Relectiones Theologicæae XII. in duos Tomos diuisæae: Quarum seriem uersa pagella iudicabit. SVMMARIIS suis ubique locis adiectis, una cum INDICE omnium copiosißssimo.

PAR grace & priuilege du Roy est permis à Iaques Boyer libraire de Salamanca, de imprimer ou faire imprimer vne fois ou plusieurs ce present liure intitule, Reuerẽendiss. Patris Fratris Francisci de Victoria, ordinis Præaedicatorum, sacræae Theologiæae in Salmanticensi Academia quondam primarij Professoris Relectiõones duodecim Theologicæae. Et fait deffence de par ledit Seigneur, à tous autres libraires, imprimeurs, & personnes quelzconques, de ne imprimer, ne faire imprimer ledit liure, vendre, ne distribuer en ses pais, terres, & seigneuries, si ce n'est par le consentement dudit Boyer: sur peine de amẽende arbitraire & confiscation des liures qu'ilz auroyẽent imprimez. Et ce iusques au tẽemps & terme de dix ans, à compter du iour & datte qu'ilz seront paracheuez de imprimer, comme plus à plain est contenu par les lettres patentes sur ce dõonnees à Paris le dernier iour de Iuillet, l'an de grace mil cinq cens cinquante six, & de son regne le dixiesme.

Par le Roy, maistre Francois Barthelemy, maistre des requestes ordinaire de l'hostel present: Signe, Fizes. Et seelées du grand seel en cire iaulne à simple queũue.

HOMINVM genera multa eßsse non ignoras (Præaesul illustrißssime) qui in perniciem bonarum literarum quodãammodo nati eßsse uidentur: sed unum illud certißssimũum, qui (ut ait Comicus) labore alieno magnam partam gloriam, uerbis sæaepe in se transmouent. Ab ijs enim factum est, ut complura doctissimorum uirorum opera uel omnino supprimerẽentur, uel alieno sub nomine truncata, uel imperitorum hominũum stultis cogitationibus sepulta posteritati obtruderẽentur. Quæae pestis cùm in omnes bonas artes irrepserit, mirum tamen est, quo pacto tam longè late́que in præaeclarißssima disciplinarum omnium Theologia graßssetur, ut pristino candori & synceritati uix iam ullus sit relictus locus. Nam si ueterum ecclesiasticorum scriptorum libros | ad staterãam reuocare uelimus, nullus profectò erit, qui ab ea labe se liberum poßssit aßsserere. Origenes, Hieronymus, Augustinus, Ambrosius, quot in locis trũuncati, confusi, obscuri, perplexi, ac denique alienis inuentis cõonspurcati leguntur? Quot præaeterea uolumina, otiosorũum hominum deliramenta, uiris illis grauißssimis & religiosißssimis falsò attribuũuntur? In cuius generis homines cùm optimi ac eruditißssimi uiri Frãancisci de Victoria (cuius ego memoria maximè recreor) lucubrationes incidißssent, quid non licenter in eis sibi permiserũunt? alius transcribendo miserè dilacerauit, alius corruptè recitauit, alius suppreßsso uiri nomine bonam magnam́que operis partem usurpauit: plures denique mentis insanæae cõommenta, uiri illius religiosißssimi doctrina ac singulari eruditione, non secus ac gemmam adulterinãam auro contexerunt: debitam́que authori gloriam sceleratißssimi quique impune sibi uendicauerunt. Cui ego malo cùm auxilium accerserem, nullum nec præaesentius, nec dignius quàm tuum, adhiberi poßsse existimaui, qui ad bonas artes | restituendas, ad Christianãam religionem promouendam, ad omnes denique uirtutes stabiliendas, unus præae cæaeteris quodammodo natus eßsse uideris. Cuius rei testis est fidelis celeberrima hæaec Salmanticensis Academia, quãam extructis ad fouenda literatorum hominum studia monumentis, ac æaedificijs, ista tua liberalitate & magnificentia non inferioribus, multo clariorem, ac ornatiorem reddidisti. Atque ut interim omittãam præaeclarißssimas animi tui dotes omni laude superiores, generis splendorem, ordinis istius Archiepiscopalis amplitudinem, cæaeteráque in uniuersam Hispaniam beneficia, quorum memoriam uentura secula (quando eas laudes incredibilis animi tui mãansuetudo præaedicari nõon sinit) æaeternis cõonsecrabit encomijs: me dudũum aliquid edere cogitantẽem impulit summa tua erga omnes beneuolentia & amor, ut audacter qualecunque meæae in te obseruantiæae testimonium darem. Illud autem erit opus hoc duodecim Relectionum, uiri nũumquam satis dignè laudati, Francisci de Victoria: quod si eo animo suscipis ac|tueris, quo authorem ipsum, quandiu hoc cõommuni respirandi beneficio usus est, à te dilectũum atque amatum scio: iam nihil est, quòd maleuolorum hominum calumnias reformidem. Allatrent usque licet, & dente canino mordeant laudis alienæae fures: nam dum labores nostros tibi gratos eßsse sentiam, illis esse ingratos, hoc sciant mihi gratißssimum. Quantam uerò operam dederim, ut totum opus tersum ac planè purum in lucem eruerem, ijs licebit æaestimare, qui ipsum authorem aliquando dicentem audiuêrunt: & ijs, qui paulò accuratius hanc editionem considerarint, atque cum priuatis scriptis contulerint. Adiecimus præaeterea, ut & nihil ornamenti desyderari poßsset, & lectorem labore non mediocri subleuaremus, Relectionum singularum ἀνακεφαλάιωσιν quandam, additionésque, locorum sacræae scripturæae indices. Denique nihil à me præaetermißssum est, in quo doctißssimi uiri memoriæae & laudi non studiosißssimè consuluerim. Suscipe igitur (Præaesul amplißssime) has industriæae nostræae pri|mioias, tuóque patrocinio & clientela foue, ut cæaetera eiusdem authoris opera in quartũum Sententiarum, atque alios Diui Thomæae libros, ex hoc uno periculum faciãant, ac propediem in lucem alacrius prodeant. Dominus Iesus Christus R. D. V. semper sua manu protegat. Salmanticæae, Calendis Septembris. 1556.

COGITANTI mihi (candide lector) quod meritò cõon queritur Tragicus ille Sophocles, ὡς οὐδὲν ἐσμὲν, πλην σκιᾶις εἰκότες, nullis́que rebus hominum memoriam immortalitati firmius commendari, quàm literarum monumẽentis: maiori profectò laude digni semper uisi sunt duo illa philosophiæae lumina, Plato & Xenophõon, quòd diligentißssimè præaeclarè dicta facta́que Socratis posteritati tradiderint, quàm ipse, qui primùm ea dixerit, aut fecerit. Illorum enim opera factum est, ut grauißssimi authoris memoria (donec aliqua bonarum literarum extabunt uestigia) apud omnes sit celebris & perpetua, qui fortè magna ex parte ne uixisse quidem cognosceretur. Quam ego operam si religiosißssimo uiro Francisco de Victoria præaestarem, me rem haud mediocri laude dignam, & sacræae Theologiæae studiosis maximè utilem facturum putaui. Is enim uir fuit tanta eruditione, tanta religione, tanta denique ingenij dexteritate in tractandis sacris eloquijs, ut non solùm Socratem illum umbratilis tantùm ac fucatæae philosophiæae authorem longè superauerit: uerùmetiam synceræae ueritatis antistitẽem nullum sibi reliquerit secundum. Ille autem cùm nihil aut perpauca typis tradiderit, uidebam tanti uiri laudem & gloriam sensim (ut fit cæaeteris mortalium rebus) ex hominum memoria labi, ac studiosos tãantæae doctrinæae fructibus priuari. Nihil ergo prius habui, quàm eius opera è tenebris eruere, quæae́que aliquando in scholis dictasset, tanquam ille Xenophon in unum colligere, ac doctorum uirorum summa diligentia ab omni iniuria uindicare. Opus uerò longe maius expectatione | prodijt. Duodecim enim Repetitiones summo labore, & rei familiaris non mediocri dispendio corrasimus: eas in duos Tomos diuisimus, præaeclaro́que ordine coniunximus. Quas si à te, candide lector, probari sensero, mihi abunde cumulatéque satisfactum putabo.