Arbitrarijs puniri.

Capvt cxxxviii.

C vm generaliter vbi pœna à iure ſstatuta non eſst, iudex poſssit illam ex arbitrio imponere, hoc præcipè in pœnis inferendis clericis, locum ſsibi vendicare debebit: cùm non tam ſspecificè omnibus clericorum exceſssibus ſstatutæ pœnæ legantur. Vnde tunc dicit Innoc. in c. Qualiter. el ij. in col. fin. ver ſsi. Item nota. de accuſsatio. quòd eſst procedẽdum procedendum de ſsimilibus ad ſsimilia, vel quòd imponeretur minor pœna. In arbitrandis tamen huiuſsmodi pœnis diſscretus iudex plura debet conſsiderare, videlicet delinquentis conditionem, & an ſsoleat delicta ſs æpius perpetrare, an caſsu ceciderit, vilis, an honeſsta perſsona ſsit, doctus an indoctus, ſsacerdos, an altarius ordinis, lubens an coactus, laceſssitus, vel non deliquerit. Et an fuerit ſscandalum ortum ex delicto vel ne. Attendere præterea debebit qualitatem loci delicti, grauius ne iudicetur delictum in regno vel loco illo, quàm alibi, in foro, Eccleſsia, aut loco deſserto, priuata via ſsiue domo, Delicti inſsuper diuturnitatem ſseu grauitatem, ac irrogatæ iniuriæ modum & atrocitatem, aut damni dati magnitudinem examinare conueniet, nocte aut die, armis aut ſsine eis, præcedentibus inſsidiis, aut aperto marte commiſs ſsum fuerit delictum. Per ſsolum clericum, aut cum complicibus. Perſsonæ inſsuper offen ſs æ qualitates nimium ponderandæ ſsunt, cùm ipſs æ | ſsint quæ augere vel minuere ſsoleant quodcunq; quodcunque facinus: videlicet an vilis fuerit offenſsus, vel dignitate præditus, æqualis conditionis, an poteſstate & autoritate ſsuperior, laicus an clericus, ſsiue religioſsus, ſsenex an iuuenis, amicus aut inimicus, neceſs ſsarius an extraneus, vir aut fœmina. Nec indecens præterea erit temporis commiſssi criminis habere rationẽ rationem , ſsacris videlicet an feſstis diebus, an aliis, induciis ſstantibus, aut non ſscelus fuerit admiſs ſsum. { Quotiẽs Quotiens prætereà per eccleſiaſticũ eccleſiaſticum iudicem taxandũ taxandum venerit damnum illatum alicui ictu vel vulnere per clericũ clericum , vt debita ſsatisfactio fiat, in memoriam iudicis obſsecro veniant verba notanda Iuriſsconſsulti in l. fin. ff. de his qui deiece. vel effude. quæ quidem tanquã tanquam in propoſsito ſsatis vtilia tranſscribere libuit. Cum liberi hominis corpus læ ſsum fuerit, iudex cõputat computat mercedes medicis præ ſstitas, cæteráq; cæteráque impendia quæ in curatione facta ſsunt. Prætereà operarũ operarum quibus caruit, aut cariturus eſst, ob id quòd inutilis factus eſst. Cicatricum autẽ autem aut deformitatis nulla fit æ ſstimatio, quia liberũ liberum corpus nullam recipit æ ſtimationẽ æ ſtimationem : Quãuis Quamuis hoc quod de cicatricibus lex ſstatuit limitandũ limitandum crederẽ crederem , niſsi illę in facie vulnerati remaneant: quia tunc de illis cõ ſiderationem considerationem exiſstimo maximã maximam habendam eſs ſse. Quis enim dubitat maiorẽ maiorem iniuriam intuliſs ſse clericũ clericum , læ ſso, ſsi ex vulnere cicatrix magna in facie remaneat, quàm ſsi leuis aut nulla? meritóq; meritóque ob id ad pleniorẽ pleniorem ſatisfactionẽ satisfactionem vulnerantẽ vulnerantem cõpellendũ compellendum . Neq; Neque aliud arbitror ſsenſsiſs ſse Iuriſconſultũ Iuriſconſultum in d. l. cùm ille æ ſtimationẽ æ ſtimationem cicatricũ cicatricum aut deformitatis faciendã faciendam prohibere videtur, quia ſsi membrũ membrum eſst ſaluũ ſaluum , cicatrices damnum non inferunt. non verò vetat | quin ex hoc iniuria poſssit atrocior iudicari & maior iniungi ſsatisfactio delinquenti:} Quibus omnibus liberrimo animo per iudicẽ iudicem circunſspectis, quã tũ quantum doli ſseu malitiæ fuerit in crimine facile erit intelligere, & ſsic condigna pœna punire nocentes debet, vt nec ipſsi rei qui iuſstitiæ ſseueritatem experiuntur, de eius exceſs ſsu poſssint iuſscõqueri conqueri , nec alij qui zelo æ ſstuant, ac iuſstitiam eſsuriunt, tenuitatem pœnæ reprehẽdãt reprehendant , eiúſq; eiusque timore neminẽ nemimem à ſsimilibus criminibus arceri audeãt audeant proclamare. Vnũ Vnum inſsuper in hac materia inferri poſs ſse (& non temerariè) cẽ ſerẽ censerem , videlicet quòd cùm ciuilis magiſstratus in caſsu quo pœna cõmittitur committitur arbitrio ſsuo poſs ſset mortis etiã etiam pœnã pœnam infligere: vt vult gloſs. ſsingularis in §. in ſsumma. inſst. de iniur. quã quam dicit ſsingu. Abb. in c. Cum t. de re iud. in j. col. & quã quam ſsequitur Bal. in c. j. in §. iniuria. de pa. iura. firmã firmam . & in l. j. C. de his qui latro. occul. & Ioan. de Ana. in c. Inquiſsitionis. in fi. de accusa. quod parimodo & eccleſsiæ cenſsores poterunt præmiſssis con ſsideratis ad depoſsitionis & carceris perpetui pœ nam procedere ex arbitrio.
Loading...