IN NOMINE DOMINI Amen. Nouerint vniuerſsi hoc preſsens publicum traſsumptum inſspecturi ꝙquod nos Iacobus Conchillos Dei & apostolice ſsedis gratia Epiſscopus Cathanienſsis: habuimus, vidimus, & diligẽterdiligenter inſspeximus infraſscriptas litteras felicis recordationis Alexandri Pape ſsexti eius uera bulla plumbea cũcum cordulis ſsericeis, croceiq;croceique coloris more Romane curie impẽdentisimpendentis bullatas ſsanas ſiquidẽsiquidem & integras ac omnimoda ſsuſspitione carentes huiusmodi ſsub tenore. ALEXANDER Epiſscopus ſseruus ſeruorũseruorum dei cariſsſsimo in chriſsto ſsilio FerdinãdoFerdinando Regi & cariſsſsime in Christo filie Eliſsabeth Regine Castelle Legionis, Aragonum, Siciliæ & Granate illustribus ſsalutem & apostolicam benedictionem. Inter cetera diuine maiestati beneplacita opera & cordis nostri deſsiderabilia illud profecto potiſsſsimum existit ut fides catholica & Chriſstiana religio nostris preſsertim tẽporibustemporibus exaltetur ac ubilibet amplietur & dilatetur animarumq;animarumque ſsalus procuretur ac barbarc nationes deprimãturdeprimantur & ad fidẽfidem ipſsam reducantur. Vnde cũcum ad hanc ſsacram Petri ſsedem diuina fauẽtefauente clemẽtiaclementia (meritis licet imparibus) euocati fuerimus cognoſcẽtescognoscentes | vos tãtanquam ueros catholicos Reges & principes quales ſẽpersemper fuiſsſse nouimus & a uobis preclare gesta toti pene iam orbi notiſsſsima demostrant: ne dũdum id exoptare ſsed omni conatu, studio & diligẽtiadiligentia: nullis laboribus, nullis impenſsis, nullisq;nullisque parcendo periculis etiam propriũproprium ſsanguinem effundendo efficere ac omnẽomnem animũanimum uestrũuestrum omnesq;omnesque conatus ad hoc iamdudũiamdudum dedicaſsſse quẽadmodũquemadmodum recuperatio regni Granate a tirannide SaracenorũSaracenorum hodiernis tẽporibustemporibus per uos cũcum tãtatanta diuini nominis gloria facta testatur. Digne ducimur non immerito & debemus illa uobis etiam ſsponte & fauorabiliter concedere per que huiuſsmodi ſsanctum & laudabile ac immortali deo acceptum propoſsitum in dies feruentiori animo ad ipſsius dei honorem & imperij Christiani propagationẽpropagationem proſsequi ualeatis. Sane accepimus quod uos qui dudũdudum animũanimum propoſsueratis aliquas inſsulas & terras firmas remotas & incognitas ac per alios hactenus nõnon repertas querere & inuenire ut illarũillarum incolas & habitatores ad colendum redẽptoremredemptorum nostrũnostrum & fidẽfidem catholicãcatholicam profitẽdumprofitendum reduceretis: hactenus in expugnatione & recuperatione ipſsius regni Granate plurimũplurimum occupati huiuſsmodi ſsanctum & laudabile propoſitũpropositum uestrum ad optatum finem perducere nequiuistis ſsed tandem ſsicut domino placuit regno predicto recuperato, uolẽtesuolentes deſideriũdesiderium adimplere uestrum dilectũdilectum filium Christophorum Colon uirum utiq;utique dignum & plurimum cõmendandũcommendandum ac tanto negocio aptum cum nauigijs & hominibus ad ſsimilia instructis nõnon ſsine maximis laboribus & periculis ac expenſsis destinastis ut terras firmas & inſsulas | remotas & incognitas huiuſsmodi per mare ubi hactenus nauigatũnauigatum non fuerat diligẽterdiligenter inquiriret. Qui tãdẽtandem (diuino auxilio facta extrema diligẽtiadiligentia in mari Oceano nauigãtesnauigantes certas inſsulas remotiſsſsimas & etiãetiam terras firmas que per alios hactenus reperte non fuerant) inuenerunt in quibus quam plurime gentes pacifice uiuentes & ut aſsſseritur nudi incedentes nec carnibus ueſscentes inhabitant, & ut prefati Nuncij uestri poſsſsunt opinari gentes ipſse in Inſsulis & terris predictis habitãteshabitantes credunt vnum deum creatorem in celis eſsſse ac ad fidẽfidem catholicam amplexandum & bonis moribus imbuendum ſsatis apti uidentur ſpesq;spesque habetur quod ſsi erudirentur nomen ſsaluatoris domini noſstri Ieſsu Christi in terris & inſsulis predictis facile induceretur. Ac prefatus Christophorus in vna ex principalibus Inſsulis predictis iam unam turrim ſsatis munitãmunitam in qua certos Christianos qui ſsecum iuerant in custodiam & ut alias Inſsulas ac terras firmas remotas & incognitas inquirerent poſsuit: construi & edificare fecit. In quibus quidem Inſsulis & terris iam repertis aurum aromata & alie quam plurime res pretioſse diuerſsi generis & diuerſse qualitatis reperiuntur. Vnde omnibus diligenter & preſsertim fidei catholice exaltatione & dilatatione (prout decet catholicos Reges & principes) cõſideratisconsideratis: more progenitorum ueſstrorum clare memorie Regum terras firmas & Inſsulas predictas illarumq;illarumque incolas et habitatores uobis diuina fauente clementia ſsubijcere et ad fidem catholicam redducere propoſsuistis. Nos igitur huiuſsmodi uestrum ſsanctum & laudabile propoſsitum | plurimum in domino commendantes ac cupiẽtescupientes ut illud ad debitum finem perducatur & ipſũipsum nomẽnomen ſsaluatoris noſstri in partibus illis inducatur: Hortamur uos quam plurimũplurimum in domino & per ſsacri lauacri ſuſceptionẽsusceptionem qua mandatis apostolicis obligati estis & uiſscera miſsericordie domini nostri Ieſsu Christi attẽteattente requirimus ut cum expiditionem huiuſsmodi omnino proſsequi & aſsſsumere prona mente orthodoxe fidei Zelo intendatis populos in huiuſsmodi inſsulis & terris degẽtesdegentes ad Christianam religionem ſsuſscipiendum inducere uelitis & debeatis nec pericula nec labores ullo ununquam tempore uos deterreant firma ſspe fiduciaq;fiduciaque conceptis quod deus omnipotens conatus uestros feliciter proſsequetur. Et ut tãtitanti negocij prouinciam apostolice gratie largitate donati liberius & audatius aſsſsumatis Motu proprio non ad uestram uel alterius pro uobis ſsuper hoc nobis oblate petitionis inſstantiam ſsed de nostra mera liberalitate & ex certa ſscientia ac de apostolice potestatis plenitudine omnes inſsulas & terras firmas inuentas & inueniendas detectas & detegendas uerſsus occidentem et meridiem fabricando & construendo unam lineam a polo arctico ſscilicet ſseptentrione ad polum antarcticũantarcticum ſscilicet meridiem ſsiue terre firme & inſsule inuenente & inueniende ſsint: verſsus Indiam aut uerſsus aliam quãcumq;quamcumque partem que linea distet a qualibet inſularũinsularum que uulgariter nuncupantur de los Azores & Cabo verde centum leucis uerſsus occidentem & meridie m. Itaq;Itaque omnes inſsule & terre firme reperte & reperiẽdereperiende detecte & detegende a prefata linea uerſsus occidẽtẽoccidentem | & meridiem per alium regem aut principem Christianum non fuerint actualiter poſsſseſsſse uſq;usque ad diem natitiuitatis domini nostri Ieſsu Christi proxime preteritũpreteritum a quo incipit Annus preſsens milleſsimus quadringenſsimus nouageſsimus tertius quando fuerunt per Nuncios & Capitaneos uestros inuente alique predictarum inſsularum. Auctoritate omnipotentis dei nobis in beato Petro conceſsſsa ac vicariatus Ieſsu Christi qua fungimur in terris cum omnibus illarum dominijs ciuitatibus castris locis & uillis iuribuſq;iuribusque & iuriſsditionibus ac pertinẽtijspertinentijs uniuerſsis uobis heredibusq;heredibusque et ſsucceſsſsoribus uestris Castelle & Legionis Regibus in perpetuũperpetuum tenore preſsentium donamus concedimus & aſsſsignamus uosq́;uosque & heredes ac ſsucceſsſsores prefatos illarum dominos cum plena libera & omnimoda potestate auctoritate & iuriſsditione facimus constituimus & deputamus. Decernentes nihilominus per huiusmodi donationem conceſsſsionem & aſsſsignationem nostram nulli Christiano principi qui actualiter prefatas inſsulas & terras firmas poſsſsederit uſq;usque ad predictũpredictum diẽdiem Natiuitatis domini nostri Ieſsu Christi ius queſsitum ſsublatum intelligi poſsſse aut auferri debere. Et inſsuper mãdamusmandamus uobis in uirtute ſsancte obedientiæ (vt ſsicut etiam pollicemini & non dubitamus pro uestra maxima deuotione & regia magnanimitate uos eſsſse facturos) ad terras firmas & inſsulas predictas viros probos & deum timentes doctos peritos & expertos ad instruendum incolas & habitatores prefactos in fide catholica & bonis moribus imbuendum destinare debeatis, omnem debitam | diligentiam in premiſsſsis adhibentes. Ac quibuscunq;quibuscunque perſsonis cuiuscũq;cuiuscunque dignitatis etiãetiam imperialis & regalis ſstatus gradus ordinis uel conditionis ſsub excommunicationis latæ ſsententiæ pena quam eo ipſso ſsi contrafecerint incurrant districtius inhibemus ne ad inſsulas & terras firmas inuentas & inueniendas detectas & detegendas uerſsus occidentem & meridiem fabricando & construẽdoconstruendo lineãlineam a polo arctico ad polũpolum antarcticũantarcticum ſsiue terre firme & inſsule inuente & inueniende ſsint: uerſsus indiam aut aliam quãcunq;quamcunque partem: que linea distet a qualibet inſsularum que uulgariter nũcupãturnuncupatur de los Azores & Cabo verde centum leucis uerſsus occidentem & meridiem ut prefertur pro mercibus habendis uel quauis alia de cauſsa accedere preſũantpresumant abſq;absque uestra ac heredum & ſucceſſorũsuccessorum uestrorum predictorũpredictorum licentia ſspeciali. Non obstantibus constitutionibus & ordinationibus apostolicis ceterisq;ceterisque contrarijs quibuscũq;quibuscunque: in illo a quo imperia & dominationes ac bona cuncta procedunt confidentes: quod dirigente domino actus ueſstros ſsi huiusmodi ſãctumsanctum & laudabile propoſsitum proſsequamini breui tempore cum felicitate & gloria totius populi Christiani uestri labores & conatus exitũexitum feliciſſimũfelicissimum conſsequentur. VerũVerum quia difficile foret preſsentes litteras ad ſsingula queq;queque loca in quibus expediens fuerit deferri: volumus ac motu & ſscientia ſsimilibus decernimus: quod illarum tranſũptistransumptis manu publici Notarij inde rogati ſsubſscriptis & ſsigillo alicuius perſsone in eccleſsiastica dignitate cõstituteconstitute ſseu curie eccleſisticeecclesiastice munitis ea prorſsus fides in iudicio & | extra ac alias ubilibet adhibeatur que preſẽtibuspresentibus adhiberetur ſsi eſsſsent exhibite uel ostenſse. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre cõmẽdationiscommendationis hortationis, requiſsitionis, donationis, cõceſſionisconcessionis, aſsſsignationis, conſstitutionis, deputationis, decreti, mandati, inhibitionis, & uolũtatisuoluntatis, infringere uel ei a uſsu temerario contraire, Si quis autem hoc attentare preſsumpſserit indignationem omnipotentis dei ac beatorum Petri & Pauli apostolorum eius ſse nouerit incurſsurum.

Datis ROMAE apud ſsanctum Petrum Anno incarnationis dominice milleſsimo quadringẽteſimoquadringentesimo nonageſsimo tertio, quarto nonas Maij pontificatus nostri anno primo.

HAEC declaratio decretum atq;atque conceſsſsio SacrorũSacrorum canonum ſsententiæ conſsentit quæ habetur cap. per uenerabilem. §. rationibus qui filij ſsunt legitimi & cap. ſsi non. 23. q. 4. inquo inquit Gregorius iustũiustum ſanctumq;sanctumque eſsſse bellum quod infidelibus a Chriſstianis infertur ut eis imperio ſsubditis prædicari poſsſsit Christi euangeliũeuangelium, ne ſsi imperio ſsubditi nõnon ſsint, prædicationi & conuerſsioni eorum qui crediderint impedimẽtoimpedimento eſsſse poſsſsint. Idemq;Idemque decretum atq;atque cõceſſioconcessio potestati Chriſsti inititur qui cũcum ei ſecũdumsecundum humanitatẽhumanitatem, ut Hieronimus & Auguſstinus exponunt data fuiſsſset omnis potestas in cœlo & in terra, ut est Matth. ultimo hãchanc poteſtatẽpotestatem communicauit vicario ſsuo, quæ quamuis ordinetur ad ſsalutem animarum & bona ſspiritalia, non tamen excluditur a temporalibus quatenus hæc ordinantur ad ſspiritalia ut Tho. testatur de Reg. princ. liber. 3. c. 10 | &. 13. ſsubiectio autem barbarorum ad EuãgelijEuangelij prædicationem ordinatur, ad quãquam Papa non ſsolum potestatem habet a deo, ſsed etiam preceptum Euangelicum. Non quod Paulus ad ſse pertineri negat de ijs qui foris ſsunt iudicare, hunc habet intellectum non eſsſse muneris apostolici ut a Christianis, ſsic ab ijs, qui extra fidem ſũtsunt uitæ rationem poſscere, uel ab eis ut Christiane uiuant postulare. Cæterum dare operam ut ijdem ad Christi fidem conuertantur proprium eſsſse muneris apostolici, non ſsolum ipſsius Pauli, ſsed omnis omnium apostolorũapostolorum uita, & ob id oppetita mors testificatur. Vide Auguſstini Epistolas. 48. &. 50. &. 204. quæ ſsunt ad Vincentium ad Bonifacium ad Donatum & citantur in decretis. 23. q. 4. c. non inuenitur. c. ſsi Eccleſsia. c. diſsplicet. q. 6. c. uides item Epiſstolas Gregorij 73. primi libri & 60. noni & Ambroſsij Epistolas 30. &. 31. Nam licet in hereticos diſsputat Auguſsti. in eiſdẽeisdem rationibus a Charitate profectis concludit iuſste paganos compelli ut deſsistant idololatra dicto cap. non inuenitur. Thomas ſsecunda ſsecunde. q. 10. ar. 8. infideles inquit compellendi ſsunt. ſsi facultas adſsit ne fidem impediant blasphemijs uel alia ratione & ideo frequẽterfrequenter bellum in eos fideliter mouent, idem. q. 94. ar. 3. testatur idololatria magnam blasphemiãblasphemiam contineri & fidem opere impugnari. Vnde Lyra ſsuper numer. c. 31 iustum eſsſse bellum dicit contra idololatras, ne deum blasphement per idololatriam. Sed omnium maxime facit. c. ſsi non. 23. q. 4. uide etiam Innocentium & ostienſsem & PanormitanũPanormitanum in. c. ꝙquod ſsuper his de uoto.

Itaq;Itaque uis prohibita. c. de Iudæis dist. 45. est nequis inuitus baptizetur aut Christianus eſsſse cogatur. Nam deponere idololatriam & ChristianorũChristianorum imperio parere iuftiſsſsime compellũturcompelluntur infideles ne fidei prædicationem & propagationem impediant, & facilius conuertãturconuertantur non tamen ſsunt nec poſsſseſsſsionibus ſspoliandi, nec in ſseruitutem redigendi.