López/de Ca...: Las Siete Partidas.

 Legal

Titulus. XIIII. De rebus eccleſs. non alie.

Section
aEnajenar locamente. Expedit enim rei publicæ nere ſsua quis male vtatur. §. ſsed & maior. inſstit. de his. qui ſsunt ſsui. vel alie. iur. facit. l. is cui bonis. ff. de verborum obliga. l. 1. ff. de cura. furio. vel alijs dand. & l. & mulierem. eod. titulo. & dicit Bald. in. l. fina. col. fina. C. ſsi in fraudem patro. ꝙ ſsi pater diſssipat ſsua bona propria, & libera filij ſsui poſsſsunt petere ſsibi aliquid aſssignari, vnde viuere poſsſsent quia alere debet eos: quia hoc pro deſst tam patri quam filijs, intereſst enim ipſsiꝰ patris, ac etiam reipublicæ ne male vtat̃ ſsub ſstantia ſsua. allegat in argumento. l. vbi aduc. C. de iure dot. & cap. per veſstras. de dona. inter. vi. & vxo. & bona ſsic aſssignata dicitaffecta eſsſse pro alimẽ tis, & legitima ita, quòd per patrẽ alij alienari non poſsſsunt. de quo dicto vid. per Alexand. in. l. imperator. ff. ad trebe. hinc & dicit Bald. in cap, primo. qualiter domi nus proprie. feud. priue. ꝙ dominus qui abutitur dominio indignum ſse facit dominari. & adde. l. 2. ver. e como quier. tit. 1. parti. 2.
bDe las ygleſsias. Imperator & Reges defenſsores ſsant eccleſsiæ. c. eccle ſsiæ meæ. 97. diſstinctio. capit. adminiſstratores. 23. quæſstione. 5. cap. venerabilem. de electi. & ibi Abb. colum. 3. dicit quòd poſsſsunt deponi principes, ſsi ſsine cauſsa legitima denegant impendere auxilium ec cleſsiæ oppreſsſsæ: & procedet præſsertim quod in iſsta. l. dicitur in Rege Hiſspaniæ qui eſst patronus eccleſsiarum regnorum ſsuorum. cap. cum longè. 63. diſstinct. glo. in. c. de hoc. de ſsimo.
¶ Lex Prima.

Lex Prima.

Alienatio eſst conuentio, ſseu factum ex quo de vno in alium dominium rei tranſsfertur. & res eccleſsiæ in ſsex caſsibus duntaxat poſsſsunt alienari: propter magnum debitum eccleſsiæ, & ob redemptionẽ capriuorum, pro cibarijs pauperum tempore famis, pro fabrica eccleſsiæ, pro emptione terræ ad cimiteriũ, vel cauſsa vtilitatis ſseu commo ditatis. hoc dicit.
cEl ſseñorio. Propriè id dicitur alienatio, quãdo tranſsit dominium. l. alienationis verbo. &. l. alienatum. ff. de verborum ſsignificatio. l. 1. C. de fundo dotal. ſsed in materia alienationis rerum eccleſsiæ latius aſsſsumitur. vt in cap. nulli de reb. eccleſs. non alienan. &. l. 10. in principio. titul. fin. 7. part. vnde & ſsi tantum ſsit alienata poſsſseſssio eccleſsiæ procedunt iura prohibentia iſstam alienationem. vt ſsingulariter tradit Innocen. quem ſsequuntur communiter Docto. in. c. epiſscopi. de reb. eccleſs. non alienan. & per Alexan. conſsi. 98. 5. vol. incipit viſsis his quæ eleganter, & per Bal. in. l. iubemus nulli in fine prin. C. de ſsacr. ſsanct. eccleſs. facit tex. in. l. cum & fortis. §. pignus. ff. de pign. actio.
dDeſstas razones. Sex ponit hic 5. ponit Hoſstien. in ſsumma eod. titulo. quatuor ponit gloſs. 12. quæſstione. 2. in ſsumma. & ad illas omnes alię ſsunt reducibi les. ſsecundùm Abb. in. c. nul li. de reb. eccl. non alie.
eGran deuda. Concor. capi. hoc ius. 10. q. 2. & authentica hoc ius por rectum. C. de ſsacro. ſsanct. ec cle. & intellige vt ſsubdit quãdo de fructibus nõ poſs ſsit ſsatisfacere. & hæc eſst cau ſsa neceſssitatis.
fDe catiuerio. Concor. cum. capit. aurum. & capi. ſsacrorũ. &.c. ſsicut. 12. quæſstiõe 2. & hæc eſst cau ſsa pietatis. & nota hic cum dicit̃ ſsus parrochianos, & ſsumptum eſst ex. d. ca. ſsicut. vbi. glo. quod ſsuis potius tenetur ſsubuenire quam ex traneis: ſsubueniat tamẽ extraneis, & dicuntur iſsto ca ſsu captiui ſsecundùm gloſs. ibi qui ab hæreticis, vel gen tilibus capti ſsunt, vel à talibus vbi timeturpericulum corporis, & animæ, & per ilam gloſs. dicit Abb. in. c. primo. de pigno. quòd eccleſsia non tenetur vendere res eccleſsiæ pro redemptione ſsui parrochiani in carcere detenti: quia ibi non eſst periculum corporis & animæ & quia aliter poſsſsunt redimi.
gSi no ouieſsſsen ellos. Ita intelligunt Docto. ſsignanter Ioan. de Imol. & Abb. in cap. primo. de pign. & Bald. nouellus in tracta. de dote. fo. 7. colum. 3. quia cauſsa pietatis hoc accipitur ſstricto modo. vnde executores dati ad erogandũ in pias cauſsas non poſsſsunt erogare in redemptionem captiuorum, qui ex ſsuis facultatibus poſsſsent ſse redimere.
hA pobres. Hæc etiam reducitur ad cauſsam pietatis & adde cap. au rum. 12. quæſstione. 2. & cap. gloria epiſscopi & 16. quæſstione prima. c. quoniam quicquid. l. ſsancimus. C. de ſsacro ſsanct. eccleſs. & ſsubdit, en tiempo de hambre. vt oſstendat eſsſse neceſsſsariam ſsubſstentationem, quia ipſsi non habent ex quo habeant alimoniam. & adde text. in authentico. de ſsancti. epiſsco. §. ſsed hoc præſsenti, ibi in egentium alimoniam. collatio. 9.
iSu ygleſsia. Adde cap. aurum. 12. quæſstione. 2. & hæc cauſsa reducit̃ ad cauſsam vtilitatis.
kPara creſscer el cimenterio. Ex eodem. c. aurum, ſsumptũ eſst, & ad cauſsam vtilitatis iſsta etiam cauſsa reducitur.
lPro de ſsu ygleſsia. Adde. c. ſsine exceptione. 11. quæſst. 2. &. c. vt ſsuper. de reb. eccleſs. non alie. & hæc cauſsa dicitur cauſsa vtilitatis.
aQue no ſse tornaſsſsen en pro. Hæc cauſsa dicitur incõmoditatis, vel mino ris vtilitatis, facit. c. terrulas. 12. quæſstione ſsecunda. & melius. capit. ad aures. de reb. eccleſs. non alie. vbi habetur quòd terra non fertilis eccleſsiæ poteſst dari in emphiteoſsim ei cuius ſstudio reducitur ad culturam, & adde quod notat Andr. de Iſser. in cap. primo. in fi. an ille qui iterfe. fra. do. ſsui & Matthęum. de afſstict. in deciſsionibus neapolita. deciſsio ne. 129. ad finẽ.
bLas ſseys maneras. Gloſs. in authentico, đ aliena. & emphiteo. §. hæc vero. ponit. 5. caſsus in quibus neque in iſstis ſsex caſsibus eccleſsia a lienat & Bart. ibi addit ſsextum. adde alium per Abbatem. in ca. venerabili. co lum. 3. per tex tum. ibi de of fi. delega, ſscilicet, quãdo p̃la to dilapidato ri datus eſst co adiutor: quia tunc neq; prę latus neq; coadiutor poſsſsunt alienare etiam in caſsibus, alias permiſssis quod eſst notabile ſsuperquo tamen cogita.
¶ Lex secunda.

Lex ſsecunda.

In caſsibus permiſssis alienatio rerum eccleſsiæ debet fieri per epiſscopum cum conſsenſsu capituli, & prius de mobilibus non ſsacris, deinde ſsacris: quæ ſsacra ſsi alteri eccleſsiæ vendantur in ſsua forma poſsſsunt vẽ di, ſsi vero vendantur priuato prius debent fundi: demum ad immobilia procedatur hoc ſsemper attento, quòd prius res minoris valoris diſstrahantur: prædia tamen à principe, vel eius vxore relicta, nullatenus poſsſsunt alienari. h.d.
cCon otorgamiento de ſsus cabildos. Concordat cum cap. ſsine exceptione. 12. quæſst. fecunda. & ca. I. de his quæ fiuntàpræla. line conſs. cap. imo & videtur requiri canonicorum ſsubſscriptio. vt in dict. cap. 1. vbi notat Abb. quod intelligit Archid. in dict. cap. ſsine exceptione quan do fit alienatio bonorum epiſscopalium, vel in venditione permutatione, & donatione: alias non eſst neceſsſsaria ſsubſscriptio Ioan. de Imo. in dict. capitul. primo. dicit de cõſsuetudine non ſseruari iſstud de ſsubſscriptione. & tradit Socinus conſsil. 15. volu. 1. incipit viſsis prædictis. colum. 18. ver. ad quintum. volu. primo. quod eſst elegans conſsilium in iſsta materia alienationis rei eccleſsiaſsticę, & fortè ideo hic & in. l. 63. titul. 18. 3. parti. non fit mentio de tali ſsubſscriptione: & ſsi eccleſsia alienans non habet capitulum. dic vt in dict. l. 63. abſsentes tamen nõ ſsunt vocandi de neceſssitate ad iſstam alienationem, vt notat glo. in ca pitulo ſsecundo. de teſsti. libro ſsexto. quæ ponit tres caſsus tantum, in quibus abſsentes debent vocari. licet ſsi alienatio eſsſset ſsuper re valde ardua vocari deberet. vt notat Abbas. in capitul. primo. de his quæ fiunt à maio. parte capituli. & in dict. capitu. primo. de his quæ fiunt à præla. & quid ſsi maior pars ſsit abſsens, & minor ſsit illa pars quæ eſst præſsens vide per Barto. in authentico. de aliena. & emphit. §. quæ cunque vero. collation. 9. & an iſste conſsenſsus debeat præſstari in com muni ſseu collegialiter. vide per gloſsam. in capitul. primo. de reb. eccleſs. non alienan. libro ſsexto. in verbo tractatus, quę vult quòd ſsi tra ctatus fuit collegialis ſsufficit poſstea conſsenſsus ſsingulorum in contra ctu Bald. tamen in authentica hoc ius porrectum. colum. quarta. C. de ſsacro ſsanct. eccleſs. dicit quòd etiam in contractu requiritur collegialis conſsenſsus: quia non conſsentiunt, vt ſsinguli: ſsed vt capitulum, & hoc idem videtur velle Dominicus poſst lappum Abb. in dict. cap. 1. & iſstud forte verius: in decreto tamen, ſseu conſsenſsu ſsuperioris, an poſssit ex interuallo præſstari? vid. latè per Socinum. in dict. conſsil. & vid. infrà eo. in. l. 5. & quæ ibi dixi. Quid autem ſsi inſstet neceſssitas eccleſsiæ, ita, quòd eſsſset damnoſsum ſsperare tantam ſsolennicatem? vid. ꝑ Archid. in capitul. terrulas. 12. quæſstione ſsecunda. & per Bald. in ca. 1. in principio. colum. quarta. de his qui ſseu. dar. poſst. & dicit Archid. quòd tanta poſsſset eſsſse neceſssitas, quòd magna prædia poſsſset alienare ſsine conſsenſsu capituli: limitat tamen Bald. ita quòd poſst per capitulum ſsolenniter ratificetur adde Abb. in cap. 2. colum. 2. ver. omnia prędicta de eccleſs. ędific. dũ tenet per tex. in. l. tutor qui repertorium. ff. de adminiſs. tuto. quòd ſsi imminet neceſssitas alienã di bona eccleſsiæ cathedralis, & exigit tã tam celeritatem, quòd nõ patiatur conſsuli ſsuperior, poteſst epiſscopus alienare non obſstante iuramento de non alienando, Romano põtifice incõſsulto. refert & ſsequitur Feli. in capi. cũ acceſssiſsſsent. colum. 9. de con ſstit. quid autẽ in manumiſsſsione ſseruorũ eccleſsiæ. vi. hi c. cum redemptor. 12. qõ. 2. & an res mobiles eccleſsiæ poſssit epiſscopus alienare ſsine capitul. Lucas de pẽna. in. l. 2. C. de prædi. curia. lib. 10. dicit, quòdnon allegat. c. epiſscopus & ibi notata. 12. q. 1. & alia iure.
dMueble. Concor. cum authentica. hoc ius porrectum. C. de ſsacro. eccleſs. &. 10. q. 2. c. hoc ius: ſsed cũ cõmuniter teneatur ꝙ ſsolennitas illius authen. nõ requiratur de iure canonico, & ſsufficiat ſseruare formam. d. cap. ſsine exceptione, vt notat Abb. in. c. 1. & in. c. tua nuper de his, q̃ fiunt à præl. ſsi. cõ. cap. & in. c. nulli de reb. eccleſs. & in. c. 1. col. 3. de in integ. reſst. glo. in. c. 1. de reb. eccleſs. non alie. lib. 6. non videtur hoc eſsſse de ſsubſstantia ſsi eccleſsia viderit melius ſsibi conſsuli vendendo aliquã rem immobilem, quàm res mobiles, quæ ſsunt neceſsſsariæ ad vſsum ec cleſsiæ: exigitur tamen cauſsæ cognitio etiam de iure canonico, an po tius expediat eccleſsiæ iſstam vel illam rem alienare. iuxta notata per Inno. in. c. 1. vt eccleſs. bene. per Archid. in. c. invenditionibus. 17. q. 4. l. magis puto. §. nõ paſsſsum. ff. de rebus eorum & per totam. l. Socinus dicto conſsi. 15. vol. 1. colum. 2. & iſstud videtur verius, quam illud quòd dixit Frederi conſsi. 243. & refert Abb. in. c. nulli. de rebus eccleſsiæ nõ alie. quòd licet requiratur cauſsæ cognitio, & ad hoc interueniat tractatus, tamen de neceſssitate non requiritur, ꝙ præmittatur cauſsæ co gnitio, vtrum expediat magis rem vnã alienare, quam aliam, ſsed certè primũ vr̃ verius & tutius: quia ſsi in minorũ rebus alienandis id fit, cur nõ in rebus eccleſsiæ, in quibus alienandis ſstrictiores ſsunt prohibitiones? ſsecũdũ glo. quæ nõ eſst alibi. in. l. 1. C. de contra. iudi. tute. ꝗa eccleſsia magis ſsubiacet fraudibus, quã minores. Bal. in. ca. 1. in princi. epiſs. vel Abbatẽ imo idem Frede. in. d. conſsi. vult ꝙ licet non ſsit neceſsſsaria talis cauſsæ cognitio, quominus alienatio teneat, tñ prælatus ſsecundũ eũ tenet̃ hoc inquirere & ſsi p̃termiſsſsa tali cognitiõe cauſsæ alie naret̃: cõpeteret etiã ſsecundũ eũ eccleſsiæ in integrũ reſstitutio &, facit optimè ad prædicta quod notat Nico. de neapol. in. l. ſsi pupillorũ. §. ſsi prætor. ff. de rebus eorũ. vbi vult ep̃m alienantẽ in tantũ ad hoc ad uertere debere, ꝙ malefaciet ſsi generaliter ſsine ſspecificatione rei det licentiã vendendi rẽ. minus dãnoſsam eccleſsiæ, quia ſsecundũ eũ debet hoc facere cũ ſspecificatione rei. quod eſst notandũ. de quo tñ. vi. ꝑ De ciũ. conſsi. 142. col. fi. & cũ. l. exigat diligentẽ tractatũ. vt in. d.c. 1. de rebus eccleſs. nõ alienã, ſsatis probat̃, ꝙ in tali tractatu talis cognitio debeat interuenire. & adde iſstam. l. partitarum cum inferius ſsubdit, deuen vender primera mente las que menos valieſsſsen.
eA alguna ygleſsia. Vid. in. d.c. hoc ius. 10. q. 2. & vi. in. ca. aurũ. 12. q. 2.
fPor alguna. Requiritur ergo cauſsa, vt teneat alienatio & vltra etiã, quòd interueniat ſsolennitas. vt latius dixi. in. l. 63. titul. 18. 3. Parti. Vbi vid. in iſsta materia alia quæ ibi dixi.
aOuieſsſsen dado. Concord. cum authentico. de alienatio. & emphiteo. §. hæc vero. colla. 9. vbi Ang. limitat & intelligit, quando eccleſsia poſs ſsidet alia bona, quæ alienari poſsſsunt. ſsecus ſsi alia nõ ſsuperſsunt, quia à tali prohibitione, hæc neceſssitas cenſsetur excepta. prout & idem Ang. notat in d. nuthentico. in. §. hoc etiã col. 1. ad fi. ver. ſsed pro eorũ declaratione. vbi dicit hoc procedure etiã in caſsu, quo res fuit tradita eccleſsię ſsub pacto, ne alienetur. concor. etiã cũ iſsta. l. text. in. l. omnia. C. de paga. & templ. eorũ ſsecundũ vnũ intellectũ vbi Salicetus ponit rationẽ quia princeps ſsua donaria vult ſsciri, vide ri, & cognoſsci, argumẽto. l. in agris. ff. đ acqui. rerũ do mi. an aũt diſspoſsitio iſstarũ legũ cum non reperiatur ap probata de iu re canonico li get eccleſsiam, ſsaltem quando in traditio ne rei nõ fuit appoſsitũ pactum de non alienando? tu cogita ꝗa forſsam ſsuſstineri poſsſset, ꝙ non obſstãtibus talibus legibus quando tale pactum non eſsſset appoſsitum teneret alienatio facta ex cauſsa, & ſseruatis ſsolennitatibus iuris canonici, ex notates per Abb. & Doct. in. c. eccleſsia ſsanctæ Mariæ. de conſsti. vbi. Abb. colum. quarta. ver. ad primum: & quæ idẽ poſst Hoſstien. notat in capitu. fina. ad fi. de ſsolutio. licet debet eſsſse perſsuaſsum ſsemper eccleſsijs vt temperent ſse in alienatione rerum, ſsic à regibus donatarum.
¶ Lex tertiae.

Lex tertiæ.

Poteſst res eccleſsiæ immobilis dari in emphyteoſsim pro annuo cenſsu perpetuo, vel ad tempus ſscriptura publica interueniente, & nõ po teſst auferri niſsi per biennium ſsit in ſsolutione penſsionis ceſsſsatum, & infra modicum tempus poſst biennium põt mora iſsta purgari. h.d.
bPara ſsiempre. Nota ad id quod dixi in. l. 69. titu. 18. 3. part.
cO del ſseñor. Videtur quod ſsit intelligendum de literis dominorum, iuxta id quod habetur in. l. 13. titulo. 18. parti. 3. & an ſsi ſscriptura non eſsſset ſsolennis, neque per ſse ſsufficiens, poſsſset iuuari ex dictis teſstium? Bald. notabiliter quòd ſsic loquens in emphiteoſsi & feudo, in. l. fi. col. 3 ver. quæro pone. C. de fideicommiſsſs.
dPoco tiempo mas. Vid. l. 28. & quæ ibi dixi titul. 8. parti. 5. in gloſs. ſsuper verbo. dos años & ſsuper verbo diez dias.
ePor aluedrio. Ita etiam dixit glo. & approbat ibi Abb. in cap. potuit de locato in verbo celeri.
¶ Lex quarta.

Lex quarta.

Non poteſst prælatus in caſsu non permiſsſso. etiam cum conſsenſsu capituli res eccleſsiæ alienare. Si tamen epiſscopus monaſsterium de nouo fecerit, poteſst ei quin quageſsimam partẽ reddituum menſsę ſsuę do nare, & ſsi eccleſsiam ſsecularem traſsferat in religioſsam, vel eam ꝓ ſsua ſsepultura magnificare velit, poteſst centeſsimam cum conſsenſsu capituli dare dum tamen ex hoc non egeat menſsa epiſscopalis, & non ſsit in graue damnum cccleſsiæ & vna iſstarum donationum ſsit cõtentus et ſsi plures do nationes fece rit quæ accumuſsatę quinquageſsimam vel ccnteſsimã excedant, reuocantur qua tenꝰ excedũt. hoc dicit.
fComo m yordomo. Adde. c. 2. de dona.
gMenoſscabo. Vid. in. c. fraternitatem. & cap. cęterũ. de dona, vbi, ꝙ poteſst prælatus donare at tenta conſsuetudine loci & quantitate rei & vid. ibi per Io. de Imo.
hDe ſsu cabildo. Imo & ſsi alienatio ſsit facta in caſsu licito & debita forma ſseruata, licet teneat con tractus ſsi tñ lę ſsa ſsit eccleſsia in eo, ſsubueni tur ſsibi per beneficium reſsti tutionis, vł via ordinaria, qñ læſsio eſst vltra dimidiam iuſsti precij, vt di cit glo. in. ca. 1. in verbo redire. de i integ. reſsti. bonꝰ tex tus. in. c. 1. cum gloſs. ibi de in Integ. reſsti. libro ſsexto. & vid. quod habetur. in. l. fin. titul. ſsina. 6. parti.
iEueras ende. Vide quæ dixi ſsupra in glo. proxima.
kCõ otorgamiẽto de ſsu cabildo. Conſsenſsus capituli requiritur, quando iſsta quinqua geſsima (de qua hic & in ca. bonę rei. 12. q. 2. & in. c. apoſstolice. de donatio. &.c. paſstoralis de his q̃ fiunt à præla. ſsine cõſsen. capituli. de quibus iſsta. l. habet ortũ) donatur monaſsterio nondum conſstructo, prout & loquit̃ iſsta. l. qñ enim ep̃s vult de nouo cõſstruere monaſsteriũ, vel eccleſsiã ſsecularẽ conſstructã reformare monaſstieis regulis debet habere cõſsenſsum capituli. vt vr̃ tex. in. c. ſsi ep̃s. 12. q. 2. ſsi vero eccleſsiã iam conſstructã per ſse vult dotare tunc bñ põt ſsine cõſsen ſsu capituli. & ita loquunt̃ dicta iura. & intellige, qñ fuit ab initio conſstructa cũ conſsenſsu capituli: ꝗa tũc obligatio eſst orta tã ex parte ep̃i, quã ex parte capituli ita tenet Io. And. Abb. & cõiter Docto. in. d. ca. paſstoralis. & dicit Io. de Imo. in. d.c. apoſstolicæ, ꝙ ad opiniones vitan das tutius eſst ꝙ ſsemper adhibeatur conſsenſsus.
lMonaſsterio. Quid ſsi aliam eccleſsiam ſsecularem, velint pręlatus & ca pitulũ facere de nouo? vr̃ fortè ꝙ adhuc idem permittat̃: quia licet di cta iura & hæc. l. loquant̃ in monaſsterio conſstruendo, eadẽ ratio vr̃ in eccleſsia ſseculari fundanda de nouo in diœceſsi. Quid enim ſsi populus creuit & indiget alia eccleſsia parrochiali? eadẽ & maior ratio militat quã in monaſsterio cõſstruẽdo. & Doct. tã Hoſst. in ſsum. de donatio. in. d. §. cui. quã Doct. alij in lectura ordinaria nõ vident̃ in hoc facere differentiam, quibus adde Rochum in tracta. iuris patro. ſsuꝑ verbo & dotauit. col. 7. ver. 16. quæro.
aDe las rentas de ſsu meſsa. Item ſsi bona non eſsſsent diuiſsa inter prælatum & capitulum, poſsſset etiam de bonis ſspectantibus ſsibi & capitulo iſstam donationem facere, ſsecundùm Abb. in. d.c. apoſstolicę in no tabilibus, & procedit necdum ſsi donẽtur redditus verum etiam & ſsi donentur poſsſseſssiones ſsecundum glo. Ioan. Andr. & Doct. communiter in. d. ca. apoſstolicę, an autem quod hic diſsponit̃, & in. d.c. apoſstolicæ poſssit facere alius p̃latus citra Epiſscopũ? Abbas ibi in notabilibus vide tur velle ꝙ hoc priuilegiũ tan tùm det̃ epiſscopis. Rochus tamen vbi ſsupra dicit in hoc cogitandum propter diſspoſsitionẽ, cuiuſsdã text. quem allegat, quem non reperi in loco ꝑ eũ allegat, nõ poterit tamẽ epiſscopus de bonis alterius eccleſsiæ ſsuæ Diœceſsis iſstã quinquageſsimam dare, ſsecundũ Innoc. & Abb. in. d. c. apoſstolicæ. & limita, ſsecũ dùm Ioan. de Imo. ibi col. 3. ver. ſsecũdo tãgit.
bLa centena. Vid. in. d. ca. bonæ rei, &.c. ſsi Epiſscopus. 12. q. 2. & in. d c. apoſstolicæ.
cTornado. De vltima donatione quæ fecit exceſsſsum. vel de omnibus ſsi non cõ ſstat quæ fuerit prior vi. gl. & imo. in. d.c. apoſstolicæ.
¶ Lex. V.

¶ Lex. V.

Firma eſst donatio per Epiſscopum cum conſsenſsu capituli facta, de rebus eccleſsiæ ſsi de ſsuo patrimonio tantum eccleſsiæ refundat alias non valet, niſsi in vita donantis, niſsi res eſsſsent modicę. ita quòd non deterioretur eccleſsia, vel ſsi fieret de mandato papæ, & ſsicut epiſscopus nequit res eccleſsiæ alienare ſsine conſsenſsu capituli, ita neque abbates neque alij prælati, neque alij clerici rectores eccleſsiarum parrochialium, ſsine cõ ſsenſsu epiſscopi, neque epiſscopus eis non conſsentientibus, & vbi epiſscopi vel capituli requirit̃ cõſsenſsus, ſsufficit ſsubſsecuta ratihabitio. h.d.
dTanto. Concor. cum. c. ſsi quis qualibet. 12. q. 2. quem tex. cum. §. præ cedenti dicit ſsing. Abb. in. cap. vt ſsuper. col. fi. de reb. eccleſs. non alie. vbi Abbas, ꝙ idem ſsit in rectore inferioris eccleſsiæ & idem Abb. dicit illum tex. notab. in. c. 1. de rerum permu. vbi bonus text. in principe volente permutare rem ſsuam cum re eccleſsiæ.
eCon otorgamiento. Adde glo. in. d.c. ſsi quis qualibet & quod Io. And. & Abb. notant. in. d.c. 1. de rerum permu.
fPequeñas coſsas. Vid. in. c. cæterum. de donatio.
gAbades. Adde. c. in venditionibus. 17. quæſst. 4. & l. 63. titu. 18. 3. part. & quæ ibi dixi.
hClerigos de las ygleſsias. De rectoribus eccleſsiarum parrochialium dicit de quibus. & vi. quæ dixi in. d.l. 63.
iDeſspues lo conſsintieſsſse. Tene menti iſstam. l. quod decretũ ſseu conſsenſsus vel authoritas Epiſscopi in alienatione rei eccleſsiæ, põt interuenire ex interuallo: nã videbatur cõtrarium, quia quando conſsenſsus requiri tur ad ſsubſstã tiam alicuius actus, videtur exigi contem porance cum ipſso actu, ad ipſsius validitatem per no tata per Inno cent. in capit. cum conſsuetudinis. de cõ ſsue. per Anto. & Io. de Imo. in capitulo. 3. de his quæ fi. à p̃la. ſsin. con. capituli. & interminis. per Innocen. in ca pitu. dudum. de rebus eccleſs. non alie. lib. ſsexto. col. ſsecũda. qui tñ vult, quòd ſsufficiat ex inter uallo. & i hoc fuerunt varię opiniones, vt tradit latè Socinus conſs. 15. volu. primo, quem vid. colum. 15. &. 16. latè comprobãtem, quòd teneat præſstitus ex interuallo, ꝓut, & vultiſsta. l. par titarum.
kOtorgaſsſse deſspues. Nota bene & vid. per Inno. & Doct. in. d.c. dudum. de reb. eccl. non alie. lib. 6 vbi Dñicus in gl. ſsuper verbo tractatus. & Soci. vbi. S̈.
lA otra. Adde. c. conſstitutus cum glo. ibi de relig. domi. & gloſs. in. c. eccleſsiæ. id. quæſstione. 1. And. de Iſser. de capitu. Corradi. ver. fina. col. penul. & Abb. in. d.c. conſstitutus. & cap. 1. de rebus eccle. non alienã. libr. 6. & cap. conſsultationibus. de donat.
¶ Lex. VI.

Lex. VI.

Poteſst epiſscopus eccleſsiam ſsecularem vacantem, monaſsterio dare, & intelligitur donare quæ ibi habet, ſsi nihil ſsibi retineat, non tamen includit̃ in donatione cathedraticũ, viſsitatio, procuratio, correctio, niſsi iſsta ſsigillatim donauerit de papæ conſsenſsu. & ſsi patronus tali do nationi conſsentiat, tranſsit in monaſsterium ius patronatus. h.d.
mEntiendeſse. Concord. cum. c. paſstoralis. de dona. & vide. quæ habentur. in. l. fina. titul. 12. ſsupra ea. parti. & intellige de donatione quæ fit cum conſsenſsu ſsui capituli. vt in. d.c. paſstoralis. in fi.
aViſsitacion. Vid. per glo. in. c. paſstoralis. & ſsuprà tit. 12. in. l. fina.
bOuieſsſse. Adde. c. conſsultationibus. de dona. dicit tamen Abb. in. ca. cum veniſsſsent. col. 2. de reſst. ſspol. quod ſsi rector eccleſsiæ multũ abundat, & locus cui fit conceſssio, multum indiget, poteſst epiſscopus conſstituere cenſsum de nouo perſsoluendum tali loco pio indigenti, etiã rectore eccleſsiæ inuito, & reluctante, qđ eſst ſsatis notãdum.
¶ Lex VII.

Lex VII.

Non põt ep̃s neq; aliꝰ prælatus ſseruum ſsuæ eccleſsiæ manumittere niſsi alios duos duplũ valẽtes tã in pretio ꝗ̈ in peculio do ner, & tũc fiat in ſscriptis coram capitulo, vel conuentu maioribꝰ ſsubſscribentibus, res tamen inu tiles donare poteſst ſsine ca pitulo, ſsi ſsit conſsuetudo q̃ tamen non ſsit contra canonica inſstituta, vel in damnũ eccleſsiarũ. Itẽ laicꝰ decimas à ſsede apoſsto lica habẽs po teſst eas mona ſsterio vel alij eccleſsiæ cum licẽtia ep̃i donare. h.d.
cDeſsta manera. Concord. c. ep̃s qui mãcipium. 12. q. 2.
dCoſstumbre. Vid. in. c. cæte rum. de dona. & dicit Hoſst. in ſsumma. de donatio. §. & quid in fine, quòd conſsuetudo generalis tenet, ꝙ p̃lati ſsani & ſsui compotes pe cuniã, equos, fructus, & res ſsemouentes, & mobiles do nant pro libito voluntatis: poſsſsent tamen, ſsecundũ eum ſsi nimis excederent reprehendi, quod totum cõmittendum eſst arbitrio boni viri allegat. c. 2. &. d.c. cæterũ. &.c. apoſstolice. de dona. & aliqua quæ pręlatus expedire poteſst ſsine capitulo vi per Lucam de pẽna. in. l. 2. C de præd. curia. lib. 10.
eLa donacion. Còncord. cum. c. cum apoſstolica. de his quæ fi. à præ. ſsine conſsen. cap.
¶ Lex. VIII.

Lex. VIII.

Recipiens rem eccleſsiæ ab ep̃o donatã ſsine conſsenſsu capituli, nulla temporis præſscriptionẽ defenditur. Si tamen donatarius credat donantem habere donandi poteſstatem, præſscribit eam quadiaginta annis. hoc dicit.
fTouieſsſse que el obiſspo gela podria dar. Iſsta. l. videtur mirabilis cũ ex hoc dicto iunctis verbis præcedentibus vult, quòd error iuris cauſset bonam fidem, & ſsufficiat ad præſscriptionem rei eccleſsiæ per tẽpus qua draginta annorum, communis tamen opinio canoniſstarum eſst in contrarium. Imo, quòd ſsolus error iuris, non ſsufficit ad talem præſscriptionem, qñ nõ eſst admixtus cũ errore facti, ita tenet gl. in. c. 2. de his q̃ fiũt à præ. ſsine cõſs. capituli. & ibi Abb. i fi. gl. & Abb. i.c. apoſsto licæ, de dona. & in. ca. cura. de iure. patro. Abb. in. ca. de quarta. colũ. 3. de præſscript. Cardi. in cle. 1. §. ſsi quis. col. fin. q. 11. de rebus ecele. non alie. Socinus conſsi. 15. colũ. fina. & conſsil. 29. col. pe. primi volu. ꝗ allegat adhoc tex. notabilẽ. in. c. 2. ver. cõtractus. de rebus. eccleſs. nõ alie. libr. 6. ibi neque pręſscri bendi cauſsam parent. Idem tenet Abb. in ca. dudum. de decimis & in c. ſsignificauit de cenſsibꝰ, & Paul. de Caſst. in. l. celſsus. ff. de vſsuc. Alex. conſsil. 46. col. 2. volu. 3. & Feli. i.c. de quarta. de pręſscri. colũ. 11. &. 12. verſsi. limita. 3. & nouiſssimæ Franciſscꝰ Balbus, qui plura refert in repetitione. d.l. celſsus charta. 2. in. 4. notabi li. vbi concludit, quòd opinio dicentiũ, quòd error iu ris licet non cauſset præſscri ptionem longi temporis, cauſsat tamen pręſscriptionẽ longiſssimi tẽporis. 30. vel 40. annorum. procedit, quã do ius alienationi non reſsi ſstit, non quando reſsiſstit, ſseu contractus eſst à iure reprobatus, ꝓut eſst in alienatione rei eccleſsiaſsticæ quando fit ſsine iuſsta cauſsa, & quã do ſsolennitas requiſsita non ſseruatur. & ſsi vis tenere iſstam opinionẽ, quæ eſst communis poteris reſspondere ad. l. iſstam partitarum, quòd non loquatur de errore iuris tantum. Sed mixto cum errore facti, ve luti quia etiam credebat conſsenſsum capituli interueniſsſse, vel ꝙ donatio facta eſsſset tali caſsu, quo ep̃s poſsſset, vt quia credebat talem eſsſse conſsuetudinem, & eccleſsiam inde non damnificari, iuxta. c. cæterũ. de dona. & vt in ſsimili dicit glo. in dict. capitul. apoſstolicæ, talis enim error iuris mixtus cum errore facti bene parat præſscriptionem. l. ſsi vir. ff. de vſsucapio. pro dona. & ibi notat Bartolus, non tamen poteſst negari quin iſste intellectus diuinet ad iſstam legem, & ipſsa qua ſsi apertè ſsentit de errore iuris. Sed non eſst recedendum in iſsta materia ab opinione communi Canoniſstarum & multorum Legiſstarũ, in probabili ratione fundata, vel dic, ꝙ opinio communis procedar, quando præſscriptio non poſsset procedere ſsine tit. vt eſst in præſscriptione longi temporis decem vel viginti annorum: quia illa non procedit, niſsi vltra bonam fidem interueniat iuſstus titulus verus, vel putatiuus, errore facti probabili interueniente l. Celſsus. & ibi notatur. ff. de vſsuca. l. pe. C. de preſs. long. tempo. ſsecùs tamen ſsi ſsit in præſscriptione longiſssimi tẽporis. 30. vel 40. annorum: quia illa procedit etiam ſsine titulo, data bona fide: vnde tunc error iuris non vide tur nocere, dũ modo quis ha beat bonã fidem iuxta no tata per Bar. in dict. l. Celſsus. & idẽ pro cedit de iure canonico. ſsecũ dũ Ioa. de imo. in. d.c. apoſstolicæ. eadẽ ratione, qñ præſscriptio ꝓcede ret ſsine titulo. data tñ bona fide, quod eſst qñ ius commune vel præſsumptio non eſst contra præſscribentem, vt in caſsu. c. 1. de præſscrip. libro. 6. & per glo. in. c. ſsi diligenti. de præſscrip. & idem voluit idem Ioan. de imo. in. c. fi. col. 2. de præſscrip. verſsi. quarta ſsolutio. & in. c. de quarta. eo. tit. cum igitur ius commune non ſsit contra præſscribentẽ, videtur ꝙ præſscribi poſssit res eccleſsiæ tempore. 40. annorum, cum errore iuris, prout vult lex iſsta partitarũ, quod & voluit Paul. de Ca. in dict, l. Celſsus. & ꝙ poſstea ibi habetur de dicto Canoniſstarum, fuit additio Angeli filij ſsui, prout & refert Feli. in ca. de quarta. col. 12. de præſscriptio. neq; tex. in dict. c. 2. de rebus eccle. probat oppoſsitũ: quia ille tex. loquitur in caſsu ſspeciai. vt dicit glo. ibi ſscilicet quando eccleſsia regnoſscit rem ſsuam à laico modo, quo ibi habetur, neq; etiam videtur obſstare tex. in dict. c. dudum. de decimis. quia & ibi erat præſsumptio contra præſscribentem, exquo in præſscriptione decimarum ſse fundabat in donatione laici, ſsibi de eccleſsia facta. cum ſsacrilegij crimen incurrat, qui eccleſsiam vel eccleſsiaſsticum aliquid de manu laici recipiat. Item Hoſspitalarij, de qubusibi præſscribebant contra ius commune, prout declarat ibi Abb. ſsuper glo. 3. cum titulus à Rege habitus eſsſset euidenter iniuſstus, hoc etiam tenuit Anto. de burr. in c. cura. de iure patro. & alij relati à Feli. in dict. c. de quarta. col. 12. verſsi. limita tertio. tene ergo menti iſstam legem parti. in hac varietate opinionum. ego tamen non recederem in iudicando & conſsulendo à communi opinione Canoniſstarum, & aliorum legiſstarum. & iſstam legem limitarem & reſstringerem, vt ſsuperius dixi: præſsertim cũ multi docto. legiſstæ tenuerint errorem iuris non ſsufficere etiam ad præſscribendum longiſssimotempore, ſsicut tenet Cinus in. l. venditioni. C. pro empto. & in. l. ſsi quis emptionis. §. 1. C. de. præſs. 30. vel. 40. annorũ. Pau. de Caſst. conſsi. 70. primi vol. incip. quia fruſstra diſsputaretur. col. fi. quæ opinio, quando lex reſsiſstit contractui, videtur de iure verior. eo ꝙ tunc ignorantia ſseu error iuris non excuſsat á mala fide, prout & vult Bar. in. l. ſsed & ſsi lege. §. ſscire. ff. de peti. hæredi. & in. l. quemadmodum. C. de agri. & cenſsi. lib. 11. aduerte etiam, ꝙ in dubio non præſsumeretur error iuris: quia potius præſsumitur quem ſscire iura. per ea quæ habentur in. c. 1. de conſstitu. & in. l. leges. C. de legibus. & per cõſsequens præſsumeretur eſsſse in mala fide. vt in regu. qui contra ius. de reg. iur. lib. 6. per glo. in dict. l. quemadmodum. Ioan. de imo. in dict. c. fi. de præſscrip. in fi. 2. col. Alexan. in dict. conſsi. 46. vnde quando error iuris prodeſsſset, oporteret ex circunſstãtijs apparere quem erraſsſse in iure, quod interdum eſsſse poteſst. vt colligitur ex notatis per Bar. in l. 2. ff. de confeſss. ſsecundum Ioan. de Imo. vbi ſsupra.
aEn el titulo. Vi. 3. parti. tit. 29. l. 26.
¶ Lex. IX.

Lex. IX.

Confirmationis Abbatum vel aliorum prælatorum priuilegij conceſssio, vel diſspenſsatio, collatio vel priuatio beneficiorũ, ordinum celebratio, monaſsterij traſslatio, electio magiſstri ſscholarium, in eccleſsia cathedrali, vel in alijs, deciſsio cauſsarum grauium, & alia quæ in pertinentibus ad eccleſsiam fiant, fieri debent à praelatis, de conſsenſsu & conſsilio capituli. h.d.
bConfirmar Adde. c. nouit. &.c. quanto. de his q̃ fi. à præl. ſsine con. ca.
cPriullejo. Adde. c. quanto. de his quæ fi. à præla. & aduerte ꝙ Ioan. And. in rubri. de his q̃ fiunt à præ. ponit re gulam quod regulariter ni hiſspoteſst prę. latus facere ſsine capitulo. fallit in tribus caſsibus. Primꝰ quãdo ex priuilegio vel cõ ſsuetudine legi timè præſscrip ta hoc facit ſsine capitulo. vt in. c. ea noſscicitur. eo. tit. & Secũdus, in. c. cũ apoſstolica eo. ti. l. 7. S̈. eo. ad fi. Tertius, in. c paſstoralis. eo. tit. de qͦ vide ſsuprà. eo. l. 4. & vt dicit Abb. in. c. requiſsiſsti. col. 2. de teſsta. hodie Epiſscopi fere omnia iura capitulorum præſscrip ſserunt item minora negocia poteſst prælatus explicare ſsine conſsilio capituli. ſsecundum Abb. in ca. nouit. eo. tit. verſsi. ſsed quæro.
dBeneficios. Adde dict. c. nouit. &.c. quanto. de his q̃ fi. à præla. &. c. legimus. 23. diſst. & dicit Hoſst. in ſsumma. de his q̃ fi. à præ. §. 1. ꝙ tunc in collationibus beneficiorum requiritur conſsenſsus capituli, quando ſsunt communia prælato & capitulo. Si autem eſsſsent diuiſsa, tũc vult ꝙ ſsufficiet conſsilium, facit quod idem Hoſst. notauit. & Ioan. An. poſst eum in ca. cum eccleſsia. de elect. vbi glo. poſsuitaliam opinionẽ ſscilicet quod ſsimul pertineant ad prælatum & capitulum collationes beneficiorum. & idem tenet glo. in. c. irrefragabili. de offi. ordi. Abb. verò in dict. c. cum eccleſsia. in beneficijs eccleſsiæ cathedralis (quæ ſsunt canonicatus) diſstinguit, ꝙ aut conſstat præbẽdas inſstitutas fuiſsſse de bonis communibus eccleſsiæ, aut conſstat, ꝙ fuerũt de bonis alicuius pri uatæ perſsonæ, retinendo ſsibi patronatũ, aut dubitatur de quibus bonis fuerint inſstitutæ. Primo caſsu, quando ex bonis communibus ec cleſsiæ, dicit ſsibi placere opinio. gl. & eã ſsequentiũ, ꝙ ſsimul collatio ad vtrũq; pertineat: tũ quia ex bonis cõmunibus inſstitutę ſsunt, tum etiã quia intereſst omniũ de eccleſsia habere canonicos gratos. Secũdo caſsu, qñ præbendæ haberent patronum, dicit ꝙ patronus debet Epiſsco po præſsentare, ſsed epiſscopus inſstituet cũ conſsilio, vel ſsaltẽ cum conſsenſsu canonicorũ, & putat potius ſsufficere requiſsitionẽ conſsilij, quã conſsenſsus in iſsto caſsu. arg. d.c. nouit. &.c. quanto. Tertio verò caſsu, cũdubitatur, dicit pertinere collationẽ ſsimul ad prælatũ & capitulũ, & præſsumi in dubio præbendas inſstitutas fuiſsſse ex bonis cõmunibꝰ eccleſsiæ. vt in. §. fi. 12. q. 1. ſsi verò eſsſset prouiſsio inferioris beneficij ipſsiꝰ eccleſsiæ cathedralis putat Abb. ꝙ ſsolus Ep̃us etiã ſsine conſsilio vel aſsſsenſsu capituli poſssit conferre. quia iſsta minora explicat ep̃us ex ſsuo officio generali. Si verò quæratur de ꝓuiſsione præbendarũ eccleſsiæ collegiatæ inferioris. Abb. refert varias opiniones: nã Ioan. Calde. tenuit ꝙ prælatus & capitulũ illius eccleſsiæ irrequiſsito Ep̃o ꝓuidebũt, & iſsta fuit principaliter opinio Hoſsti. in. c. 2. de inſstitu. Ioa. de ligni. in d.c. cũ eccleſsia. tenet ꝙ præſsentatio pertineat ad eccleſsiam inferiorẽ: inſstitutio vero ad Ep̃m: & hanc ſsecutus fuit Frede. de Senis. conſsi. 223. & iſstam tenet Abb. in dict. c. cum eccleſsia. Si verò quæratur de beneficijs non eccleſsię collegiatæ inferioris. ſsed ſsonantibus in nomẽ rectoriæ: tunc dicit Abb. ꝙ collatio & inſstitutio pertinet ad ſsolum Epiſsco pum. qui in maioribus beneficijs prouidebit de conſsilio capituli ſsui: in minoribus, ſsine conſsilio. vt in dict. c. nouit. &. c. quanto. & ſsi talia beneficia habent patronum, fiet præſsentatio per eum ipſsi epiſscopo.
eEn el titulo. infra. ea. partit. tit. 16. l. 1
fToller. Vi. in dict. c. nouit. &.c. quanto.
gOrdenes. Adde. c. epiſscopus. 24. diſstin.
h Mandar. Vi. in. c. ſsi quis vult. 16. q. 7.
iEſscuela. Vi. c. quia nonnullis. de magiſst.
aGraues. Vid. 15. q. 7. ca, fœlix. & ca. Epiſscopum. & ca. nullus. & ca. ſsi autem. ſsi tamen eſsſset conſsuetudo, ꝙ ſsolus Epiſscopus exerceat iuriſsdi ctionalia. & ſsimilia ſsine conſsilio capituli, valet conſsuetudo. vt in. ca. 3. de conſsue. lib. 6. & vi per Franciſscum Balb. in tracta. præſscript. charta. 29. colum. 4. in fi. cum ſsequenti. item ſsi prælatus vult procedere cõtra conſsanguineum, ſseu amicum collrgij, poteſst ꝓ cedere conſsilio non requiſsito: ne forte illi reuelarent ꝗa nemo carnem ſsuam odio habuit. 13. q. 2. ca. non æſstimemus. ſsecundum Hoſstien. & Abb. in dict. ca nouit.
bConſsejo. Aduerte, quòd Inno. in dict. c. nouit. de his quæ fi. à præ. vult ꝙ regula riter in actibꝰ gerẽdis ꝑ præ latum, ſsufficit cõſsilium: neq; requiritur cõſsenſsus, niſsi q̈n do reperitur expreſsſsum, ꝓ vt eſst in aliena tione rerum epiſscopalium & arduis cauſsis. Ioan. de imo. in dict. c. no uit. dicit ꝙ imo regula debet fieri in oppoſsitum. & ſsic ꝙ regulariter requiratur conſsenſsus, niſsi vbi aliud reperiatur expreſsſsum. Abb. dicit ibidem ꝙ minora negocia explicat prælatus, nec dum fine aſsſsenſsu imò & ſsine conſsilio capituli, vt ſsuperius retuli, item exiſstente cauſsa rationabili, quam bonus vir arbitrabitur, non tenetut prælatus, etiã in arduis require conſsilium capituli. ſsecundum Abb. in dict. c. nouit. Item dicit ꝙ in omnibus caſsibus concernentibus præiudicium eccleſsiæ, vel intereſsſse capituli, requiritur conſsenſsus capituli: & inde eſst quod in alienatione rei eccleſsiæ cathedralis, non ſsufficit requiſsitio conſsilij, verum etiam requiritur conſsenſsus. Item in ſspectantibus ad piſscopum, & capitulum communiter requiritur conſsenſsus capituli, vtin cap. cum vos & ibi Abb. eod. tit. regulariter ergo ſsecundum eum ſsufficit conſsilium in his quæ geruntur per prælatum, niſsi in dictis caſsibus, vbi requiritur conſsenſsus. & tene menti iſstam diſstinctio nem Abb. ad intellectſst huius materiæ, & iſstius legis, vt ſscias in quibꝰ ſsufficiat conſsilium in quibus requiratur conſsenſsus. & ibidem ſsubdit Abb. verbum notab. ꝙ in notorijs non eſst neceſsſse requirere conſsilium capituli. Aduerte etiam, ꝙ in arduis ſsemper debet prælatus re quirere conſsenſsum capituli, vt dicit ſsingulariter Inno. in ca. cauſsam quæ de iudi. & in. c. ad aures. de tempo. ordi. & idem Inno. in. c. edoceri. de reſscrip. vbi & Abb. col. 3. idem tamen Inno. in. c. 1. de procu. vult ſsufficere, quod in arduis requirat conſsilium capitula. & in ca. 1. de exceſss. præla. dicit ꝙ non poteſst Epiſscopus imponere pœnas graues cle ricis, niſsi cum conſsilio capituli: vnde pro concordia diſstinguit Feli. in dict. c. cauſsam quæ. col. 3. ꝙ aut eſst caſsus multum arduus, & requiritur conſsenſsus capituli: aut non multum arduus. & ſsufficiet conſsilium, & ſstatur arbitrio quod dicatur arduum. & dicit Abb. in. c. humilis. de maio. & obed. quod in factis arduis totius prouinciæ debet requiri conſsenſsus capitulorum eccleſsiarum cathedralium. Item nota ꝙ epiſscopus ſsine capitulo, neq; capitulum ſsine Epiſscopo, non poteſst augere ſseu diminuere numerum prębendarum: quia cum ſsint vnum corpus, non debet mutari ſstatus eccleſsiæ ſsine conſsenſsu vtriuſsq; videas Abb. in ca. cum acceſssiſsſsent. col. 2. de conſsti. dicit etiam glo. in. c. cum dilectus. in verbo conſstitutum. de conſsue. & ibi eam notat Abbas, col. 4. quod in præiudicium eccleſsiæ inferioris, non poſsſset Epiſscopus ſstatuere ſsine conſsenſsu capituli: neq; ſsine voluntate patroni, ſsi eccleſsia eſst patronata, quod vltimum dicit ibi Abb. ſse neſscire alibi. de quo etiam vid. per Rochum in tract. iur. patro. in verbo pro eo quòd de dioceſsani conſsenſsu. q. 13. & aduerte etiam quòd ea quæ Iure deuoluto pertinent ad Epiſscopum poteſst explicare ſsine conſsenſsu capituli. videas Abb. in. c. nepro defectu. in fi. de elect. & ca. cum olim. de maio. & obed. & an præſsumatur quod actum fuit de conſsilio vel de conſsenſsu ca. vi. per Ioan. de imo. & Abb. in. c. ea noſscitur. de his quæ fi. à pręla. vbi glo.
¶ Lex. X.

Lex. X.

Quando epiſs copus & capitulum faciunt aliquem actũ neceſsſsarium, valet quod à maiori parte fit. niſsi minor pars iuſstiorẽ labeat rationẽ: in volunta rijs tamẽ actibus omnes de bent conſsenti re: alias nõ valet. & ſsi omnes ad hocvocan di, non vocan tur vnius, nõ vocati contra dictio, anihilat totum factũ: quia plus operatur vniꝰ non vocati cõ temptus, quã plurium vocatorum contradictio. hoc dicit.
cLa mayor parte. Concordat cum cap. 1. & per totum. de his quæ fiunt à maiori parte capituli. cap. 1. 2. &. 3. 65. diſstinctio. c. plebs. 64. diſstinct. l. quod maior. ff. ad municipa. & dicit̃ maior pars illa, quæ eſst maior reſspectu totius capituli non reſspectu partium. vt in. c. eccleſsia veſstra de electio. vbi Abb. qͦd procedit & in alijs actibus capituli extra electionem. & tradit Hoſsti. in ſsumma. de his quæ fiunt à maiori parte capituli. §. fi. in princi. & probatur in dict. cap. 1. & vt conſstituatur vniuerſsitas, ſsufficit præſsentia duarum partium vocandarum, & valet quod fit àtmaiori par te iſstorum, vt in. l. nulli. & in. l. planè. ff. quod cuius. vniuer. Abb. in. c. cum nobis. & in dict. c. eccleſsia. de electio. & dicit Ioan. de imo. in dic. ca. 1. de his quæ fiunt à maio. parte capituli. col. 5. verſsi. vnde & aduer te ꝙ illud dictum, ꝙ duæ partes vocandorum debeãt eſsſse præſsentes, debet intelligi, qñ ante terminũ iuris volunt expedire actũ, putà electionis: ſsed vbi canonici vellentin termino iuris expectare actum ele ctionis (de quo termino habetur in. c. quia propter. de elect.) tunc ꝗa ille terminus iuris interpellat pro homine. c. potuit. de locato. & ſsi mi nor pars capituli, vel vocandorũ ſsit præſsens, in fine ipſsius termini iuris, põt procedere ad electionẽ, etiam alijs nõ vocatis: quia ſsatis intelligũtur vocati ex diſspoſsitione iuris per terminũ à iure ſstatutũ. allegat Inno. ita notabiliter dicentẽ in. d.c. cũ nobis olim. de elect vbi & plus videtur velle Inno. ꝙ etiã ſsi ſsit vnus ſsolus qui tũc reperiretur in eccleſsia de capitulo, ꝙ in illo reſsideret totũ ius capituli, propter negligentiam aliorum: quæ dicta dicit Imo. tenenda eſsſse menti diligẽter. & dictum Inno. in hoc placet. etiam Abb. ibi col. 5. dummodo abſsentes ſsciuerint vacationem eccleſsiæ. vt ibi per eum.
dMas razonable. Et ex quo eſst maior pars præſsumitur etiã ſsit ſsanior niſsi aliud appareat. gl. in. c. de his q̃ fi. à ma. part. capi. c. dudũ. de elect.
eDixeſsſsen coſsa mas conuenible. Supple hoc ꝓbato, ꝙ minor pars rationabiliter mouetur: & maior pars irrationabiliter: quia tunc minor pars intelligitur maior, reſspectu conſsilij ſsanioris. ita declarat Hoſstiẽ. in ſsumma. de his quæ fi. à maio. parte capituli. §, fi.
fPor ſsu voluntad. Adde. g. notab. in. c. cũ oẽs. de conſst. vbi Abb. col. 4. limitat & intelligit, qñ actus volũtarius tẽderet in dãnum vel dedecꝰ vniuerſsitatis, vel priuatæ cõſsuetudinis, tũc vnus ſsolus poſsſset reſsiſstere. vt in. c. de his q̃ fi. à ma. part. ca. notat Inno. in. c. accedentibus. de priuil. ſsecùs ſsi actꝰ, in quo diſsponit̃, eſsſset indifferẽs: nã tũc valebit in actu etiam volũtario, qͦd fit à maiori parte & eſst dictũ notabile, & ſsatis pla cet: nã aliàs multa irritarẽtur in actibꝰ collegij, ex cõtradictione vniꝰ, forſsan hominis capitoſsi & ignorãtis. Itẽ nota ꝙ & ſsi actus nõ eſsſset ne ceſsſsariꝰ, cõcerneret tñ cãm pietatis, teneret factũ à maiori parte. ꝑ tex. in. c. fi. de his q̃ fi. à ma. par. ca. idẽſsi cãm vtilitatis. c. 1. eo. ti. Abb. vbi. S̈.
aDeuen llamar. Et ad quem pertineat conuocatio Capituli, vide per Innocent. & Ioan. Andre. in. c. 1. de maio. & obed. Ioan. de Pla. in. l. 2. C. de decurio. lib. 10. & ſsi moris eſst ꝙ fiat conuocatio ad ſsonum campanæ, illa conuocatio ſsufficit. vide per Abb. in. c. bonæ memoriæ. el. 2. de electio. colum. 3.
bEn tal lugar. Nam regulariter non ſsunt abſsentes de neceſssitate vo candi, niſsi in tribus caſsibꝰ de quibus per glo. in. c. præſsentiũ. in verbo ipſsorũ. de teſsti. lib. 6. quę gloſs. communiter tenetur. ſsecundũ. Ioan de imo. in ca. 1. colum. 5. de his quæ fi. à maiori parte cap. dicit tamen Abb. in c. cum inter vniuerſsas. de electio. colum. penulti. quod vbi occurrit caſsus pon deroſsus ſsimilis a licui illorum trium, ꝙ tunc abſsentes eſsſsẽt vocandi. & idem dicit vbi aliqui eſsſsent abſsentes ſsine eorum culpa, vt quia ſsunt exules, vel timent potentiam tyranni, quòd tunc ſsint vocandi, ſsaltem vt conſstituant procuratorem.
cDeſspreciamiento. Adde ca. quod ſsicut. & ca. venerabilem. & ca. bonæ memoriæ. el. 2. de electio. & ca bonæ. el. 2. de poſstu. prælat. & probatur hic in iſsta. l. hoc procedere etiam in alijs actibus capitularibus ex tra electionem. quod & tenet Abb. in. c. cum inter vniuerſsas penult. colum. de electio. & in dict. ca. bonæ. el. 2. & intra quantum tempus debeat contemptus proſsequi contemptum? vide Abb. in dict. ca. qͦd ſsicut. colum. 3. & an iudex ex officio poſsſset allegare contemptum ali cuius de capitulo. vi. Abb. in cap. in Geneſsi. penul. col. eod. titu. & an contempti computentur in numero eorum de capitulo, vt videatur an actus fuit factus à maiori parte capituli. vide ibidem colum. fina. & an contemptus aſssentiendo augeat numerum eligentium, vel eorum qui actum fecerunt. & an ſsi duæ electiones reſsultent ex eodem ſscrutinio poſssit vnam approbare, & alteram reprobare. vid. Abb. in ca. eccleſsia veſstra. col. 4. de electio. & adde in materia quæ notat Paulus dt Caſst. in. l. per fundum. ff. de ſserui. ruſsti. prædio. & in. l. fi. communia. prædio.
¶ Lex. XI.

Lex. XI.

Illicitè alienans rem Eccleſsiæ, & de hoc per ſsententiam conuictus, poteſst officio ſsuſspendi, & beneficio priuari, & donec ſsatisfaciat, excommunicari. Si tamen ante litis conteſstationem emendet cum intereſsſse, has pœnas non patietur: recipiens verò ſscienter titulo oneroſso, reſstituet rem cum fructibus: neq; precium recuperabit ab Eccleſsia, ſsi titulo lucratiuo vel in emphitheoſsim vel pignus, reſstituet cum fructibus & cum alio tantundem de ſsuo. h.d.
dSin pena. Ortum habet à ca. monemus. & cap. apoſstolicos. 12. quæſst. 2. & à. ca. ſsi quis presbyterorum. de rebus eccle. non alienan. & à nota tis per Hoſstien. eo. tit. in ſsumma. §. & quæ ſsit pœna malè alienantis. &. §. & quæ ſsit pœna malè recipientis. & adde. l. iubemus. la. 2. §. ſsanè. C. de ſsacro. eccle.
eDe ſsu oficio. Nam pœna eſst depoſsitio tam in prælato malè alienante, quàm in clerico iniuſstè ſse ſsubſscribente, vt in iuribus de quibus ſsu prà. & in. c. quod ſsicut. §. fi. de electio.
fDeſscomulgarlo. Adde dict. c. ſsi quis presbyterorum.
gComençado. In. c. ſsi quis presbyterorum dicit celeri ratione ſsibi proſspexerit. & declarat Hoſsti. eo. tit. in ſsumma celerem intelligas reſstitutionem poſst interpellationem eccleſsiæ, ſsine mora: ſsicut enim poſsſseſsſsor, qui facultatem habet rei reſstituendæ, videtur in mora, ſsi interpel latus congruo loco & tempore, non reſstituat: ſsic dicas in alienatore. tu tene menti iſstã legẽ quæ ante litis conteſstationẽ dicit factũ eſsſse celeriter, & fa cit. l. ſsi in inſsu lam. ff. de verbo. oblis.
hEſstas penas. Ergo & pœnã depoſsitionis euitabunt. & ita tenuit Hoſstien. eo. cit. in ſsumma. §. & q̃ ſsit pœna malè alienantis. glo. tamen in ca. ꝙ ſsicut. de electio. in verſsi. fi. tenet con trariũ. vbitex. videtur ꝓbare ꝙ ſsit neceſsſse, ꝙ gratioſsè. ad euitãdam dictam pœnã cum alienato re diſspenſsetur & iſstã glo. ap probat Hoſsti. Ioan. Andre. Abbas, & alij moderniores. in dict. ca. qͦd ſsicut & in. c. ſsi quis presbyterorum. & glo. in ca. apoſstolicos. 12. q. 2. primam tamen opinionem tenet glo. in ca. 1. 17. q. 4. Tancre. Vincen. Philippus & Gofre. in dict. c. ꝙ ſsicut & hanc ſsequitur iſsta lex Partitarum.
iCompraſsſse. Adde. l. iubemus. §. ſsane. C. de ſsacro. eccle. &. 10. quæſstione 2. c. hoc ius porrectum. & in auct. qui res. C. de ſsacroſsanct. eccle.
kMas contra aquel que ſse la vendio. Ergo & ſsi ſsit emptor malæ fidei ha bet recurſsum ad precium contra alienantem. ſsecundum iſstam legem quod patet ex eo quod ſsuperius dixit, Sabiendo que era de la Egleſsia & c. & ſsequitur in hoc iſsta. l. opinionem glo. in aucten. qui res C. de ſsacro. eccle. quam ibi etiam tenet Cinus & Bald. & tenet etiam glo. in. c. hoc ius. verſsi. qui verò. 10. quæſstione. 2. Anto. de But. in. c. ad audientiam. de rebus eccle. non alienand. Hoſstien. inſsumma. eodem tit. §. & quæ ſsit pœna malè recipientis. contrariã opinionem: imò ꝙ neq; precium repetat à prælato malè alienante, quando fuit emptor malæ fidei. tenet glo. in. c. vulteranæ. 12. q. 2. & glo. in dict. l. iubemꝰ. §. ſsane. C. de ſsacroſsanct. eccle. & in auct. de non alie. & emphi. §. ſsi quis igitur. colla. 2. & in. l. quemadmodum. C. de agri. & cenſsi. lib. 11. Bar. in dict. auct. qui res. & pleriq; alij doct. relati à Ioan. de imo. in dict. c. ad audientiam. col. 3. & 4. vbi glo. & dicit ibi Imo. quod Canoniſstæ pro maiori parte cõmuniter tenẽt iſstam partem. vñ dicit ꝙ difficile eſsſset ſsaltem in foro eccleſsiaſstico obtinere in practica cõtra hãc opinionẽ: ipſsi tñ placet prima opinio reſspectu precij, quod emptor dedit: non verò reſspectu alterius intereſsſse, pro quo vellet agere contra alienantem opinionem tamen ꝙ neq; agat ad precium emptor malæ fidei, tenet Abb. in. c. ſsi quis presbyterorum. de reb. eccle. non alie. in fi. tene ergo menti iſstam. l. partitarum in hac varietate opinionum.
lPor donadio. Concord. cum auct. qui res. C. de ſsacro. eccle.
mEſsſso miſsmo ſseria. Vi. in. d. auct. quires. & dic vt ibi.
¶ Lex. XII.

Lex. XII.

Eſst in eccleſsiæ electione agere pro re illicite alienata & intereſsſse con tra alienantem, vel contra poſsſseſsſsorem, & ſsi ab vno recuperat, libera tur alter, & ſsi partem tm̃ recuperat ab vno, aget contra alterum pro reſsiduo: item prælatus qui illicite alienauit, reuocare poteſst alienationem, & agere contra poſsſseſsſsorem nomine eccleſsiæ ſsuæ, cogetur tamen ipſse reſstituere precium & meliorationis extimationem. h.d.
aTenedor. vt in dict. cap. ſsi quis. presbyterorum. eo. titu. &. 16. quæſst. 7. ca. filijs ac nepotibus. l. iubemus. la. 2. §. fi. C. de ſsacro. eccle.
bO al que las enajeno. Adde. c. apoſstolicos. 12. q. 2. &. l. fi. C. ſsi tutor vel cura. Hoſstien. in ſsumma. de reb. eccle. non alie nand. §. an res alienata. verſsi. eccleſsia autem. glo. in dict. ca. ſsi quis presbyterorum. eo. tit.
cAl otro. Proſsequitur dicta g. in. d.c. ſsi ꝗs presbyterorũ & Hoſstien. vbi ſsuprà.
dLo que fincaſsſse. Proſsequit̃ dicta. Hoſstien ſsis, vbi ſsuprà. vbi & vult ꝓcedere, & ſsi cõ ponat cum vno.
eEl miſsmo. Cõcordat cap. ſsi quis presbyterorum. & ibi glo. eodem tit. etiam ſsi iu raſsſset. vt ibi ꝑ glo.
fEl precio. Vide ſsuprà. eo. l. proxima. in gloſs antepenultima. & ſsi eſsſset emptor bonæ fidei, & alienator non eſsſset ſsoluẽdo poſsset agere contra Eccleſsiam, quatenus ex, illo p̃cio facta eſst lo cupletior. Ab bas in dict. ca pitu ſsi quis presbyterorũ. in fi.
gMejoria. Inlige quando eſsſset emptor bonæ fidei: nã ſsi eſsſset malæ fidei, tantùm poſsſset ab alienante conſsequi precium, non aliud intereſsſse. vt dixi ſsuprà. l. pro xima. & vide quod habetur in. l. 41. & 43. titul. 28. 3. parti.
Loading...