AD Primum sic proceditur. Videtur, quòd susurratio non sit peccatum distinctum à detractione. Dicit enim Isidorus, in libro EtymologiarũEtymologiarum, Susurro de sono locutionis appellatur: quia non in facie alicuius, sed in aure loquitur detrahendo. Sed loqui de altero detrahendo, ad detractionem pertinet. Ergo susurratio non est peccatum distinctum à detractione.

¶ 2 Præterea. Leuitic. 19. dicitur, NōNon eris criminator, nec susurro in populis. Sed criminator idẽidem videtur esse quod detractor. Ergo etiam susurratio à detractione non differt.

¶ 3 Præterea. Eccles. 28. dicitur, Susurro & bilinguis maledictus erit. Sed bilinguis videtur idem esse quod detractor, quia detractorũdetractorum est duplici lingua loqui: aliter scilicet in absentia, & aliter in præsentia: ergo susurro idẽidem est quod detractor.

SED contra est, quod Rom. 1. super illud. Susurrones, detractores, dicit glo. Susurrones inter amicos discordiādiscordiam seminantes, detractores, qui aliorũaliorum bona negātnegant vel minuũtminuunt.

RESPONDEO dicendum, quòd susurro & detractor in materia conueniunt, & etiam in forma, siue in modo loquendi: quia vterq́;vterque malum occultè de proximo dicit, propter quam similitudinem interdum vnum pro alio ponitur. Vnde Eccles. quinto, super illud, Non appellaberis susurro: dicit glo. idest, detractor. Differunt autem in fine, quia detractor intendit denigrare famam proximi. Vnde illa mala de proximo præcipuè profert, ex quibus proximus infamari possit, vel saltem diminui eius fama: susurro autem intendit amicitiam separare, vt patet per glos. inductam, & per illud quod dicitur Prouerb. 26. Susurrone subtracto, iurgia conquiescunt. Et ideo susurro talia mala profert de proximo, quæ possunt contra ipsum commouere animũanimum audientis, secundum illud Eccles. 28. Vir peccator conturbabit amicos, & in medio pacem habentium immittit inimicitiam.

AD primum ergo dicendum, ꝙquod susurro, inquantum dicit malum de alio, dicitur detrahere. In hoc tamen differt à detractore, quia non intendit simpliciter malum dicere: sed quicquid sit illud quod possit animum vnius turbare contra aliũalium, etiam si sit simpliciter bonum, & tamen apparens malum, inquantum displicet ei, cui dicitur.

AD secundum dicendum, quòd criminator differt & à susurrone & à detractore: quia criminator est qui publicè crimina alijs imponit, vel accusando, vel conuitiando: quod non pertinet ad detractorem & susurronem.

AD tertium dicendum, quòd bilinguis propriè dicitur susurro. CũCum enim amicitia sit inter duos, nititur susurro ex vtraque parte amicitiam rumpere, & ideo duabus linguis vtitur ad duos, vni dicens malum de alio. Propter quod dicitur Eccles. 28. Susurro & bilinguis maledictus. Et subditur, Multos enim turbauit pacem habentes.

COnclusio est affirmatiua. In hoc articulo. Notandum est primo, cum Diuo Thom. quòd detractor & susurro conueniunt quidem in materia, & in forma & modo loquutionis: qua ratione in diuinis literis propter istam similitudinem susurro appellatur detractor & èex contra. Ecclesiastes capit. 1. Non appellaberis susurro in populis. Hoc est detractor secũdumsecundum glossam. Differunt autem hæc vitia ex diuerso fine intento. Nam detractor intendit denigrare famam proximi, & ex hoc nocumento sumit speciem: susurro vero intendit dirimere amicitiam inter amicos & ex hoc fine sumit speciem. Vnde Prouerbiorum 26. Detracto susurrone iurgia quiescunt. Vnde vterq́ue ea verba accommodat quæ proprio fini suo sunt necessaria.

IN hoc articulo est dubium Caietani. An omnes susurrationes sint eiusdem speciei athomæ? Et videtur, quòd non susurratio est iniuria contra amicitiam, sicut detractio contra famam, & contumelia contra honorem: sed amicitiæ sunt diuersæ speciei inter se: alia enim est amicitia honesti, alia vtilis, alia delectabilis: ergo susurrationes nōnon sunt eiusdem speciei. Et confirmatur. Furtum & detractio sunt vitia differentia specie, quoniam bona quæ destruunt differunt specie: sed bona quæ destruuntur per susurrationem differunt specie, amicitiæ enim diffe|runt specie vt diximus: ergo &c. ¶ In oppositum est, quòd D. Thom. in hoc articulo constituit susurrationem tanquam vitium vnius speciei athomæ.

In huius dubij expositionem sit conclusio. Susurratio est vnicum vitium vnius speciei specialissimæ. Probatur. Vnitas specifica habitus siue vitij, siue virtutis, desumitur ex vnitate formali specifica obiecti: sed susurratio habet vnicam specificam rationem formalem obiecti: ergo est vnicum vitium specie. Minor probatur. Quoniam eius obiectum formale est destruere & dirimere amicitiam.

Ad argumentum in contrarium respondetur, quòd non est incōueniensinconueniens, quòd obiectum vnius speciei in ratione obiecti contineat sub se multa differentia specie in ratione rei. v. g. visibile quod est obiectum potentiæ visiuæ, continet sub se album & nigrũnigrum & medium colorem, quæ differunt inter se specie in ratione rei. Item obiectum metaphysicæ quod est ens inquantum ens, habet vnicam rationem specificam formalem obiecti, tamen sub se continet multa differentia specie & genere in ratione rei. Præterea odium tendit tanquam in rationem formalem specificam in rationem mali, in nullam enim rem tendit nisi sub hac ratione. Nihilominus tamen, sub hac ratione formali continentur multa mala differentia genere & specie in ratione rei. Item susurratio tendit in hanc communem rationem inimicitiæ, & vult destruere amicitiam: sub hac vero ratione continentur diuersæ amicitiæ specie in genere rei.

Ad confirmationem respondetur, quòd furtum & detractio habent diuersas rationes formales obiectorum, susurrationes vero semper habẽthabent eandem. Notandum tamẽtamen est, quòd licet omnes susurrationes sint eiusdem speciei, in confessione tamen explicanda est susurratio in particulari: quoniam vt diximus quæstione. 72. in confessione non solum sunt explicandæ circunstantiæ quæ variant speciem, verum etiam quæ notabiliter aggrauant intra eandem speciem.

Secundò notandum est cum Caietano in hoc articulo, quòd licet susurratio sit vitium vnius speciei possunt tamen ei aduenire diuersæ circunstantiæ accidentales, & potest hoc vitium ordinari ad diuersos fines extrinsecos. Nam aliquando vnum vitium vtitur alio ad suum finem, sicut qui furatur propter mœchiam, vbi mœchia trahit furtum ad suum finem. Ita susurratio aliquando trahitur ad finem extrinsecum: si enim quis intendat susurratione dirimere amicitiam propter bonum delectabile, v. g. si intendat dirimere amicitiam inter coniuges, vt abutatur vxore: vitium susurrationis trahitur ad finem extrinsecum adulterij. Hoc autem non impedit quòd vitium sit vnius speciei: nam quælibet res potest habere vnam formam substantialem, & alteram accidentalem.

AD Secundum sic proceditur. Videtur, quòd detractio sit grauius peccatum, quàm susurratio. Peccata enim oris consistunt in hoc, quòd aliquis mala dicit. Sed detractor dicit de proximo ea quæ sunt mala simpliciter, quia ex talibus oritur infamia, vel diminuitur fama. Susurro autem non curat dicere nisi mala apparentia, quæ scilicet displiceant audienti, ergo grauius peccatum est detractio, quàm susurratio.

¶ 2 Præterea. Quicunque aufert alicui famam, aufert ei non solùm vnum amicum, sed multos: quia intellectus vniuscuiusq;vniusvcuiusque refugit amicitiam infamium personarum. Vnde contra quendam dicitur. 2. Paralipomenon. 19. His qui oderunt Dominum, amicitia iungeris. Susurratio autem aufert vnum solum amicum. Grauius ergo peccatum | est detractio, quàm susurratio.

¶ 3 Præterea. Iacobi. 4. dicitur, Qui detrahit fratri suo, detrahit legi, & per consequens Deo qui est legislator. Et sic peccatum detractionis videtur esse peccatum in DeũDeum, quod est grauissimum, vt suprà habitum est. Peccatum autem susurrationis est in proximum, ergo peccatum detractionis est grauius quāquam peccatum susurrationis.

SED cōtracontra est, quod dicitur Eccles. 5. Denotatio pessima super bilinguem: susurratori autem odium & inimicitia & contumelia.

RESPONDEO dicendum, quòd sicut suprà dictum est, peccatum in proximum tanto est grauius, quanto per ipsum maius nocumentũnocumentum proximo infertur. NocumẽtumNocumentum autem tanto maius est, quanto maius est bonũbonum quod tollitur. Inter cætera verò exteriora bona præeminet amicus: quia sine amicis nullus viuere posset, vt patet per Philosophum in 8. Ethicor. Vnde dicitur Eccles. 6. Amico fideli nulla est cōparatiocomparatio: fama autem ipsa quæ per detractionem tollitur, ad hoc maximè necessaria est, vt homo idoneus ad amicitiam habeatur. Et ideo susurratio est maius peccatum, quàm detractio, & etiam quàm contumelia: quia amicus est melior, quàm honor: & amari, quàm honorari: vt in 8. Ethic. Philosophus dicit.

AD primum ergo dicendum, ꝙquod species & grauitas peccati magis attenditur ex fine, quàm ex materiali obiecto. Et ideo ratione finis susurratio est grauior: quanuis etiam detractor quandoque peiora dicat.

AD secundum dicendum, quòd fama est dispositio ad amicitiam, & infamia ad inimicitiam. Dispositio autem deficit ab eo ad quod disponit: & ideo ille qui operatur ad aliquid, quod est dispositio ad inimicitiam, minus peccat, quàm ille qui directè operatur ad inimicitiam inducendam.

AD tertium dicẽdumdicendum, quòd ille qui detrahit fratri, intantum videtur detrahere legi, inquantum contemnit præceptũpræceptum de dilectione proximi: cōtracontra quod directiùs agit qui amicitiam disrumpere nititur. Vnde hoc peccatum maximè contra Deum est: quia Deus dilectio est, vt dicitur 1. Ioan. 4. Et propter hoc dicitur Prouerb. 6. Sex sunt quæ odit Dominus, & septimũseptimum detestatur anima eius: & hoc septimũseptimum ponit: eum qui seminat inter fratres discordiādiscordiam.

¶ Conclusio est affirmatiua.

CIrca istum articulum primo notandũnotandum est, quòd susurratio non solum excedit contumeliam, verum etiāetiam detractionem: nānam peccatum in proximũproximum tanto est grauius, quanto nocumentũnocumentum illatum est grauius. Sed vitium susurrationis infert maius nocumentum, ergo. Minor probatur. Nam per contumeliam destruitur honor, per detractionem fama, per susurrationem vero dirimitur amicitia quæ maius bonũbonum est: ergo grauius peccatum est. Et confirmatur. Nam totum detrimentum quod infertur per detractionem infertur per susurrationem, & vltra hoc dirimit amicitiam: ergo grauius peccatum est susurratio. Secundò probatur hoc. Amicitia est maxima omnium virtutũvirtutum, vel aliquid virtute excellentius, quod dicit D. Tho. sup. quæst. 23. art. 3. ad primum. sed fama non est tantum bonum sicuti virtus, imo sequitur | virtutem sicuti vmbra corpus: ergo iniuria quæ destruit amicitiam qualis est susurratio, grauior iniuria est quam quæ destruit famam. Ex his infertur, quòd vitium susurrationis sit peccatum mortale ex genere suo. Nam dat graue damnum proximo. Verum est, quòd susurratio est duplex: alia formalis, alia vero materialis: sicuti diximus de contumelia.

Contra istud corollarium est argumentum. In beneficijs gratuitis nulla fit iniuria, sed amicitia est beneficiũbeneficium gratuitum, ergo. Ad hoc argumentum primo respondetur, quòd in beneficijs gratuitis iam habitis, locum habet iniuria, amicitia vero est beneficium gratuitum iam habitum. Secundò respōdeturrespondetur, quòd in beneficijs gratuitis, etiam si non habeantur, locum habet iniuria, si auferantur per fraudem & dolum: vt patet in impediente eleemosynam per fraudem & dolũdolum. Per susurrationem vero aufertur amicitia per fraudem & dolum.