, locum habere prædictum indultum: id enim significat Particula Præcipuè, quæ casum magis certum exprimit, iuxta vulgatam acceptionem. Sed certè citatum Caput contrarium non obscurè significat, dum in eo sic habet ratio decisionis: Quia
Cap. Quia nonnullis.
nonnullis propter inopiam, & legendi studium, & opportunitas proficiendi subtrahitur &c. Si ergo sit qui gratis doceat, & sit pro ministerio tali sufficiens, vt accidit in ciuitatibus, in quibus sunt Collegia Societatis, nequit Præbendarius in eo, à sua Ecclesia absens, aut in ea non assistens, horis competentibus occupari. Est autem circa hoc
Declaratio Cardinalium, sic habens: Ante omnia in Seminariis conducendus est Grammaticus, & Musicus, qui pueros instruant: & si reperiantur Iesuitæ, ceteris anteponendi sunt. Sic circa Cap. 18. Seßionis 23. Quod in Parochis potiori ratione dicendum: licet enim ili indulto frui possint, sicut alij, quia cum de Magistris agitur, non excipiuntur, quod & Doctorum auctoritate, & exemplo confirmat Nicolaus Garcia Parte 3. Cap. 2. num. 62. ex quo P. Palaus suprà numer. 4. in casu tamen nostro id, quod de aliis negamus, de ipsis plus vrget, eò quòd residentia in Beneficiis curam animarum habentibus difficiliùs suppleatur, & illius defectus toleretur.
54
*Præterquam quòd specialis Declaratio
Cardinalium extet apud Gonzalez circa 8. reg. Cancell. Glossa 6. num. 254. ex quo citatus etiam Auctor ibidem; iuxta quam Parochus ob lecturam Grammaticæ à residentia nequit excusari. Bene verum est Declarationem dictam vrgentem non videri, etsi demus esse authenticam (circa quod videri possunt quæ adducit Dom. Villaroël Parte 1. Pacificæ gubernat. Quæst. 2. Artic. 3.
Præfata vt vrgeat.
num. 47. & 48. vbi quòd fides authenticis adhibenda est, sed non proptereà vt legibus necessariò obsequendum) quando Parochia est in ciuitate ipsa, in qua & lectura: tunc enim residere dicitur Parochus, etsi certis horis adesse non possit, sicut lectores alij, qui Præbendam in ipsa, in quâ degunt, habent ciuitate. Et vt professio dicta parui facienda non sit, præter dicta ex Conciliis, & Canonibus sacris, Cassiodori elegans commendatio, aureis sanè verbis, adijcienda, quibus Grammaticam, in hunc modum locutus, extollit: Prima enim Grammaticorum Schola est, funda
mentum pulcherrimum litterarum, mater gloriosa facundiæ: quæ cogitare nouit ad laudem loqui sine vitio, hoc incursu orationis sic errorem cognoscit absonum, quemadmodum boni mores crimen detestantur exter
Cassiodorus
num. Est Grammatica magistra verborum, ornatrix humani generis, quæ per exercitationem pulcherrimæ lectionis, antiquorum nos agnoscitur iuuare consiliis. Hac non vtuntur barbari reges, apud legales dominos manere cognoscitur singularis. Hinc Oratorum pugna Ciuilis iuris claßicum canit. Hinc cunctos Proceres nobilißima disertitudo commendet: &, vt reliqua taceamus, hoc quod loquimur, inde est. Sic ille. Lib. 9. 21.
§. III.

§. III.

De caußis aliis, & specialiter de iis, quæ pro Indiis in Limensi sunt statuta Concilio.
55
*DIco decimoquartò. Præbendarij In
diarum, si alias habeant absentiæ caussas, quæ generaliter iustæ à Doctoribus reputantur, eodem sunt iure, quo illi, censendi, & distributiones pariter lucrari possunt, sicut de absentibus ratione studij conclusimus. Pro quo Dom. Solorzanus citato Cap. 14. num. 37. & seqq. & in Politica pag. 617. §. Y en fuerza. Circa illud autem Concilium Limense Tertium Act. 3. Cap. 28. sic statuit: Cathedralis Ecclesia suis Ministris carere non debet. Itaque quod quæstûs, non charitatis caussa
Concilium Lim. 3.
fit, nullâ ratione permittendum est, vt Dignitatem, Canonicatum, aut quamcumque Præbendam in ea obtinentes, ad Vicariatum, aut Curatum, extra illam mittantur: quod in Sede vacante, quia perquam frequens est, ne fiat, Sancta Synodus sub æterni iudicij comminatione denuntiat. Sic Concilium. Vbi cùm eam
absentiam damnet, quæ caussa quæstûs fit, non videtur comprehendi illa, quæ vt damno alicui temporali magni momenti occurratur, fieri potest: vt si quis esset patrimonium, aut aliquam eius considerabilem partem amissurus: periclitarentur parentes, aut sorores præsentiâ fratris ad remedium orphanitatis indigerent. Est enim hæc iusta & rationabilis corporalis neceßitas quæ in Cap.
Vnico de Cler. non resident. in 6. vt sufficiens approbatur, & ab infirmitate distinguitur: illius enim nomine omne iustum impedimentum intelligitur, vt docent communiter Scriptores, ex quibus aliquos adducit D. Thomas Sancius Lib. 2. Con|
p. 280
sil. Cap. 2. Dub. 92. numer. 1. Pro quo & videtur facere Cap. Præsentium 7. quæst. 1. vbi Clerico, qui suis ordinandis negotiis per duorum mensium
spatium abfuerat, indulgendum ab Episcopo, D. Gregorius statuit. Et ita P. Bauny in Praxi Beneficiorum, Disput. 14. Quæst. 2. §. Vndecimò absentiam, propria negotia caussam esse absentiæ legitimam arbitratur. Sed certè cùm in eo Capite negotiorum adducta caussa non probetur, sed solius ægritudinis, circa quam, & non circa negotia Pontifex sanctus iubet inquiri, ex decisione tali non videtur illa sufficienter comprobari, sed reprobari potiùs, quia exceptio firmat regulam in contrarium. Nihilominùs admitti potest, quatenus ægritudo illa potuit occasione negotiorum contrahi: si enim præcessisset, non fuisset commoditas se absentandi, neque fundamentum ad remouendum illum ab Ecclesia, in quâ Beneficium obtinebat. Quod ergo inquirendum circa ægritudinem dicitur, ita est accipiendum, vt videatur an ratione illius absentia maior fuerit, quàm negotia requirebant. Quæ est verosimilis explicatio, pro quâ & facit caussam ordinandi negotia non damnari, vt damnari oportebat, si minùs sufficiens habebatur.
56
*Illud hoc loco speciale occurrit, an distri
butiones lucretur, qui à Prorege in Curiam accersitur, eò quòd contra illum aliquid subortum sit, propter quod accersendus, potestate illâ, de qua grauis est controuersia, videatur. Et Dom. quidem Solorzanus de vocatis à Rege & Proregibus id verum reputat citatis locis: sed in iis videtur locutus casibus, in quibus caussa boni publici agitur, cui possunt Præbendarij sic vocati consilium aut operam præstare: est autem diuersa ratio, cùm Præbendarius vt reus comparere cogitur, quomodocumq;quomodocumque iudicium illud instruatur. Circa quod illud est certum, si Præbendarius
Si innocens nihil amittere.
innocens in caussâ sit, emolumenta Præbendæ non amittere, quæ Præbendam ipsam constituunt: quidquid de distributionibus sit, secundum partem illam tertiam, quam & studentibus negandam volunt multi, de quo numer. 41. & in casu præsenti id potiùs dicendum, quia absentibus à loco Beneficij etiam ob caussam publicam, vt quia in Concilio generali assistunt, negandum resoluit cum multis P. Thomas Sancius suprà, Dubio 94. licèt alij secùs sentiant apud eumdem, qui Decreto Concilij Constantiensis Seß. 19. §. Item, cum absente, videntur contraire. Est autem oppositum probabile, quando Præbenda in solis est distributionibus constituta. Et in casus nostri specie, quando scilicet iniustum Superioris præceptum interuenit, id tenet Bonacina Disputat. 2. de officio diuino, Quæst. 5. Puncto 2. num. 9. cum aliis, & valde verosimiliter etiam cùm distributiones distinctæ sunt; sicut de iniustè incarcerato Trullench Lib. 1. Cap. 8. Dub. 10. Si verò culpa in eo
Neque etiamsi culpabilis.
resideat, non ideò amittit, quia culpâ illâ non erat tali pœna digna; etsi esset, à competendi erat iudice infligenda, qualis non est laicus Gubernator, qui neque in eo articulo se intromittit. Est ergo tunc iusta & rationabilis corporalis neceßitas; quia licet culpa præcesserit; iustè tamen & rationabiliter Præbendarius edicto Proregis obsequitur, ne maiora incommoda subsequantur. Quemadmodum infirmitas lucrandis distributionibus non obstat, etiamsi culpabiliter contracta fuerit, iuxta dicta num. 4. Est autem circa præ
dicta generalis illa decisio, pro quâ in Declarationibus Cardinalium ad Cap. 12. Seßione 24. de Reformat. sic dicitur: Quando non stat per aliquem quo minùs in suo Beneficio resideat, nullum ob non residentiam detrimentum sentire debet. Hoc sæpè resolutum est. Alia item in hunc modum: Congregatio censuit distributiones quotidianas lucrari eum, qui indebitè coniectus in carcerem fuerit, & fructus Præbendæ, siue massæ grossæ tamdiu deberi, quamdiu per sententiam non fuerit declaratus iustè illum in carcere detineri.
57
*Pergit Concilium, & sic subdit: Nulli
quoque in Ecclesiâ Cathedrali PrębendamPraebendam obtinenti commeandi in Hispaniam copia fiat, nisi Præbendam suam aut Beneficium priùs resignauerit. Sic illud: cuius oppositum cùm videamus fieri, credendum est ad caussam ipsius Ecclesiæ copiam sic factam reuocari. Et ita illud admittit Dom. Villaroël Parte 1. Quæst. 8. Art. 1. num. 40. Sed certè vix talis inuenietur, qui ob solam Ecclesiæ vtilitatem incommoda & pericula nauigationis assumat. Sua
ergo Præbendarius quæsiturus augmenta, honorificam commissionem accurat, vt sic minùs illi negotiorum suorum prosecutio quæstuosa reddatur: quo euentu non posse lucrari distributiones tenent graues scriptores apud Bonacinam Disput. 2. citatâ, Quæst. 5. Puncto 3. numer. 14. Ex quo frequenter accidit, vt circa propria solicitus, alia frigidè pertractet; vnde & promotus redit, sed non Ecclesiæ caussa promota, post transmissam ipsi à Capitulo ingentem pecuniæ quantitatem. Res ergo ista coràm Deo debet expendi, cùm de tradendâ commissione agitur, & vtilitas ponderanda: & qui de illâ suscipiendâ agit, suam conscientiam oportet inspiciat, quia in præposterâ intentione & traditione graue peccatum interuenit, & restitutionis obligatio manifesta. Videndus Bonacina suprà, num. 17. & seqq. Neque semper ad condonationem confugi potest, quia multoties illa non habet locum vel quia mortui aliqui Præbendarij sunt, vel quia eorum quidam præ verecundia non exigunt, videntes alios ex dignioribus obmutescere: vel proptereà quòd ignorant quo se pacto gesserit Procurator: vnde ad illius est hoc conscientiam remittendum.
58
*Citatum Caput sic Concilium claudit:
Prætereà iidem in Ecclesiâ Cathedrali Præbendam obtinentes, non ampliùs quàm per mensem, atque hunc interpolatum, ac per dies, non per horas computandum, ab Ecclesia abesse possunt. Hæc Concilium: cuius dispositio non debet dispositioni Concilii Tridentini videri contraria, dum Seßione 24. Cap. 12. absentiam trium mensium indulget: cùm ibidem sic addat: Saluis nihilominùs earum Ecclesiarum Con
stitutionibus, quæ longius seruitij tempus re uirunt. Vnde in margine Decreti citati locus Tridentini præfatus apponitur; vtpotè cui se voluit dicta Synodus conformare. Et quidem meritò ob inculcatas rationes, quia & Ecclesiæ Indicæ ad stabiliendam meliùs Religionem, Ministrorum debent numero competenti decorari: & quia ob distantiam Patroni, ex ordinario numero aliqui semper desiderantur; & sic diuina officia non possent conuenienter celebrari. Vnde & extant |
p. 281
plures Cardinalium Declarationes pro diuersis Ecclesiis, quibus minor vacatio per statuta est propria constituta. Neque allegari potest in contrarium statuta dicta ante Concilium fuisse; cùm tamen Limense Concilium post Tridentini confirmationem fuerit congregatum. Nam Concilium generaliter loquitur, & Limense approbatum fuit à Sede Apostolicâ, quæ nihil contrarium Tridentini Decretis nuper editis permisisset. Quomodo autem prædicta dispositio in omnibus Ecclesiis non vigeat, sed Tridentini, indulgentiâ illarum Præbendarij perfruantur, ipsi viderint, neque enim sine magno fundamento id factum debemus arbitrari. Mensem autem non
per horas, sed per dies computandum, eam potest habere caussam, quòd computatio horaria nimis laboriosa est: & prætereà ne quis horam magis incommodam eligat, vt in ea non assistat, dum ex ea mensem integrandum sibi habet persuasum. Est autem decretum prædictum Cardinalium Declarationi conforme, circa citatum Caput, quæ sic habet: Congregatio censuit non posse confici ex
horis, quibus Canonici residentes absunt à Choro, dies, vt ex diebus & horis confici poßint menses absentiæ, de quibus in hoc Decreto: neque ad constituendum seruitium nouem mensium colligendas esse punctaturas; quasi ij, qui nouem partes punctaturarum ex duodecim, quæ ex seruitio totius anni conflantur, deseruiendo tulerint, seruitio nouem mensium debito satisfecerint: sed ipsos dies residentiæ & seruitij, siue continui siue interpolati, numerandos esse, vt compleant numerum dictorum nouem mensium. Sic Congregatio. Est ergo iuxta spiritum & mentem Ecclesiæ vt eo, quo quis seruit die, integrè seruiat, eo quem elegerit vacationi aut propriis negotiis assignato. Quemadmodum in iis, qui Scholas frequentant, accidit, quibus dies sunt vacationum assignati: id quod conuenientius est, quàm vt, dum Scholas frequentant, non integros dies lectionibus audiendis impendant: quod equidem non potest non esse, & Scholis ipsis & docentibus indecorum, nec de obligatione assistendi plura, vt ad alia transeamus.
CAPVT VIII.

CAPVT VIII.

Vtrum Indici Præbendarij absentes lucrari fructus Præbendæ possint ex aliorum condonatione.
59
*FVndamentum dubitationi præbet
Concilium Tridentinum Seßione 24. Cap. 12. de Reformat. in quo sic dicitur: Distributiones verò qui statis horis interfuerint, recipiant: reliqui, quauis collusione aut remißione exclusa, his careant, iuxta Bonifacij VIII. Decretum, quod incipit Consuetudinem, quod sancta Synodus in vsum reuocat, &c. Iuxta quod sunt etiam Cardinalium Declarationes, ex quibus illa pro Ecclesiâ Vxo
niensi 22. Nouemb. 1592. tenoris sequentis: Congregatio Concilij censuit non licere Capitulo, aliquo prætextu distributiones quotidianas donare aut remittere alicui, qui ab Ecclesiæ seruitio abfuerit: quin immò eum, qui illas receperit, teneri ad earum restitutionem, nec illas suas facere posse. Sic Congregatio, cuius alia Declaratio idem de Episcopo statuens inferiùs referenda. Pro eadem stat Concilium Limense tertium Act. 4. Cap. 26. sic decernens:
Et Concil. Lim. 3.
Diuino Officio diurno & nocturno, ac Missarum solemnibus intersint omnes Cathedralibus Ecclesiis Dignitates, atque Canonici, quemadmodum in Tridentino & Limensi Concilio constitutum est. Qui verò non interfuerint, sine vlla remißione distributiones amittant, quæ teteris, qui intersunt, eo ipso debeantur: neque verò remißionem aut condonationem vllam in ijs sibi vicißim Capitulares facere poßint; si fecerint, nulla sit, sed distributiones ita perceptas teneatur in conscientiâ restituere, qui fraudem facit. Sic illud, iis conformiter, quæ à Bonifacio VIII. in citato Cap. Consuetudinem, de Cleric. non resident. statuta sunt verbis illis: Qui verò aliter de distributionibus ipsis quicquam
Ac Decretalis Bonifacij 8.
receperit (exceptis illis, quos infirmitas, seu iusta & rationabilis corporis neceßitas, aut euidens Ecclesiæ vtilitas excusaret) rerum sic receptarum dominium non acquirat, nec faciat eas suas; immò ad omnium restitutionem, quæ contra huiusmodi nostram Constitutionem receperit, teneatur. De distributionibus etiam pro Defunctorum Anniuersarijs, largiendis, idem decernimus obseruandum. Sic Pontifex: quæ omnia, licèt adeò videantur perspicua, locum tamen quæstioni relinquunt: an scilicet aliqua via sit, quâ condonationes sustineri possint? Vt neque lethales sint, neque obligationem restitutionis inducant. Circa quod
60
*Dico primò. Remissio aut condonatio
generaliter facta, dum Præbendarij ita inter se conueniunt, vt sibi inuicem remittant, mortale peccatum est. Id videtur clarum: quia est contra legem in materiâ grauissimâ, quæ si non obligaret hoc pacto, inutilis redderetur. Pro quo dictum Titul. 2. n. 3.
Dico secundò. Non obstante remissione di
ctâ, est obligatio restitutionis. Constat ex dictis num. præced. & ita vt certum statuunt Auctores, quos adducit P. Thomas Sancius Lib. 2. Consil. cap. 2. dub. 108. n. 2. & Pharaonius Pag. 459.
Dico tertiò. Restitutio talis facienda est Ec
Assertio 3. cui facienda.
clesiæ, aut piis operibus, iuxta Declarationem Cardinalium, quæ extat in vltimâ recognitione, & sic habet: Non licet Episcopo, aliquo prætextu, distributiones quotidianas donare, relinquere, aut quauis
Declaratio Card.
collusione remittere alicui, qui vel ab Ecclesiæ seruitio abfuerit, vel alio quouis modo distributiones legitimè debeat amittere. Nec fas sit cuipiam eas capere; & si acceperit, suas ne faciat, sed eas restituere omnino cogatur, distribuendo fabricæ Ecclesiæ, quatenùs indiget, aut alteri pio loco, Episcopi arbitratu. Sic Congregatio: &
Assertionis ratio.
ratio est: quia licet distributiones amissæ à non seruientibus, iis, qui seruiunt, accrescant; dum tamen generalis ista remissio fit, ij, quibus accrescere debebant, eas remittunt, vnde earum domini non fiunt: cùmque aliàs fructus Ecclesiastici, & patrimonium Christi sint ita expendi debent, vt mos Ecclesiæ seruat, & est ille, quem Congregatio designat. Si dicas remissionem esse conditionalem, si videlicet is, cui fit, eius sit vtilitatem percepturus, seu minùs in dominio seruientis futuras. Contra hoc est, quia talis modus remit
Responsio quædam disiecta.
tendi communiter non habetur: tum etiam; quia modus ille donandi non est proptereà quòd velit se iustitiæ conformare, non aliter donando quàm ei liceat, sed vt fraudem faciat Ecclesiæ, ad quam talia debent bona pertinere, vtilitatem propriam vtilitati eiusdem præferendo: vnde cùm voluntas |
p. 282
iuridica & legalis non sit, sed fraudulenta & iniqua, non attenditur conditio, sed remissio penitus annullatur. Quin etiam quòd cùm tales indifferenter diuino Officio defuerint, etiamsi quis donationem conditionatam fecerit, & sic illa locum habere nequeat, sed in eius iure id, quod remisit, remaneat: aliunde habere nequit quod seruitio suo non meruit, cui constat defuisse. Communis ergo defectus communi est animaduersione mulctandus, & ita ex eo nullus debet commodum reportare. Et quidem cùm talis defectus sit, qui in detrimentum Ecclesiæ redundet, nulla alia caussa est præter ipsos, & ita ipsi debent illum redditione fructuum compensare. Quia verò contingere potest, vt Ecclesia non indigeat, ad alia pia opera eius benignitas deriuatur.
61
*Dico quartò. Quando nulla ante re
missionem procedit conuentio, ita tamen soliti sunt Præbendarij facere, idem dicendum est. Id probo: quia ibi est genus quoddam tacitæ conuentionis, ex quâ sequitur vt in seruiendo magni deprehendantur defectus, quorum quidem ij sunt caussa, qui talem solent facere remissionem: si enim scirent omnes nihil sibi remittendum, diligentiùs adstarent. Sic ergo, dum absunt, nequeunt mereri stipendium, neque alij donare ipsis illud possunt, quia caussa absentiæ sunt, & sic ad compensationem tenentur Ecclesiæ faciendam, sicut nuper arguebamus. Et hæc ratio maximè vrget quando est expressa conuentio.
Dico quintò. Si nullâ præcedente conuen
tione modis dictis aliquis distributiones sibi debitas remittat gratis, probabiliter sustineri potest id esse licitum & validum. Sic Gabriel, Nauarrus, Honcala, & SandoralSandoual, apud P. Thomam Sancium numer. 2. citato. Et probatur: quia Concilium eam videtur remissionem tantùm damnare, quæ fraudulenta est, & collusionem importat, vt indicant verba illa. Quauis collusione aut remißione exclusa: remissio enim addita est ad exponendum quid nomine collusionis significatum vellet, vt sit remissio mutua, quæ eo ipso fraudulenta est. Et ita videtur intellexisse Limense Concilium, vt illa eiusdem declarant verba: Teneatur in conscientia restituere, qui fraudem fecit. Pro quo P. Filliucius Tract. 41. num 51. & P. Palaus Tract. 7. Disput. 3. Puncto 9. §. 13. num. 2. & alij citandi.
62
*Quod roboratur ex sententia grauium
Scriptorum, quos adducit & sequitur P. Sancius suprà Dub. 109. P. Filliucius & P. Palaus locis dudum citatis, quibus adde Dom. Escobar à Corro Tractatu de Horis Canonicis, Quæst. 5. §. 2. n. 209. & Trullench Lib. 1. Cap. 8. Dub. 16. numer. 405. iuxta quam, si Præbendarius restituat distributiones cum pacto de donando posteà, donationem valet, quia reuera idem est acsi non restitueret: si verò sine fraude restituat, & alter sine dolo aut metu reddat ex intuitu amicitiæ, remissio valida est. Etiamsi extent apud Thesaurarium, sed iam designatæ. Quæ est celebris doctrina Glossæ in Cap. Statutum, de Rescriptis in Sexto, licet in alia materia, ad quem tamen resolutionem se remittit in citato Cap. Consuetudinem, verb. Suas: sic enim ibi: Quòd si illi, quorum lucro prædicta ce
Glossa celebris pro eadem.
debant, remittant; numquid est Canonicus absolutus? Satis videtur quòd sic. Instit. de rerum diuis. §. Per traditionem; cùm hic non sit additum remißionem non prodesse, vt suprà eodem lib. de Rescriptis, statutum. §. antepenult. Hæc Glossa, quæ in allegato Capite, vbi remissio submouetur, donationem esse validam & affirmat & probat, quia remissio est donatione facilior. Sed certè, licet facilior sit, quia est rei non apprehensæ, est tamen genus quoddam donationis. l. Peculium, in principio D. de peculio, vbi Bartholus: & in casu nostro eiusdem omnino considerationis: quia cùm Præbendarius sumat dandas sibi statim distributiones absque vlla difficultate, quasi in possessione earum est, & ita cùm eas remittit, nihilo minùs facit, quàm si post apprehensionem eas Collegæ suo donaret. Sicut ergo hoc verosimiliter licet, ita & illud. Vnde nec designatio portionis videtur necessaria. Neque aliter accipiendum quod
in Declaratione Cardinalium habetur, dum dicitur non posse aliquo prætextu distributiones donari aut remitti, & qui illas receperit, teneri ad restitutionem: loquitur enim de donatione factâ à Capitulo, aut ab Episcopo; ex quibus hic nequit dare quod suum non est, sed Præbendariorum, quibus accrescit: Capitulum autem per modum talis id etiam præstare nequit, quia sic decernente maiori parte, inuiti aliqui priuarentur: & quia, cùm à Capitulo fit, tacita videtur esse conuentio, vt omnibus ea faciat indulgentia, quam omnes sic liberaliter præstant.
63
*Dico sextò. Sententia, quam tenent Em
manuel Rodericus, Vega, Sandoual, & alij, ac probabilem reputat Moneta, Naldus autem & Bonacina probabilissimam, vt videri potest apud P. Palaum suprà num. 5. minimè videtur probanda, quatenus affirmant Consilium Tridentinum solùm decernere circa distributiones in posterùm amittendas, si debita assistentia defuerit, non verò circa iam amissas, ad quas, qui adstitit, proximum habet ius: quam distinctionem improbant Nicolaus Garcia, Menochius, & Bonacina, quos adducit & sequitur P. Palaus suprà num. 6. qui dum num. præced. asserit Naldum eam probabilissimam reputare, omnino deceptus est, quia in loco ab eodem, sicut est apud Bonacinam, allegato, scilicet verb. Distributio num. 3. nihil tale habet, sed suam sententiam his verbis proponit: Distributiones quotidianæ in casibus, in quibus in absentia non percipiuntur, non possunt per Capitulum remitti aut donari ipsi absenti; neque is, sic eas accipiens, faceret suas. Sic ille. In quo & lapsus apertè Bonacina dum Disput. 2. de diuino Officio &c. Quæst. 5. Puncto 7. §. 1. num. 5. affirmat Naldum sententiam Emmanuelis & aliorum sequi loco citato. Quæ licet non multùm ad rem facere videantur, omittenda non fuerunt, vt & de veritate constet, & Auctores eam, quæ opus est, diligentiam studeant adhibere, neque aliis facilè credant sæpiùs in errore deprehensis. Ratio autem Assertionis
Illius ratio.
illa est, quia & in amissis distributionibus potest esse collusio à Concilio reprobata: vt scilicet omnes sibi invicem remittant: & aliquando in amittendis de futuro potest fraus deesse, quam diximus Concilium remouere, vt si quis amico dicat se numquam rigorem cum eo in requirendis distributionibus seruaturum, quem sciat non proptereà pręsentiampraesentiam diuinis Officiis substracturum, sed quia aliàs ei libebit, abfuturo equidem etiamsi esset annua Præbendæ commoda perditu|
p. 283
rus. Et Concilium quidem Limense non videtur
de remissione amittendarum de futuro locutum, vt ex eius apparet verbis. num. 57. adductis, neque quod nondum est, propriè remittitur aut donatur. Addo distinctionem illam quoad effectũeffectum, de quo agitur, nullius esse momenti. Nam si remissio amittendarum nulla est: quando re ipsa contigit amissio ob negatum seruitium poterit Præbendarius remittere & donare non virtute prioris promissionis, sed quia iam est illarum dominus. Si instes non eo ipso quòd dominus sit posse pro libitu disponere, quandoquidem parte suæ CongruęCongruæ detractâ, reliquum debet in opera pietatis expendere. Contra est, quia distributiones cum eo onere transeunt ad Collegam, quod de illis etiam diximus num. 22. quæ tota Præbenda non sunt: neque est, vt supponimus, fundamentum aliquod peculiare, propter quod de contrario expendendi modo possit condonator suspicari.
CAPVT IX.

CAPVT IX.

Permissæ vacationis mensibus an Præbendæ fructus debeantur. Et quid speciale circa Indicos Præbendarios.
64
*DIco primò. Vbi Præbenda à distri
butionibus distincta est, non est dubium illam mensibus deberi præfatis. Sic communiter Scriptores, qui circa distributiones tantùm quæstionem mouent, aliud vt indubitabile supponentes, iuxta Iuris dispositionem, ac præsertim Concilij Tridentini Seßione 24. Cap. 12. de Reformat. vbi generaliter supponitur absentes Præbendæ fructus facere suos. Aliàs non esset æstimabile beneficium, quod Ecclesia ad leuamen laboris indulget, cùm Præbendarij subsidio ad vitam competenti carerent, quod & indecorum esset aliis modis quæritare. Si dicat sibi illos imputare debere, qui sponte recedunt. Contra est: quia durum inde Ecclesiæ seruitium redderetur, cùm vacationis nihil suppeteret iis, qui Choro manè & vespere interesse deberent, & diebus præcipuè festis, in quibus alij solent à labore continuo feriari. Pro quo Declaratio Cardinalium circa citatum Caput die 5. Iulij 1598. verbis illis: Prout fruuntur in dictis tribus mensibus omnibus fructibus suarum Præbendarum, cùm pro præsentibus & interessentibus habeantur in iure.
65
*Dico secundò. Quando distributiones
distinctæ sunt, probabile est illas deberi trimestri, aut alio statuto vacationis tempore. Vt non debeantur, faciunt Declarationes Cardinalium, ex quibus est dudum citata, dum in ea sic subditur: Nemo tamen potest frui dictis distributionibus, quando istæ distributiones sunt distinctæ à Præbendis. Idem habetur in alia 17. Iulij 1597. sed strictiori, dum sic ait: Congregatio Concilij censuit non licere Canoni
Cardinalium Declarationes.
cis prætextu immemorabilis consuetudinis vltra tres menses quotannis ab Ecclesia abesse, neque eo trimestri tempore posse absentes quotidianas percipere: quippe quòd huiusmodi immemorabilis consuetudo vtroque casu sublata est Decreto Capitis 12. Seßio. 24. Facit insuper quòd cùm distributiones interessentibus tantummodò debitæ sint, & ita Sacri Canones statuant, exceptio absentium, vt genio indulgeant temporis spatio permisso, nullibi reperitur. Et ita tenent. Naldus verb. Distributiones, num. 3. innixus præfatæ Declarationi consuetudinem etiam remouenti. Diana statim allegandus, pro se adducens non paucos. Tenent item alij, quos adducit Bonacina Disput. 2. de Officio diuino in Choro &c. Quæst. 5. Puncto 6. numer. 7. Et etiam Trullench Lib. 1. Cap. 8. Dub. 3. num. 5. Quòd verò debitæ sint, probat Bonifacij Octaui Constitutio, quam Concilium Tridentinum innouat citato Cap. 12. dum distributiones etiam non interessentibus conceduntur, quando adest iusta & rationabilis corporalis neceßitas. Talis enim debet existimari,
Const. Bonificacij VIII.
quæ in vacationibus istis interuenit, sine quibus Chori labor valde molestus redderetur: pro quo Bonacina eruditè discurrit num. 7. citato ex quo P. Palaus Tract. 7. Disput. 3. Puncto 9. §. 12. num. 4. alijque apud Dianam Parte 10. Tractatu 11. Resolut. 58. Et ante illos P. Thomas Sancius Lib. 2. Consil. Cap. 2. Dub. 103. num. 2. qui istam te
P. Sancius.
net sententiam, sed cum limitatione, quando scilicet statuta Ecclesiæ illas Præbendariis concedunt; vnde videtur supponere absolutè non deberi. Verùm limitatio non videtur absolutè adhibita: quandoquidem, si per Concilium non esset ius ad illas, non possent per statuta concedi, quæ dispositioni Concilij contraria esse ne
queunt, cùm in eo sic addatur: Non obstantibus quibuscumque statutis & consuetudinibus. Quia verò dubium aliquod circa mentem Concilij esse poterat, dum trimestre absentiæ concedit, sic subdit citatus Auctor post adductam rationem, de qua nuper: Item, quia sic vsus interpretatus est. Hac ergo de caussa possunt statuta fieri, quæ sint Iuris circa hoc interpretationes cum obligationis vi. Et ita tenere nonnullos ait maximè doctos Recentiores. Videtur etiam sic tenere P. Palaus, qui cùm permissionem solitam appro
P. Palaus.
bet lucrandi his diebus distributiones, ex fructibus grossæ arguit, quos certum est lucrari absentes, cùm in omnibus eadem ratio inueniatur. Nec dissentit Bonacina, qui non solùm ratione
Bonacina.
consuetudinis legitimè præscriptæ, quadragenariæ inquam, id licere affirmat. Sed etiam ratione Constitutionis: vnde id currit, quod de Statutis dicebamus, pro quo & alios adducit.
66
*Et hæc ad probabilitatem satis, si adda
mus Declarationes Cardinalium non esse contrarias, quibus Doctores aliqui apud BonacināBonacinam, quos & secutus P. Palaus, ita respondent, vt procedant quando consuetudo non est legitimè præscripta per lapsum 40. annorum: quod quidem minùs apparet verosimile, quia dubitatio non est proposita sub tali formâ, quòd scilicet quadragenaria consuetudo nondum esset præscripta: sic enim alia erat adhibenda responsio, quia de consuetudine non solùm antecedente Concilium, sed subsequente illius Decretum agebatur. Ex quo fit Declarationem dictam minus congruam esse, vtpotè quæ propositæ non fecerit satis quæstioni. Præterquam quòd etiamsi hoc de priori Declaratione concedamus, in qua de consuetudine agitur: in posteriori id locum non habet, quia in illa de consuetudine nihil, vt |
p. 284
constat ex illius tenore, num. præced. adducto. Aliter ergo respondendum; & ita dico Declarationem priorem tantùm sibi velle vt ratione immemorialis consuetudinis, quæ sublata est per Concilium, non liceat quotidianas distributiones recipere: quòd verò ex alio titulo liceat, Concilium neque negat, neque affirmat, id Ecclesiarum statutis post Concilium conditis, aut opinionum diuersitati relinquens. Posterior autem valde difficilem resolutionem videtur continere, quia in eâ sic habetur: Illis tribus mensibus à Iure
conceßis non est aßignanda caussa absentiæ, quâ quis vult abesse cum licentiâ sui Prælati impetrata à Decano, vel Præsidente in Choro, & frui quibusdam nouis distributionibus per Episcopum impositis, quibus fruuntur in dictis tribus mensibus omnibus fructibus suarum Præbendarum; cùm pro præsentibus & interessentibus habeantur de iure. Sic Congregatio, ex quibus constat Præbendarios dictis tribus mensibus distributiones lucrari ab Episcopo impositas, quia pro interessentibus habentur de iure. Quæ ratio probat etiam distributiones alias ex massa fructuum detractas, & certas alias, statasque lucrari: quia scilicet pro interessentibus habentur de iure, quibus omnes illæ debentur. Cùm ergo hoc ita sit, quomodo addi statim potuit: Nemo tamen potest frui dictis distributionibus, quando istæ distributiones sunt distinctæ à Præbendis. Siquidem distributiones, de quibus præcesserat sermo, distinctæ à Præbendis erant, cùm dicantur nouiter ab Episcopo impositæ & volentes se absentare, iisdem frui debere, Sicut fruuntur omnibus fructibus suarum Præbendarum. Et prætereà respectu omnium eadem est ratio, quia pro interessentibus habentur. Cùm ergo difficilis resolutio sit, & aliqualem videatur compugnantiam præfeferre, non est multùm eidem insistendum, quando præsertim vsus, vt diximus, mentem sit Concilij interpretatus. Et
hoc pro explicatione satis, ne videamur passim ad defectum auctoritatis confugere, dum Declarationes dictæ authenticæ non probantur. Pro quo Diana denuò Parte 11. Tractat. 8. numer. 54. apud quem aliqui dicunt non obligare, dum non publicantur, & seruari mandantur. P. Dicastillus Tractatu de Pœnitentiâ, Disputat. 10. numer. 254. & seqq. omnino videndus. Thomas Hurtadus Tractat. 3. Resolut. 45. apud quos Vrbani VIII. Decretum, & P. Escobar de Mendoza Tom. 1. Lib. 5. Cap. 12. Problem. 3.
67
*Dico tertiò. Quando distributiones di
stinctæ à Præbenda non sunt, vt in Indiis, absentes diebus concessis illas integrè lucrantur. Ita habetur in Declaratione Cardinalium, de quâ nuper, verbis illis: Nemo tamen potest frui dictis distributionibus, quando istæ distributiones sunt distinctæ à Præbendis. Exceptio enim firmat regulam in contrarium. Et ratio videtur aperta: quia ali
Declaratio Card.
quid lucrari deberet respondens Præbendæ: atqui nihil tale est à distributionibus distinctum:
Aperta ratio.
debet ergo lucrari illud. Si dicas lucrari duas tertias partes, sicut de absentibus caussâ studij censent aliqui, vt vidimus num. 41. pro quo & extat Declaratio Cardinalium circa Cap. 1. Concil. Trid. Seßione 5. num. 25. conta est quòd in primis illud multi negarit, vt videri potest apud Dom. Solorzanum ibidem adductum. Deinde. Ibi est specialis ratio, quia non videtur æquitati consonum vt qui non laborant, laborantibus in perceptione fructuum exéquentur: in casu autem nostro par est Præbendariorum omnium conditio, quia omnibus recreationis caussâ recedentibus paria emolumenta proueniunt: & hinc est eum, qui
Ex receptâ doctrinâ vrgetur.
ob perpetratum crimen priuatur distributionibus, non ob id videri priuatum fructibus, quando distributiones à Præbenda distinctæ sunt: si autem non sit distinctio, priuatus distributionibus, etiam fructibus est priuatus, & è contra, iuxta Doctores, quos adducit & sequitur Bonacina Disput. de Officio diuino, Quæst. 1. Puncto 1. numer. 5. Sicut ergo in pœnalibus integra venit portio, ita & in fauorabilibus; pro quo videndus idem suprà, Quæst. 5. Puncto 4. num. 4. & alij apud ipsum. Est prætereà in Indijs specialis ra
tio, quia illorum Præbendarijs breuius vacationum tempus conceditur: Et prætereà facit pro eo grauium scriptorum sententia, quos citat & sequitur P. Thomas Sancius Lib. 2. Consil. Cap. 2. Dub. 110. num. 2. iuxta quam, si consuetudo induxerit vt dentur distributiones quotidianæ absentibus in eo casu, quo de iure dubium est; an absentibus debeantur, & sit legitimè præscripta, valet. Atqui in Ecclesiis Indiarum ita accidit, sic enim tenet plusquam quadragenaria consuetudo; vnde licet dubium aliquod de iure sit: illud debet penitus consopiri.
68
*Facit item quod cum aliis tenet citatus
scriptor num. 3. & nonnullis etiam citatus Bonacina suprà, Puncto 6. num. 4. quòd scilicet si ex peculiari caussa in aliquâ Ecclesiâ inducta fuerit consuetudo, vt absentibus distributiones tribuantur, quæ quidem caussa iusta sit, valida sit habenda, vt si ratione studij, vel ad breue tempus. Quis autem non videat in casu nostro rationabilem caussam inueniri. Posset etiam adduci senten
tia Nauarri de Oratione, Cap. 5. num. 22. & Cap. 21. num. 64. iuxta quam licita est consuetudo, quæ in aliquibus Ecclesiis Hispaniæ viget, quam non est mirum Indicas æmulari, quæ in hoc se putant meliora charismata æmulari; vt Præbendarij singulis mensibus vnum vel duos dies vacationis assumant pro barbæ tonsione, & in illis distributiones lucrentur. Sed consuetudinem talem improbant alij, quos adducit & sequitur P. Palaus Tractat. 7. Disput. 3. Puncto 9. §. 12. num. 18. cui non respondet summarium, in quo sic dicitur: Con
P. Palaus.
suetudo assumendi singulis hebdomadibus vnum vel dimidium diem recreationis pro tonsione barbæ, non satis mihi probatur. Sic ibi. Supponit ergo talem esse consuetudinem: cùm tamen in textu id ponat, quod vidimus. Videtur ergo totum illud per consuetudinem haberi. Quæ quidem si diem integrum singulis hebdomadibus induxerit, intoleranda est, cùm ad functionem illam breue sufficiat spatium, & sint etiam non breuia, quæ post assistentiam in Choro supersunt. Quæ ratio probat etiam neque dimidium esse necessarium diem. Quia verò Ecclesiarum, in quibus docti & pij sedêre Prælati, Præbendarij item notæ probitatis & doctrinæ seruierunt, non est penitus reprobanda consuetudo: si quidpiam moderatum circa hoc inductum sit, debet vtique vt non penitus absonum tolerari. Pro quo facit id, quod iuxta plurium sententiam nuper est dictum, valere inquam consuetudinem, quæ ad breue tempus lu|
p. 285
crum distributionem indulget. In casu autem, de quo loquimur, non solùm breuis temporis indulgentia est, sed caussa etiam aliqualis, quæ etsi se sola non esset sufficiens, iunctâ temporis breuitate potest sufficiens iudicari.
69
*Et quidem cùm alia multò maioris con
siderationis consuetudine possint in materiâ præsenti firmari, non est cur circa prædictam indulgentiam, quando moderationem habet debitam, hæreamus. Videatur P. Palaus Puncto 12. citat. numer. 2. & seqq. vbi hæc omnia concedit. Posse
P. Palaus.
scilicet vacationem trimestri maiorem introduci, & in illâ distributiones Præbendarios lucrari: & regulariter præsumendum esse caussam esse rationabilem, si consuetudo Prælatis videntibus & non contradicentibus obseruetur. Quatuor mensium vacationem in multis Ecclesiis licitè permitti, & in illis lucrum distributionum Præbendariis obuenire; sicut & cùm Pontifici aut Epipiscopis assistunt, studiis dant operam, suam iurisdictionem visitant, & aliis negotiis vacant, ob quæ absentia cum fructuum perceptione conceditur. Item, qui tempore diuinorum Officiorum Missam in Ecclesiâ celebrant, etiamsi ex solâ deuotione: qui Confessiones audiunt: qui peregrinationem aliquam insignem obeunt: qui per 40. annos seruierunt: & qui Matutino interessentes, tantum lucrantur quantum alij totius diurni Officij pondus sustinentes. Quòd obligatio assistendi per alium impleatur, & vnus Præbendarius pro alio suppleat, & fructus ac distributiones primi anni hæredibus defuncti concedantur. Præbendarios non obligari ad Matutinum, cùm horâ intempestiuâ dicitur. Præbendæ fructus lucrifieri assistendo paucis per annum diebus in Choro, aut vni Horæ diebus singulis: id quod in multis Ecclesiis Hispaniæ sic vsus venit. Hæc ille ex aliis, & præsertim ex Bonacina, quæ multò maiora sunt: quàm quòd præbendariis moderatum aliquod ad effectum prædictum singulis hebdomadibus tribuatur. Quod si re ipsa necessarium non sit, honesti laxamenti finem habebit eo titulo colorati.
70
*Et hoc modo explicata dicta consuetu
dine, faciliùs fit satis quæstioni, quam mouet P. Sancius suprà, Dub. 97. vbi quærit, an cum Canonicus se excusat à Choro caussâ radendæ barbæ, si id non faciat diuini Officij tempore, sed alio, vt nocte, possit distributiones illius temporis lucrari. Circa quam Nauarrus negatiuè respondet in Cap. Quando, Hispanæ scriptionis Cap. 5. num. 19. & posteà affirmatiuè Capite eodem Latino, Cap. 5. numer. 21. Quod & sequitur P. Sancius, quia nihil subtrahit cultui diuino, cùm posset vespere, Horarum tempore id fecisse. Vbi &
exemplum addit excusationis ob hospitis receptionem. Primum autem illud ex datâ explicatione iustificari melius potest; quia scilicet laxamentum illud eo titulo cohonestatur. Quod ad hospitem autem attinet, non video quomodo stare possit. Nam si sciebat hospitem nocte venturum, quid hoc ad excusationem assistentiæ diurnæ? Si nesciebat quâ horâ venturus, iam est necessitas verè impediens ob incertitudinem; & sic non est locus quæstioni, dum quæritur, An cùm Canonicus excusatur à Choro, caussa verè necessaria, at illa verè non impediuit aßistentiam Chori, teneatur restituere distributiones. Ex prædicta autem
Coniunctis alterius enodatio.
explicatione nostra, prior illa quæstio in terminis difficilioribus soluitur: An scilicet is, cui singulis hebdomadibus spatium aliquod pro barba expoliendæ conceditur. Si id non faciat, nisi semel aut bis in mense, poßit nihilominùs distributiones singularum hebdomadarum lucrari. Affirmatiuè enim respondendum est, quia id potest titulus honesti laxamenti iustificare. Vbi & addi potest ratio, à Patre Sancio reddita, quòd scilicet ex eo diuino cultui nihil detrahatur.
CAPVT X.

CAPVT X.

Quædam aliæ obligationes circa Præbendarios Indicos percurruntur.
Section
71
*DIco primò. Præbendarij Indici vt
distributiones integrè lucrentur, canere in Choro debent, quando cantus non est harmoniacus, tunc enim recitando satisfaciunt, aut ibi, aut alibi. Probatur Primò ex generali obligatione Præbendariorum, quam recognoscunt communiter Doctores, quos adducunt & sequuntur Bonacina Disputat. 1. de Officio diuino, Quæst. 3. Puncto 2. §. 1. num. 16. Dom. Escobar à Corro Tractatu de Horis Canonicis, Quæst. 3. §. 6. numer. 7. Vnde minùs consequenter locutus Quæst. 9. §. 2. numer. 92. vbi ait per solam assistentiam lucrari. Videndus etiam numer. 49. P. Suarez Tomo 2. de Religione, Tractat. 4. Libr. 4. Cap. 12. num. 8. & 9. P. Lessius Libr. 2. Cap. 34. numer. 185. & 186. vbi seclusa consuetudine, quam remouendam censet, à Prælatis obligationem ex iure, & primaria institutione recognoscit. Sicut & P. Bauny Tomo 1. Tractat. 11. Quæst. 17. & in Praxi Beneficiorum, Disputat. 15. Quæst. 23. quæ per errorem typographiæ est 24. §. Septimo, Decreto, vbi hanc statuit Assertionem: Decreto Concilij, Ca
P. Bauny.
nonico non est satis cum ceteris in Choro esse, dum Deo laus ab his peragitur, nisi sacræ ipse Psalmodiæ pro viribus vacet. Rationes autem satis validas priori loco in illius comprobationem adducit Filliucius Tractat. 23. numer. 295. P. Pellizarius Tractat. 5. Cap. 8. num. 25. P. Vincentius Tancredi de Religione, Tractatu 3. Libr. 4. Disputat. 5. numer. 9. Bassæus verb. Horæ Canonicæ 2. num. 13. Diana Tomo 1. Tractat. 12. Resolut. 33. Dom. Villaroël Parte 1. Pacificæ gubernat. Quæst. 8. Articul. 2. num. 8. & seqq. Trullench in speciali de hoc Tractatu ad finem Tomi 3. Dom. Reyna Tomo 1. de Perfecto Prælato, Libr. 4. Tractat. 1. Cap. 5. vt alios omittam. Licèt sint qui negent apud Dom. Machadum Tomo 2. Pag. 171. Col. 2. Decretum Concilij
Conc. Trid.
citatum extat Seßione 24. Cap. 12. de Reformation. vbi sic dicitur: Omnes verò diuina per se, & non per substitutum compellantur obire officia, atque in Choro, ad psallendum instituto, hymnis & Canticis Dei nomen reuerenter, distinctè, deuoteque laudare. Sic ibi: vbi valdè incongrua responsio illa fuerit,
Responsio incongrua depulsa.
si quis dicat Decretum dictum ad Prælatos dirigi, & non ad singulares personas. Nam cùm Concilium iubeat vt compellantur sua obire officia, obligatio ex eisdem officiis orta satis apertè de|
p. 286
signatur. Et ex hoc sumitur ratio manifesta.
Ratio manifesta.
Nam Præbendarij Officium aliquod speciale est, quandoquidem propter illud confertur Beneficium: Atqui non est assistentia sola in Choro, nec priuata recitatio: ergo aliquid aliud ad finem spectans, propter quem Chorus institutus est: De priuata recitatione constat; nam illa Beneficiariis omnibus est communis: Præbendarij autem aliquid magis speciale in ordine ad diuinum Officium habent. Quòd autem neque assistentia in Choro substantia tota Officij sit, demonstratur clarè: quia Chorus debet à Præbendariis frequentari ratione eius, propter quod ille institutus est, vt ex præfato Tridentini testimonio constat, verbis illis: In Choro, ad psallendum instituto: ergo assistentia sola non sufficit, & ita ex solo illius fine non debet à Præbendariis frequentari.
Declaratio Pij V.
Accedit sic esse à Pio V. declaratum, vt constat ex Bulla, quæ incipit: Ex proximo Lateranensi: in qua apertè decernitur, vt Canonicus, qui non psallit in Choro, licet præsens sit, fructus amittat, quos lucrifecisset, si cantasset. Pro quo & alia sunt Decreta Pontificum apud Citatos videnda.
72
*Dixi, Integrè; quia probabile est dimi
diam partem distributionum lucrari posse, si ad id, quod ab aliis canitur, debitam attentionem adhibeat: talis enim assistendi modus eam videtur promereri. Et ita cum P. Suario suprà n. 10. ferè omnes citati tenent; quidquid contradicat Bonacina, qui pro sententia sua alios præter citatos adducit. Habet autem specialem difficultatem in Præbendarijs Indicis, ex eo quòd distributiones sint tota Præbendæ substantia: non e
nim videntur dimidiam partem amittere. Nam iuxta P. Suarium, & alios citatos, qui priuatim recitat Officium, lucratur integrè fructus, & solùm dimidiam partem distributionum amittit. Non videtur autem Præbendarius Indicus peioris conditionis futurus, dum Choro assistit, & ita duas tertias partes fructuum lucrabitur, ac prætereà dimidiam tertiæ, quæ detrahenda erat, si distributiones iuxta Concilij formam statuerentur; sed hoc non videtur admittendum: quia priuata recitatio in ordine ad lucrandos fructus, quando illi ad distributiones sunt penitus redacti, perinde se habet, ac si non esset, quia proptereà illi ad distributiones redacti sunt, vt more distributionum percipiantur, & ita per formalem assistentiam in diuinis Officiis, vt nihil priuatæ recitationi respondeat. Sunt ergo peioris quoad hoc conditionis Indici Præbendarij quantùm ad corporalis laboris incrementum, sed melioris apud Deum, quia sic magis illi assistunt, Angelo
rum fungentes officio. Nihilominùs non videtur improbabile minùs aliquid dimidiâ parte non canentem amittere, stante probabilitate sententiæ dictæ, quam tot ac tanti Doctores amplexi, quia aliqualis proportio debet ad alios lucrandi modos haberi. Sicut enim durum esset quod integram aut dimidiam Præbendam, & partem distributionum dimidiam amitteret, qui non caneret; vnde quod ad Præbendam attinet saluum manet: ita durum etiam videtur dimidiam Præbendam amitti, in quâ tota est, per designationem distributionum, Beneficij substantia constituta. Quamquam ad hoc dici non immeritò possit; Canant, & integrè lucrabuntur. Si autem id, quod adeo est facile, & Deo honorificum, fastidiosè detrectant, sibi imputent, dum prouentuum amissione plectuntur. Sed iuxta dicta videtur moderata mulcta tertiæ partis amissio.
73
*Quòd autem Præbendarij Indici ad ea
nondum specialiter teneantur, quod erat Secundò probandum, & pro quo videri potest Dom. Reyna suprà Cap. 5. ex eo ostenditur quia, vt fatentur qui obligationem canendi negant, & videri possunt apud P. Sancium suprà Dub. 99. qui eorum sententiam probabiliorem iudicat, nisi vbi est consuetudo, aut Episcopi statutum: id locum habere nequit. Vbi sine Præbendariorum cantu Officium diuinum congruè peragi nequit, eo quòd non sit sufficiens Cantorum copia. Hoc autem in Ecclesiis Indicis ordinariè contingit in diebus ferialibus, & multoties in festiuis. Item. Quia cùm de stabiliendâ Christianâ fide in regionibus istis agatur, diuinus cultus debet speciali curâ tractari, ad quem spectat vt ij, qui sunt inter Ecclesiasticos pręcipuipraecipui, diuinas laudes personent. Quòd si consuetudo in contrarium sit, ea debet à Prælatis aboleri, vt benè P. Lessius num. 71. citatus admonuit.
74
*Cùm autem ij, qui consuetudine in
duci posse testantur vt Præbendarij non canant, & sunt ferè omnes adducti numer. 71. Pater Suarium secuti numer. 11. addant id per Mensionarios aut Capellanos faciendum, ita vt cantus pro nulla Hora deficiat: mirari profectò iuuat quomodo in Ecclesiis Indicis mos ille inoleuerit, vt Matutinum Officium sine cantu relinquatur. Matutinum inquam, Hora illa inter Canonicas præcipua, & ad Dei laudem præsertim instituta, vnde & extrema illius pars Laudum nomine compellata. Et poterat quidem excusatio admitti, si tempus esset incommodum, non iam nocte intempestâ, quod vix in vsu, sed sub illius initium, vt in Concilio Limensi Tertio Act. 3. Cap. 27. statuitur, vbi sic dicitur:
Concilium Lim. 3.
Horæ Canonicæ Matutinæ ante pulsum Salutationis Angelicæ nequaquam inchoentur. Quod quidem consuetudine abrogatum, neque immeritò, quia non sine inconuenientibus tempore illo ianuæ Ecclesiæ paterent, quod frequentia experimenta comprobarunt. At cùm præfatum Officium horâ quartâ pomeridianâ dici soleat, qualis esse excusationi locus potest, surgentibus ad Matutinum mediâ nocte Religiosis, & in Choro diuinas laudes insonantibus, cùm Cathedralis Ecclesia omnium debeat esse speculum, typus, exemplar? Et quidem ego Auctores euoluens de hac materia agentes, & varias circa illam consuetudines admittentes, de quibus num. 69. Et circa quas etiam videri specialiùs potest Bonacina tota Disput. 2. de Officio diuino: nihil tale deprehendo, quòd scilicet extante Præbendariorum numero competenti vt Horæ sacræ in Choro decantari possint, & circa alios ita vsu habente, illarum pręcipuapraecipua cantûs celebritate possit penitus defraudari. Nulla enim rationabilis caussa illis ad exceptionem istam potest occurrere, quia reuerà non apparet, neque ex leuitate materiæ, cùm sit illa grauissima; neque ex temporis incommodo, quandoquidem ad tempus omnium commodissimum Hora est ista anticipata. Quòd autem ex Horis |
p. 287
præcedentibus defatigati sint assistentes, non satisfacit, quia interruptio sufficiens esse potest: item, priuilegium aliquod pro assistentia concedi. Et absolutè loquendo conuenientius est, Præbendariis aliquibus absentibus, Officium cani, quàm iis assistentibus prætermitti, in quo ad laudandum Dominum præsertim inuitantur: Venite, exultemus Domino. Semper in Psalmis meditemur atque voce concordi Domino canamus dulciter hymnos. Et quidem Concilium Limense citato Cap. 27. post adducta verba sic subdit: Signum
verò Campanæ ad singulas Canonici Officij Horas detur. Quibus satis videtur indicare Canonicas Horas, eas præcipuè, de quibus immediatus sermo præcesserat, cantu dicendas: non enim consuetum est pro recitandis submissâ voce, Campanæ pulsus adhiberi: quia ille non tantùm pro recitaturis datur, sed etiam pro aliis, qui voluerint Dei laudibus interesse. Pro quo hæc satis, & circa quod poterunt docti & Religiosi Prælati pro munere prouidere.
75
*Dico secundò. Circa Antiphonam, Salue
Regina, Sabbatis dicendam, quæ & Quadragesimæ tempore singulis diebus dicitur in aliquibus Ecclesiis, seruanda consuetudo, vt distributiones illi respondentes lucrifiant, aut amittantur. Posse id statuto firmari non videtur dubitabile, & ita Concilium Limense citato Capite sic statuit: Omnibus autem Sabbatis Salue Regina cantetur in Cathe
Limensis Concilij Decretum.
dralibus & Parochialibus Ecclesiis, cui intersint Præbendati & alij Clerici omnes cum superpellicio, etiam primæ Tonsuræ; alioqui arbitrio Ordinarij plectantur. Hæc Concilium. Quod quidem cùm plectendos iubeat eos, qui abfuerint, & clausula illa omnes, de quibus sermo præcesserat, comprehendat, obligationem supponit, quæ circa Clericos alios est per desuetudinem abrogata. Circa Præben
Qualiter obliget.
darios autem non videtur esse sub mortali. Et cum de mulcta pecuniariâ nihil dicatur, nihil etiam in foro conscientiæ ex distributionibus restituendum. Poterit autem Prælatus, si defectus fuerit frequens, aliquid inde detrahere, & interessentibus applicare. Sed in hoc, vt dixi, attendenda consuetudo. Et Concilium quidem Tridentinum de distributionibus agens, dum eas diuidendas decernit, Horarum in speciali non meminit, sed sic generaliùs pronuntiauit: Quæ inter Dignitates obtinentes, & ceteros diuinis interessentes, proportionabiliter iuxta diuisionem ab Episcopo, etiam tamquam Apostolicæ Sedis Legato, in ipsa prima fructuum deductione faciendam diuidantur. Seßione 21. Cap. 3. De Reformat. Cùm ergo Antiphona dicta inter diuina debeat meritò computari: poterit Episcopus in Distributionum diuisione, interessentiæ respectu illius rationem habere, vt lucrifiat earum aliquid, vel amittatur.
76
*Dico tertiò. Præbendarij Indici, qui
propter tenuitatem Præbendæ, simul sunt Parochi, dum Parochiale Officium ex necessitate exercent, non tenentur ad Chorum, & Præbendam in distributionibus constitutam integrè lucrantur. Sic tenent Gonzalez, Moneta, & Nicolaus Garcia, quos adducit & sequitur Bonacina Disput. 2. citata Quæst. 5. Puncto 3. §. 7. num. 3. Et alij plures apud ipsos, loquentes etiam cùm Distributiones à Præbenda distinctæ sunt. Quando autem non sunt distinctæ, id certius, & ita in speciali declaratum à sacra Cardinalium Congregatione, vt testatur Aloysius Riccius Decisione 498. num. 4. Et Nicolaus Garcia Parte 3. Cap. 2. num. 114. & 353. Est autem huius Concessionis ratio, quia si ita non fieret, minimè obtineri posset finis, propter quem duorum illorum Beneficiorum simultas indulgetur: vt scilicet quod ex vno
Notandum circa praxim.
deest, per aliud suppleatur. Dixi. Dum Parochiale officium ex neceßitate exercent: quia si possit in tempus aliud sine aliqua animarum iacturâ differri, non potest tutâ conscientiâ Præbendarius sacris se officiis denegare. Aliter hoc explicat Dom.
Modus alius seruiendi.
Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 14. numer. 5. vt scilicet Curatus Præbendis aggregetur, cum onere eidem per vices inseruiendi ab eisdem Præbendariis, vel Rectorem cum congruâ sustentatione constituendi. Additque hanc praxim in Ecclesiis Indiarum ortum habuisse ex Textu in Cap. Exposuisti, de Præbendis 33. Et dispositis in Tridentino Seßione 24. Cap. 13. & 15. Sed certè Cap. Exposuisti de aggregatione Parochialis Ecclesiæ non agit, sed Capellæ; licet Bernardus in Glossa id ad Parochialem Ecclesiam extendat. Consilium Trid. in Cap. 15. de vnione Parochialis nihil, sed de simplicibus Beneficiis disponit. In Capite autem 13. id expressius, sed de iam facta: cum tamen unio Parochialis Ecclesiæ penitus Episcopis prohibeatur. Nullibi autem de modo seruiendi quidquam adiectum, vnde hoc iudicio Episcopi relinquendum.
77
*Dico quartò. Generaliter loquendo,
quoties Præbendarius Indicus ex iusta caussa abest, tutâ conscientiâ potest distributiones integrè lucrari, in quibus est Præbenda constituta. Probatur. Quia generaliter loquendo, absens ex iusta caussa lucratur fructus Præbendæ, id quod ex sacris Canonibus & Conciliis manifestum habetur, vt vidimus num. 64. Atqui Præbenda Indica in distributionibus consistit: ergo illam ex iusta caussa absentes possunt lucrari. Si dicas tertiam partem detrahendam respondentem quotidianis distributionibus, iuxta illorum sententiam, de qua num. 41. Cùm opposita sit non parum probabilis, tuta conscientia se illi potest Præben
darius conformare. Ex quo generalis etiam Assertio sequitur, quòd scilicet Præbendarius numquam sit ad restitutionem obligatus, quoties iusta caussa absentiæ succurrit, in quo non debet suo iudicio inniti, nisi casus sit apud Auctores expressus. Facilè enim in caussa propria decipimur, dum iudices esse properamus. Videtur autem caussa iusta, vt communes alias prætereamus, si Præbendarius vnius Ecclesiæ ad concursum veniat pro alterius Præbendâ necessarium:
in quo quidem ratione distantiæ, quæ in regionibus istis occurrit, multùm est temporis insumendum, tres scilicet aliquando, aut quatuor menses: ad hoc enim edicta proponuntur. In hoc autem spatio tempus vacationi permissum includendum, videri alicui possit: quia cùm illud ad leuandam molestiam ex assistentiâ in Choro, & propria agenda negotia concedatur, vt vidimus Cap. præced. totum hoc occupatione, de qua agimus, obtinetur: nec debet Ecclesia tot absentiarum incommoda sustinere, quando eius caussa non agitur, sed priuata oppositorum. Contrarium autem suâ est probabilitate præditum: quia |
p. 288
reuera oppositioni concessum spatium, leuamini non est, cùm & molestia itineris eunti & redeunti, & oppositionis sint angustiæ deuorandæ. Pro
quo & facit illorum sententia, quos adducit & sequitur P. Thomas Sancius suprà, Dub. 104. vbi ait Canonicum per totum annum non residentem posse frui diebus, quos vocant de Recle, vacationis scilicet: nisi per Ecclesiæ statuta, aut consuetudine aliud habeatur. Eorum ergo ratio specialis habetur; quidquid de absentia ex aliis causis sit. In hoc autem obseruandum illud, quod Pius V. in similibus admonuit, Diuo Carolo rescribens, cuius rescripti generalem dispositionem esse tenet Bonacina Disputat. 2. citatâ, Quæst. 5. Puncto 3. §. 8. num. 4. qui num. 3. illius tenorem apponit. Concedens enim vt Præbendarij, dum
Obseruatio in prædictis.
visitant, vel alteri spirituali negotio ex commissione Prælati vacant, distributiones obtineant, sic addit: Dummodò ipsi Vicarij intræ fines sui Vicariatus maneant, & prætextu exercendi officium, non vagentur solatij caussa. Sic ille. Non est autem iusta
caussa, si ob dicendam Missam ex deuotione absit, vt cum aliis tenet Dom. Villaroël Quæst. 8. Art. 2. num. 5. & Trullench Libr. 1. Dub. 12. §. 4. Quia licet sanctissima occupatio sit, anteponi potuit, aut postponi. Quòd si tempore officij deuotionis occasio vrget; aut interesse illud Deo sacrificet, aut deuotioni obligationem præferat, sciens melius esse obedire, quàm sacrificare.
78
*Caussa item iusta debet computari, si
Præbendarius diœcesim visitet, eò quòd sit Episcopus impeditus, neque sit alius, qui æquè benè munus illud possit obire. Sic ex præfatâ Pij V. concessione habetur. Vbi illud addendum, non obstare quòd Præbendarius dictus salarium pro labore visitationis accipiat, vt in simili tenet Bonacina suprà, §. 3. vers. Amplia secundò, de Præbendario abeunte vt iura suæ tueatur Ecclesiæ. Qui tamen §. 6. num. 4. in simili sic contendit: Excipienda tamen ad minimum videtur tertia pars,
quæ inseruientibus accrescere consueuit, dum Beneficium in solis consistit distributionibus: par enim non est vt ipsi pro absente laborent, & nullum inde commodum sentiant, vt innuere videtur ex Declarationibus sacræ Congregationis Garcias, Moneta, & alij, &c. Verùm his non obstantibus, non tenebitur talis Visitator partem illam tertiam non admittere, aut admissam restituere, quia Pontifex ita distributiones indulget talibus, acsi in Choro personaliter inseruirent. Neque dolere interessentes debent,
quod laboris pro alio suscepti nullum commodum sentiunt, quia labor dictus spirituali vtilitate compensatur, cui & ipsi debent pro sui officij ratione consulere: sunt enim Episcoporum Consiliarij in partem solicitudinis vocati, & in quos, vacante Ecclesiâ, tota spiritualis cura descendit. Quòd si ratio illa vim haberet, non solùm de tertiâ parte, sed etiam de integrâ distributionum portione probaret: quia pro alio laborantes, non partem commodi, sed totum illud habere debent: qui enim non laborat, manducare non debet, iuxta Apostoli sententiam in hac materiâ à Sacris Canonibus vsurpatam. Iustum prætereà est, vt illi consequantur stipendium, qui pro tempore suum commodare reperiuntur obsequium. Cap. Chari
Cap. Charitatem 12. q. 2.
tatem, 12. quæst. 2. Neque obstat Regia prohibitio, iuxta quam Præbendarij nequeunt Diœcesim visitare. Pro quo Dom. Villaroël Quæst. 2. Articul. 8. numer. 15. Non ex ratione ab eo adducta, sinistræ informationis; verissimè enim est Regium Consilium informatum. Sed quia vtcumque id se habeat, labor est idem, & transgressio non Visitatori, sed Episcopo adscribenda, cui nulla est apposita pœna: & potest in hoc ratione peculiaris necessitatis, cum iustificatione procedere, vt non videatur in illâ locum habere Regia dispositio.
79
*Est autem idem dicendum, de Præben
dario, quem Episcopus secum ad visitandum adducit, eò quòd illius operâ videatur indigere. Pro quo est Cap. Ad audientiam, de Præbendis, vbi sic Honorius III. Decernimus vt duo ex Canonicis Ecclesiæ memoratæ in tuo seruitio existentes, suarum fructus integrè percipiant Præbendarum: cùm
absentes dici non debeant sed præsentes, qui tecum pro tuo, & ipsius Ecclesiæ seruitio commorantur. Sic Pontifex: cuius decisio non est ad Canonicos coarctanda, sed ad Præbendarios quoslibet extendenda, ob adiunctam rationem: quòd scilicet absentes dici nequeant, sed præsentes; & quia quod ad seruitium Episcopi & Ecclesiæ attinet, in aliis potest similis commoditas inueniri. Est autem illud in vsu; pro quo Zerola verb. Capitulum. §. Ad nonum. Trullench suprà, §. 2. num. 2. distributiones, cùm non sunt distinctæ, concedens, & Barbosa Allegat. 53. num. 143. licèt sint qui negent apud eumdem, inspectâ hodiè vbertate fructuum Episcopalium & multitudine peritorum: qui à vero non videntur aberrare. Vi
detur autem in Indiis duorum Præbendariorum absentia ex prædicto titulo minimè sustinenda, nisi breue per aliquod tempus, quia non potest non in diuini cultus detrimentum redundare. Pro quo est id, quod habet Glossa in citat. cap. verb.
Glossa.
Vt duo, vbi sic ait: Si verò plures essent, priuarentur: & credo hoc statutum fuisse, ne in fraudem hoc aliqui procurent, & Ecclesiæ seruitium diminueretur propter illorum absentiam, &c. Sicut ergo tres nequit Episcopus in seruitio dicto retinere, quia sic Ecclesiæ seruitium diminueretur, ita nec duos in Indiis, vbi specialis ratio est, ob Præbendariorum ex prouisionis dilatione defectum, & illorum aliàs paucitatem, comparatione aliarum Ecclesiarum; quamuis in Ecclesijs aliquibus competens numerus inueniatur; & quia comitantium Episcopum diuturnior absentia est, ob distantiam populorum, & impedimenta viarum. Quod post hæc scripta probari video à Dom. Villaroëlio Quæst. 2. Artic. 7. numer. 7. & seqq. & numer. 37. Vbi limitat si Ecclesiæ sint locupletes, & numerosæ.

De Canonico Magistrali.

80
*MVlta de illius prouisione apud Dom.
Barbosam Allegat. 56. & apud Nicolaum Garciam Parte 5. Cap. 4. num. 153. & seqq. & ex eo apud P. Palaum Tractat. 13. Disputat. 3. Puncto 3. quæ quidem communia sunt, & ad Indicum nihil speciale conferunt, sicut & quæ ibidem de Canonico Doctorali ab eisdem scriptoribus congeruntur. Pro quorum prouisionis forma extant Bullæ Sixti IV. & Leonis X. & illa est ad Canonicum Theologum pro docendâ |
p. 289
Scripturâ, & Pœnitentiarium extensâ. Est autem in Ecclesiis Indiarum speciale illud, vt concursus quidem ad huiusmodi Canonicatus fiat, præsentatio autem ad Regem pertineat, iuxta dicta Titulo 1. Cap. 10. speciale item est, quòd multùm fauori & negotiationi deferatur; cùm tamen vt Præbendæ istæ digniori dentur præfatæ Bullæ decernant, & ita ab Electoribus iuramentum exigatur. Sed cùm neque Episcopi neque Capitulares verè & propriè eligant, sed de sufficientiâ iudicium ferant, reseruatâ Regi prouisione, non videtur decisio dictarum Bullarum vrgere, nisi quatenus in illis id, quod aliàs obligat, continetur. Et tale videri potest secretum in suffragio
ferendo, vt constare nequeat, cui delatum illud fuerit. Quamuis neque illa obligatio generaliter talis sit vt mortale peccatum debeat semper illius violatio reputari. In electione quidem Prælatorum Regularium mortalem esse docet P. Suarius Tomo 4. de Religione, Tractat. 8. Lib. 2. Cap. 5. num. 12. sicut & in electione officialium; quia Concilium Tridentinum sic videtur indicare, dum debere fieri statuit per secreta suffragia Seßione 25. Cap. 6. de Reformat. Ita vt singulorum eligentium
Conc. Trid.
nomina numquam publicentur. Per quod non solùm secretum in ipsâ electione seruandum decernitur, sed etiam vt elector ipse numquàm se prodat, ob inconuenientia, quæ ex eo possunt pullulare, odiorum, dissensionum, & rixarum. Sed cùm forma illa non sit omnibus electionibus communis, vt idem Pater aduertit numer. 7. sed Prælatorum: neque vbi veræ aliorum electiones sunt, illius obligatio ex vi Constitutionis sub mortali esse potest, & sic multò minùs in casu, de quo loquimur, vbi verò electio non est, sed quædam via ad illam. Quod ergo ad secretum attinet, aliunde pensandum est: ex inconuenientibus inquam, quæ ex illius possunt emergere fractione, & aliquando talia non sunt, vt proptereà debeat grauis in eo culpa reputari. Vt quando omnes sibi persuasum habent talem Præbendarium pro tali oppositore dedisse suffragium, idque etiam oppositores alij. Quid enim noui tunc, si illud fateatur? Vnde cùm P. Palaus suprà, num. 9. iniquam & præiudicialem ostensionem vocat Schedularum reprobarum, quas quis secum defert, vt ostendat pro quo suffragium dedit, licèt irritam non reddat electionem, vt ex Nicolao Garcia statuit sic docente suprà, num. 197. non est de ostensione accipiendus, vt est à nobis explicata, sed quando grauia possunt incommoda pertimeri; aut quando manifestatio est caussa electionis, vel fit consentiente Capitulo, vt tradit Thomas Hurtadus Tractat. 12. num. 1640. 1652. & 1654.
81
*Iam quod ad obligationes in conscien
tiæ foro Canonici Magistralis spectat, vna illa esse videtur vt concionetur. Quando autem, consuetudo, aut Episcopalis dispositio dictabit: vel certis designatis diebus, qui officio habeantur adnexi, aut qui singulari designatione, pro temporum opportunitate ac necessitate, ab Episcopo, aut ab eius Generali Vicario contingant. Et obligatio quidem dicta sub mortali est, propter onus officio adnexum, vnde & Episcopus compellere ad illud potest, censurarum etiam prolatione. Poterit autem Canonicus dictus per alium quandoque ministerium præfatum obire; non quidem designando Concionatorem, qui sine alio Præsidentium beneplacito concionetur; ad id enim minimè se eius facultas extendit; sed bona eorum venia requisita. Neque enim strictior est Magistralis Canonici obligatio, quàm Parochi: hunc autem quandoque per alium id facere posse, quod ad eius munus pertinet, iam vidimus Titulo 16. num. 4. Licèt autem ad gremium Canonicale conducat, & ad illius decorum faciat, vt sint ex illo, qui prædicationis officio possint grauiter & doctè perfungi: eorum tamen prædicatio non ita Christianis populis necessaria deprehenditur, quia plus esse solet florida, quàm robusta, vt in prouerbium abierit quasi Canonicum prædicare. Vnde vir sanè insignis Aluarus Pizannius de Palacios Canonicus Scripturalis in Ecclesiâ Cordubensi, cuius mentio habetur in Decisione Rotæ vltimâ apud Dianam Parte 11. & profundæ
Scripturarum intelligentiæ præclara extant aliquot monumenta: cùm Hispali in Monasterio quodam Monialium suggestum ascendisset, in quo magna solebat frequentia populorum audiri, sic est concionem auspicatus: Nescio qua fronte prædicaturus ascendo, & prædicaturus Euangelium, quod modò audistis, in quo Diui Præcursoris Ioannis prædicationem nobis Ecclesia sancta repræsentat. O Prædicator, & Prædicator! Ille vestimentum habens de pilis camelorum, & zona pellicea super lumbos eius: Ego bysso indutus & sericis. Illicibus locustæ, & mel syluestre: mihi fercula varia ad delicias præparata. Ille ex deserto veniens; ege in medio habitans populorum, vnde & dicere cum Euangelico Vate possum. Quia vir pollutus labiis ego sum: & in medio populi polluta labia habentis ego habito. Isaiæ 6. Ille à Deo missus: nam fuit homo missus à Deo, post longißimam præparationem: ego nescio quo spiritu ductus, sine præparationis dignæ suffragio, de mundo totus, vt tantùm de mundo prompta sit ad loquendum facultas, iuxta Ioannis alterius effatum: Ipsi de mundo sunt, ideò de mundo loquuntur, & mundus eos audit. 1. Ioan. 4. v. 5. Quomodo ergo non erubescam? Prædicabo tamen, & contra meipsum sententiam profèram. Hæc ille: quæ quidem non ideò à me prolata
vt Canonicorum prædicationem expungam, quos, tum aliis ex caussis, tum etiam proptereà prædicare oportet, quia ex illis assumi Episcopi solent, quod in hoc Regno continuatâ quadam successione perspeximus: Episcoporum autem primaria cura, iuxta Canonica instituta, in prædicationis debet dignâ exercitatione reponi.
82
*Potest autem non inutiliter quæri quot
sint dies Canonico Magistrali concedendi, quando est ille concionem habiturus, in quibus pro præsenti in diuinis Officiis habeatur? Circa quod P. Thomas Sancius Libr. 1. Consil. Cap. 2. Dub. 107. videtur supponere sex esse posse, sic enim ibidem inquirit: An Concionator, cui dantur sex dies præce
P. Sancius.
dentes Concionem, vt poßit abesse lucrans distributiones, poßit illis diebus adesse, & loco illorum alijs frui. Quod quidem ille negat, & meritò. Ex suppositione autem ipsa apparet concessionem illam esse nimis laxam: si enim adesse illis sex diebus potest; non sunt ergo ad Concionem necessarij. Et mihi quidem ita videtur; quia cùm pro huiusmodi Concionibus longa spatia præparationis antecedant: non est adeò larga indulgen|
p. 290
tia necessaria: vnde iudico sufficere Vesperam diei, in quo habenda concio, integrum, quo habetur, diem & Horas sequentis matutinas. Quòd si Concionator plus aliquid exigat, indulgendum ipsi, qui circa hoc suam debet conscientiam conuenire. Neque videtur illi tuta, si cùm potuerit Concionem opportunè disponere, id in proximos dies consultò reiecit, indulgentiâ prædictâ fruiturus. Si autem id bonâ actum fide, non
Bona fides vt faueat.
est cur circa obligationem aut non accipiendi, aut restituendi distributiones acceptas stimuletur. In his enim bona fides attenditur, vt in casu alio dictum à Bonacina Disput. 2. de Officio diuino. Quæst. 5. Puncto 4. num. 16. & à pluribus apud Barbosam in Remißionibus ad Tridentinum Seßione 24. Cap. 12. §. Si ignarus. Et standum consuetudini, à Dom. Machado Tomo 2. pag. 193. col. 1. in fine.

De Canonico Doctorali.

83
*ILlius est munus, Ecclesiæ, in qua est in
Illius munus.
stitutus, iura defendere. Ecclesiæ autem nomine Capitulum etiam venit, cuius & iuribus defendendis, licet contra Episcopum agatur, debet operam sedulam adhibere. Quod quidem si non faciat, peccat mortaliter, quia officio suo deest in materia graui. Sed dubitari potest an
sit obligatus ad restitutionem: videtur enim obligatio dicta, etsi grauis, non tamen onus illud habere; quia cùm Canonicus diuinis assistat officiis, id suâ assistentiâ lucratur, quod Canonici alij, & ita integram Præbendam: ergo non aliam quàm illi obligationem contrahit, atque ita integrè, sicut alij, lucrari potest, idque sine onere aliquo restitutionis. Nihilominùs dicendum ad
Statuitur illa.
restitutionem teneri, non equidem portionis alicuius distributionum, quæ aliis debeat accrescere, quia non minùs quàm illi, diuinis interfuit officiis: sed Ecclesiæ, iuxta damnum, quod perpessa illa ex neglectâ defensione. Obligatio namque prędictapraedicta ex iustitia est, cùm sit ratione officij, iuxta ea, quæ Doctores tradunt in materia restitutionis, vt sæpiùs diximus, & videri pro eo potest specialiter P. Lessius Lib. 2. Cap. 32. num. 16. v
P. Lessius.
bi ita scribit: Aduerte eum, qui aliquam administrationem suscepit, videri se tacitè ad duo obligare. Primò, Ad curandum vt suâ negligentiâ nullum damnum detur; & ad hoc se obligat lege iustitiæ, ita vt teneatur ad restitutionem, si non præstiterit. Secundò, Quod promouebit commoda eius, cui per officium seruit, in omnibus, quantùm commodè poterit &c. Neque ratio adducta vrget: quia licet verum sit Canonicum dictum integrè distributiones lucrari & PrębendæPræbendæ emolumenta, aliunde est ad officij curam obligatus, ex cuius neglectu damnum emergere potest, quod resarcire tenetur. Sicut Thesaurarius Ecclesiæ similiter Præbendam percipit: si tamen per eius negligentiam res Ecclesiæ pereant, aut detrimentum subeant, ad restitutionem in foro conscientiæ tenetur. Neque proptereà peioris conditionis est, quàm Canonici alij, forsitan illitterati: quia officium illius valde honorificum est, & cum eo onere ab ipso susceptum, qui, si eo titulo Præbendam non fuisset adeptus, in gradu fortè inferiori remansisset. Et hæc quidem Do
Quid pro Indicis.
ctoralibus omnibus communia sunt, circa quæ Indicos ex eo peccare frequentiùs accidet, quod Episcopis se contrarios ostendere vereantur, qui ob vastissimam ab Apostolica Sede distantiam, plus sibi quàm oporteat solent assumere potestatis. Sed conscientiæ negotium humanis timoribus pręhabendumpræhabendum.

De Canonico Scripturario.

84
*COnuenientissimum sacræ Scripturæ studium, vnde & à Concilio Tridentino Seßione 5. Cap. 1. singulariter commendatum, vt & Magistri illius essent, & qui studerent
ipsi, priuilegiis peculiaribus fruerentur. Quomodo autem dum legunt pro præsentibus habeantur dictum numer. 51. Neque obstat Declaratio Cardinalium circa Cap. 12. Seßionis 24. die 27. Februarij 1585. iuxta quam tertia pars distributionum detrahenda dicitur, quando Præbenda ex illis constat. Statim enim sequitur alia fauorabilior pro studentibus, quibus non debent Professores posthaberi. Licet alia etiam extet die 23. Septemb. 1595. apertè contraria, quæ varietas indicat non esse in hoc multùm curandas illas, dum firmum aliquid non fuerit supremâ auctoritate constitutum. Sed quid faciendum,
Quid si auditores desint.
si contingat auditorum numerum non adesse, eò quòd in Vniuersitatibus ciuitatum earumdem Cathedra peculiaris sit, quam certis debeant adire temporibus, qui gradus sunt in Theologiâ quoslibet obtenturi? Id equidem, vt Episcopi cum Capitulo circa hoc deliberent ne titulus iste sine substantia sit. Consilium enim Capituli circa hoc adhibendum ex Concilio Tridentino habetur citato Capite: neque enim si seriò id agatur, modus deerit vt competens audientium numerus colligatur. Quòd si deliberatione habitâ, & mediis adhibitis res non ex voto succedat, vacabit ab ea functione Canonicus, sicut Doctoralis vacat, quando nihil, quod defendi aut promoueri oporteat, occurrit. Neque enim Canonicus talis panem gratis comedet, quandoquidem sicut alij ad assistentiam est in diuinis obligatus. Non est autem penitus abiicienda cura, eo quòd semel deliberatione adhibitâ nihil est obtentum, sed pro temporum opportunitate id de nouo præstandum, quod ad finem à Concilio intentum conducere videatur.

De Canonico Pœnitentiario.

85
*OFficium hoc in Ecclesiis Cathedrali
bus ex Decreto Concilij Tridentini processit Seßione 24. Cap. 8. de Reformat. Vbi sic habetur: In omnibus etiam Cathedralibus Ecclesiis, vbi id commodè fieri poterit, Pœnitentiarius aliquis cum
Concilium Trid.
vnione Præbendæ proximè vacaturæ ab Episcopo instituatur, qui Magister sit vel Doctor aut Licenciatus in Theologia, vel Iure Canonico, & annorum quadraginta, seu aliàs qui aptior pro loci qualitate reperiatur: qui dum Confeßiones in Ecclesia audiet, interim præsens in Choro censeatur. Sic Concilium. Quòd autem Præbenda dicta per concursum danda sit, ab Vrbano est Octauo dispositum, & ita in Hispania, & in Indiis, licet non in omnibus Ecclesiis, practicatur. Habet autem Pœnitentiarius |
p. 291
dictus ex vi prouisionis suæ absolutam approba
tionem, vt possit Diœcesanorum omnium Confessiones audire. Quòd autem ex vi illius non habeat casus reseruatos Episcopis, cum multis probat Diana Parte 9. Tract. 8. Resolut. 11. & 12. nisi vbi fuerit legitimè probata consuetudo. Oppositum autem est probabile. Et quidem tantus sufficientiæ & auctoritatis apparatus, qualis à Concilio in Pœnitentiario requiritur, ad aliquod speciale ministerium videtur destinatus: quale non est ordinaria audiendi Confessiones facultas, quæ cuilibet mediocriter instructo Clerico concedi solet, quales multi in Cathedrales confluunt. Neque quòd ex officio id habeat tanti venit æstimandum, quia pro eo etiam Parochi sine præfatis requisitis adsunt. Nullum ergo apparet aliud præter dictum: vt sit quidem qui præfata habeat, & ad quem etiam pro absolutione à reseruatis possit recursus haberi, ne Diœcesani cogantur semper Episcopum adire, quod non facile esse solet. In qua Summi Pœnitentiarij similitudo seruatur comparatione Pontificis; licet in isto circa multa alia potestas inueniatur. Quæ quidem ratio magni esset profectò momenti, nisi sacræ Congregationis CardinaliũCardinalium Declarationes
Promotus approbatus manet.
viderentur obstare. Illud certius Pœnitentiarium ad aliam Præbendam assumptum, approbatum ad audiendas Confessiones Diœcesanorum omnium remanere, sicut Parochus dimisso officio, iuxta probabilem sententiam, pro qua Auctores
Vide Tit. 12. n. 190.
apud Dianam Parte 1. Tract. 11. Resol. 8. & Parte 5. Tract. 12. Resolut. 47. Et in Pœnitentiario quidem ratio videtur esse maior, quia illius sufficientia illustrioribus testimoniis innititur, secundùm qualitatem eorum, quæ pro huiusmodi Præbendâ requiruntur. Vnde & qui tempore Paschæ eidem confitetur, præcepto Ecclesiæ satisfacit, vt declarauit sacra Cardinalium Congregatio, quæ est vltima circa Cap. citat. Approbatio autem sine iurisdictione intelligenda est, sicut de Parochis Doctores notant, dum à Parochis aliis ad audiendas Paræcianorum Confessiones adhibentur, & generaliter de approbatione sine speciali ouium designatione, & ita à Parochis delegari illis iurisdictio potest, & per Bullam Cruciatam aut Iubilæum eligi.
86
*Et lucrari illum distributiones posse, dum
Confessiones in Ecclesia audit, iam ex Concilio vidimus. Circa quod Primò adnotandum id, quod de Canonico Magistrali. num. 82. dictum; non posse scilicet illum præparationem Concionis in dies proximos eidem ex industriâ reiicere, vt sic illos habeat cum lucro à labore Chori feriatos: ita & Pœnitentiarium non posse tutâ conscientiâ Confessionum auditionem, quæ præmitti commodè potuit aut differri, tempori assistentiæ seruare. Licet possit sedere expectans, vt ait Trullench Lib. 1. Cap. 8. Dub. 12. §. 2. numer. 1. Secundò, Quod licet Concilium de Confessionibus in Ecclesia auditis loquatur, id non debet ad Ecclesiam Cathedralem arctari, quia expedire poterit vt alibi audiantur. Immò neque necessarium esse in Ecclesia audiri; quia infirmus vocare Pœnitentiarium potest; & cùm id ad eius munus pertineat, propter quod, dum in Ecclesia audit, præsens habetur, idem est de casu dicto, & similibus dicendum. Vnde circa hoc non est audiendus Trullench suprà id negans. Sed Dom. MochadusMachadus post hæc scripta visus suprà pag. 190. Col. 1. Posita est autem auditio in Ecclesia, quia ibi ordinaria esse auditio solet. Quemadmodum Bonifacius Octauus in adducta sæpiùs Constitutione de Clericis non residentibus, tres caussas excepit, propter quas licet absentibus distributiones quotidianas obtinere; nec tamen proptereà aliæ sunt rationabiles excludendæ, vt aduertit Bonacina Disputat. 2. de Officio Quæst. 5. Puncto 6. num. 4. Addo insuper Pœnitentiarium in Indiis debere linguam Indorum callere, quia generalis Confessarius est, & in oppositione hoc attendendum, vt ceteris paribus in linguâ peritior præferatur. Quod equidem & in Magistrali deberet attendi, quia generalis magister est, & ad illos eius magisterium oportet extendi, qui Indiarum portio præcipua sunt, & qui illo maximè videntur indigere. Videantur diuersæ Declarationes sacræ Congregationis Cardinalium circa Pœnitentiarium ad citatum Caput, & præsertim responsio ad Episcopum Abulensem iuxta quam debet Pœnitentiarius pro fructu
peccata confiteri volentium, aßistere certis horis opportunis in loco & Sede, pro Episcopi, ad quem hoc spectat, arbitratu. Et videndus etiam Zerola. Verb. Pœnitentiarius.

De Scholiarcha, & Cantore.

87
*DE illis sic in Limensi Concilio Act. 3.
Cap. 29. Cùm Beneficium detur propter Officium, munusque Scholastriam obtinentis in Cathedralibus sit docere litteras, Cantoris verò cantum Ecclesiasticum. Cúmque tam Concilij Tridentini Generalis, quàm Superioris Prouincialis, id fieri Decreto sancitum sit: statuimus in nostrâ Prouinciâ posthac, vt Scholasticus perlegat Lectionem, quam ei suus Præsul indixerit, & Cantor doceat rationem cantûs: idque vterque exequatur intra decem dies, ex quo statuti notitiam ceperit. Quòd si in Seminario puerorum erigendo suo fungantur munere, eo ipso sint liberi à contributione pro dicto Seminario. Hæc Concilium, de quibus Concilium Limense Secundum Seßione 2. Cap. 75. Concilium autem Tridentinum circa Scholiarcham Seßione 23. Cap. 18. de Reformat. vbi de Seminarij erectione, sic statuit: Deinde, vt cum minori impensâ huiusmodi Scholis in
Concilium Trident.
stituendis prouideatur, statuit sancta Synodus, vt Episcopi, Archiepiscopi, Primates, & alij locorum Ordinarij, Scholasterias obtinentes, & alios, quibus est Lectionis munus annexum, ad docendum in ipsis scholis instituendos, per se ipsos, si idonei fuerint, alioquin per idoneos substitutos, ab eisdem Scholasticis eligendos, & ab Ordinariis approbandos, etiam per subtractionem fructuum cogant & compellant. Quòd si iudicio Episcopi digni nōnon fuerint, alium, qui dignus sit, nominent, omni appellatione remotâ: quod si neglexerint, Episcopus ipse deputet. Docebunt autem prædicti quæ videbuntur Episcopo expedire. De cetero verò Officia, vel dignitates illæ, quæ Scholasteriæ dicuntur, non nisi Doctoribus, vel Magistris, aut Licentiatis in sacra pagina, aut in iure Canonico, & aliis personis idoneis, & qui per se id munus expleant, conferantur: & aliter facta prouisio nulla sit, non obstantibus quibuslibet priuilegiis & consuetudinibus, etiam inmemorabilibus. Sic ibi.
p. 292
88
*In quibus quod ad Gradum ScholiarchęScholiarchæ
attinet, ita fuerat in erectione Limanæ Ecclesiæ dispositum, vt sufficeret in altero Iurium, aut in Artibus, in aliquâ generali vniuersitate receptus, vt videri potest apud Dom. Solorzanum Tomo 2. Libr. 3. Cap. 4. num. 14. & in Politicâ Lib. 4. Cap. 4. Pag. 521. in principio. Cumque qualitas talis Gradus non determinetur, videtur qualiscumque ex vi erectionis sufficere: nec mirum, quia erectio dicta ante Concilij Tridentini publicationem fuit, videlicet Ann. 1543. vnde post illius publicationem oborta quæstio, quam supremi Indiarum Concilij diremit auctoritas, dum in talibus non esse Gradum necessarium declarauit: Immò quod in erectione Limanæ Ecclesiæ statutum est, non vrgere, & consequenter neque aliarum, quæ ad eius sunt formam erectæ, tradit Dom. Solorzanus suprà. Cap. 14. num. 18. & in Politicâ Capite etiam 14. pag. 615. Col. 2. & ita vidimus in Ecclesiis dictis aliquos omni carentes Gradu: vnde & dignitates istæ admitti tutâ conscientiâ possunt, quin etiam & prætendi. Et ratio esse potest; quia iuxta Cardinalium Declarationem, quam adducit Nicolaus Garcia Parte 7. Cap. 7. in Additionibus ad num. 35. ex quo Dom. Solorzanus citat. numer. 18. Decretum Tridentini non com
prehendit Scholasterias existentes in loco vbi non est erectum Seminarium, vel vbi in eius institutione Præceptores alij designantur. Cùm ergo in omnibus locis, in quibus Scholasterij existunt, Scholæ Societatis sint, vbi alumni Seminariorum commodè possint institui, quos præferendos aliis sacra Cardinalium Congregatio iudicauit, vt vidimus num. 53. Concilij, & erectionis videtur ratio cessare, sicut & Concilij Limensis vtriusque. Neque proptereà Beneficium sine officio proueniet, quandoquidem Scholasticus aliorum Præbendariorum more Choro debet assistere, tali dignitate ad solum ferè titulum reuocatâ, sicut & Archidiaconi. Quamuis in Ciuitatibus, vbi Vniuersitates generales sunt, maiorum Graduum collatio ad eosdem spectet: in quo dum occupantur, an haberi pro præsentibus debeant, aliqualis quæstionis est. Et videtur affirmatiuè respondendum, sicut de aliis Præbendariis, quando ratione sui muneris absunt; dummodò ex industriâ occupatio dicta in tempus diuinis deputatum officiis, vt de aliis diximus, minimè reiiciatur.
89
*Circa Cantorem, seu Archicantorem,
nihil in Concilio Tridentino, in quo tantùm statuitur, vt alumni Seminarij cantum Ecclesiasticum doceantur. Quòd verò Præbendarius, cui dignitas confertur, huiusmodi non debeat per se munus docendi subire, receptissima praxis ostendit: in prouisione siquidem illius nulla peritiæ in cantu habetur cura, & multoties iis illa confertur, qui neque discipuli in eâ esse arte possunt, ob vocis insuauitatem. Eorum tamen impensâ subcantor constituitur, à quo id præstari possit, quod est à Concilio Limensi constitutum. Quod si alicubi ita non factum; faciendum sanè: aliàs conscientiæ minimè satisfactum. Si autem ex
huiusmodi defectu Ecclesia detrimentum in diuinis officiis patiatur, videtur restitutio aliqua eidem facienda quantùm prudentis æstimari possit arbitrio iuxta dicta num. 83. Verè enim in re pretio æstimabili damnum est illatum, & ab obligatione ratione officij contractâ deuiatum. Pro quo videndus P. Fragosus Tomo 2. Pag. 861. num. 8. & 9. vbi cum aliis docet id, quo Præbendarius in foro conscientiæ priuatur ob delictum in seruitij defectu Ecclesiæ restituendum.

De Portionarijs.

90
*SVnt & Portiones integras, & dimidias
habentes, sed æqualiter ad assistendum diuinis obligati, nec minùs quàm Præbendis fruentes amplioribus; cum eo enim onere illas admiserunt: & quemadmodum Canonici non minùs ad assistendum, quàm Dignitates obligantur, licèt minora illorum emolumenta sint, ita de Portionariis dubio est procul iudicandum. Vnde circa hoc oportet illos attendere, ne ex inæqualitate prouentuum apparenti quodam respectu decipiantur. Potest autem aliquis circa
statutum Concilij tertij Limensis hærere Act. 3. Cap. 26. cuius tenorem dedimus num 59. ibi enim cùm de obligatione assistendi agatur, Dignitatum, & Canonicorum mentio tantùm habetur, neque clausula alia generalis additur, quâ Portionarij videantur comprehensi, quæ tamen Cap. 28. habetur, vbi de non mittendis Præbendariis extra Ecclesiam agitur, verbis illis: Aut quamcumque Præbendam in eâ obtinentes. Verùm ex eo sumi rationabile argumentum nequit, cùm ibidem Concilium ad Tridentini se Decreta remittat Seßione 24. Cap. 12. de Reformat. vbi de Portionariis est mentio manifesta, verbis illis: Prætereà
Conc. Trid.
obtinentibus in eisdem Cathedralibus aut Collegiatis, Dignitates, Canonicatus, Præbendas, aut Portiones, &c. Neque dimidias Portiones habentes se exceptos velint, quia de illis manifesta mentio non videtur: verissimè namq́ue facta est; siquidem Portionem habent absolutè talem, cùm partem habeant satis considerabilem fructuum; quæ tamen aliarum comparatione dimidia est: & certè si talibus assignata omnino esset æqualis, ita vt alij maiorem non haberent, nullum esset fundamentum exceptioni: atqui per accidens prorsus accidit, quod alij maiorem: vnde in ordine ad effectum, de quo agitur, id non debet curari.

De Capellanis Chori, aliisque.

91
*IVxta Cathedralium erectiones solent
Capellani, habituri partem fructuum, designari, & pro Ecclesiâ Limensi lex decreti. Quorum obligatio ex eiusdem est tenore perspicua: neque priuilegijs illis generaliter fruuntur, quibus Præbendarij, quia reuerà Præbendarij non sunt, vnde nec Sedem cum Præbendariis habent, nec cappâ vtuntur Præbendali. Nequeunt ergo dies vacationis habere, quos habent illi, quia nullibi inueniuntur concessi: & quia proptereà constituti sunt, vt deficientibus Præbendariis, quibus variæ pro absentiâ caussæ possunt occurrere, non desint qui officij sacri possint debitum pensum decenter explere. Et ita post hæc scripta audio
ab Illustrissimo Archiepiscopo iudicatum. Potest autem in dubium vocari, an suo ministerio non incumbentibus Capellanis, id, quod iis subtrahendum, accrescere aliis debeat: & negandum |
p. 293
illud: quia Capellanis interessentibus accrescere non debet, quibus suum est salarium assignatum, nec per modum distributionum lucrantur: neque illorum labor ex defectu aliorum augetur, quia neque plus cantant, neque plus inseruiunt. Neque Præbendariis, quia defectus talis in detrimentum cedit Ecclesiæ, neque per modum distributionum, vt dixi, talis remuneratio confertur: & ita reddenda est Ecclesiæ. Si dicatur, quidquid ex portione Præbendariis & Ministris assignatâ superest, ex quarta inquam parte massæ decimalis, ad Præbendarios pertinere. Id quidem
tunc stabit, cùm post salaria iisdem assignata Ministris, qui ad decentẽdecentem diuini cultûs rationem necessarij fuerint, aliquid superfluit: non verò quando ex assignatis salariis ob defectum Ministrorum est reliquum: quia illud iam ex portione dicta censeri debet extractum, & Ecclesiæ attributum, vnde reddendum eidem, vt detrimentum ex defectu superueniens compensetur. Et circa hoc nescio an satis fundata esse soleat, & non vnius aut alterius illa querela, Ecclesias competentibus carere Ministris, qui Choro inseruiant, dum Præbendarij parum sunt de negotio isto soliciti, scientes sibi accrescere quidquid minùs fuerit illis impensum.
92
*Est autem erga prædictos Declaratio
Sacræ Congregationis Cardinalium circa Cap. 12. Seßionis 24. de Reformat. numer. 33. vbi sic dicitur: Congregatio Concilij censuit non requiri licentiam Episcopi, quando obtinentes Dignitates, Canonici, Portionarij, abesse volunt tempore à Concilio Tridentino illis permisso. De alijs, qui non sunt Beneficiati, & inseruiunt in Ecclesiâ, Concilium nihil disposuit, sed æqualiter seruandum quod Concilium mandat circa regimen debitum in diuinis officijs. Sic Congregatio. Vbi circa eos, qui Beneficiati non sunt, indulgentiam Concilij non suffragari decernitur, sed obseruandum id, quod in citato Capite Concilium statuit: videlicet vt Episcopus circa id prouideat, dum Prouinciale Concilium non prouidet quid sit in diuinorum officiorum celebratione seruandum. Ad eorum ergo prouidentiam spectat, quando & quomodo, qui Ecclesiæ inseruiunt, suo debeant ministerio adesse. Videntur autem Capellani Præbendario
An Beneficiati.
rum priuilegio frui, quia Beneficiati dici possunt, quandoquidem Beneficium, redditus inquam Ecclesiasticos, propter officium spirituale recipiunt, propter assistentiam inquam in diuinis, & cooperationem erga ipsa: Declaratio autem Concilij quoad priuilegium dictum solos eos, qui non sunt Beneficiati, discludit. Et ita videtur dicendum, si Capellaniæ in titulum conferantur, & ex Patroni præsentatione: secus autem si ex arbitraria designatione, & sine Canonica institutione. In Limensi autem Ec
Trimestri vacatione non frui.
clesiâ præsentatio Patroni præcedit. Sed, etiamsi dicamus Beneficia esse, non sequitur, ad illos Declarationem extendi, sed ad Beneficiatos, qui Præbendam habent, & non sunt peculiari Chori seruitio deputati. Procedit enim illa iuxta tenorem Concilij, quod Dignitates, Canonicatus, Præbendas, & Portiones expressit, & statim addidit: Priuetur dimidia parte fructuum,
Conc. Trid.
quos ratione Præbendæ fecit suos. Solis ergo Præbendariis trimestris vacationis est indulgentia concessa. Quòd si aliquale circa hoc dubium est, Episcopus arbitrari poterit, si non antè Synodus id præstiterit Prouincialis, seruatâ formâ à Concilio præstitutâ. Erit autem id certius, si obligatio Capellanorum, de quibus agimus, non sit quotidianæ & vniuersalis assistentiæ, sed pro certis diebus: sic enim valde diuersa ratio est in illis, ac in Præbendariis, vt non debeat illis vacatio similis indulgeri, cùm eam ipsi habeant, vt ab obligatione assistendi diebus feriatis. Et idem de Acolythis dicendum, qui in Ecclesiarum erectionibus designari solent, vt videri potest in erectione Limanæ Ecclesiæ apud Dom. Solorzanum Libr. 3. Cap. 4. numer. 14. In eâ enim sex designati experiuntur. Nec de Præbendariis plura, vt ad eorum Capitulum veniamus, pro quo sit
Loading...