López/de Ca...: Las Siete Partidas.

 Legal

Titulus. 31.

Titulus. 31.

Section
bE ſseguian. ꝑ ſsapientes & ſsciẽtificos, mũ dus illuminatur, & ignorãtia eſst tenebra mũdi. & ideo conſsilium debet haberi cũ ſsapiẽtibꝰ aut'. habita. & ibi Bald. col. 3. C. ne filius pro patre.
¶ Lex. I.

Lex. I.

Duplex eſst ſstudiũ generale & particulare, genera le dicit̃ ĩ quo ſsunt magiſstri artium libera lium, & docto res canonũ & legũ & hoc cõ ſstituit̃ priuilegio papæ vel imꝑatoris ſseu regis, particulare eſst ĩ quo priuatim ab aliquo magiſstro: certo loco docet̃ qđ à p̃lato vel vniuerſsitate loci cõſstituit̃. h.d.
cDe aſstrologia. de theologia non dicit: ſsed ſsic ſsupplendũ eſst, vt in. c. qđ nõnullis. &. c. ſsuꝑ ſspecul. de magiſst. &. c. 2. de priuileg. li. 6. imo ꝙ legat̃ ibi theologia & liberales ar tes eſst ſsignũ ſstudij gñalis. ſsecũdũ Pau. et cardin. in cle. dudũ. ver. ab olim. de ſsepul tu. vbi cardina. 15. q.
dO del emperador. Nota de ſstudio genera li & adde qđ etiam hoc ius ſstudij genera lis poteſst acꝗ ri ex cõſsuetudine longiſssima, vt tradit Bartol. in proœm. ff. veteris. §. hęc autẽ. tria quem text. vide & ſstudẽtes alibi nõ gaudebũt p̃uilegiis. aut'. habita. &. l. 2. j̈. eod. vt not. Bal. in. d. aut'. habita. 6. notabili.
ePerlado. vidi c. 2. &. c. quia nonnullis. de magiſst.
aDe algun lugar. & poteſst ad id ſstatuere ſsalarium magiſstris liberalium artium. l. ambitioſsa. ff. de decret. ab ordin. facien.
¶ Lex. II.

Lex. II.

Fundari debet ſstudium generale in loco ſsalubrem aerem habẽti, fertili & bonorũ hoſspitiorũ vbi ſscholares hoſspitari poſssint ſsine magna impenſsa & à ciuibꝰ talis loci ſseruan di & honorãdi ſsunt magiſstri & ſscholares & eorũ nũ tij: neq; bona eorũ capi pro repręſsaliis ſseu debitis eorũ ciuiũ vñ ſsunt ſscholares poſs ſsunt. & regia ſsecuritate iſsti debẽt gaudere quã ſsecuritatẽ frangẽtes debẽt puniri & iudices negligẽtes priuã tur officiis: & de ſsuo ſsoluũt damnũ & pœ nã & ſsi malitioſse differãt arbitrio regis puniẽtur. h. d
bDe buen ayre. Euitãda eſsta e ris intẽperies vt in. c. quorũ dam. 74. diſst. & no. gl. in. c. tribus de cõſsecra. diſst. 1. aeris ſsalubritas eſst requirẽda: cũ naturalis vita per ſsalubritatẽ aeris ſseruet̃ illęſsa: & locus ſsaluberrimꝰ, vt vegetiꝰ tradit non nebu loſsus nõ pruinoſsus, regionesq; cœliſspe ctãs, neq; ęſstu oſsus, neq; frigidus demũ paludibus nõ vicinis vide S. Tho. de regi. princi. li. 2. c. 2.
cE de fermoſsas ſsalidas. lau dant̃ pulchri exitꝰ ciuitatũ.
dE a los eſscolares. Adde aut'. habita. C. ne filius pro pa.
¶ Lex. III.

Lex. III.

In ſstudio generali debent eſsſse magiſstri ĩ qualibet ſsciẽtia, ſsaltẽ in grã matica, logica, rethorica, & vtroq; iure. & magiſstrorũ ſsalaria à rege ſstatuẽtur, & prima pars ſsalarij ſsolui debet in principio ſstudij ſsecunda in feſsto re ſsurrectionis, tertia in feſstiuitate. S. Ioannis baptiſstæ. h.d.
eDeuen gelo pagar. De iure communi vide gloſs. in. c. vendentes. 1. q. 3 & Ioan. de Plat. in. l. medicos. C. de profeſsſso. & medi. lib. 10. & Bald. in l. vnica. C. de ſsuffragi.
fEn tres vezes. Nota tempora præfinita in quibus ſsolui debent ſsalaria magiſstris & doctoribꝰ. Et non debet de ſsalario doctoris detrahi aliqua gabella vel capi ſsol dus vid. Io. de Pla. in. l. medi cos. C. de profeſsſso. & medi. libr. 10. & licet nõ ſsoluat̃ ſsala riũ doctoribꝰ nõ ex hoc poſs ſsunt interdici facere ſstudiũ vid. Bal. in. l. 1. C. de aduoca. fiſsci. & ſsalariis doctorũ debe tur fauor ſsicut cauſsę dotis ſsecundum Bal. in. l. 1. col. pen. ver. ſsecũdo collige. ff. ſsolu. matri. & ibi Bar. in fin.
¶ Lex. IIII.

Lex. IIII.

Magiſstri & doctores legant fideliter & diſsertè, libros ceptos perficiãt, & in firmitate ceſsſsante per ſsub ſstitutũ non le gãt niſsi aliqñ cauſsa honorã di aliquẽ: & ſsi cepto libro magiſster ægrotet, ita vt legere nõ poſs ſsit, vel moriat̃ habebit totũ ſsalarium illiꝰ anni. h.d.
gE lealmente. Nõ enim debet legere doctor ad põpã & oſstentationẽ: ſsed adſscho lariũ ꝓſsectũ. l. vnica. & ibi no. Io. de Pla. C. de ſstudiis. libera. vrbis Romæ. li. 11.
hEl eſstudio. de bet doctor ꝑſseuerare in illa ſsciẽtia, quã ſsemel elegit: & non illa dimiſsſsa aſsſsume re aliã vid. Io. de Plat. in. l. quidam. C. de pala. ſsacra. li. 12.
iA otros que lean &c. Deciditur hic. q. formata per Cynum. in. l. 1. §. ne autem. C. de cadu. toll. & per Bar. quem vide in. l. nemo eſst qui ne ſsciat. ff. de duobus reis.
aQue le den el ſsalario. Approbatur ergo quo ad ſsalarium doctorũ opi nio glo. in. l. arboribus. §. de illo. ff. de vſsufru. quam Bar. reprobat in l. ſsi vno. §. item cum quidam. col. fi. ff. loc. teneretur tamen tunc lege re per ſsubſstitutum, vt not. Ioan. de Plat. in. l. nullus. col. fi. C. de decurio. lib. 10.
bDe todo el año. adde. l. diẽ functo. ff. de offi. aſsſseſsſso. & Bald. in. l. vnica. C. de ſsuffr.
¶ Lex. V.

Lex. V.

Shcolæ ſsint in loco decẽti à villa ſseparato, gymnaſsia ſsint diſstincta, ne voces magiſstrorum in uicẽ ſse impediãt. & domꝰ vniꝰ ſscholaris non ibi habitare volentis cõduci poterit ab alio. h. d
cLos vnos a los otros. quia no tãdo & diſspu tando veritas inuenit̃. l. munerũ. §. mixta ff. de mune. & hono.
dE no de otra guiſsa. Adde text. in. c. 1. de locat.
¶ Lex. VI.

Lex. VI.

Collegia re gulariter ſsunt illicita, collegiũ tamẽ ſscho lariũ licitum eſst & approbatum, quod eligere poteſst ſsibi rectorem cui omnes obediant in licitis, & honeſstis, hic compeſscere debet ſscandala & ſse ditiones inter ſscholares ſseu ĩter ſscholares & ciues, & ꝓuidere ꝙ noctu nõ deambulent, ſsed ꝗ e ti reſsideant in ſsuis hoſspitiis ſstudio dediti, ꝙ ſsi ſscholares cõtra hoc delinquant à iu dice regis puniuntur. hoc dicit.
eAyuntamiento. ff. de colle. illici. lex. 1. & per totum.
fE los eſscolares. Vid. c. quia in cauſsis. & ibi glo. de procu.
gSobre todos. & de iſsto rectore ſscholarium, an indigeat confirmatione ſsuperioris poſst electionem ſscholarium: & an poſssit eſsſse laicus. & de aliis vide per Bal. in aut. habita. col. 11. &. 10. C. ne filius pro pat.
hEl rector deue caſstigar. alias hoc cõpetit magiſstro ſscholarium vt in ſstudio ſsalmanticenſsi.
iVida honesta e buena. & ſscholares in hone ſste viuentes poſsſsunt ab aliis ſsociis ſscholaribus expel li de domo. vi de Iaſs. ĩ.l. ſsi ſsti pulatꝰ fuero. ff. de ver. obli. & multa reꝗſsi ta ĩ bonoſscho lari vi. ꝑ Lucã de pẽna. in. l. 1. C. ꝗ ętate li. 10
kEl nuestro juez. nota qđ ſscholares, ſsũt de iuriſsdictio ne regis: ſsunt em̃ pro maiori ꝑte laici, vide gl. in. c. 1. de locato. & Bal. in aut'. habita. col. 10. C. ne fi lius pro pa.
¶ Lex. VII.

Lex. VII.

In cauſsis ciuilibus, ſscholaris conuentus poteſst eligere iudicẽ lo ci, vel ſsuũ ma giſstrũ vel epiſscopũ, ſsiue cõ ueniat̃ ab alio ſscholari, ſsiue ab extraneo, ſsi tñ cõuentus corã iudice lo ci forũ nõ declinet, & dicto priuilegio ele ctiõis vſsus nõ fuerit, ꝑficiet̃ cauſsa cœpta corã iudice ip ſso, ſsi tamẽ priuilegiũ allega uerit forũ declinans, & adhuc reſspõdere cogat̃ actor ꝑdit cauſsam, & iudex cogens arbitrio, regis puniet̃, ſsi tñ cauſsa q̃ mouet̃ cõtra ſscholarẽ laicũ ſsit criminalis ſseu ſsanguinis, regiꝰ iudex co gnoſscet. h.d.
lO de ſsangre. in criminalibꝰ nõ gaudẽt ſscholares, optiõe iudicũ de q̃ hic & ĩ aut'. habita vbi dicit glo. ꝙ fuit renunciatum huic priuilegio per non vſsum ſscholarium, & doctorum. & vide Abb. in. c. cum olim. in fi. de conſsue. dum tenet ꝙ ſsi de nouo hodie erigeretur ſstudiũ gauderet hoc priuilegio etiam in criminalibus: quia cõſsuetudo eſst ſseruanda tantum in locis quibus viguit, quòd ego nõ crederem in regno noſstro ſstante iſsta. l. & vi. ĩ iſsta materia concordiam in hoc habitam cũ ſstudio ſsalmãticẽſsi de qua in pragmaticis.
¶ Lex. VIII.

Lex. VIII.

Doctores legum gaudẽt multis priuilegiis, ſsunt em̃ milites, & domini legũ dicuntur. Item cum venerint coram iudice aſsſsurgat iudex, & faciat ſsecum eos ſsedere, item tenentes regis ianuã debent eis aꝑire eoſsq́; introducere, niſsi cũ rex fuerit in magnis puritatibus, & tũc intimandus eſst regi aduẽtus doctoris, itẽ ſsi legant per viginti annos dignitatẽ comitis aſsſsequũ tur. Item doctores legum & alij magiſstri aliarum ſscientiarum actu docẽtes in ſstudiis, vel aliis terris regni, ſsunt immunes à tributis, & à muneribus perſsonalibus. h.d.
aE aprouechaſsſse della &c. ponit aliqua doctorum priuilegia vide alia multa ꝑ Alex. in additio. ad Bart. in l. 1. C. de digni ta. lib. 12.
bDe caualleros. vide Alexandri. in ꝓœmio. decreti. col. fi.
cSeñores de leyes. Adde. l. 2. C. de offi. diuerſso. iudicum & Lucam de Pen. in. l. vni ca. C. de profeſsſso. qui in vrbe Conſstantinopo. li. 12. col. fin.
dQue eſste judgando. l. fi. C. de offic. diuerſso iudicum.
eNo les deuen tener puerta. Et eſst priuilegium admitti ad ſsalutationẽ principis, nõ enim quilibet admittitur vide. l. 1. & ibi gl. & Plat. C. de ſsilen. & decu. li. 12. & in. l. 1. C. de vetera. eo. lib. & in. l. 1. C. de apparito. præfect. præto. eo. li. & vide de iſsto priuilegio. l. fi. §. 1. C. de offi. diuer. iudicũ. & de his priuilegiis Ange. aret. in. §. item Romę. inſst. de excu tuto.
fDe condes. l. 1. C. de profeſsſso. ꝗ. in vrbe Conſstanti. li. 12.
gQue mueſstran los ſsaberes. Nota hoc verbũ: nã ex eo probatur, ꝙ doctores nõ actu legentes nõ ſsunt exempti à muneribus, & idem dicebat Bart. in. l. medicos. C. de profeſsſso. & medi. li. 10. licet Franciſs. de aret. cõſsi. 95. in cipit reſspõdẽ do breuiter in princi. vult cõtrarium. & ibi vide quid ſsi non actu le gens ſsit aduo catus & ꝑ Lucã de pẽna. in l. 3. C. de diſscu ſso. li. 10. & vi. l. ſsancimus. la. 1. C. de aduo. di uer. iudicio. et adde Angel. aret. in. §. item Romę grammatici. inſstit. de excuſsa. tuto. Guill. benedict. in repe. c. raynuntiꝰ. ſsuꝑ verbo, ſsi abſsq; liberis la. 2. in materia reciprocę ſsubſstitutio nis. colũ. 16. de teſsta. & vide l. 3. ti. 17. 6. ꝑtit.
¶ Lex. IX.

Lex. IX.

Ponit quali ter debeat cõcedi ſscholari licentia ad do ctoratum, vel magiſsterium. h.d.
hDiſscipulo deue ante ſser. ca. ordinatos. 59. diſst. &. c. miſse rum. 61. diſst. c. cum in magiſstrum. de electione, & cuiꝰ ætatis debet eſsſse ꝗs ad doctoratũ, vide Bar. & Alber. in. l. 1. §. pueritiam. ff. de po ſstulan. & cardina. in proœ mio. clementinarum.
iQue han poder. quis de iu re habeat hãc poteſstatẽ vid. quæ dixi in l. 7. tit. 6. 1. partit.
¶ Lex. X.

Lex. X.

Vniuerſsitas ſscholarium debet habere nuntium, qui vocatur bidellus, cuius officio incumbit ſscholas per ambulare de rectoris mãdato, & venditioni ſseu emptioni librorum fideliter intereſsſse, inter vendentes & ementes. Item debet notificare ſscholarium congregationem quando fieri debeat. h.d.
¶ Lex. 11.

Lex. 11.

Officium ſsta tionarij in ſstudio generali eſst nimis vtile & neceſsſsarium ad corri gendos libros vitioſsos, & cor ruptos, hic de bet à rectore habere licentiã, taxabitq́; ſsalaria, quæ percipere debeat pro locã dis libris, ad ſscribendum alios de nouo, vel emendandum iam ſscriptos, & ſsta tionarius dabit fideiuſsſsores de bona cuſstodia librorum qui ſsibi ad vendẽ dum dentur, & quòd fraudem non faciet. h.d.
Loading...