QVOD igitur pœnitentiæ ſacramentũsacramentum non ſsit fidelibus ad ſsalutem neceſſariũnecessarium, primùm ſsuadetur ex eo, quòd poſst baptiſsmum qui in peccatum inciderit, non poteſst per pœnitentiam reparari, vt Apoſstolus ad Hebr. 6. videtur affirmare, cùm ait: Impoſsſsibile eſst eos, qui ſsemel ſsunt illuminari, & participes facti ſsunt ſspiritus ſsancti & prolapſsi ſsunt, rurſsum renouari ad pœnitentiãpœnitentiam. & cap. 10. Voluntariè peccantibus nobis poſst acceptam notitiam veritatis iam non relinquitur | pro peccatis hoſstia: terribilis autem quedam expectatio iudicii, & ignis æmulatio, quæ cõſumpturaconsumptura eſst aduerſsarios.

Præterea, à præciſso ſsacerdote non poſsſsumus etiam in mortis articulo hoc ſacramentũsacramentum ſsumere, vt D. Thom. autor eſst. Liceret aũtautem ſsi eſsſset ad ſsalutem neceſsſsarium: cùm ob id ab hæretico & ſschiſsmatico ſsacramentum baptiſsmi licitè ſsuſscipiamus.

Præterea, Deus non deficit in ſsupernaturalibus neceſsſsariis: ſsicut nec natura in neceſsſsariis deficit, ſsi ergo ſacramentũsacramentum hoc ex diuina inſstitutione eſsſset medium ad ſsalutem neceſsſsarium, certè prouidiſsſset Deus de miniſstro in articulo mortis. Quare iure diuino quilibet ſsacerdos quemlibet tunc temporis poſsſset abſsoluere: ſsicut & baptizare tũctunc quilibet quẽlibetquemlibet poteſst. Quo circa talem Eccleſsia poteſstatem ſsacerdotibus ſsimplicibus adimere nõnon valeret, quod abſsurdum eſst.

Præterea. Si ſsine hoc ſsacramento non conſstaret ſsalus: ergo ſsummo pontifici via ſsalutis non pateret, cùm nullum habeat interra ſsuperiorem & iudicem. At miniſster huius ſsacramenti iudex & ſsuperior eſst: pœnitens, inferior, ac iudicatus, non igitur eſst hoc ſsacramentum de neceſssitate ſsalutis.

Præterea, Si hoc ſsacramèntum neceſſariũnecessarium eſsſset, id maximè ex verbis thematis. Niſsi pœ|nitentiam habueritis &c. Sed inde non probatur: pari enim ratione oſstenderetur, ſsacramentum Euchariſstiæ eſsſse ad ſsalutem neceſsſsarium: cùm in eundem modum dicat Dominus, Niſsi manducaueritis carnem filij hominis &c.

Præterea. D. Chryſsoſstomus homilia in Pſsal. 50. ſsecunda, Peccata tua (inquit) dicito, vt deleas illa, ſsi cõfunderisconfunderis alicui dicere, quia peccaſsti: dicito ea quotidie in anima tua, non dico, vt confitearis cõſeruoconseruo tuo: dicito Deo, qui curat ea. Et in oratione de beato Philogonio, Ego teſstificor, (ait) vt, ſsi quiſsque noſstrum recedens à priſstinis malis ex animo vereq́ue promittat Deo, ſse poſstea nunquãnunquam ad illa redditurum: nihil aliud Deus requirat ad ſsatisfactionem vlteriorem. Idem in ſsermone De pœnitentia & confeſssione: & homil. 20. in Geneſsim: & ſsuper epiſstolam ad Heb. homil. 31. referturq́;referturque à Gratiano de pœnitentia. di. 1. cap. Quis aliquando: & à Magiſstro in. 4. diſst. 27. Igitur ſacramentũsacramentum cõfeſsionisconfessionis, & abſsolutionis ſsacerdotalis nõnon eſst ad ſalutẽsalutem neceſſariũnecessarium.

Et confirmatur: quia Nectarius epiſscopus Conſstantinopolitanus Chryſsoſstomi anteceſsſsor abrogauit confeſssionem, quæ ſsacerdotibus fit, (vt libro. 9. hiſstoriæ tripartitæ capi. 35. Sozomenus refert) non autem vir ſsanctus abrogaret, ſsi ſsacramentum confeſssionis | eſsſset ad ſsalutem neceſsſsarium. Et confirmatur rurſsum: quia apud Græcos poſst illa tempora confeſssio, quæ ſsacerdoti fit, reiecta eſst atque abolita, non erat ergo medium neceſsſsarium ad ſsalutem, aliàs, exinde, nullus GræcorũGræcorum ſsalutem fuiſsſset conſsecutus, quippe (vt ante docuimus) in mediis ad ſsalutem neceſsſsariis nemini ignorantia patrocinatur: vt ſsine illis æternam ſsalutem poſssit adipiſsci: quæ eſst ratio gloſsſsæ de pœnitentia, d. 5. ſstatim à principio: vbi tenet, confeſssionem eſsſse inſtitutãinstitutam ex Eccleſsiæ traditione, potius quàm ex noui teſstamenti authoritate. Idem tener Panor. ſsuper caput. Omnis vtriuſsque ſsexus, de pœnitentiis & remiſssionibus. D. quoq;quoque Bonauentura diſst. 17. quarti ſsententiarum, q. 3. art. 3. aſsſserit, confeſssionem non eſsſse inſstitutam à Chriſsto, ſsed ab Apoſstolis, nõnon ergo ita grauis eſst error, negare confeſssionem ſsacramentalem apud ſsacerdotes eſsſse ex diuino iure ad ſsalutem neceſsſsariam.

In contrarium eſst. D. Thomas. 3. p. q. 84. art. 5. vbi ex verbis Thematis colligit, pœnitẽtiæpœnitentiæ ſsacramentum eſsſse ad ſsalutem neceſſariũnecessarium. QuemadmodũQuemadmodum enim de baptiſsmo inſstituendo dominus loquitur, cùm ait, niſsi quis renatus fuerit ex aqua & ſspiritu ſsancto, &c. ita & de pœnitentiæ ſsacramento, quod erat inſstituturus, videtur loqui, cùm dicit. Niſsi pœni|tentiam habueritis &c.

In huius controuerſsię explicatione ponẽdaponenda mihi ſsunt fundamenta quædam ad futurãfuturam fabricam conſstituendam neceſsſsaria.

Primum eſst, Pœnitentiam exteriorem, in qua ſsacerdos pœnitẽtempœnitentem à peccatis abſsoluit, eſsſse ſsacramentum. Hoc fundamẽtumfundamentum primi Nouaciani euertere voluerũtvoluerunt, negarũtnegarunt enim ſsacerdotes per abſsolutionem peccata remittere: atque ex conſsequenti negarunt pœnitẽtiæpœnitentiæ ſsacramentum: quod vtiq́ue nullum eſst, ſsi remiſssio peccatorum in eo non eſst. Aduerſsus quos diſsputat Ambroſs. lib. 1. De pœnitentia, cap, 2. &. 6. &. 7. Hos Vuiclephiſstę poſstea ſsecuti ſsunt (vt autor eſst Thomas Vualdenſsis lib. De ſsacramentis, cap. 135.) negauerũtnegauerunt enim etiam ipſsi, ſsacerdotes verè abſsoluere pœnitẽtespœnitentes. Quæ tamen eſst aperta hæreſsis. Primùm, ex cap. Ad abolendam, extra. De hæreticis: vbi Lucius tertius, Vniuerſsos (inquit) qui de ſsacramento corporis & ſsanguinis domini noſstri, vel de baptiſsmate, ſseu de peccatorũpeccatorum confeſssione, vel reliquis eccleſsiaſsticis ſsacramentis, aliter ſsentire, aut docere non metuunt, quàm ſsacroſsancta Romana Eccleſsia prædicat & obſseruat, vinculo perpetui anathematis innodamus.

Deinde, ex Concilio FlorẽtFlorent. ſsub Eugenio. 4. in decreto ſsuper vnione ArmenorũArmenorum, vbi | pœnitentia numeratur inter reliqua nouæ legis ſsacramenta. Item ex Concilio Tridentino ſseſsſs. 7. Can. 1. De ſsacramentis in genere.

Præterea, ex capit. Firmiter: vbi definitur, quòd IESVS CHRISTVS claues Eccleſsiæ commiſsit Apoſstolis, eorumq́ue ſsucceſsſsoribus, clauis autem à catholico intelligitur, poteſstas aperiendi regnum cœlorum, ac proinde abſsoluendi à peccatis: per quę regnũregnum cœlorum peccatoribus clauditur. Nec huiuſsmodi intelligentiam aliunde quàm à Chriſsto Domino accepimus: qui Matthæ. 16. cùm claues Petro pollicitus eſsſset, explicans eueſstigiò, quidnam ipſsi polliceretur. Quodcunque (inquit) ſsolueris ſsuper terram, erit ſolutũsolutum & in cœlis.

Communis quoq; Eccleſsiæ conſsenſsus id cõfirmatconfirmat, quæ eſst columna & firmamentum veritatis: (vt dicitur. 1. ad Timoth. 3.) CredũtCredunt autẽautem omnes fideles, cùm peccata ſsua ſsacerdotibus confitentur, & ab eis percipiunt abſsolutionis formam, remiſssionem quoq;quoque peccatorum ſsimul percipere. Meritò igitur Concilio Conſstantienſsi præſidẽspræsidens Martinus quintus in bulla condemnationis Ioannis Vuicleph definit, quòd ſsacerdos poteſst peccatorẽpeccatorem cõfeſſumconfessum à peccatis abſsoluere: & quòd ſsacerdos, etiam malus, cum intentione faciendi, quod facit Eccleſsia, verè cõficitconficit, verè abſsoluit &c.

Suppetunt etiam ſsacrarum literarum teſstimonia ad huius rei confirmationem: vt illud (quod Ambroſsius adducit) Matthæ. 16. Tibi dabo claues regni cœlorũcœlorum: & quodcũq;quodcumque ſsolueris ſsuper terrãterram, erit ſsolutum & in cœlis. Item illud. 2. ad Corinth. 2. Si quid donaſstis, & ego: nam & quod ego donaui propter vos in perſsona Chriſsti. Et cùm ſsacerdotes in baptiſsmo abluant à peccatis, eo quòd baptiſsmi miniſsterium illis cõmiſſumcommissum eſst, pari ratione & in pœnitentia. Quid enim intereſst (Ambroſs. ait) vtrum per pœnitentiam, an per lauacrum hoc ius ſsibi datum vendicent ſsacerdotes? Nempe vnum in vtroque miniſteriũministerium eſst. Nam vt illis dictum eſst Matth. vltimo, Baptizate omnes gentes &c. Ita IoãnisIoannis. 20. Dominus ait: Sicut miſsit me pater, & ego mitto vos: accipite ſspiritum ſsanctum: quorum remiſseritis peccata, remittuntur eis: & quorum retinueritis, retenta ſsunt. Si ergo acceperunt ſsacerdotes poteſstatem remittendi peccata, & eam exercent abſsoluendo confitentes peccata ſsua, ſsine dubio ſsigna illa ſsenſsibilia ſsunt ſsacramentum.

SecundũSecundum fundamentum. Hæreſsis eſst negare ſsacramentum pœnitẽtiæpœnitentiæ eſsſse iudiciũiudicium quoddam ex Chriſsti inſstitutione, hoc eſst, ſsacerdotes remittentes peccata, eſsſse veros iudices à Chriſsto dñodomino conſstitutos. Decipiuntur enim | nonnulli exiſstimantes confeſsſsores eſsſse iudices arbitros, habentes, videlicet, poteſstatem ex electione iudicandorum. Quod profectò errant in media luce. Nam poteſstas remmittendi peccati ſsacerdoti à peccatoribus conferri nõnon potuit, ſsed à ſsolo Chriſsto, cuius ſsunt iudices delegati.

Præterea. Claues non conferunt ſsacerdotibus ipſsi peccatores: ſsed ipſse Dominus leſsus Chriſstus contulit eas apoſstelis, eorumq́;eorumque ſsucceſsſsoribus: vt in ca. Firmiter, De ſsumma trinitate definitur. Poteſstas ergo ſsoluendi atque ligandi peccatores à Chriſsto domino ſecerdotibussacerdotibus collata eſst.

Præterea. Manifeſstiſssimè hæc res oſstenditur ex illis verbis iãiam citatis. Sicut miſsit me pater, & ego mitto vos, quorũquorum remiſseritis peccata, remittuntur eis &c. Sunt ergo iudices à Chriſsto conſstituti, à quo acceperunt poteſstatem peccatores iudicandi. Quod ſsi princeps, qui haberet à Cæſsare poteſstatem delegandi, diceret cuipiam. Sicut miſsit me pater, & ego mitto te. quorum remiſseris delicta &c. Non dubitaremus eiuſsmodi hominem eſsſse à principe filio Cæſsaris iudicem delegatum. CũCum igitur filius Dei, homo Chriſstus Ieſsus, cui omne iudicium darum eſst, omniſq;omnisque poteſstas in cœlo & in terra, dixerit Apoſstolis, Sicut miſsit me pater &c. ambigi nulla ratione poteſst, eos | eſsſse iudices peccatorum à Chriſsto Domino conſstitutos.

Præterea. Eccleſsiæ conſsuetudo apertiſssimè indicat, pœnitentiæ ſsacramentum exerceri iudicialiter: eſst enim ibi reus & accuſsator, eſst ſsententia: eſst pœna iniuncta. Sed hæc poteſstas, quam exercent ſsacerdotes in ſsacramento eſst à Chriſsto (vt probatum eſst) ergo ab eodem inſstituti ſsunt iudices.

Ad hęc, in Concilio Florentino definitur, quòd miniſster huius ſsacramenti eſst ſsacerdos habens autoritatem abſsoluendi, vel ordinariam, vel ex commiſssione ſsuperioris. Ergo, ſsi iuriſsdictionis poteſstas in miniſstro huius ſsacramenti requiritur: iam palam fit, ſacramẽtumsacramentum hoc eſsſse iudiciale ex inſstitutione Chriſsti. NãNam ſsicut paſstores ouium Chriſsti non ſsunt paſstores ab ouibus, ſsed à Chriſsto, Ioan. 21. Paſsce oues meas: ad Epheſs. 4. Ipſse dedit quoſdãquosdam quidem Apoſstolos, alios paſstores &c. Ita non ſsunt iudices ouium ob ouibus, ſsed à Chriſsto, nam quibus commiſsit, vt oues paſscerent, cõmiſitcommisit ſsimul, vt de ouibus iudicarent.

Tertium fundamentum. Non poſsſsunt iudices conſstituti à Chriſsto iudicare de peccatis, niſsi ea cognoſscant. Hoc lumine naturali manifeſstum eſst, niſsi enim innoteſcãtinnotescant delicta iudicanti, ignorare neceſsſse eſst, vtrum ſsoluere debeat, an ligare: remittere, an retinere. Qua|re, ſsiue abſsoluat, ſsiue retineat: vtraque ſentẽtiasententia erit imprudens.

Item, quia, vel iudex delegatus aliquãaliquam pœnam iniungit pro delicto, vel nullam, ſsi nullam, iniquus eſst miniſster iuſstitiæ, ſsi aliquam, imprudentiſssimus eſst, quam libet iniungẽdoiniungendo ſsine cognitione delicti. Nam & æquali pœna inæqualia crimina vindicabit & æqualia inæquali. Cùm igitur Chriſstus non inſstituerit iudicium abſsurdum, & imprudentia plenum: certè, inſstituendo iudices, pariter inſstituit, vt delictorũdelictorum haberent cognitionem: ne turpiter in iudiciis aberrarent.

Quartum fundamentum. Omnium peccatorũpeccatorum tãtam publicorum quàm occultorum, tãtam exteriorum, quàm interiorũinteriorum, ſsacerdotes conſstituti ſsunt iudices. Patet ex vniuerſsali ſsermone. Quorum remiſseritis peccata remittũturremittuntur eis &c. Ioannis. 20. Et Matth. 16. Tibi dabo claues regni cœlorũcœlorum, &, Quodcunq;Quodcunque ſsolueris &c. Alioqui tota Eccleſsia ſseduceretur, quæ putat ſse accipere etiãetiam remiſsionẽremissionem delictorum occultorũoccultorum, quę ſsacerdotibus cõfiteturconfitetur. Seduceretur (inquãinquam) ſsi non accepiſsſsent poteſtatẽpotestatem remittẽdiremittendi cũcum publicis etiam occulta peccata.

Præterea. Si Chriſstus de ſsolis exterioribus loqueretur: ergo per abſsolutionem ſsacerdos remitteret ſsolùm exteriora peccata, & nõnon interiora, quare dimidiatam veniam pręſstaret, | (ait enim) Quorum remiſseritis remiſsſsa ſsunt, & Quorum retinueritis retenta ſsunt.

QuintũQuintum fundamentũfundamentum, Pœnitentiæ ſacramentũsacramentum tres partes habere, contritionem cordis, confeſssionem oris, ſsatisfactionem operis. Quæ videlicet quaſsi materia ſsunt huius ſsacramenti. Nam verba abſsolutionis ſsacerdotalis, forma ſsunt, qua hoc ſsacramentum perficitur. Nec me clàm eſst, Scotum in. 4. d. 14. q 4. &. d. 16. q. 1. id negare, quod nos tanquàm fundamentũfundamentum iacimus, credit enim ſsolam abſsolutionem ſsacerdotis, eſsſse integrũintegrum pœnitentiæ ſacramentũsacramentum, quia ſsola (inquit) ea ſsignificat gratiãgratiam: ſolaq́;solaque proinde gratiãgratiam præſstat, Durand. etiam in ea dem erroris naui verſsatur. Quatuor de cauſsis dixit, contritionem & ſsatisfactionem non eſsſse huius ſacramẽtisacramenti partes. PrimãPrimam poſsuit, quòd forma, id eſst, abſsolutio, non applicatur niſsi confeſssioni: ergo ſsola cònfeſsſsio eſst materia, cui, ſscilicet, ſsoli forma tota adiungitur, nam & rei artificialis materia ea eſst integra, cui forma integra artis admouetur. Alteram, quod contritio non eſst ſsignum ſsenſsibile, res autem ſsenſsibiles ſacramentotũsacramentorum materiæ ſsunt. TertiãTertiam, quòd attritione ſsola verũverum, atq;atque integtũintegrum conficitur ſsacramentum, quòd ſsi cõtritiocontritio eſsſset huius ſsacramenti pars, non poſsſset alia loco illius ſsubrogari. QuartãQuartam cauſsam eſsſse, eamq́ue vel maximãmaximam: quòd ſsatisfactio ſsit | poſsterior tempore, quàm abſsolutio ſacramẽtalissacramentalis: ergo non eſst de integritate ſsacramenti, nec enim eſst totum ſsucceſssiuum, ſsed permanens: quod ſsuas omnes partes ſsimul habere neceſsſse eſst: cuique iam exiſstenti, ſsi poſsterius tempore quicquàm contingat, non eſst pars: ſsed accidens rei, & confirmatur, quia tãtatanta poteſst eſsſse contritio, vt tota pœna remittatur, erit ergo tunc ſsatisfactio ſsuperflua, quare nõnon eſst pars, nunquam enim pars ſsuo toti ſsuperuacanea eſst. At vero omnia hæc commentitia ſsunt, nec poſsſsunt fundamẽtumfundamentum quod iecimus infirmare, habetur enim ex Concilio Florentino, cuius autoritatem. Theologi ſsanè tenere debemus: in Concilio ſiquidẽsiquidem Florentino definitur: omne ſsacramentum materia formaq́;formaque conſstare: & poſstea. Quartum (inquit) ſsacramentum eſst pœnitentia, cuius quaſsi materia ſsunt actus pœnitẽtispœnitentis: qui in tres diſstinguntur partes, cordis contritionem, oris confeſssionem, operis ſsatisfactionem, forma autem, ſsunt verba abſsolutionis: hactenus CõciliumConcilium Flor. Et Concilium Thrident. ſseſssione. 6. cap. 14. docendum eſst (inquit) Chriſstiani hominis pœnitentiam, (quam ſsecundam tabulam poſst naufragium ſsancti patres aptè nuncupauerunt,) non ſsolùm continere ceſsſsationem à peccatis, & eorum deteſstationem, verumetiam eorundem ſsacramentalem con|feſssionem: itemq́;itemque ſsatisfactionem. Hæc Synodus Tridentina. Ratio quoque in promptu eſst. Quia cum pœnitẽtiæpœnitentiæ ſacramentũsacramentum, quoddam iudicium ſsit: eius integritas ex his omnibus conſstat, ſsine quibus integrum iudicium non eſst. Sicut & proceſsſsus iudicialis multis actionibus continetur, videlicet, accuſsatione, teſstimoniis, confeſssione ipſsius rei, ſsententia iudicis &c. Omnia hæc enim ad integrum iudicium requiſsita ſsunt.

Contritio itaque pars huius ſacramẽtisacramenti eſst, quatenus eſst ratio exterioris confeſssionis: vt videlicet confeſssio non ficta ſsit, ſsed verus pœnitentiæ actus. Et indicere mulctam, atq;atque eãeam executioni tradere, ad integritatem iudicij pertinet. Siquidem non eſst perfectum iudicium, quo abſsoluitur reus à culpa: niſsi pœna, per ſsententiam indicta, executioni tradatur. Quapropter, ſsatis factionem à ſsacerdote iniunctam, ſsacramenti iudicialis partem eſsſse, negare nullo modo debemus.

Ad argumentum verò Scoti, non eſst difficilè inficiari ſsolam abſsolutionem gratiam cõferreconferre. Nam, ſsicut in iudicio. fori exterioris, ſsi quis per legitima teſstimonia & ſsuam confeſsſsionem abſsoluatur, omnia hæc ſsunt verè cauſsa illius abſsolutionis, licet iudicis ſsententiam vt præcipuam cauſsam ſspectemus: ita quoque in foro conſscientiæ interiori princeps quidẽquidem | cauſsa abſsolutionis, ſsacerdotis ſentẽtiasententia eſst, ſsed ratio tamen & cauſsa concurrens, vt ritè pœnitens abſsoluatur, teſstimonium illud etiam fuit, quod aduerſsum ſse pœnitens dixit, (ſsiue accuſsationem vocare malis) qua ſse accuſsauit. Vnde patet error gloſsſsæ De pœnitentia. d. 1. ca. 1. dicẽtisdicentis, nec cordis contritione, nec oris cõfeſsioneconfessione peccata dimitti, ſsed tãtùmtantum gratia Dei. NãNam in omnibus aliis ſsacramentis, non ſsolùm forma, ſsed etiam materia eſst cauſsa inſstrumentalis, qua Deus vtitur ad remittendum peccatum, aqua enim baptiſsmi, nedum forma verborum, corpus tangit, & cor abluit, vt Auguſst. aſsſseruit. Quod idem in cæteris ſsacramentis inducere poſsſsumus. Cùm ergo tãtam cõtritiocontritio, quàm confeſssio partes ſsint huius ſsacramenti: conſsequens fit, vt gratiæ cauſsa etiam exiſstant.

Ad primum verò argumentum Durandi reſspondetur. Non omnes partes integrales eiuſsdem rationis eſsſse, etenim, (vt modo dicebamus) in iudicio prophano, aliter eſst pars confeſssio rei, aliter teſstimonium teſstium, & aliter mulcta à iudice inflicta pro culpa commiſsſsa. Et licet per ſsententiam quis abſsoluatur à morte, & abſsolutio delicto applicetur, quod morte non erat dignum: ſsi tamen iudicatur à iudice pecuniaria mulcta, illius executio ſspectat ad iudicii integritatem: licet | abſsolutio non adiungatur, & ideo Diuus Thom. 3. par. quæſstione. 90. articulo ſsecundo, docuit, has tres partes, materiãmateriam appellari ſsacramenti: quia partes, ex quibus integratur totum, habent ſse, vt materia. Et Concil. Florentinum. non dixit, huius ſsacramenti materiam eſsſse actus pœnitentis: ſsed, quaſsi materiam.

At ſsecundum reſspondet D. Thomas, (eſst enim primum argumentum illius ſsecundi articuli) quòd contritio virtualiter pertinet ad exteriorem pœnitentiãpœnitentiam, in quãtumquantum implicat propoſsitum confitendi & ſsatisfaciendi. Contritio ſiquidẽsiquidem (vt rectè Caietanus admonuit) non quomodocunq;quomodocunque eſst pars huius ſsacramenti: ſsed quatenus refertur ad claues Eccleſsiæ, habet enim pars, in eo quòd pars, ordinẽordinem ad totum, & ad reliquas partes. Sic ergo contritio accepta, includit voluntatẽvoluntatem compenſsandi delictum ad arbitrium ſsacerdotis: qua conſsideratione initium eſst & ratio exterioris pœnitentiæ. CõſtatConstat autem, interiores actus hoc modo ad exterius iudicium pertinere, aliter enim iudicatur offendens ex odio, aliter offendens ex ira. Compenſsatio item pœnitentiæ, niſsi ſsponte fiat à reo, non eſst reconciliatiua. Quare velle compenſsare delictũdelictum, quod in cõtritionecontritione clauditur, eſst prima huius iudicii pars, quod eſst nönon ſolũsolum vindicatiuũvindicatiuum, ſsed cõ | conciliatiuum. Non igitur oportet, quamlibet partem huius ſsacramenti eſsſse ſsenſsibilem, ſsed ſsatis eſst, ſsi ſsit ratio, quare aliæ partes ſsenſsibiles ad hoc ſsacramentum & iudicium pertineãtpertineant. Idq́;Idque eò magis, quòd hoc forum interius eſst, quò nihil vetat, actus etiam interiores referri.

Ad tertium, primò dicitur, quòd nomine contrionis in præſsentia complectimur attritionem, ſsignificamus enim dolorem de peccato cum propoſsitio cauendi in futurũfuturum. Nec id nos ſsomniamus, ſsed ipſsum CõciliumConcilium Florentinum ita nomen contritionis explicuit. Deinde reſspondetur, quòd contritio ponitur pars ſsacramenti, quia eſst certa & indubitata materia. Quòd autem attritio ſsufficiat, quanuis verum ſsit, non eſst tamen adeò certũcertum & indubitatum, & ideo ConciliũConcilium FlorentinũFlorentinum communiſq;communisque ſsententia, tenens certum, reliquens incertum, ponit contritionem, partẽpartem eſsſse huius ſsacramenti.

Ad quartum. Nego conſsequentiam, capilli enim & vngues partes hominis ſsunt: nec tamen ſsimul cum homine naſscuntur. Accuſsatio quoque, teſstimonium, ſsententia iudicis, ſsolutio pœnæ cùm non ſsint ſsimul: ſsunt tamẽtamen de integritate iudicij. Breuiter. In omnibus, cuius partes quendam ſsucceſssionis ordinem habent, non oportet partes integrãtesintegrantes ſsimul | eſsſse. Ad cõtritionẽcontritionem vero facilè dicitur: quòd cùm ſsacramenta per homines adminiſstrentur, quibus illa grandis contritio conſstare nequit, an idonea ſsit ad integram pœna remiſsſsionem, ſsemper opus eſst ſatisfactionẽsatisfactionem iniungi: ſsine qua ſsacramentum quidem eſsſse poteſst ſsed ſsine qua tamen mancum, & imperfectũimperfectum eſst. Quemadmodum & quodcunque aliud iudicium, in quo probatus reus ſsine mulcta abſsoluetur. Nam & homo ſsine digito poterit eſsſse: ſsed erit tamen incommodè ſsine digito. Nec nos aſsſserimus, quamlibet ſsatisfactionem eſsſse partem huius ſacramẽtisacramenti. Satisfactio quippe, quæ ex arbitrio pœnitentis proficiſscitur, nec eſst pars iudicij ſacramẽtalissacramentalis, nec habet ordinem ad Eccleſsiæ claues. Vnde Concilium FlorentinũFlorentinum, Tertia (inquit) pars eſst ſsatisfactio pro peccatis ſsecundum arbitrium ſsacerdotis. Quintum igitur fundamentũfundamentum (vt cætera omnia quæ poſsuimus) cùm firmũfirmum ſsit, nihil aliud ſsupereſst, niſsi vt quæſstioni propoſsitæ reſspondeamus.

Prima igitur concluſsio ſsit. Non eſst neceſsſsarium ad ſsalutem, ſsacramentum pœnitentię in re ſsuſsceptum: hoc eſst, poteſst aliquis ſsaluari, etiam ſsi re ipſsa non ſsuſscipiat hoc ſsacramentum, vbi non eſst facultas ſsuſscipiendi. Ac loquor etiãetiam de eo qui peccauit mortaliter poſst bariſmumbaptismum. Id definit imprimis Leo Papa in | epiſstola ad Theodorum Epiſscopum, numero. 6 9. Si autem aliquis (ait) quocunque interceptus obſstaculo, à munere indulgentiæ præſsentis exciderit, & priuſsquam ad conſstituta remedia peruenerit, temporalem vitam humana conditione finierit: non neceſsſse eſst nobis eorum, qui ſsic obierint, merita diſscutere, cùm dominus Deus, quod ſsacerdotale miniſsterium implere non potuit, ſsuæ iuſstitiæ reſseruauerit, loquitur autem de pœnitentiæ ſsacramento.

Item. Baptiſsmus non eſst neceſsſsarius in re ſsuſsceptus: ſsed ſsatis eſst in voto, ſsi haberi aliter nequit, ergo nec pœnitentia. AntecedẽsAntecedens probatur ex Auguſst. lib. 4. de Bapti. contra Donatiſstas ca. 22. ex Ambroſsio de obitu Valentiniani ad TheodoſiũTheodosium, ex Bernardo epiſstola ſseptuageſssima ſseptima ad HugonẽHugonem, vbi id eruditiſssimè cõmonſtratcommonstrat ex InnocẽtioInnocentio de Baptiſsmo, ca. debitum & De preſsbitero non baptizato. cap. 2. Sed & de pœnitentia. d. 1. ca. Pœnitet. & de. 6. cap. Qui vult, refertur teſstimonium Auguſstini, ex lib. De vera & falſsa pœnitentia, cap. 10. &. 12. &. 26. q. 6. capit. Si aliquis: refertur in idem teſstimonium Concilij Epanenſsis. Nonnulla verò capita eiuſdẽeiusdem cauſsæ & quæſstionis, quæ in cõtrariumcontrarium obiici ſsolent, faciliora ſsunt, quam quibus à nobis ſsit reſspondendum. Illud verò, quod dominus | ait, Quorum retinueritis, retenta ſsunt, IoãIoan. 20. eandem intelligentiam habet, quam & illud. Niſsi quis renatus fuerit ex aqua &c. ſscilicet, quum adeſst facultas, nam, cùm deeſst, ſsufficit votum ſsuſscipiendi huiuſsmodi ſsacramenta, quęcunque dicuntur adultis ad ſsalutem neceſsſsaria.

Secunda concluſsio. Sacramentum pœnitentiæ eſst medium ad ſalutẽsalutem neceſsſsarium peccatoribus baptizatis in hunc ſsenſsum, vt ſsit neceſſariũnecessarium in re, ſsi facultas adeſst: ſsit neceſſariũnecessarium in voto. Hanc concluſionẽconclusionem probat Diuus Thomas. 3. p. q. 65. art. 4. &. q. 84. articulo. 5. Quia peccator non ſsaluatur niſsi applicetur ei paſsſsio Chriſsti, vel in re, vel in voto. NõNon eſst enim aliud nomen ſsub cœlo, in quo nos oporteat ſsaluos fieri Actorum. 4. Paſssio autem Chriſsti applicatur in ſsacramentis. In baptiſsmo quidem, his qui ante baptiſsmum peccauerũtpeccauerunt: in pœnitentia verò, his, qui peccauerũtpeccauerunt poſst baptiſsmum.

Deinde probat. Quia ægroti, niſsi per aliquod remedium ſsalutis, ſsanari non poſsſsunt. Matth. 9. Non eſst opus valentibus medico, ſsed malè habentibus. At pœnitentiæ ſsacramentum eſst medicina ſsalutis: vt ante nobis demonſstratum eſst.

Tertiò probat Diui Hieronymi teſstimonio in commentariis ſsuper. 3. caput Eſsaiæ, & | in epiſstola ad Demetriad. De virginitate ſseruanda dicentis, ſsecundam tabulam poſst naufragium eſsſse pœnitentiam, nam primam tabulam baptiſsmum vocat: patet facilè legenti. Idem aſsſserit Ambroſs. ad virginem lapſs. ca. 8. & Tertulianus in lib. De pœnitentia. Confirmatq́;Confirmatque Tridentinum Concilium, ſseſssione. 6. cap. 14. inquiens, pœnitentiam, ſsecundam tabulam poſst naufragiũnaufragium, ſsanctos patres aptè nuncupauiſsſse. Ne quis autem hanc eſsſse Diui Thomæ mentem poſssit ambigere, legat libri quarti aduerſsum gentes capi. 72.

Eandem quoque concluſionẽconclusionem tenuit Thomas Vualden. lib. de ſsacramentalibus titulo. 8. cap. 68. citatq́;citatque Originem in eandem: qui homilia. 10. ſsupernumeros, Laicus, ſsi peccet (inquit) ipſse ſsuum non poteſst au ferre peccatum: ſsed indiget ſsacerdote, vt peccatorum remiſssionem poſssit accipere: & cap. 69. docet Vualdenſs. Ioanem Vuicleph oppoſsitum huius concluſsionis tenuiſsſse: quem ſsecuti Lutherani, negant, ad ſsalutem eſsſse hoc ſacramentũsacramentum neceſsſsarium. Quam ob rem firmiora (ſsi poſsſsumus) argumenta debemus afferre, vt hæreſsis contraria manifeſstiùs reuincatur.

Hæc itaque cõcluſioconclusio primùm certa eſst per definitionẽdefinitionem Leonis Papæ in epiſstola ad Theodorum epiſscopum. 69. & refertur De pœniten, d. 1. cap. Multiplex (inquit) miſsericordia | Dei ita lapſsibus ſsubuenit humanis, vt non ſsolùm per baptiſsmi gratiam, ſsed etiam per pœnitentiæ medicinãmedicinam ſspes vitæ reparetur æternæ. Et qui regenerationis donum violaſsſsent, proprio ſse iudicio condemnantes, ad remiſsſsionem criminum peruenirent: ſsic diuinę bonitatis præſsidiis ordinatis, vt indulgẽtiaindulgentia Dei, niſsi ſsupplicatione ſacerdotũsacerdotum nequeat obtineri, mediator enim Dei & hominum hanc præpoſsitis Eccleſsiæ tradit poteſtatẽpotestatem, vt & pœnitentibus actionem pœnitentiæ darent: & ſsalubri ſsatisfactione purgatos ad communionem ſsacramentorum per ianuam reconciliationis admitterent. Et concludit tandem in hæc verba. Neceſsſsarium eſst, vt peccatorũpeccatorum reatus ante vltimum diem ſsacerdotali ſsupplicatione ſsoluatur.

Pręterea, Matth. 16. Tibi (inquit dominus) dabo claues regni cœlorum: & quodcunque ſsolueris &c. Ergo, cum per peccatum mortale à baptiſsmo commiſsſsum, cœlum peccatori obſseretur, neceſsſse eſst, vt per claues Petri & ſsucceſsſsorum aperiatur, quod non aliter profectò fit, quàm per ſsacramentum abſsolutionis, nec enim ſsoluta erunt in cœlo, quæ non ſsoluerit Petrus in terra.

Præterea, Ioannis. 20. Quorum remiſseritis peccata, remittuntur eis: & quorum retinueritis, retenta ſsunt, ergo quæ nõnon abſoluũtabsoluunt | ſsacerdotes, retenta erunt. Qua propter, neceſsſse eſst, ſsi retineri non volumus, vt à ſsacerdotibus abſsoluantur.

Tertia concluſsio. NõNon ſsatis eſst ad æternam ſsalutem conſsequendam peccatoribus baptizatis, votum implicitum huius ſacramẽtisacramenti ſsed explicitum, & formale requiritur. Quòd ad eundem modum pœnitentiæ ſsacramentum eſst neceſſariũnecessarium peccatoribus baptizatis: ad quẽquem baptiſsmus non baptizatis, eo quòd per vtrũquevtrumque virtus paſssionis & ſsanguinis Chriſsti in peccatorũpeccatorum remiſssionem applicatur, ſsine qua quidem applicatione ne vnum quidem mortale peccatum remitti poteſst. At ſsine voto explicito baptiſsmi nullꝰnullus ſsaluatur Marci vltimo, Prædicate Euangelium omni creaturæ, qui crediderit, & baptizatus fuerit ſsaluus erit: qui verò non crediderit, condemnabitur. Vnde primum colligitur, baptiſsmum in voto ſsatis eſsſse, cũcum re ipſsa ſsuſscipi non poteſst. Idcirco enim non dixit. Qui non fuerit baptizatus condẽnabiturcondemnabitur: ſsed. Qui nõnon crediderit. Colligitur de inde, fidem huius ſsacramenti, hoc eſst, baptiſsmi, eſsſse ad ſsalutem neceſsſsariam, id eſst, quòd per baptiſmũbaptismum in nomine christi præſstatur remiſssio peccatorum omnibus gentibus. Id enim eſst euangelium, quòd, qui non crediderit, condemnabitur, vt Lucæ vltimo declaratur. Nec hanc huius loci nos intelligentiam | comminiſscimur: ſsed etiam nobis ſsancti patres tradidere. Vualden. in lib. De ſsacramentis, cap. 130. Hugo de ſsancto Victore lib. 2. de ſsacramentis, parte. 6. capit. 7. Bernardus epiſstola. 77. ad Hugonem. Auguſst. lib. 1. de Baptiſsm. contra Donatiſst. cap. 8. & lib. 4. capit. 21. &. 2. libro. contra Creſscon. capit. 13. Si igitur citra baptiſsmi votum explicitum nullus omnino ſsaluari poteſst, cùm non adeſst facultas baptiſsmum re ipſsa ſsuſscipiendi: nec ſsine voto quidem pœnitentiæ explicio ſsaluabitur, qui peccatum mortale poſst baptiſsmum perpetrauit. Noluit enim Deus ſsine Chriſsto, & eccleſsia ſsua cuiquàm patere ſsalutem, ac remiſssionem peccatorum, Cùm igitur peccatores poſsſsunt Chriſsto & eccleſsiæ ſsuæ vniri, & reconciliari, exteriùs etiam, ſsuſsceptis ſsacramentis, id Deus requiſsiuit. At, cùm non adeſst facultas exterioris vnionis & conciliationis, voluntas pro facto cedit: ſsuppleturq́ue per interiorem exterior vnio. Confirmat etiam hanc concluſsionem id quod vſsu venire videmus: vt quantuncunque mors ſsubito occurrat, pœnitentiæ remedia fideles offlagitent, nec ſsanè ſsentiunt de ſsalute eius, qui moriens, nec re, nec voto hoc ſacramẽtumsacramentum accepit.

Ex his colligere licet, quæ ſsunt ad ſsalutem neceſsſsaria, ea eſsſse in duplici differentia. | Nam quædãquædam ſsunt neceſsſsaria, ſsolùm quia præcepta: vt eruere innocentẽinnocentem à morte, vota reddere, iuramenta ſseruare, quorum neceſssitas videtur eſsſse præſscripta, ibi, Si vis ad vitam ingredi, ſserua mãdatamandata. Alia verò ſsunt ad ſalutẽsalutem neceſsſsaria, vt media: & inde in præcepto quia media neceſsſsaria: vt credere in ChriſtũChristum, ſsuſscipere baptiſmũbaptismum, pœnitentiam agere. Inter hęc autem haud mediocre diſscrimen eſst. NãNam, quę ſsunt tantum, quia præcepta, ad ſsalutem neceſsſsaria, non eſst opus in voto habeantur explicito ad ſsalutem conſsequendam: ſsed ſsatis eſst implicitè, & in genere propoſsitum habituale tenere implendi diuina mandata. At, quæ ſsunt ad finem ſsalutis media neceſsſsaria, ſsi in re haberi nequeunt, oportet teneantur in voto: vt ſsacramentum baptiſsmi, & pœnitentiæ, quod paulo ante docebamus.

Sed eſst tamen quæſstio non parua, an exigatur votum explicitum huius ſacramẽtisacramenti ad remiſssionem peccatorum, quæ poſst baptiſsmum admiſsſsa ſsunt. Nam ad æternam ſalutẽsalutem conſsequendam, iam diximus, huiuſsmodi votum explicitum eſsſse neceſsſsarium. Et quidem de hac re inter viros doctos magna diſsſsenſsio eſst. Sunt enim qui credant, votum explicitũexplicitum huius ſsacramenti, non eſsſse opus ad remiſssionem peccatorum: vt ſsi quis commiſsit adulterium poſst baptiſsmum, per ſsolam contritionẽcontritionem | (aiunt) quæ eſst actus virtutis, conſsequi poterit veniam ſsine propoſsito explicito ſsuſscipiendi hoc ſsacramentum. Id tenet Adrianus. q. 1. De confeſssione ad ſsecundum principale. Eſst autem argumentum huius, quòd baptiſsmus non eſst neceſsſsarius in re, vel in voto explicito ad iuſstificationem, vt. 3. parte. q. 69. art. 4. ad ſsecundum Diuus Thomas aſsſseruit. Cornelius ſsiquidem & Eunuchus ante fidem explicitam euangelii iuſstificationem quidẽquidem cõſequiconsequi potuerunt, licet æternam ſsalutem potuerint adipiſsci.

Item, quilibet ſse poteſst cõuertereconuertere ad DeũDeum in momento: & tamen notitiam baptiſsmi habere in quolibet momento non poteſst, quomodo enim audiet ſsine prædicante? aut quomodo credet, niſsi audierit? Igitur, nec ſsacramenti pœnitentiæ votum explicitum ad peccatorum remiſssionem neceſsſsarium eſst. Nec ab hac ſsententia abhorret D. Thomas. 3. par. q. 86. articulo. 2.

Si quis tamen contrariam ſsententiam tenere voluerit, habebit pro ſse quantum coniectura colligere licet, Magiſstrum ſsententiarum. 4. d. 17. cap. 2. &. D. Thomam. eadẽeadem diſst. q. 3. art. 5. q. 1. & apertius, art. 1. q. 1. &. d. 18. q. 1. arti. 3. q. 1. & lib. 4. contra gentes. capit. 72. & tertia parte. q. 84. art. 5.

Sunt quoq;quoque argumenta non leuia ad hanc | opinionẽoipinionem confirmandãconfirmandam. Primùm ex Concilio Complutenſsi ſsub Alphonſso Carrillo archiepiſscopo Toletano: quod probatum eſst à Sixto quarto, in bulla, qua condemnauit Petrum Oxomenſsem, cuius prima cõcluſioconclusio ibi damnata eſst, in hanc formãformam. Peccata mortalia quantũquanum ad culpam & pœnãpœnam alterius ſsæculi, delentur per ſolãsolam cordis contritionem ſsine ordine ad claues. At, ſsi per pœnitentiãpœnitentiam, quæ eſst actus virtutis, peccata remituntur ſsine explicito voto huius ſsacramenti: re vera delentur peccata ſsine ordine ad claues. Rurſsum in concilio Tridentino, ſseſssione. 6. capit. 14. definitur, quòd pœna æterna cum culpa, vel ſsacramento, vel ſsacramenti voto remittimur. ItẽItem, Ioannis vltimo. QuorũQuorum retinueritis retenta ſsunt, ergo quando quis nec re, nec voto accepit hoc ſsacramentum, cùm ſsacerdotes eiuſsmodi peccata retineãtretineant, retenta ſsunt.

Præterea, nulli hæretico vel ſschiſsmatico remittitur culpa, niſsi formaliter & explicitè proponat eccleſsiæ vniri, atque ab ea veniam peccati implorare, ergo ſsola cõtritiocontritio, quæ eſst actus virtutis, non ſsatis eſst ad remiſsionẽremissionem peccatorum ſsine ordine ad claues eccleſsiæ. Antecedens aſsſserit Auguſst. libro de vera & falſsa pœnitentia cap. 12.

Sacramentum igitur pœnitentiæ eſsſse ad ſsalutem neceſsſsarium, hũchunc in modũmodum ſsit difinitũdifinitum.

Sed enim, Cùm hoc ſacramentũsacramentum quatuor habeat partes: neq;neque omnes ſsint æquè neceſsſsariæ ad huius ſsacramenti conſstitutionem: meritò poterit in quæſstionem reuocari, an ſsingulæ huius ſsacramenti partes ſsint ad ſsalutem neceſsſsariæ. Et quoniãquoniam de abſsolutione & contritione, poſst ea, quæ diximus: aut parua, aut nulla controuerſsia eſst: de confeſssione primũprimum quæritur: An ſsit ad ſsalutem æternam neceſsſsaria. Nam Vuicleph impudentiſssime docuit, eam eſsſse ſsuperfluam & inutilem: vt Thomas Vuladenſsis refert lib. De ſsacramentis, cap. 135 & in Concilio Conſstantienſsi ſseſssione. 8. inter illius errores ſseptimus ponitur in hãchanc formam, Si homo debitè fuerit cõtrituscontritus, omnis confeſssio exterior eſst ei ſsuperflua, & inutilis.

Maſssiliani etiam negauerunt neceſssitatem confeſssionis: vt autor eſst Damaſscenus libro De hæreſsibus. Deinde Iacobitæ referẽtereferente Guidone Carmelita in lib. etiam hęreſsum. Hos ſsequuntur noſstro tempore Lutherani: atque adeò Eraſsmus in libro De ratione veræ Theologię circa finem: & in colloquio cui index, Pietas puerilis in ſsumma, omnes qui tenuerunt confeſssionem nouitiam eſsſse, & inſstitutionis eccleſsiæ. In quibus fuit. B. Rhenanus in aſsſserenda confeſssione parum beatus & pius. Aduerſsum quos concluſsionem ſstatuimus.

Confeſssionem exteriorem, quæ ſsacerdoti fit, eſsſse ad ſsalutem neceſsſsariam ex Chriſsti inſstitutione, confeſssionem (inquam) omnium mortalium, tam publicorum, quãquam occultorũocclutorum Probatur efficaciter. Quia peccata occulta non remittuntur, niſsi remittentibus ſsacerdotibus: vt patet ex teſstimonio Ioannis citato. Quorum retinueritis, id eſst, non remiſseritis, retenta ſsunt. Ex eo enim quòd dixit. QuorũQuorum remiſseritis, remiſsſsa erunt: ſsatis oſtẽditurostenditur, verbum èex regione additũadditum, ſscilicet. Retinueritis, perinde eſsſse, ac ſsi dixiſsſset Chriſstus. Non remiſseritis. Sed remittere ſsacerdotes non poſsſsunt, niſsi cognoſscant: (vt oſtẽſumostensum eſst) cognoſscere autem nequeunt, niſsi peccatores conſsiteantur: ergo confeſssio etiam occultarũoccultarum culparum ex diuina inſstitutione eſst ad ſsalutem neceſsſsaria. Qui enim inſstituit finem neceſsſsarium, media etiam inſstituit, quæ eſsſsent ad eũdemeundem finem neceſsſsaria: niſsi legiſslatorem velimus in neceſsſsariis defuiſsſse. Nam eandem rationem eiſsdem quoque verbis reſsumere nõnon piget.

Præterea, in concilio Conſstantienſsi Martinus quintus in bulla condemnationis articulorum contra Vuicleph, IoãnisIoannis hus, & Hieron. Pragenſsis: condẽnanscondemnans errores Vuicleph, ac reliquorum diſscipulorum ait, Vtrum credat, quòd Chriſstianus vltra contritionẽcontritionem cor|dis, habita copia ſsacerdotis idonei, ſsoli ſsacerdoti de neceſssitate ſsalutis confiteri teneatur, vbi licet non explicetur, an ex inſstitutione diuina, an ex humana ſsit illa neceſssitas: ſsine dubio tamen eſst intelligen da ex diuino iure: id enim Vuicleph negabat.

Præterea, hoc manifeſstè determinatũdeterminatum eſst in concilio illo Complutenſsi, & in illa extrauaganti Sixti quarti contra Petrum OxomẽſemOxomensem. Nam, poſst illam primam damnatam cõcluſionemconclusionem, quam ante retulimus: hoc eſst, peccata mortalia deleri per ſsolam cordis contritionem ſsine ordine ad claues, damnatur ſecũdasecunda in hanc formam: Confeſssio de peccatis in ſspecie fuit ex aliquo ſstatuto vniuerſsalis eccleſsiæ, nõnon de iure diuino. Deinde damnatur tertia in hæc verba: Prauæ cogitationes cõfitericonfiteri non debent, ſsed ſsola diſsplicentia delentur ſsine ordine ad claues.

Præterea, in Concilio Florentino definitũdefinitum eſst, idq́;idque nos adeo firmiter conſstituimus, materiam huius ſsacramenti præcipuam eſsſse confeſssionem. Si igitur ſsacramentum pœnitentiæ eſst ad ſsalutem neceſsſsarium: certè non forma ſsolùm & abſsolutio ſsacerdotis, ſsed & materia, hoc eſst confeſssio peccatorum ad ſsalutem neceſsſsaria eſst, nec enim ſsacramentum ſsola forma ſsubſsiſstit. Cuius etiam rei definitio habetur in Concilio Tridentino. ſseſssion. 6. | capit. 14. vbi cùm Concilium docuiſsſset, hoc ſsacramentum eſsſse ſsecundam tabulam poſst naufragium, per quam fieret lapſsi hominis poſst baptiſsmum reparatio, ſsubdit: Docendum eſst, Chriſstiani hominis pœnitentiãpœnitentiam multò aliam eſsſse à baptiſsmali: eaq́ue contineri, non modò ceſsſsationem à peccatis, & eorum deteſstationem, verumetiam eorundem ſsacramentalem confeſssionem: ſsaltem in voto, & ſsuo tempore faciendam: & ſsacerdotalem abſsolutionem.

Quibus ita conſstituis, manifeſstiſssimè colligitur, hanc ſsecretam confeſssionem de peccatis ſsecretis (quam quidem alij auricularem vocant, alij clanculariam) inſstitutionis diuinæ eſsſse, non humanæ, hoc eſst, Chriſstum inſstituiſsſse, peccata ſsecreta ſsecretò eſsſse confitenda. Nam publicorum, publicè fieri confeſssio poteſst. Nec id Caietanus inficiatur, nam licet in cõmentariiscommentariis ſsuper ca. Ioannis. 20. aduerſsari videatur: at ipſse tamen mentem ſsuam explicuit, reſspondens ad cenſsuras Pariſsienſses ſsedecim articulorũarticulorum articulo. 5.

Probatur hoc corollarium imprimis, quia confeſssio de peccatis occultis eſst neceſsſsaria, vt ex fundamentis iactis conſstare facilè poteſst. Conſstituit enim ſsacerdotes dominus iudices, non ſsolùm publicorum: verumetiam occultorũoccultorum. Sed rationis naturalis eſst, vt occul|ta peccata occulta correctione purgentur: ergo cũcum Chriſstus inſstituerit hoc iudicũiudicum fieri ſecundũsecundum rectãrectam rationẽrationem: inſstituit ex conſsequenti, occulta peccata occultè eſsſse iudicanda.

Præterea, ſsi modus confitendi ad aurẽaurem de peccatis occultis ex eccleſsiæ inſstitutione eſsſset, in arbitrio eccleſsiæ etiam eſsſset, oppoſitũoppositum conſstituere: quemadmodum poteſst de immerſsione, vel aſsperſsione, vel infuſsione in baptiſsmo, legem pro ſsuo arbitratu, & ferre, & tollere. At non eſst in facultate eccleſsiæ præſscribere, vt cordis occulta peccata peccatores publice conſsiteantur.

Pręterea, Leo Papa epiſstola ad vniuerſsos epiſscopos Campaniæ: numero. 57. & refertur De pœnitentia diſst. 1. cap. Quamuis plenitudo: illam (inquit) contra ApoſtolicãApostolicam regulam præſsumptionem, quãquam nuper agnoui à quibuſsdam illicita vſsurpatione cõmitticommitti, modis omnibus coſstituto ſsubmoueri: de pœnitentia videlicet, quæ à fidelibus poſstulatur, vt ſscripta profeſssio publicè recitetur: cũcum reatus cõſciẽtiarũconscientiarum ſsufficiat ſsolis ſsacerdotibus indicare cõfeſsioneconfessione ſsecreta: & infra, Remoueatur ergo improbabilis cõſuetudoconsuetudo, ne multi à pœnitẽtiæpœnitentiæ remediis arceantur hactenus Leo. Id ergo quod aduerſsatur remedio à Chr̃oChristo inſstituto ad remiſsionẽremissionem peccatorũpeccatorum, nimirũnimirum cõtracontra diuinam inſstitutionem eſst: cùm contra | apoſstolicam regulam id fieri ſsummus pontifex aſsſserat, Ex apoſstolorum certè traditione ſsecreta peccata in aurẽaurem ſsunt cõfitendaconfitenda: quod vel ex eo liquet, quòd in eccleſsia non habetur memoria, vnde inceperit ſsecreta confeſsſsio. Nam & Origenes eius meminit homilia prima, & ſsecunda in Pſsalm. 37. & homilia. 10. ſsuper numeros: Baſsilius item in libello De inſstitutione monachorum, capitulo. 21. &. 98. Dionyſsius etiam in epiſstola ad DemophilũDemophilum. 8. & Sozomenus lib. 9. hiſstoriæ tripartitæ ca. 35. Quoniam ij (inquit) qui confiteri refugiũtrefugiunt maius peccatorum onus acquirunt: propterea viſsum eſst antiquis pontificibus, vt velut in theatro ſsub teſstimonio eccleſsiaſstici populi, delicta pandantur: & ad hanc cauſsam preſsbiterum bonæ conuerſsationis, ſeruantemq́;seruantemque ſsecretum, ac ſsapientem virum ſstatuerunt, ad quem accedentes ij qui deliquerunt, delicta propria fateantur. Nota ſseruantem ſsecretum nam ſsi non eſsſsent occultè cõfitendaconfitenda peccata, non oporteret ſseruare ſsecretum.

Poſstremò. Sigilum confeſssionis nõnon eſst ex humana inſstitutione, ſsed ex diuina, ergo ex diuina eſst, quòd aliqua peccata, ſscilicet, occulta, iudicentur ocultè, & confirmatur. Quia magiſster Oxomenſsis in Concilio illo ComplutẽſiComplutensi dãnatusdamnatus eſst: quòd aſsſsereret, confeſsionẽconfessionem non debere eſsſse ſsecretam, & à Sixto quar|to in illa extrauaganti cuius initium. Ad perpetuam rei memoriam, definitur contra eundem, neceſsſsario exigi, vt confeſssio ſsecreta ſsit. Quamobrem ex reuelatione & inſstitutione Dei eſst, quòd confeſssio ſsit ſsecreta, alioqui non eſsſset hæreſsis, ab euangelica veritate penitus aliena, aſsſsertio contraria. Cùm tamen aliena eſsſse ibidem decernatur.

Sed oritur circa ea quæ diximus dubium. Si enim peccata oportet confiteri, vt innoteſscant ſsacerdoti: ergo peccata publica, quæ aliàs ſsunt illi manifeſsta, non erit neceſsſsarium confiteri: quippe ob hanc cauſsam, ſsi circunſstantia manifeſsta eſst, non eſst opus eam explicare cõfeſſoriconfessori: vt ſsi quis ſsacerdos, vel maritatus: idq́ue confeſsſsori liqueat, non eſst neceſsſse: vt, cùm confitetur fornicationem, exponat ſse eſsſse, vel ſsacerdotem, vel maritatum.

At, erroneum eſst credere, ſsine confeſssione publicorum etiam peccatorum cuiquam patere ſsalutem. Primùm, quia delictum iudicandum in aliquo foro, debet eſsſse notum in illo foro: ſsed, etiam ſsi peccata ſsint publica, nõnon ſsunt confeſsſsori nota in foro ſsacramenti: ergo opus eſst vt peccator illa ſsacerdoti cõfiteaturconfiteatur. Et hoc eſst quod Diuus Thomas diſst. 17. q 3. arti. 2. p. 1. ad primum, docet, inquiẽsinquiens. QuãuisQuamuis ſsacerdos aliquando ſsciat peccatum, vt homo: non tamen ſscit vt Chriſsti vicarius: ſsicut | etiam iudex aliquando ſscit peccatum, vt homo: quod neſscit, vt iudex.

Præterea, cõfeſsioconfessio eſst materia pręcipua huius ſsacramenti: ergo etiam ad abſsolutionem publicorum peccatorum eſst neceſsſsaria, nam ſsacramentum ſsine pręcipua materia eſsſse non poteſst. Deniq́;Denique, ſsi peccator publicum peccatũpeccatum non confiretur, nõnon poteſst innoteſscere iudici, an pœniteat nec ne: an proponat emendationem, an non. Quare non valet diſscernere, an ſsoluere debeat, an ligare. Neceſsſsarium eſst igitur, vt non modò ſsecreta etiam peccata verũverum etiãetiam publica pecccator ſse ſsacerdoti ſsubiiciens confiteatur.

Iam verò poſsterior illa quęſstio relinquitur An ſsatisfactio, ad ſsacerdotis arbitrium, ſsit ad ſalutẽsalutem neceſsſsaria. Sunt enim autores, qui negant, in quibus Diuus Thomas. 4. diſs. 17. q. 3. art. 1. q. 1. ad primum argumentũargumentum videtur eſsſse: DicendũDicendum (inquit) quòd poſst remiſsſsam culpam, adhuc eſst peccator debitor pœnæ temporalis: ſsed gratiæ tamen infuſsio ſsuffici ad culpæ remiſssionem, ad gratiæ verò infuſsionem conſequendãconsequendam ordinata ſsunt gratiæ ſsacramenta: ante quorum ſsuſsceptionem, vel actu, vel propoſsitio peccator gratiãgratiam non conſsequitur. Sed tamen, ex hoc quòd operatur confeſssio ad pœnę remiſsionẽremissionem, nõnon habet, ꝙquod ſsit de neceſsſsitate ſsalutis: quia pœna iſsta eſst temporalis, ad | quãquam poſst culpæ remiſssionem remanet homo ligatus. Vnde ſsine hoc, quòd in præſsenti vitæ expiaretur, eſsſset via ſsalutis, habet igitur confeſssio, quòd ſsit de neceſssite ſsalutis, ex hoc ꝙquod ad remiſssionem culpæ ordinatur, hactenus D. Tho. At, vel fallor ego, vel contrariũcontrarium probabilius eſst. Nam, ſsicut ante docuimus, exterior pœnitentia eſst ad ſalutẽsalutem neceſsſsaria, ergo quemadmodum contritio in lege naturæ & ſscripturæ habebat annexum propoſsitum cõfitendiconfitendi & ſsatisfaciendi Deo, iuxta illud, Dixi. Confitebor iniuſstitiam meam domino &c. ita & in lege noua habet annexum propoſitũpropositum confitendi ſsacerdoti, & ſsatisfaciendi ad arbitrium eius, hoc eſst enim ſsubiicere ſse clauibus, & iuditio eccleſsiaſstico, quod eſst ad ſsalutem ſsine dubio neceſsſsarium.

Præterea. Concilium Tridentinum ſseſssione. 6. cap. 14. poſsteaquàm difiniuit, ſacramẽtumsacramentum penitẽtiæpenitentiæ ad lapſsi reparationẽreparationem, velut ſecundãsecundam poſst naufragiũnaufragium tabulam, neceſsſsarium eſsſse: decernit protinus, hoc ſacramẽtosacramento contineri, non modo ceſsſsationem peccatorum, & eorundem ſsacramentalem confeſssionem, & ſsacerdotalem abſsolutionem: verumetiam ſsatisfactionem: per ieiunia, eleemoſsynas, orationes, & alia pia ſspiritualis vitæ exercitia, non quidem pro pœna æterna, ſsed pro pœna temporali, & de hac (inquit) pœnitentia | ſscriptum eſst. Memor eſsto, vnde excideris, & age pœnitentiãpœnitentiam, & prima opera fac, & iterũiterum. Quæ ſsecundum triſstitia eſst, pœnitentiam in ſsalutem ſstabilem operatur, & rurſsus, pœnitentiam agite, & facite fructus dignos pœnitentiæ. Quæ omnia loca de pœnitentia exteriori eſsſse intelligenda, per quam ſscilicet exterior ſsatisfactio pro peccatis fit, ſsuperius certis argumentis commoſstrauimus.

Præterea. Leo Papa, epi. 69. ad Theo. epi. Mediator (inquit) Dei & hominum hãchanc præpoſsitis eccleſsiæ tradidit poteſstatem: vt & pœnitẽtibuspœnitentibus actionẽactionem pœnitentiæ darent & ſsalubri ſsatisfactione purgatos ad communionẽcommunionem ſsacramentorum per ianuam reconciliationis admitterent. Igitur: niſsi proponant pœnitentes, ſse eccleſsiæ poteſstati ſsubiicere, vt iuxta eiꝰeius arbitriũarbitrium peccata cõpenſentcompensent, ſseruari non poſsſsunt. Iam enim docuerat ſsummus Pontifex, hanc ſsacerdotalem autoritatem, & iudiciũiudicium, eſsſse ad ſalutẽsalutem neceſsſsaria.

Denique, cùm de ſsatisfactione ad arbitriũarbitrium ſsacerdotis præceptum ſsit, (vt nos proximè definiemus) certè ſsatisfactio eſst ad ſalutẽsalutem neceſsſsaria, nãnam ſsi nõnon eſsſset, nõnon eſsſset in præcepto. Ac revera fruſstra fuiſsſsent ſsacerdotes iudices cõſtititiconstituti, ſsi eorum ſsententiæ parêre non eſsſset neceſsſsarium. Inanis enim eſst autoritas iudicandi, quę impunè reiici poteſst: idq́;idque eò magis, quòd | iudicium hoc non eſst ad dirimẽdasdirimendas lites, ſsed ad vindicanda ſscelera. Et quod iudicibus neceſsſsarium eſst, ſscilicet, pœnam in dicere reis, ne ſsint iudices iniqui: id nos exequi neceſsſsariò debemus, ne falſsi pœnitentes & inobediẽtesinobedientes tum videamur, tum etiam ſsimus. Nec argumentum quod in contrarium inſsinuamus operę pretium eſst nunc eludere: partim, ꝙquod facile eſst: partim, quòd poſstea eluere debemus. Quapròpter eadem argumenta confutanda ſsunt, quæ à principio huius controuerſsiæ fecimus.

Ac primum quidem argumentum à pleriſq;plerisque ſsanctorum facilè diluitur, nam vtrunq;vtrunque apoſstoli Pauli locum interpretantur, non de pœnitẽtiapœnitentia, quæ poſst baptiſsmum fit: ſsed de pœnitentia, quæ fit in baptiſsmo. Qui videlicet ſsemel dumtaxat percipi poteſst: nam pœnitẽtiampœnitentiam baptiſsmum appellari, habes apud LucãLucam capitulo vltimo, Oportebat (inquit) prædicari in nomine eius pœnitentiam & remiſssionem peccatorum in omnes gentes. Vbi, quæ Matthæus de baptiſsmo dixit, Lucas nomine pœnitentiæ ac remiſssionis peccatorum tradidit. Hanc expoſsitionem Chryſsoſstomus, & Theophilactus ſsequuntur in eadem loca. ItẽItem Ambroſsius lib. 2. De pœnitentia cap. 2. & Auguſst. lib. De vera & falſsa pœnitẽtiapœnitentia cap. 3. Colligunt autem ex multis coniecturis, hãchanc eſsſse | eorum teſstimoniorum intelligentiam. Quas ego coniecturas referrem, niſsi ad metam huius diſsputationis feſstinaret oratio