DVBITATVR quandò fuit institutꝰinstitutus baptismus? vtrũvtrum ante Christi passionẽpassionem, vel postea? Respondeo per duas propositiones. Prima certissimum est quòd fuit institutus à Christo ante passionẽpassionem. Patet hoc Ioann. 3. vbi expressè habetur quód Christus baptizabat. Et Ioan. 4. declaratur quomodo baptizabat, quāquamquanquam Christus non baptizaret, sed discipuli eius baptizabant de mandato ipsius, quia aliâs Christus non diceretur baptizare. Non est autem verisimile ꝙquod ChristꝰChristus baptizaret baptismo IoānisIoannis, nec etiāetiam apostoli IoānisIoannis baptismo | baptizabant, vt dicit Hierony. in epis. ad SeleutianũSeleutianum, & in sermone Epiphaniæ. Aliàs inter discipulos Ioan. non fuisset inuidia, ꝗqui dolebātdolebant eò ꝙquod plus baptizaret Xp̃usChristus quam Ioannes, nam ille baptismus diceretur Ioannis non Xp̃iChristi. ItẽItem sacramenta sunt instrumẽtainstrumenta nostręnostrae redemptionis, cùm ergo Xp̃usChristus perfecerit redemptionem in passione vel resurrectione, & baptismus sit potissima pars redemptionis, sequitur ꝙquod fuit institutus ante Christi passionẽpassionem, scilicet IoānisIoannis. 3. ibi. Nisi quis renatus fuerit ex aqua & spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei. Et ita tenent omnes doctores, quòd fuit institutus ante passionem.

¶ SED quæritur, quandò? Quidam dicunt quòd quandò Xp̃usChristus baptizatus fuit in Iordane, tunc enim sanctificans aquas vim regeneratiuam illis cōtulitcontulit. Alij dicunt quòd fuit institutus, | quandò Christus dixit discipulis suis. Euntes docete omnes gentes, baptizātesbaptizantes eos &c. Marc. vltim. Sed hoc refellitur, quia fuit institutus ante passionẽpassionem prędictapraedicta autem verba dicta fuere post resurrectionem. sanct. Tho. & Nicol. de Lyra, tenent quòd fuit institutus quādòquando Christus fuit baptizatus in Iordane. Ioann. 1. & ita tenendum est, sine aliqua dubitatione.

¶ QVÆRITVR, quandò baptismus incępitincoepit obligare, & consequẽterconsequenter alia sacramẽtasacramenta nouæ legis, ac proindè quando cessauerunt legalia? Respondeo per propositiones. Prima propositio, ante passionem & mortem dñidomini, circuncisio, & alia legalia fuerũtfuerunt semper sub precepto. Probatur nānam Christus non soluit veterem legem, antequám eam impleret, sed non fuit impleta vsusque ad passionẽpassionem, cũcum dixit, consumatũconsumatum est, Ioan. 19. ergo ante passionẽpassionem | legalia non cessauerunt, per passionẽpassionem enim suāsuam (vt ait Paulus) liberauit nos Christus a seruitute legis. SecũdaSecunda pro positio, in passione dñidomini omnia legalia fuerunt extincta quantum ad præceptum, & quātumquantum ad virtutem, volo dicere, quòd post passionẽpassionem dñidomini non erat præceptũpraeceptum de circuncisione, nec de aliquo alio in lege scripta, totaliter em̃enim extincta erat quantũquantum ad vim illāillam quāquam prius habebat & nullum omnino habebat effectũeffectum. Lex. n.enim illa fuit instituta ad significandũsignificandum gratiāgratiam noui testamenti quęquae per IESVM facta est, ac ꝓpro inde mortuo Christo debuit cessare, sicut adueniente luce, cessat vmbra. Item legalia non conferebant gratiāgratiam perfectāperfectam, ergo adueniente quod perfectũperfectum est euacuatum est quod ex parte erat, Corinth. 13. Reprobatio fit prioris mādatimandati propter infirmitatẽinfirmitatem eius, & inutilitatẽinutilitatem, nihil enim ad perfectũperfectum lex | adduxit, introductio vero fit melioris spei. Tertia propositio, ante promulgationem sufficientem euangelij per aliquod tempus, legalia nōnon erant mortifera, ad hunc sensum, quia licebat obseruare ea, & non erat peccatum etiāetiam scienti & non ignoranti legem Xp̃iChristi. ProbProbatur, quia Paulus circũciditcircuncidit ThimotheũThimotheum. Act. 16. & purificauit se Act. 21. Hoc autem permissum fuit vt Augus. ait, vt Synagoga cum honore sepeliretur. Vt ostenderetur igitur quòd fuerat bona & sancta, non est illi statim post passionẽpassionem derogatum. De ista propositione fuit magna controuersia in ter HieronymũHieronymum, & Augusti. Hieron. enim videtur sentire, quòd statim post passionem legalia fuerunt mortifera, & factũfactum Pauli, & Petri excusat, quia fuerunt quædam piæ dispensationes & simulationes, vt vitaretur scādalũscandalum. Sed Augustinus oppositũoppositum omninó te|net, & quidẽquidem disserte & elegantèr disputat. Si em̃enim iāiam essent mortifera propter nullũnullum scādalũscandalum licuisset Paulo circũciderecircuncidere TimotheũTimotheum, nec simulare circuncisionem, etiam pro salute totius populi Iudæorum, quia esset mendacium in facto. Petrus autẽautem incautè se habuit in obseruatione legaliũlegalium nimiũnimium cōdescendẽscondescendens Iudæis illis, quidẽquidem legalia boseruādaobservanda esse dicebātdicebant, ita vt aliqui eiꝰeius exemplo inducerentur ad eorum obseruantiāobservantiam, quasi essent necessaria, & ideò Petrus aliquāaliquam leuem culpāculpam incurrit, & erat reprehensibilis, vt ait Paulus. Quarta & vltima propositio, post sufficientẽsufficientem promulgationẽpromulgationem euangelij oĩaomnia legalia fuerunt & sunt mortifera. Hoc determinatũdeterminatum est extra de baptismo & eius effectu. cap. maio. & in cōcilconcil. FlorẽtFlorent. dānatidamnati sunt Cherinthus & EbiōEbion, cōtrariũcontrarium tenẽtestenentes. Et ad Galat. 5. si circũcidaminicircuncidamini Xp̃sChristus vobis nihil ꝓderitproderit.

¶ SED dubiũdubium est, quandò fuit facta sufficiens promulgatio euangelij? Respond.Respondeo ꝙquod non est certũcertum. Non enim potest dici quòd facta fuit in Penthecoste, quia posteà Paulus circuncidit TimotheũTimotheum, & Petrus seruabat legalia, vt patet actuũactuum. 10. Absit à me dñedomine, cōmunecommune & immũdũimmundum nōnon introiuit in os meũmeum Nec potest dici quòd in. 3. conci. celebrato, actu. 15. quia posteà purificatio Pauli facta est, actu. 21. & in illo concilio continentur aliqua legalia, scilicet vt abstineant à suffocato & sanguine. Dicunt aliqui quòd tunc facta est sufficiens promulgatio, quādòquando Titus & Vespasianus destruxernntdestruxerunt HierusalẽHierusalem PermisioPermissio enim legalium post passionẽpassionem, erat propter Iudæos. CũCum igitur illi tunc sint penè extincti, sine lege, sine rege, sine Deo, vt dicit Lactant. videtur quòd ex tunc oĩaomnia legalia sint mortifera, & licet hoc non sit certũcertum, nōnon est | tamen aliquo pacto dubitādumdubitandum, quin nunc & per multas annorũannorum centurias anteà fuerint legalia mortifera. Circuncisio enim fuit instituta ad significandum aliquid futurum in Christo, & sic modo esset mendacium perniciosũperniciosum. De baptismo igitur, & de omnibus sacramentis nouęnovae legis, ait sāctsanct. Tho. quòd post passionẽpassionem domini coeperunt habere vim obligatoriāobligatoriam, quia tunc cessauerunt legalia: vt aperte dicit prophetiapropheta Daniel. 9. Et in dimidia hebdomada occîdetur ChristꝰChristus, & cessabit hostia & sacrificium. Probatur autem hoc, quia Marci vlti. Christus dixit. Ite docete omnes gẽtesgentes baptizātesbaptizantes eos, &c. qui non crediderit, condẽnabiturcondemnabitur. Hoc autem dictum fuit ante PẽthecostePenthecoste & apostoli prędicabātpraedicabant eo modo quo Christus pręceperatpraeceperat scilicet, nisi baptizemini & credideritis condemnabimini, ergo tunc tenebantur ad baptismum, & per consequens ad alia præcepta nouæ legis.

¶ QVÆritur. Quæ sit materia sacramenti baptismi? Respond.Respondeo quòd aqua simplex, quia habet proportionẽproportionem ad effectũeffectum spũalẽspiritualem, qm̃quoniam mundat, & est cōmuniorcommunior materia quāquam omnes facilè possũtpossunt habere. Patet hoc Ioan. 3. Nisi quis renatus fuerit ex aqua & spiritu sancto, non potest. &c. Cum niue autẽautem & cũcum glacie, non posset quis baptizari, quia est alterius speciei quāquam aqua. Posset tñtamen baptizari aqua resoluta ex niue, aut glacie, seu gelu, quia iam est vera & simplex aqua: quāuisquamuis de hoc Marsilius dubitet, et quidam alij. In aqua vero rosacea & alijs artificialibus aquis, non potest quispiam baptizari, quia non sunt aquæ veræ,

¶ QVÆRITVR, quæ sit forma huius sacramenti? Respond.Respondeo quód hęchaec ego te baptizo, in nomine patris, & filij, & spiritus sancti. Patet hoc Matth. vlt. & in cōciconci. FlorẽFloren. Quæritur, vtrum mutatio huius formæ vitiet sacramentum? Respon.Respondeo quòd duplex est variatio, quædam quæ mutat sententiam, & sensum formæ, et talis euacuat sacramentum. Altera quæ non mutat sensum, & sententiam formæ, et talis non tollit sacramentũsacramentum. Vnde in ca. retulerunt de conse. d. 4. Zacharias papa determinauit, quòd ille qui dicit, ego te baptizo in nomine patrias, et filias, et spirituas sāctassanctas, verè baptizauit

¶ QVÆRITVR, an si diceret, ego te baptizo in nomine genitoris, et geniti, et procedẽtisprocedentis, verè baptizaret? Resp.Respondeo quòd S. Tho. hic, et. 3. p. q. 66. ar. 5. et. 6. dicit ꝙquod nōnon. IdẽIdem tenẽttenent, Scot. BonauẽtBonavent. Ricar. Tho. de ArgẽtinaArgentina, Gabri. Aliaco, et Marsi. Palu. tamẽtamen dubitat. Caieta. autẽautem tenet omninò cōtrariumcontrarium, asserens quòd ibi esset verum sacra| fol. [10]vmẽtũsacramentum, quod probat multis argumẽtisargumentis. NāNam de conse. d. 4. c. á quodāquodam Iudæo habet ꝙquod cũcum ꝗdāquidam IudęusIudaeus baptizaret, determinauit Papa, ꝙquod si baptizabat in noĩenomine Trinitatis vel Christi, vel patris, & filij, & spiritus sancti (vnum quippe & idem est) non debebat iterum baptizari. Plus autem differt nomen Christi, à nomine patris, & filij, & spiritus sancti, quàm nomen genitoris, geniti, & procedentis, ergo. Hanc opinionẽopinionem Ca ieta. reputat certācertam magister Victoria. Fatetur tñtamen ꝙquod talitèr mutare formāformam esset contra præceptũpraeceptum, ac proinde peccatum: baptismus tamen esset validus,

¶ QVÆRITVR, an dicere ego te baptizo in nomine IESV Christi, sufficeret ad baptismum? Resp.Respondeo quòd hoc aliquandò fuit licitum & sufficiẽssufficiens. Patet quia vt dicitur act. 2. &. 8. apostoli baptizabant sub illa forma, quod factum est ex extinctu spiritus sancti ꝓpterpropter odium quod habebant Iudæi ad nomen Xp̃iChristiani, vt incitarentur ad amorem eius. Vel forsam, quia apostoli nōnon audebant in principio prędicationispraedicationis suęsuae apertè nominare Trinitatem populo infirmo. Sed vtrũvtrum sufficeret nũcnunc prędictapraedicta forma? RespōdetRespondet sāctsanct. Tho. 3. p. q. 66. ar. 6. dicit quòd non, & ita te nent cōmunitèrcommunitèr docto. Quia dicitur Mat. vlti. Baptizantes eos in nomine patris & filij & spiritus sancti. Et ca. in synodo de conse. d. 4. Euge. expressè determinat, quòd si quis in forma batismi vnam personam nōnon nominaret, non baptizaret. & ibidem ca. si re vera, dicitur ꝙquod si quis baptizaret in nomine dñidomini, nōnon esset baptismus. Et Didimus in li. spiritus sancti dicit, quòd qui in forma baptismi nominaret vnam personam Trinitatis, sine alijs, nōnon baptizaret. CũCum apostolis autem dispensauit spiritus sanctus propter rationes | iāiam dictas. Caieta. verò oppositũoppositum tenet, 3. p. q. 66. ar. 6. & magist. setẽtisententi. hic in litera, & Hugo de S. Victore, li. 2. de sacramen. par. 6. c. 2. & Adria. in. 4. q. 2. Quia in capit. à quodam Iudæo, dicitur, quòd qui baptizatus est in nomine Christi, non est rebaptizādusrebatipzandus. Sed fortè prædictum caput noluit hoc determinare tanquàm de fide. Res mihi dubia est, & ambigua, & ideo nihil volo determinare, vtrautraque opinio est probabilis, & periculosum est, hic tenere in tanta materia, quod certũcertum non est.

¶ QVÆRITVR, an esset baptismus si quis dicerèt, ego te baptizo in nomine sanctissimæ Trinitatis & indiuiduæ vnitatis? Respond.Respondeo quòd omnes dicunt ꝙquod nōnon. Ita tenet sanct. Tho. Scot. Adrian. & cętericaeteri. Caietanus tamen tenet quòd est verus baptismus, propter illud capit. á quodam Iudæo. Certe ego in hac re non credo Caie|tano, sed dico quòd non esset baptismus. Et idem dico de eo qui diceret, ego te baptizo in nominibus patris, et filij, & spiritus sancti: non est baptismus. Ita tenet Palu. 4. distinct. 3. quæ stio. 1. articu. 3. & magister setentiarũsententiarum, 4. distinct. 3. capit. 5.

¶ QVÆRITVR, an requiratur quód minister seu baptizāsbaptizans exprimat propriam personam, dicens, ego? Respond.Respondeo quòd sufficit dicere virtualiter, vt si dicat, baptizo te, &c. Sed vtrũvtrum sit necessariũnecessarium quòd exprimatur saltẽsaltem virtualitèr? Respondeo, quòd non, & ita tenent omnes. NāNam Græci baptizātbaptizant sub hac forma baptizetur seruus Christi, in nomine patris, &c. Et est verus baptismus, vt tenet. S. Tho. 3. p. q. 66. arti. 5. 1. &. 2. Et ita tenendũtenendum est sine dubio. QuāuisQuamvis in. c. 1. si quis, de baptis. videatur dici contrariũcontrarium, sed intelligitur de illis, qui tantũmodotantummodo dicunt in nomine | patris, & filij & spiritus sancti: non dicẽdodicendo baptizo, vel baptizetur. Si quis autem diceret (causa grauitatis) nos te baptizamus in nomine &c. non esset baptismus, secundũsecundum sanct. Tho. 3. p. q. 66. ar. 5. 4. quia variatur sensus formęformae. Nos enim, significat ego & tu. Si autem episcopus, vel alia magnifica persona baptizet sub illa forma, est verus baptismus, quia iam ex circunstantijs & acōmodationeacommodatione patet tātũdemtantundem significari, sicut ego te baptizo. Duo autem si sic baptizant, & vnus aquam mittat alter vero dicat: ego te baptizo &c. nihil faciunt, quia est falsa forma illius qui dicit ego te baptizo. Siverò simul & semel ambo baptizant (quia contẽduntcontendunt de prębendapraebenda) ita quòd quilibet totum faciat, est verus baptismus, nec de hoc dubito, nisi quilibet dicat, nos te baptizamus. Tunc enim secùndum sanct. Tho. 3. p. q. 66. ar. 5. &. q. 67. art. | 7. non est baptifmus, quod ego reputo securiùs, licet oppositum dicat Caieta. 3. par. q. 67. arti. 7. & Palu. 4. dist. 3. q. 2. & Durand. 4. di. 3. q. 3.

¶ SED vtrum requiratur quòd nominetur persona baptizata scilicet te: Respon.Respondeo quòd Scot. 4. di. 3. q. 2. art. 3. & Gabriel. 4. d. 3. q. vnica, dicũtdicunt quòd sic, & ita tenendum est, nam requiritur quòd verba baptizantis applicentur alicui. Sed vtrũvtrum quis posset se ipsũipsum baptizare? Respō.Respondeo quòd nōnon, vt patet, c. debitũdebitum, de baptismo, vbi hoc determinatur. Sed vtrũvtrum esset baptismus si quis diceret, ego te abluo, vel mergo. Respō.Respondeo quòd sic, quia verba sunt synonyma: quicquid dicat Glosa in capi. multi sunt. Et fœminæ sermone hispano baptizantes, melius faciunt quàm illæ quæ baptizant sermone latino, quia sciunt melius pronunciare verba hispana quàm latina.

¶ DVBITATVR, an requiratur mersio baptizati in aqua, vel an sufficiat tingere ipsum? Respondeo, quòd fuit antiqua consuetudo vt mergeretur, iam verò nōnon oportet, sed quilibet seruet morem suęsuae diocęsisdioecesis. Vnde in Germania ponitur dũtaxatduntaxat gutula aquæ, &c. In locis autem vbi consuetum est ter megere puerum, si ante secundam vel tertiam mersionem, dicta forma baptismi, puer moriatur, verè baptizatus est, vt dicit Caieta. licet Palude oppositum teneat. Si autem timeatur mors pueri si mergeretur, nōnon debet mergi, sed sufficit eum aqua aspergere, quicquid dicat Palu. 4. d. 6. q. 1. ar. 3. nam contra eum tenent omnes doctores. Si verò quis diceret, ego te baptizo in nomine patris. &c. et mitteret puerum in flumem, vtrum esset baptismus? Resp. PaIu. 4. di. 3. q. 1. & Scot. d. 5. q. 3. & Marsi. 4. q. 1. & com|munis opinio dicit, ꝙquod non est baptizatus talis puer. Siluest. etiam tenet idẽidem, & hoc intelligendum est etiam si ille qui sic mittit puerum intendat eum baptizare. Maio. autem in. 4. d. 4. q. 2 & Panor. c. non vt apponeres de baptismo, tenet quòd esset verè baptizatus. Pro vtravtraque parte est apparentia. Ego mallem tenere ꝙquod esset baptizatus, nihil enim refert mittere eũeum in aquāaquam, & mittere plurimāplurimam aquāaquam suꝑsuper eũeum.

¶ QVÆritur, vtrum baptismus remittat omnia peccata etiam actualia? Et videtur quòd non quia institutus est contra originale. Resp.Respondeo ex sentẽtiasententia omniũomnium doctorum, quòd baptismus remittit omnia peccata etiāetiam actualia. Patet Ezechielis. 36. EffundāEffundam super vos aquam mundāmundam, & mũdabiminimundabimini ab omnibus inquinamentis vestris. Et est determinatũdeterminatum ab ecclesia de cōsecconsec. d. 4. c. paruulo, & c. regenerāteregenerante, & sũtsunt verba | Augustini, & figuratum fuit Exodi 14. in Ægyptijs, de quibus dicitur, nec vnus quidẽquidem super fuit ex eis. Vbi dicit Glo. sic, peccata omnia in baptizato. IemItem originale nōnon dimittitur sine gratia, sed gratia non patitur secum peccatum mortale, ergo omnia peccata mortalia remittunt in baptismo. Hæc conclusio est de fide, & patet ex multis locis sacræ scripturęscripturae, & ex ca. maiores, de baptis. ac proindè non licet de ea dubitare. Sed an remittat tota poena debita peccatis? Respō.Respondetur ex sentent.sententia omnium doctorum quòd sic. Augus. in Enchiri. c. 43. & habetur de conse. d. 4. cap. per baptismũbaptismum ait. Per baptis.baptismum quicquid ab homine dictum, factum, aut cogitatum est, totum aboletur, & quasi factum non sit habetur. Et Ambros. qui allegatur à magistro senten. 4. d. 4. dicit, quòd in baptismo non requiritur gemitus peccatorũpeccatorum, quia gra|tis omnia condonantur, sed si non remitteretur tota pœna, requireretur gemitus peccatorum, ergo. Item quia aliàs post baptismũbaptismum imponeretur poenitentia sicut in confessione, sed non imponitur, ergo nullus relinquit̃relinquitur reatus poenæ post baptismum. Item vt dicitur Roma. 6. In baptismo cōmorimurcommorimur Christo. i. applicatur nobis eius passio plenè, ergo totam emundat cōscientiamconscientiam. Et si aliqua ieiunia baptizātisbaptizantis ante baptismum imponebāturimponebantur vel permittebantur, hoc erat propter reuerentiam baptismi, vel ad satisfaciẽdumsatisfaciendum pro peccatis, non autem ad tollẽdamtollendam poenam. Remittitur etiam ratione baptismi fomes et ĩclinatioinclinatio ad peccandum: dicente Augustino de consecra. d. 4. nōnon ex quo, quòd nōnon ex æquo infestatur à fomite baptizatus, sicut non baptizatus. Diminuitur autẽautem nōnon per subtractionẽsubstractionem, sed per additionem | contrarij, scilicet gratiæ & virtutis.

¶ QVÆRItur, vtrum in baptismo detur gratia? Respon. quòd de hoc nōnon potest dubitari. Nam præterquāpræterquam ꝙquod in sacra scriptura habetur, est etiam determinatum in clementi. vni. de sum. Trini. & fide catho. & in capit. maiores de baptismo. Et etiam virgini Mariæ contulit gratiam, contra quosdam errantes, & dicentes, ipsam vel nōnon habuisse præceptum baptismi, vel nōnon recepisse in eo gratiam. Confert etiam virtutes infussas vt in prædictis cap. est ab ecclesia determinatum.

¶ QVÆritur, an baptismus omnibus conferat æqualem effectum? Respon.Respondetur duplicẽduplicem esse baptismi effectum, vnũunum ordinatum, qui est gratia & virtutes, & remissio peccatorum, atatque poenarum. Alterum aliquo modo annexum, vt donum prophetiæ, & gratiæ gratis datędatae, & de hoc secundo effectu, | manifestum est quòd non semper omnibus confertur æqualis. De primo verò est inter theologos cōcertatioconcertatio. Scotus enim & Gabrie. et Caieta. tenent quòd licet ratione sacramẽtisacramenti detur de terminata gratia, tamen ratione deuotionis ministrorum (vel quia vnus est prædestinatus ad maiorem gratiam quam alius) est maior effectus baptismi in vno quāquam in alio. Sed ego non dubito quin hoc sit falsum, et contra sanctũsanctum Tho. Sed dico, quod semper ratione sacramẽtisacramenti datur æqualis gratia. Ita tenet Maio. 4. d. 4. q. 3. et hoc intellige de puero. Nam de adulto nōnon negarem quin maiorẽmaiorem gratiam baptismi recipiat vnus quàm alius, quia est maior dispositio in vno quàm in alio.

¶ QVÆritur, vtrum qui est in actuali voluntate peccādipeccandi sit baptizandus? Respon.Respondent sanct. Thom. 3. par. quæstio. 68. articulo. 4. et articulo. 8. ad. 4. Et | Scotus. 4. distin. 4. q. 5. Et Palu. 4. di. 4. q. 1. Et Durand. 4. d. 4. q. 2. quòd talis non est baptizandus, & de hoc non est dubitandum. Et Augusti. & habetur de consecra. d. 4. ca. omnis qui ait. omnis qui iam suæ voluntatis arbiter constitutus est, cùm accedit ad sacramentum fidelium nisi poeniteat, non potest nouānouam vitam inchoare. Ab hac poenitentia, cum baptizāturbaptizantur, soli pueri immunes sunt. Item actu. 2. Agite poenitentiam & baptizetur vnusquisque vestrum. Poenitentia autem quęquae ante baptismum requiritur, debet esse contritio, sicut & in sacramento cōfessionisconfessionis, nisi excusetur ignorātiaignorantia, qua putat se sufficientem dolorem habere cum tamen nōnon habeat, tunc enim sufficit attritio cum sacramẽtosacramento, sicut etiāetiam de poenitentia. Et per omnia similis dolor requiritur ante baptismum, sicut ante poenitentiam: quia dolere | de peccatis est de iure naturali, quod non impeditur à iure diuino. Baptismus autem in peccato mortali susceptus valere incipit fictione recedẽterecedente, vt determinat Augustinus cap. tunc valere, de cōsecrationeconsecratione. d. 4. maxime si habuerit attritionem. Sed quæritur, quare hoc sacramẽtumsacramentum habeat istud preuillegiumprivilegium, quòd recedẽterecedente fictione valeat, cúm eucharistia nōnon habeat illud, imo nec poenitẽtiapoenitentia? attritio enim post poenitentiam nihil valet, quanuis cum poenitentia valeat, & tamen attritio post baptismum, illius in quāquam peccati attritio de quo erat fictio, sufficit ad hoc vt baptismus cōferatconferat gratiāgratiam ex opere operato. Respondet sanctus Thomas. 4. distin. 4. quæstione. 3. ar. 2. quòd ratio discriminis est, quia baptismus imprimit characterẽcharacterem, quia iam talis est verè baptizatus, & baptismus non potsstpotest iterari: & si sic non repara|retur effectus eius esset in vacuum susceptus. Effectus autem aliorum sacramentorũsacramentorum iterabiliũiterabilium potest recuperari.

¶ QVÆRITVR, an sint plura baptismata? Respondeo ꝙquod sic, nānam triplex est baptismus, videlicet, flāminisflamminis, sanguinis, & aquæ, vt notat Glo. super illud HebręoHebraeo. 6. baptismata doctrinæ. Et de baptismo flāminisflamminis fit mentio. 15 q. 1. ca. firmissimè, & ibi Glo. & de cōsecraconsecra. d. 4. ca. necessarium, & ibi Glo. & Grego. Nazianzenus, lib. de seculis Epiphanis, & Bernardus epistol. 77. martyrium vocat baptismum. Et Casiodo. de Origine officiorũofficiorum. ca. 24. ponit hæc tria baptismata. Et Orige. 4. Leuiti. & Augusti. 13. de Ciuita. Dei. Baptismus autẽautem flāminisflamminis vocatur poenitentia peccatorũpeccatorum, et quæcunquaecunque conuersio in DeũDeum sufficiens ad infusionẽinfusionem gratięgratiae, qui non vocatur sacramentum quia nōnon confert gratiāgratiam ex opere opera|to. Nec martyriũmartyrium vocatur sacramẽtũsacramentum, quia iāiam essent plura quāquam septẽseptem sacramẽtasacramenta nouęnovae legis. Nec sunt necessariæ in martyrio, res, et verba, materia, et forma. Sacramenta aũtautem oĩaomnia cōstātconstant ex illis

¶ QVÆritur vtrum pueri sint baptizandi? & videtur quod nōnon quia nemo debet baptizari nisi voluntariè, sed in pueris non est voluntarium, ergo. Respondeo nullo modo est dubitandum, quòd pueri si non baptizantur damnantur: si autem baptizantur, saluantur. Hoc expressè determinatur in capit. maiores, de baptismo, & Ioan. 3. dicitur nisi quis renatus fuerit ex aqua, & spiritu sancto, &c. Et Augusti. cōtracontra IuliañIulianum. & de baptismo paruulorũparuulorum, ca. 13. & 30. & de fide ad PetrũPetrum ca. 6. et in multis alijs locis determinat quòd pueri sine baptismo dānanturdamnantur, & cum illo iustificantur. Pueri em̃enim habẽthabent originale peccatũpeccatum, secundũsecundum illud | Roman. 5. oẽsomnes in Adam peccauerũtpeccaverunt, sed in noua lege nōnon est aliud remediũremedium contra originale, nisi baptismus ergo.

¶ QVÆritur, vtrum amentes, & furiosi sint baptizandi? Respondeo, ꝙquod si aliquis sit perpetuo amens, quia sic na tus est, & nunquàm habuit vsum rationis, talis est baptizandus, quia idem est iudicium ac de puero. Secundò dico quod si amens habuit aliquando vsum rationis, & tunc cum erat sui cōposcompos voluit baptizari, licet posteà inciderit in amentiam est baptizandus sine dubio. Verum est quòd si quandò habuit vsum rationis, & voluit baptizari, constet eum esse in aliquo peccato mortali à quo nolebat abstinere, male faceret qui eũeum baptizaret. Si autem talis de facto baptizetur, vtrum cōsequaturconsequatur gratiam? Doctores concorditer dicunt, quòd nihil sibi proficeret baptismus. Nec ego oppositum aude|rem determinatè dicere, probabile tamen existimo, cùm baptismus sit in remedium peccatorum, quòd habet efficaciam erga attritum qui est in mortali. Et potest etiam baptizari cum sit in originali talis furiosus, quòd si baptizetur in casu dicto saluabitur, ne ponamus aliquem in via extra statum salutis. Hoc credo multum probabile.

Tertiò dico quod si talis cum habuit vsum rationis noluit baptizari posteá lapsus in amentiam non potest baptizari, quia volũtasvoluntas præterita reputatur præsens, & si baptizetur nihil ei valet baptismus vt videtur. Quartò dico ꝙquod si sit talitèr amens de quo creditur ꝙquod redibit in pristinam sanitatem, etiam si ante amentiam voluerit baptizari, non est baptizandus sed propter reuerentiam sacramenti expectanda est eius conualescentia: dum modo nōnon sit periculnmpericulum de morte eius.

¶ QVÆritur an pueri infidelium sint inuitis parentibus baptizādibaptizandi? Est quęstioquaestio grauis, & tractat̃tractatur à sanct. Tho ma. 3. p. q. 68. ar. 10. 4. dist. 4. Capre. & multi Thomistæ tenent partem negatiuam scilicet quòd nullo modo licet baptizare filios infidelium quorumcunquorumcunque, siue illi sint pagani, siue IudęiIudaei, siue liberi, siue serui: inuitis parentibꝰparentibus Scot. 4. d. 4. q. 9. tenet contrarium scilicet, quòd sunt baptizandi. DurāDurandus. autem li. & quæstio. 6. & Caieta. 2. 2. q. 10 ar. 12. tenent viam mediāmediam. Dicit enim hæc opinio esse distinguendum de infidelibus, quidam enim sunt sui iuris, & non serui christianorum, & taliũtalium filij non sunt baptizandi inuitis parẽtibusparentibus. Alij infideles sunt serui christianorũchristianorum, quales sunt qui iure belli sũtsunt serui, & etiāetiam Iudæi secundũsecundum istos, & filij eorũeorum, quia occîderunt regem nostrũnostrum, & horum filij possunt, & debent inui|tis parentibus baptizari. Hanc opinionem putat Caiet. esse sanct. Tho. Pro huius quęstionisquaestionis solutione, notādumnotandum quòd per parentes in proposito non intelligimus solos genitores sed etiam eos in quorum custodia, et cura sũtsunt filij. Vndè si puer infidelis iusto titulo, vel etiāetiam iniusto (vt benè dicit Capre.) venerit ad terras christianorum, cum iam non possit esse sub cura genitorũgenitorum sed sub cura dominorum christianorum esset baptizandus. NāNam si tales nōnon liceret baptizare, cùm proprij parentes non possint eorum curam gerere essent pueri extra statũstatum salutis. S. Tho. igit̃igitur determinatè, et absolutè respōd.respondet ꝙquod tales non sunt baptizādibaptizandi inuitis parentibus, et ita tenendũtenendum est. Et ecclesia tales pueros in terris paganorũpaganorum sub cura parentũparentum de gentes nunquānunquam consueuit baptizare: quāuisquamuis eorũeorum parẽtesparentes malè vtāturutantur dominio quod in ipsos habẽthabent. | Nos tamẽtamen non sumus eorum iudices, dicente Paulo, de his qui foris sunt nihil ad nos. Sicut ego non possum cogere christianum ad audiendam missam die dominica, licet habeat præceptum audiendi eam: quia ego nōnon sum executor huius legis. Et ca. Iudæi. 28. q. 1. & ca. ex literis, de conuersione infidelium habetur, quòd si alter infidelium fiat christianus, baptizentur eius filij pueri, ergo si nullus parentum cōuertaturconuertatur non debent baptizari.

QVÆritur, vtrum mali ministri conferant verum baptismum, & alia sacramenta? Respondetur secũdúmsecundum omnes doctores quòd sic, & est determinatio ecclesiæ in cap. Roma. de consecra. d. 4. vbi dicitur. Romanus Pontifex non attendit hominem, qui baptizat, sed spiritũspiritum | Dei subministrare gratiam baptismi licet paganus sit qui baptizat. &. 1. q. 1. ca. si iustus fuerit: non est de hoc dubium apud fideles, & oppositum dicere est error Vuiclephista. Sed de hæreticis ministris fuit olim altercatum inter doctores, an conferrent vera sacramenta? Vndè Cyprianus cũcum episcopis prouincięprovinciae Affricæ, & aliarum duarum Carthaginem conuenerunt, vbi Cyprianus determinauit, quòd ab hęreticishaereticis baptizati essent rebaptizandi, & perseuerauit in ea opinione, vt patet, ca. si quis inquit. 1. q. 1. & capit. quo modo exaudiet, de conse. d. 4. Augu. autem lib. vno de baptismo, dicit ꝙquod si quid erroris ibi Cyprianus tenuit falce passionis est remotum. Et de baptismo contra donatistas, lib. 6. &. 5. c. 23. & in multis alijs locis, dicit ꝙquod conciliũconcilium vniuersale totius ecclesiæ post illud Carthaginense celebratum determi|nauit quòd hæretici conferebant vera sacramenta, & ita ecclesia tenet. & in ca. ad abolendam de hæreticis dicitur, quòd qui alitèr de sacramentis ec clesiæ sentit, & docet quàm ecclesia Romana hæreticus est. Et si Ambro. li. de initiandis rudibus, & habetur. 1. q. 1. ca. nōnon sanat, dicat ꝙquod baptismus ꝑfidiperfidi non mũdatmundat sed polluit, loquitur de baptismo ArrianorũArrianorum, ꝗqui ponebātponebant aliāaliam formam scilicet in nomine filij serui.

¶ QVÆRITVR, vtrum minister existẽsexistens in peccato mortali peccet mortalitèr administrans sacramentũsacramentum? Resp.Respondet sanct. Tho. 3. p. q. 64. ar. 6. quòd sic, quia est notabilis irreuerentia diuinorum contra præceptum iuris naturalis. Admonet tamen Caieta. hoc esse sane intelligendum. Nam ad hoc quòd talis actio sit mortalis requiruntur tria. 1. quòd sit minister, ita ꝙquod faciat actum religionis. Ex quo patet cō| fol. 22rtracontra Adrianum, ꝙquod qui eleuaret hostiāhostiam iacentem in luto, non peccaret esto esset in mortali, quia illa actio nōnon est ministri in quantum minister est. 2. requiritur ad hoc sit mortalis, quòd actio illa sit sacramentalis. i. quòd procedat à sacramento. Vndè diaconus in mortali legens euangelium peccat mortalitèr, quia illa actio procedit à sacramento ordinis, & terminatur ad eucharistiam. 3. irreuerentia ista est mortalis ex genere. Et cum secretè, et sine solennitate in necessitate baptizat in mortali, peccat venialitèr tātumtantum, quia facit id in persona alterius, & non vt sacerdos.

¶ QVÆRITVR, an liceat recipere sacramenta á malis ministris scilicet à concubinarijs, &c? Sanct. Tho mas. 3. par. quæstione. 64. articulo. 6. in solutionibus argumentorũargumentorum, &. 4. distinctio. 5. q. 2. tractat hanc materiam. | Respondeo ꝙquod duplex potest esse minister malus, vnus qui toleratur ab ecclesia quoniam scilicet non est excōmunicatusexcommunicatus, nec præcissus, & á tali licitum est recipere sacramenta, non tamen (vt benè notat Caietanus) licet eum inducere ad conferendum sacramentum, nisi in duobus casibus. Primò quando ipse tenetur conferre sacramentum illud, putâ quia est curatus, & dominica dies possum eum inducere ad celebrandũcelebrandum, licet sit in mortali: quia ego vtor iure meo, & exigo quod ipse potest benè facere, & si malè agit ipse viderit. Secundó in articulo necessitatis, quādoquando in periculo mortis egeo baptismo, possum inducere tunc ministrum quantumuis pessimũpessimum ad cōferendumconferendum mihi sacramentũsacramentum. Alter potest esse minister malus, qui sit excōmunicatusexcommunicatus, & pręcisuspraecisus ab ecclesia, & à tali non licet recipere baptis|mum ac proinde nec aliud quodvis sacramẽtumsacramentum. Has duas propositiones ponit sanctus Thom. Caieta. Duran. Palu. Adria. & Scot. qui addit quod si sim in extrema necessitate, et egeo baptismo, & sunt duo qui possunt me baptizare, scilicet laicus bonus, et sacerdos iniquus, potius debeo inducere sacerdotem ad me baptizandum, quàm secularem, et bene dicit, nam laicus non est minister sacramenti baptismi, nisi in defectu sacerdotis. Tempore verò necessitatis licitum est etiāetiam suscipere sacramentum baptismi ab excommunicato, et pręcissopraecisso, vt benè dicit sanctus Tho. et Scotus. nam talis minister solo iure positiuo impeditur ab administratione sacramentorum, sed in casu necessitatis est præceptum de iure diuino vt iste baptizetur, et qđquod ille eum baptizet, ergo. Et ita determinatur in cap. si quem fortè. et cap. sub | diaconus. 24. q. 1. Et Augus. allegatur ab Adriano in libro de vno baptismo de quodam qui in extremis ab hæretico est baptizatus. Super quo Augustinus ait, non solum quod fecit non improbamus, sed etiam securissimè, & verissimè laudamus, possunt ergo, & tenentur in articulo necessitatis ab hęreticishaereticis excōmunicatisexcommunicatis, pręcissispraecissisque suscipere sacramẽtũsacramentum baptismi. vt dictũdictum est.

¶ HOC autem quod diximus non esse licitum recipere sacramẽtasacramenta ab excōmunicatisexcommunicatis intelligitur de solis illis qui nominatim sunt excommunicati, vel ob notoriam percussionem clerici. Sic enim determinatum est in concilio Constantiensi, & in concilio Basiliensi. Cum alijs verò excōmunicatisexcommunicatis idem iudiciũiudicium est, sicut de ministris peccatoribus, non enim tenemur eos vitare, etiāetiam in participatione sacramẽtorumsacramentorum, nisi sicuti malos ministros nōnon | inducẽdoinducendo eos sine necessitate ad sacramenta conferenda.

¶ QVÆrit̃QVÆritur, an ad baptizādũbaptizandum puerũpuerum expectādaexpectanda sit eiꝰeius natiuitas ex vtero? Respō.Respondeo secundũsecundum oẽsomnes docto.doctores ꝙquod sic: & habetur de consecra. d. 4. cap. qui in maternis. Verum est ꝙquod si manu obstetricis posset realitèr mitti aqua, & verba dicantur, ꝙquod esset verus baptismus. Si autem periclitetur puer nascens, & appareat caput, baptizetur, & erit verus baptismus: vt ait. S. Tho. 3. p. q. 68. art. 11. 4. vbi ait, ꝙquod si esset omnino natꝰnatus sufficeret mittere aquam in caput, ergo &c. Si autẽautem alia pars appareat scilicet pes, vel manus, dicit S. Tho. DurāDuran. Palu. & est cōmuniscommunis opinio, ꝙquod licet non sit certũcertum an esset verus baptismus, baptizandus tamen est, & posteá si nascatur debet sub conditione iterũiterum baptizari. Palu. contendit ꝓbareprobare ꝙquod certis simè erit baptizatꝰbaptizatus, licet nōnon intinguat̃intingatur | aqua nisi pes, vel manus. Sed tamẽtamen nōnon est ita certum, vt ipse putat. Panormi. et Innocentius in cap. debitum de baptismo, videntur sentire quód quęlibetquaelibet pars sufficiat ad baptismum et verè est in hoc magna apparentia.

¶ QVÆritur, quid faciẽdumfaciendum est de pregnante damnata ad mortem? Respondeo, ꝙquod est expectādusexpectandus partus. Patet in lege negat. ff. de statu hominũhominum, et in lege pregnantis. ff. de poenis, et aliud facere esset grande sacrilegium. Sed quid si illa egrotet ad mortem, an sit aperienda vt fętusfoetus baptizetur? Repondeo ꝙquod temporibus nostris quidāquidam medicus consuluit, vt fieret cissio, sed pessimè procul dubio, nam nullo modo licet, non enim sunt facienda mala vt veniant bona, et non potest omnino esse certa mors matris, et dato ꝙquod esset certa, aperire eam viuẽtemviuentem esset occîdere eam, quod est immane sacri|legium. Posteà verò cùm mater moriatur aperienda est, & puer si viuus reperiatur baptizādusbaptizandus, vt in lege posthumus. ff. de in offi. testamẽttestament. Solinus dicit de Iulio Cæsare, quòd sic fuerit ab vtero matris extractus, & idem dicit Palu. Sed hoc nōnon est verum de Iulio Cæsare, sed de alijs Cæsaribus.

¶ QVÆRITVR, quo tempore sint pueri baptizandi? Respondeo secũdùmsecundùm sāctũsanctum Tho. quòd statim. Quia ratione baptismi Deus, & angeli habent maiorem curam illorũillorum: non dico statim. i. eadẽeadem die. Est enim magna abusio in nostris tẽporibustemporibus, quòd semper antequàm puer ducatur ad ecclesiam est baptizatus: si timeretur eius mors, & esset periculũpericulum, benè quidem: sin autem melius est vt in ecclesia baptizetur. Si autẽautem adulti sint baptizandi non debẽtdebent diu differre baptismum propter pericula interim immi|nentia: debent tamen prius instrui in fide. Tempore etiam interdicti licitũlicitum est baptizare, vt patet in cap. quoniam de sententia excōmunicationisexcommunicationis lib. 6.

¶ QVÆritur, vtrum ad baptismũbaptismum requiratur intentio baptizantis? Respondeo secũdũsecundum sanct. Tho. 3. p. q. 64. arti. 8. et secũdũsecundum omnes doctores quòd sic, nam quando ad vnum concurrũtconcurrunt multa, oportet ꝙquod sit aliquid per quod ex illis multis fiat vnum, in baptismo autẽautem concurrunt multa, scilicet materia et forma baptizans, et baptizatus, &c. ergo oportet cúm sacramentum sit vnum, ꝙquod per aliquid fiat vnum, sed non videtur quomodo aliter fiat vnũunum, nisi per hoc quòd applicantur isti per intentionem, ergo intẽtiointentio requiritur. Item oportet quòd baptismus sit actio humana, nam si insanus baptizaret nōnon esset baptismus, sed non potest esse actio humana sine intentione, ergo re|quiritur intentio faciendi quod ecclesia intendit. Requiritur intentio baptizandi, nec quādoquando baptizat requiritur actualis intentio, sufficit enim virtualis. i. quòd prius voluerit baptizare: licet tunc quando baptizat cogitet de impertinentibus. Furiosus verò baptizare non potest, quia non habet intẽtionemintentionem quæ requiritur, vt dictum est. Si autem sacerdos putet se baptizare Petrum, & baptizat MartinũMartinum, quia iāiam intendit baptizare, verè baptizat: licet erret in persona. Imo quāuisquamuis erret in sexu putāsputans se baptizare Franciscum, & baptizat Ioannem contra Ostiens.

¶ QVÆRItur, an baptismus possit iterari? Respondeo secundùm omnes doctores quòd non. Sanct. Tho. 3. parte. quæstione. 66. articulo. 9. tractat de hoc. Et patet, quia Ephesios sexto dicitur vna fides, vnum baptisma. Et Hebreos sexto imposibile | est enim eos qui semel sunt illuminati &c. & prolapsi sunt rursus reuocari ad poenitentiam. QuidāQuidam hæretici hũchunc locum intelligebant de poenitentia. CōtraContra quos August. li. de vera & falsa poenitentia ca. 3. ostendit prædictũprædictum locum necessario esse intelligendum de baptismo. Similitèr Damas. l. 4. c. 1 NāNam si de poenitentia intelligeretur esset contra illud euangelij MatthęiMatthaei. 18. nōnon dico septies, sed septuagies septies. Et est determinatio ecclesiæ, de consecra. d. 4. cap. rebaptizare, & sunt verba Augustini ad Maximianum, rebaptizare hęreticumhaereticum hominem omnino peccatum est, rebaptizare autem catholicum, immanissimũimmanissimum scelus est. Habetur etiam. 1. q. 1. c. quodquidam. Est autem secundũsecundum. S. Tho. multiplex huius ratio, baptismus enim est quædam natiuitas, & regeneratio: sed homo in vita corporali non potest semel iam | natus, denuo nasci, ergo nec in vita spirituali. Item in baptismo cōmorimurcommorimur Christo, vt dicitur Roma. 6. sed Christus tantum semel mortuus est, ergo. Item baptismus imprimit characterẽcharacterem indelebilem, ergo. Item quia datus est in remedium contra originale peccatum, sed hoc peccatũpeccatum semel dimissum non potest redire, ergo nec baptismus potest iterari: quód si reiteretur nihil omnino valet secundus baptismus.

Qui autem. 2. baptizat manet irregularis, vt patet in cap. ex literarũliterarum, de aposta. Et est notandum quòd baptismus nōnon debet iterari, nec absolute, nec sub conditione, si cōstatconstat quòd anteà sit baptizatus: etenim qui baptizaret sub cōditioneconditione eum qui iam est baptizatus irregularitatem incurrit, vt patet ex verbis Augusti. quæ Magist. sentẽtsentent. adducit. 4. d. 6. dubitans, an qui ludicre baptizaret, conferret verum baptismũbaptismum? | Ait Augustinus implorādumimplorandum esse diuinum auxilium gemitibus, & orationibus. Si tantum anxiabatur Augustinus quomōquomodo licet rebaptizare etiāetiam sub conditione? Est pessima abusio in partibus nostris rebaptizare sub conditione, sed debet parrochus diligẽtèrdiligentèr quærere, an puer sit baptizatus: & si compererit quòd sic, nullo modo debet eũeum rebaptizare, si constet oppositum debet eum baptizare. Si autem sit verè dubium, determinat ecclesia. ca. 2. de baptismo, ꝙquod baptizetur sub conditione. Me pręsentepraesente adductus est quidam puer ad baptismum & quibusdam dicentibus eum iam esse baptizatum, alijs verò hoc ipsum negantibus, admonui clericum, vt quæreret prius veritatem, qui dixit mihi. O pater non curetis, expectetis modicum, & videbitis, quid ego facio. Hæc dicens arripuit puerum, & ait, Alphonse, si tu es ba|ptizatus ego nōnon te rebaptizo, si non es baptizatus, ego te baptizo in nomine patris, & filij. Hæc est magna abusio, nec toleranda.

¶ QVÆRITVR, an baptizato puero secretè, debeant repeti solennes illæ ceremoniæ, & benedictiones ecclesiæ? Respondeo quòd sic, vt ait Palude, & est cōmuniscommunis sententia. Sed quid si credens curatus iam puerum esse baptizatum, dixit solenniter omnia illa quæ concomittāturconcomittantur baptismũbaptismum sine immersione tamẽtamen, an posteà sciẽssciens illum non fuisse baptizatum, debeat baptizare sine solennitatibus prædictis? Respond.Respondeo quòd non, sed debet de nouo solenniter baptizare, quia solẽnitatessolennitates non sunt de essentia baptismi De ritu baptismi, an sit conueniens? consule, sanctum Thom. 3. parte. quæ stio. 66. arti. 10. & de cathecismo, exorcismoexorcismoque. 3. part. quæst. 71.

¶ QVÆRITVR, an in cathecismo puerorum, quandò respondent ꝓpro eis, abrrenũcioab renuntio, sit ibi noua obligatio pueri, an si maneat puer obligatus, sicut si fecisset votum? Respon.Respondeo ꝙquod DurādusDurandus videtur dicere quòd sic. Palud. tamen bene dicit, quòd ibi nulla est obligatio, etiam si qui baptizatur sit adultus. Non enim intendit ecclesia obligare eos de nouo, sed vt acceptent ea ad quæ tenentur christiani. NotandũNotandum etiam quòd in cathecismo cōtrahiturcontrahitur quædam cognatio spiritualis inter susceptorem, & susceptum, inter patrinum verò filiosfiliosque eius, & baptizatum contrahitur affinitas spiritualis. Si autem non baptizetur, sed fiant solennitates tantum, contrahitur etiam affinitas, sed imperfecta: nam prima dirimit matrimonium, non tamen. 2. vt habetur de cognatione spirituali capit. 5.

¶ An in sacramento baptismi, oporteat simul concurrere materiam & formam baptismi? Respond.Respondeo secundũsecundum omnes quòd sic. Patet ex Augustino, & habetur cap. detrahe. p. q. 1. accedit verbum ad elementum, et sit sacramẽtumsacramentum. Ista autem simultas secũdũsecundum Scotum intelligitur modo humano: quia euangelistęevangelistae loquuntur hominibus, ac proindè satis est, quòd materia & forma sint simul, eo modo quo aliqua dicuntur esse simul apud homines. NōNon credo tamen quòd requiratur quòd antequàm immersio aquæ finiatur, incipiant̃incipiantur verba, sed sufficit quòd post quàm dixit, ego te baptizo in nomine patris, & filij, & spiritus sancti, mittatur aqua. Nec de hoc dubito, iāiam enim iste est baptizatus in nomine patris, et filij. &c. sicutisicut in euangelio præceptũpræceptum est. Et hæc de baptismo.